Utoqqarpassuit atugaat alianartut

PIGAARTUP nakkutigisani angalaarfigitillugu takusani tupassutigeqaa. Inissiarsuit akimarpaluttut silatinnguanni nassaarai inuit toqungasut timaat marluk — aappariit utoqqaat inissiat quleriit arfineq-pingajuannit iniminniit igalaakkut pississimasut. Imminornerat annilaarnaraluartoq, taamaaliornerannut pissutaasoq suli tupannarneruvoq. Allagartami angutip kaasarfiani nassaarineqartumi ima allassimavoq: „Ernitta ukuattalu ajortumik pinnittuarnerat inukkutiginnittuarnerallu pissutigalugit inoorusukkunnaarpugut.“

Oqaluttuap taassuma immikkoortui immaqa qaqutigoortuugaluarput, ajornartorsiulli tunngaviusoq ajoraluartumik ilisimaneqarluarpoq. Utoqqarnik ajortumik pinnittarneq nunarsuarmi sumi tamaani takussaavoq. Aajuku assersuutit ilaat:

• Canadami misissueqqissaarnermi utoqqaat aperineqartut 4 procentii akipput — amerlanertigut ilaqutaasunit — ajortumik pineqartarlutik uukapaatinneqartarlutilluunniit. Utoqqarpassuilli atukkamik alianartut oqaluttuarinissaat siooragaat kanngugaluguluunniit. Immikkut ilisimasallit isumaqarput kisitsit 10 procentit missaanniissasoq.

• „Inuiaqatigiit Indiamiut, ilaqutariittut ataqatigiilluartoorpasissuusut, utoqqaat amerliartuinnartut meeqqaminnit ilaginnagaasarnerat pissutaalluni, sanngiilliartorput,“ atuagassiami India Today-mi allassimavoq.

• Naatsorsuinerit tutsuiginarnerpaat naapertorlugit „Amerikamiut 65-inik ukiullit utoqqaanerusulluunniit 1 millionit 2 millionillu akornanniittut inunnit paaqqinnitsigisariaqakkaminnit ikiortigisariaqakkaminnilluunniit ajoquserneqarsimapput, uukapaatinneqarsimapput allatulluunniit ajortumik pineqarsimapput,“ peqatigiiffik National Center on Elder Abuse paasissutissiivoq. San Diegomi Californiami naalagaaffiup unnerluussisuata utoqqarnik ajortumik pinnittarneq „inatsisinik unioqqutitsaalisut ajornartorsiutaasa ilungersunarnerpaat ilaattut“ taavaa. Ima nangippoq: „Ilimagaara ukiualunnguit tulliuttut ingerlaneranni ajornartorsiut ilungersunarnerulissasoq.“

• Canterburymi New Zealandimi illoqarfiup utoqqartaasa ilaquttaminnit — ingammik ilaqutaasunit imigassamik, ikiaroornartumik aningaasanoornermilluunniit ajornartorsiutilinnit — atornerlunneqarnerat isumakuluutigineqaraluttuinnarpoq. Canterburymi utoqqarnik ajortumik pinnittarnerit nalunaarutigineqartartut malunnartumik amerlisimapput 2002-mi 65-iniit 2003-mi 107-inut. Ajortumik pinnittarnerit taamaattut pinaveersaartinniarlugit peqatigiiffiup pilersinneqarsimasup siulittaasua oqarpoq tamanna immaqa „ajornartorsiutip ilaminiinnannguarigaa“.

• Japanimi eqqartuussissuserisut peqatigiiffiat naapertorlugu „utoqqaat ajortumik  pineqartartut meeqqanit allanilluunniit angerlarsimaffimmi nakuuserfigineqartunit soqutigineqarnerusariaqartut,“ aviisimi The Japan Times-imi nalunaarutigineqarpoq. Sooq tamanna pisariaqarpa? Aviisi naapertorlugu pissutaasut ilagaat „utoqqarnik ajortumik pinninneq meeqqanik aapparmilluunniit ajortumik pinninnermut sanilliullugu sivisunerusumik paasineqarneq ajornera. Ilaatigut pissutaavoq utoqqaat qitornaminnit ajortumik pineqartarnertik nammineq pisuussutigalugu misigisarnerat, naalagaaffiullu najukkamilu oqartussaasut ajornartorsiummik suli aaqqiisinnaasimannginnerat.“

Silarsuarmi sumiiffinni assigiinngitsuni utoqqaat atugaannik assersuutialunnguit taakku apeqqutinik imaattunik pilersitsipput: Sooq utoqqarpassuit sumiginnagaasarpat ajortumilluunniit pineqartarpat? Pissutsit pitsaanerulernissaannik neriuutissaqarpa? Utoqqarnut suna tuppallersaataasinnaava?