Aalajangersimalluinnarluta iliuuseqartariaqarpugut — maannakkut!
Aalajangersimalluinnarluta iliuuseqartariaqarpugut — maannakkut!
„Qanoq sivisutigisumik kina malissanerlugu aalajangerniarusaartuassavisi?“ — 1 KUNNGIT 18:21.
1. Sooq nalerput siornatigut pisimasunit tamanit allaanerua?
ILLIT upperaajuk Jehova kisimi Guutiusoq ilumoortoq? Aamma illit upperaajuk siulittuutini Biibilimiittuni nalerput Saatanip silarsuarmik aaqqissuussinerata ajortup ’ulluisut kingullertut’ tikkuarneqarsimanera? (2 Timotheusi 3:1) Taama upperisaqaruit, qularnanngivissumik qularutiginngilat maannakkut aalajangersimalluinnarluni iliuuseqarnissaq aatsaat taama pingaaruteqartigisoq. Inuit taama amerlatigisut inuunerat siornatigut navianartorsiortinneqarsimanngisaannarpoq.
2. Kunngi Akabip naalakkersuisuunerata nalaani naggueqatigiissortat quliusut naalagaaffianni Israelimi qanoq pisoqartarpa?
2 Ukiuni 900-kkunni ukiunik naatsorsuisalerfitta siorna naggueqatigiissortat quliusut naalagaaffianni Israelimi innuttaasut pingaarutilimmik aalajangigassaqarput: Kina kiffartorfiginiarpaat? Kunngi Akabi nuliaminit Guutimik nalusumit Jezabelimit Ba’alisiornermik siammartitserinissamut tammartinneqarsimavoq. Ba’ali naggorissutsimut guutigititaavoq sialummik inerititaqangaarnermillu pilersuisuusorineqarluni. Taassuminnga pallorfiginnittut narsaatitik nersutaatitillu taassumannga pilluaqquneqarniassammata naalaffinni atortittartut ilagalugit tamalikalluni atoqatigiinnermi peqataasarput. Ba’alisiortorpassuit guutipiluup assingata tungaannaa kunittarunarpaat imaluunniit seeqqummiarfigisarunarpaat. Aamma pisarnermissut kilertitertarput aatsik kuugaartuinnanngortillugu. — 1 Kunngit 18:28.
3. Ba’alisiorneq Guutip innuttaanut qanoq sunniuteqarpa?
3 Israelikkut ikittunnguit 7000-it missaat Ba’alisiornermut kinguaassiuutitigut inuunerlunnertalimmut nakuusernertalimmullu peqataajumanngillat. (1 Kunngit 19:18) Ilumoorfiginnillutik Jehova Guutimut angerusertik aalajangiusimavaat, tamannalu pissutigalugu malersorneqarlutik. Assersuutigalugu dronningi Jezabelip Jehovap pruffiitiisa ilarpassui toqutsippai. (1 Kunngit 18:4, 13) Pissutsinit tatineqarlutik Israelikkut amerlanerit upperisarsiornerit assigiinngitsut akuliullugit upperisarsiulersimapput Jehovamillu Ba’alimillu iluarisaaniarsaralutik. Guutipilummilli pallorfiginnilersimasut Jehovamut ilumoorunnaarput tunussillutillu. Jehova neriorsuisimavoq pilluaqqujumaarlugit asappanni peqqussutinilu malippatigit. Aammali nungutitaajumaarnerannik mianersoqqusimavai tunniusimalluinnarfiginngippanni. — 5 Mosesi 5:6-10; 28:15, 63.
4. Jiisusip taassumalu apustiliisa kristumiut akornanni qanoq pisoqarnissaa siulittuutigaat, tamannalu qanoq ililluni eqquussimava?
4 Ullumikkut kristumiuuneraqatigiinni pissutsit tamatumunnga assingupput. Oqaluffeqarfiit ilaasortaat kristumiuunerarput, Biibilimili ajoqersuutigineqartunut akerliusumik upperisaqarajuttarlutik, isiginnittaaseqarajuttarlutik, nalliuttorsiuteqarajuttarlutillu ileqqoqarajuttarput. Jezabelip iliorsimaneratut kristumiuunerartut palasii Jehovap Nalunaajaasuinik malersuinermi siuttuusarput. Aamma sorsunnermik tapersersuisartutut qangaaniilli ilisimaneqartarsimapput taamaattumillu oqaluffeqarfiit ilaasortaasa millionilippassuit toqutaanerannut akisussaallutik. Oqaluffeqarfiit naalakkersuisunik taamatut tapersersuinerat Biibilimi anersaakkut ittumik kinguaassiuutitigut inuunerlunnertut allaatigineqarpoq. (Saqqummersitat 18:2, 3) Kristumiuuneraqatigiit aamma timikkut ittumik kinguaassiuutitigut inuunerlunnermik akuerinninnerujartuinnarput, allaat palasit pineqarpata. Jiisusip taassumalu apustiliisa tunussinersuaq tamanna siulittuutigaat. (Matthæusi 13:36-43; Apustilit Suliaat 20:29, 30; 2 Petrusi 2:1, 2) Tamanna kristumiuuneraqatigiit oqaluffeqarfiisa ilaasortaannut milliardinit amerlanerusunut qanoq naggataatigut kinguneqassava? Jehovamik pallorfiginnittut ilumoortut inunnut taakkununnga allanullu eqqunngitsumik upperisarsiornermit tammartitaasimasunut qanoq akisussaaffeqarpat? Tamatumunnga erseqqissumik akissuteqassaagut pisimasut pissanganartut ’Ba’alimut guutipilussiornerup Israelimi soraarsinneqarneranik’ kinguneqartut misissornerugutsigik. — 2 Kunngit 10:28.
Guutip innuttaminut aalajangersinnaanngitsunut asanninnera
5. Jehovap innuttani aalajangersinnaanngitsut qanoq isumassorpai?
5 Jehova Guutip imminut ilumoorunnaartunik pillaanissani nuannarinngilaa. Ataataavoq asannittoq, guutiitsullu allamik isumataarnissaat imminullu saannissaat kissaatigaa. (Ezekieli 18:32; 2 Petrusi 3:9) Akabip Jezabelillu nalaanni Jehovap isumassuilluni pruffiiterpassuit aallartippai innuttani Ba’alisiornerup kingunerisaanut mianersoqquniarlugit. Pruffiitit taakkua ilaat tassaavoq Elia. Siulittuutigineqartutut sivisujaamik panernersuaqarmat Eliap kunngi Akabi oqarfigaa inuit Ba’alillu pruffiitii qaqqamut Karmelimut katersorteqqullugit. — 1 Kunngit 18:1, 19.
6, 7. (a) Israelikkut tunussisimanerannut pissutiviusoq pillugu Elia qanoq oqarpa? (b) Ba’alip pruffiitii qanoq iliorpat? (c) Elia qanoq iliorpa?
6 Inuit tamarmik ’Jehovap pilliivianut aserorterneqarsimasumut’ katersorput. Pilliivik Jezabelimit iluarisaajumasunit aserorterneqarsimagunarpoq. (1 Kunngit 18:30) Ajoraluartumik Israelikkut najuuttut qularaat sialummik pisariaqartinneqarluinnartumik kina siallilersitsisinnaanersoq — Jehova imaluunniit Ba’ali. Ba’ali sinnerlugu pruffiitit 450-it najuupput, Jehovamulli sinniisutuaq tassaavoq Elia. Pruffiiti Eliap ajornartorsiummut pissutiviusoq toqqaannartumik sammilerpaa Israelikkut ima aperalugit: „Qanoq sivisutigisumik kina malissanerlugu aalajangerniarusaartuassavisi?“ Isertuarani qinigassat taakkununnga saqqummiuppai: „[Jehova] Guutiuppat taava taanna malissiuk; Ba’ali Guutiuppat taanna malissiuk!“ Eliap Israelikkut aalajangersinnaanngitsut Jehovamut tunniusimalluinnarnissamut killerusukkamigit kia Guutitut ilumoortuuneranut uppernarsaataasussamik misiliuteqartoqarnissaa siunnersuutigaa. Ussigit angutivissat marluk pilliutitut toqunneqartussaapput, aappaa Jehovamut aappaalu Ba’alimut, Guutillu ilumoortup imminut pilliutigineqartoq innermik nungutittussaavaa. Ba’alip pruffiitiisa pilliutissartik piareersarpaat nalunaaquttap-akunneranilu arlalinni ima suaarlutik: „Ba’ali, akitigut!“ Eliap mitaatigilermatik imminut kilertiterput aatsik kuugaartuinnanngortillugu nipitunerusumillu suaartalerlutik. Akineqanngillalli. — 1 Kunngit 18:21, 26-29.
7 Maanna Elia tullinnguuppoq. Siullermik Jehovap pilliivia sanaqqippaa ussillu angutiviaq aggorneqarsimasoq qaavanut ilillugu. Nangilluni pingasoriarluni peqqusivoq qummuattat sisamat imermik imallit imaat pilliutissap qaavanut kuerarneqaqqullugit, pilliivillu kaajallallugu kussialiaq imermik immerneqarpoq. Taava Elia ima qinuvoq: „[Jehova] Aaperaap Iisaallu Israelillu Guutiat! Ullumi misigineqarli illit Israelimi Guutiusutit uangalu kiffarigimma, illillu oqaatsitit malillugit makku tamaasa suliarigikka. Akinnga, [Jehova], akinnga, inuiannut ukununnga paaseqqullugu illit, [Jehova], taannaasutit Guuti illillu uummataat utertinniaritit.“ — 1 Kunngit 18:30-37.
8. Jehovap Eliap qinnutaa qanoq akivaa, taavalu pruffiiti qanoq iliorpa?
8 Guutip ilumoortup akilluni pilliut pilliivik ilanngullugu innermik qilammeersumik nungutippaa. Allaat imeq pilliivik kaajallallugu kussialiamiittoq innermit tissortinneqarpoq! Takorlooriaruk tamanna Israelikkunnut qanoq sunniuteqarsimasoq. Erniinnaq „pallorput oqarlutillu: ’[Jehova] Guutiuvoq! [Jehova] Guutiuvoq!’“ Eliap aalajangersimalluinnarluni Israelikkut ima peqquai: „Ba’alip pruffiitii tigusigit! Ataatsimilluunniit amiakkoqartitaassanngillat!“ Taava Ba’alip pruffiitii 450-it tamarmik qaqqap Karmelip ataani toqunneqarput. — 1 Kunngit 18:38-40.
9. Jehovamik pallorfiginnittut qanoq misilinneqartuarpat?
9 Ullormi puigunaatsumi tamatumani Jehova nunami ukiuni pingasuni qaammatinilu arfinilinni siallersitsisimanani siullerpaamik siallersitseqqippoq. (Jaaku 5:17, 18) Angerlartillutik Israelikkut Jehovap Guutiussutsiminik takutitsinera oqaloqatigiissutigersuataarsimassavaat! Ba’alisiortulli tunniutiinnanngillat. Jezabelip Jehovap kiffai malersortuarpai. (1 Kunngit 19:1, 2; 21:11-16) Guutip kiffaasa ilumoorfiginninnerat taamatut misilinneqartuarpoq. Jehovap Ba’alisiortunik eqqartuussiffissaa nalliuppat Guutip kiffai taassumunnga tunniusimalluinnartuussanerpat?
Maannakkut aalajangersimalluinnarluta iliuuseqartariaqarpugut!
10. (a) Nalitsinni kristumiut tanitat suna ulapputigisimavaat? (b) Saqqummersitat 18:4-mi peqqussutigineqartumik malinninneq qanoq paasisariaqarpa?
10 Nalitsinni kristumiut tanitat Eliap suliarisimasaanut assingusumik suliaqarsimapput. Oqaatsitigut naqitatigullu inuit inuiannit tamaneersut kristumiuunerartut kristumiuuneraqatigiillu avataanniittut eqqunngitsumik upperisarsiornermut ilaanerup navianaataanik mianersoqqusimavaat. Tamanna pissutigalugu inuit millionilikkuutaat aalajangersimalluinnarlutik eqqunngitsumik upperisarsiorneq qimassimavaat, inuunertik Jehovamut tunniulluinnarsimavaat kuisillutillu Jiisusi Kristusimut ajoqersuganngorlutik. Jehovap eqqunngitsumik upperisarsiornermut ilaasunut ilungersorluni kajumissaarutaa manna malissimavaat: „Qimallugu anigitsi, innuttakka, ajortuliornerini peqataaqqunasi perluutaanillu eqqorneqaqqunasi.“ — Saqqummersitat 18:4.
11. Jehovamit akuerineqassagaanni suna pisariaqarpa?
11 Aamma inuit millionilikkuutaat Jehovap Nalunaajaasuisa oqaluussissutigisartagaat nuannerunartittarpaat, sulili isummerfigisimanagu. Taakkua ilaat ilaannikkut ataatsimiinnermut, assersuutigalugu Kristusip toquneranik eqqaaniaalluni nalliuttorsiornermut, imaluunniit ataatsimeersuarnerup ilaannaanut, najuuttarput. Taakku tamaasa ilungersorluta kajumissaarpavut Eliap oqaasii uku eqqarsaatigeqqissaaqqullugit: „Qanoq sivisutigisumik nangaajuassavisi?“ (1 Kunngit 18:21, New English Bible) Utaqqisitsineq navianarpoq. Maanna taakku aalajangersimalluinnarlutik iliuuseqartariaqarput Jehovamullu tunniulluinnarsimasutut kuisimasutullu pallorfiginnittunngornissartik ilungersorlutik sulissutigisariaqarlugu. Naassaanngitsumik inuunissamut periarfissaq pineqarpoq! — 2 Thessalonikamiut 1:6-9.
12. Kristumiut ilaat qanoq anersaakkut imminut navianartorsiortilersimappat, qanorlu iliortariaqarpat?
12 Ajoraluartumik kristumiut kuisimasut ilaat aalajangersimasumik oqaluussisarunnaarput unittooqqalersimallutilluunniit. (Hebræerit 10:23-25; 13:15, 16) Ilaat aallussilluarunnaarsimapput malersorneqarnissaq annilaangassutigigamikku, aningaasatigut isumakuluuteqaramik, pisuussutit noqqaassutigigamikkit imaluunniit namminissarsiortumik pilerigisatik ulapputigigamikkit. Jiisusip mianersoqqussutigaa navianaatit tamakkorpiaat pissutigalugit ajoqersukkaminik naakkiuttoqarnissaa, anersaakkut ipititaasoqarnissaa imaluunniit nakutitaasoqarnissaa. (Matthæusi 10:28-33; 13:20-22; Lukasi 12:22-31; 21:34-36) Kristumiut kuisimasut taakku ’aalajangerniarusaarunnaartariaqarput’ ’ilungersorlutillu allamik isumataartariaqarlutik’ aalajangersimalluinnarlutik Guutimut tunniulluinnarsimanertik ersersillugu. — Saqqummersitat 3:15-19.
Eqqunngitsumik upperisarsiorneq tassanngaannaq peeruttoq
13. Oqaluttuariuk Jehu kunngissatut taninneqarmat Israelimi pissutsit qanoq ittuunersut.
13 Qaqqami Karmelimi kina Guutiunersoq ilumoortoq takutinniarlugu pissaaneqarneqqisaannermit ukiut 18-it missaat qaangiuttut Israelimi immikkut ittumik pisoqarpoq, tassuunalu erserpoq sooq tamatta maannakkut aalajangersimalluinnarluta iliuuseqartariaqartugut. Jehovap Ba’alisiornermik eqqartuussiffissaa Eliap kingoraartaata Elisap nalaani tassanngaannaq ilimagineqanngitsumillu nalliuppoq. Kunngi Akabip ernera Jorami Israelimi kunngiuvoq, dronningilu uillarneq Jezabeli suli inuuvoq. Elisap ikiortini malunnaarsaartumik aallartippaa Israelikkut sakkutuuisa naalagaat, Jehu, kunngissatut taneqqullugu. Taamani Jehu kuussuup Jordanip kangianiippoq, Ramotimi Gileadimiittumi, Israelikkut akeraat sorsuffigalugit. Kunngi Jorami Jizre’elimiippoq, Megiddop eqqaani narsaammiittumi, akiuutsilluni ikilertinnini ajorunnaarsiiartorlugit. — 2 Kunngit 8:29–9:4.
14, 15. Jehu sumik suliassinneqarpa, qanorlu iliorpa?
14 Jehovap Jehu ima peqquaa: „Naalakkavit Akabip eqqarlii nungutissavatit tamatumuunakkullu kiffama pruffiitit tamarmik aavat, tassa [Jehovap] kiffaasa tamarmik aavat, Jezabelip kuineqartitaa uannut akiniutitillugu. Akabikkut tamarmik nungutitaassapput. . . . Jezabeli qimmit neriumaarpaat narsaammi Jizre’elimiittumi, ilineqassanngilarlu.“ — 2 Kunngit 9:7-10.
15 Jehu aalajangersimalluinnartuuvoq. Nangaanani qamutiminut sorsuutinut ikivoq sukkaqalunilu Jizre’eliliarluni. Illoqarfimmi alapernaarsuisut ilaata Jehu qimusseriaasiatigut ilisaraa tamatuminngalu kunngi Jorami nalunaarfigalugu. Jorami qamutiminut sorsuutinut ikivoq aallarlunilu sakkutuumi naalagaat naapikkiartorlugu. Naapikkamik Jorami ima aperivoq: „Jehu, ajunngitsumik siunertaqarlusi aggerpisi?“ Ima akivoq: „Qanoq ililluta ajunngitsumik siunertaqarsinnaavugut anaanat Jezabeli guutipilussiornermigut allasiortuartillugu angakkuarnittuartillugulu?“ Kunngi Jorami qimaatinnagu Jehup pisissini tiguaa Joramilu toqullugu qarsoq uummataatigut puttutitillugu. — 2 Kunngit 9:20-24.
16. (a) Jezabelip kiffaasa aalajangigassaq suna ingerlaannaq aalajangertariaqarpaat? (b) Jehovap Jezabeli pillugu oqaasii qanoq eqquuppat?
16 Jehu ingerlaannaq sukkaqaluni illoqarfimmut ingerlaqqippoq. Jezabelip ingasaallugu pinnersarsimasup igalaakkut itsuarluni Jehu kamassaarerpaluttumik sioorasaarlugu ilassivaa. Jehup soqutiginagu nipituumik ima aperivoq: „Tappikani kikkut uannut iliuppat, kikkut?“ Maanna Jezabelip kiffai aalajangersimalluinnarlutik iliuuseqartariaqarput. Kunngikkormiullu marluk pingasulluunniit itsuarput. Jehu ima peqqusimmat taakkua ilumoorfiginninnerat ingerlaannaq misilinneqarpoq: „Jezabeli nakkartissiuk!“ Kunngikkormiut Jezabeli nakkartippaat, Jehullu hestiisa tullaaraat. Taamaalilluni Israelimut Ba’alisiornermik eqqussisoq taanna naleqqulluinnartumik pillarneqarpoq. Suli ilineqanngitsoq qimmit timaa nerivaat, siulittuutigineqarsimaneratorluinnaq. — 2 Kunngit 9:30-37.
17. Guutip Jezabelimik eqqartuussinera eqqarsaatigalugu eqqunngitsumik upperisarsiornerup qanoq pineqarnissaa qularutigissanngilarput?
17 Arnaq atortittartoq assersuutaasoq „Babylonersuaq“-mik taaneqartoq suujunnaarsinneqarpat aamma taama tupannartigissaaq. Atortittartoq taanna eqqunngitsumik upperisarsiornermut, itsaq illoqarfimmi Babylonimi pilersimasumut Saatanillu silarsuaanut ilaasumut, assersuutaavoq. Eqqunngitsumik upperisarsiorneq tamaat peerneqareerpat, Jehova Guuti inunnut Saatanip silarsuaata immikkoortuinut upperisarsiornermut tunngassuteqanngitsunut ilaasunut tamanut sammissaaq. Taakkuttaaq suujunnaarsinneqassapput, taava silarsuassaq nutaaq naapertuilluassuseqarfiusoq pilersinneqarsinnaanngussaaq. — Saqqummersitat 17:3-6; 19:19-21; 21:1-4.
18. Jezabelip toqunerata kingorna Israelimi Ba’alisiortut qanoq pineqarpat?
18 Jezabelip toqunerata kingorna kunngi Jehup ingerlaannaq Akabip kinguaavi tamaasa taassuminngalu tapersersuisut nuimanerusut tamaasa suujunnaarsippai. (2 Kunngit 10:11) Israelimili suli Ba’alisiortorpassuaqarpoq. Jehup ’ilungersorluni Jehovamut kiffartornini’ takutinniarlugu aalajangersimalluinnarluni taakku iliuuseqarfigilerpai. (2 Kunngit 10:16) Jehu Ba’alisiortuusaalerpoq, Samariamilu Ba’alip naalaffiani Akabip sanatissimasaani nalliuttorsiornissarsuaq piareersarpaa. Israelimi Ba’alisiortut tamarmik takkupput — tamarmillu naalaffimmi mattunneqarlutik Jehup angutitaanit toqunneqarput. Biibilimi oqaluttuaq tamanna ima naggaserneqarpoq: „Jehup taamaalilluni Ba’alimut guutipilussiorneq Israelimi soraarsippaa.“ — 2 Kunngit 10:18-28.
19. Jehovamik pallorfiginnittut ilumoorfiginnittut ’amerlangaartut’ suna qilanaarutigisinnaavaat?
19 Soorlu Ba’alisiorneq Israelimi suujunnaarsinneqartoq, taamatuttaaq eqqunngitsumik upperisarsiorneq tamaat tassanngaannaq tupannartumillu suujunnaarsinneqassaaq. Eqqartuussiffissarsuaq nunarsuarmut nalliuppat kina tapersersussaviuk? Maannakkut illit aalajangersimalluinnarlutit iliuuseqartariaqarputit — taava inunnut ’amerlangaartunut’ „annikilliortitaangaarnermit“ aniguisussanut ilaanissat qilanaarisinnaavat. Taamanikkussamut nuannaarlutit pereersut eqqarsaatigisinnaassavatit, Guutilu illit unnersiutigisinnaassavat ’arnarsuaq atortittartoq kinguaassiuutitigut inuunerlunnermigut silarsuarmik aseruisoq eqqartuummagu’. Jehovap kiffaasa qilammiittut alutornangaartumik unnersiutiginnissutaannut matumunnga Guutimik pallorfiginnittut ilumoortut allat tamaasa peqatigalugit unnersiutiginneqataalersinnaassaatit: „Halleluja [Jah unnersiutigisiuk, NV]! [Jehova] Guuterput Ajugaqanngitsoq naalagaalerpoq.“ — Saqqummersitat 7:9, 10, 14; 19:1, 2, 6. (wE 12/15 05)
Apeqqutit eqqarsaatigilluagassat
• Israelikkut qanoq ilillutik Ba’alisiulersimappat?
• Tunussinersuaq suna Biibilimi siulittuutigineqarpa, siulittuullu tamanna qanoq ililluni eqquussimava?
• Jehup Ba’alisiorneq qanoq suujunnaarsippaa?
• Jehovap eqqartuussiffissaani aniguissagutta qanoq iliortariaqarpugut?
[Atuaqqissaarnermi apeqqutit]
[Qupp. 25-mi nunap assinga]
(Tekstens opstilling ses i den trykte publikation)
Soko
Afeki
Helkati
Jokneami
Megiddo
Ta’anaki
Dotani
SAMARIA
En-Dori
Shunemi
Ofra
Jizre’eli
Jibleami (Gat-Rimmoni)
Tirsa
Bet-Shemeshi
Bet-Shani
Jabeshi Gileadimiittoq?
Abel-Mehola
Bet-Arbeli
Ramoti Gileadimiittoq
[Qaqqat]
Qaqqaq Karmeli
Qaqqaq Tabori
Qattuneq More
Gilboap Qaqqaa
[Immat tatsillu]
Imaq Akullersuaq
Galilæap Tasersua
[Kuussuit]
Kuussuaq Jordani
[Puilasut puilasuliallu]
Puilasoq Harodi
[Suminngaanneernera]
Nunap assinga Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel-imit pigineqartoq tunngavigalugu suliarineqarsimasoq
[Qupp. 24-mi assiliartat]
Aalajangersimasumik oqaluusseqataasarneq ataatsimiinnernullu tamanut najuuttarneq pallorfiginninnermut ilumoortumut ilaapput pingaarutillit
[Qupp. 26, 27-mi assiliartaq]
Jehovap ullussaani aniguiumasut tamarmik Jehup iliorsimaneratut aalajangersimalluinnarlutik iliuuseqartariaqarput