Biibilimi siulittuummik upperinninneq inuuinnassutaavoq

JIISUSI naggammik naalaffimmit Jerusalemimiittumit aniartorpoq ajoqersugaasa ilaat ima oqarmat: „Ajoqersuisoq, takukkit makku ujarassuit illuliarsuillu!“ Naalaffik alutornangaartoq taanna tassaavoq inuiaqatigiit juutit usorsisimaarutigisaat. Jiisusili ima akivoq: „Illuliarsuit tamakku isigaagit? Ujaqqanik qaleriissuerulluinnarlugu tamarmik ingutserneqassapput.“ — Markusi 13:1, 2.

Eqqarsaatigiinnarluguluunniit takorlooruminaappoq! Naalaffiummi ujarattaasa ilaat angisuupilorujussuupput. Aammattaaq Jiisusip naalaffik pillugu oqaasii isumaqarput Jerusalemi immaqalu allaat inuiaqatigiit juutit tamarmik, naalaffiup pallorfiginninnermut qitiuffigisai, piuneerunneqarumaartut. Taassuma ajoqersugaasa paasisaqarusutsallutik ima aperaat: „Oqarfigitigut, qaqugu tamanna pissasoq sunalu nalunaaqutaassasoq tamakku tamarmik naammassineqartussanngornerannut?“ — Markusi 13:3, 4.

„Naggatissaq suli nalliutinngilaq,“ Jiisusi mianersoqqusivoq. Siullermik ajoqersukkat sumi tamani sorsuttoqarneranik, nunap sajunneranik, kaannersuaqarneranik toqoraataasunillu nappaassuaqarneranik tusartarumaarput. Taava pisut annilaarnaartut pissutigalugit inuiaqatigiit juutit mumisitsinernik aatsaat taama ingasatsigisunik misigisaqartarumaarput, aap, „naalliunnartoqangaassaaq“. Guutili akuliukkumaarpoq „qinikkat“, tassa kristumiut aalajaatsut, annaakkumallugit. Qanoq ililluni akuliutissava? — Markusi 13:7; Matthæusi 24:7, 21, 22; Lukasi 21:10, 11.

Juutit Romamut pikitsitsinerat

Ukiut 28-t ingerlapput, kristumiullu Jerusalemimiittut naggatissap nalliunnissaa suli utaqqivaat. Romamiut naalagaaffissuanni sorsunnerit, nunap sajunneri, kaannersuit nappaalanersuillu toqoraataasut erloqissutigineqarput. (Takuuk ungalusaq qupp. 9-miittoq). Judæa eqqissiviilliornerit inuiaallu assigiinngitsut akornanni akersuunnerit pissutigalugit annikilliornartorsiorfiungaarpoq. Jerusalemilli qarmarsuisa iluatungaanni eqqissisimasoqakannerpoq. Inuit nerisarput, sulisarlutik, katittarlutik meerartaartarlutillu, soorlumi taamaaliortuartarsimasut. Naalaffissuaq pissutigalugu inuit misigisimapput illoqarfik ernumanaranilu atajuarsinnaasoq.

Ukiup 61-ip missaani kristumiut Jerusalemimiittut apustili Paulusimit allagarsipput. Taassuma pinertusaarnerannik nersualaarpai, ilagiinniittulli ilaasa piffissap nukinginnassusianik sianiginnikkunnaarsimarpasinnerat isumakuluutigaa. Arlallit  anersaakkut ittumik qimagukkiartorput imaluunniit kristumiutut inersimalluarnatik. (Hebræerit 2:1; 5:11, 12) Paulusip una kajumissaarutigaa: „Taamaattumik nakimaatsuunersi igitassatut iperarniaqinasiuk . . . Qanittoralaannguanngorpormi tikiuttussap tikiuffissaa, tikiutinngitsuussanngilarlu. Iluartorlu pigisara uppernikkut inuussaaq. Tassanngali nigorpat tarnima nuannarissanngilaa.“ (Hebræerit 10:35-38) Tassa piffissaalluartukkut unnersuussut! Kisianni kristumiut uppernermik ersersitsissanerpat Jiisusip siulittuutaata eqquunnissaanik eqqumaffiginnittuarnermikkut? Aamma Jerusalemip piuneerussaanissaa taama qanitsigigami?

Ukiut tallimat tulliuttut ingerlaneranni Jerusalemimi pissutsit ajorsiartorput. Ukiumi 66-imi Romamiut naalagaatitaat peqquserluttoq Florus naalaffiup nakkaatitsivianit illernartumit talentinik 17-inik arsaarinnissuteqarpoq akileraarutinut akiligassaqartoqarneraaneq patsisigalugu. Juutit kamangaalerput pikitsitsilerlutillu. Juutit pikitsitsisut, imaluunniit zelotit, amerlasoorsuullutik Jerusalemimut isaapput Romamiullu sakkutuuinik toqoraarsuataarlutik. Taava Judæa Romamit avissaartutut nalunaarutigaat. Maanna Judæa Romalu imminnut sorsuupput.

Suli qaammatit pingasut qaangiutinngitsut Romamiut Syriami naalagaatitaat, Cestius Gallus, kujammut ingerlaalerpoq 30.000-inik sakkutooqarluni juutit pikitsitsiunnaarsinniarlugit. Tupiusaliorfiup nalliussineqarfiani sakkutoorpassuanilu Jerusalemi tikippaat, sukkaqalutillu illoqarfeeqqatigut avataaniittutigoorlutik. Zelotit ikinnerussuteqartut naalaffiup qarmaasa iluatungaannut qimaaffissarsiorput. Sivitsunngitsoq Romamiut sakkutuuisa naalaffiup qarmarsui qajannarsisippaat. Juutit annilaaqqaqaat. Sakkutuut Guutimik nalusut juutiussutsip illernarnerpaartaanik mingutsitsinialeqaat! Maanna kristumiut illoqarfimmiittut Jiisusip oqaasii uku eqqaalerpaat: ’Maajunnartoq Aseruisoq illernartumiittoq takulerussiuk taava Judæamiittut qaqqanut qimaassapput.’ (Matthæusi 24:15, 16) Jiisusip siulittuutaa upperissavaat taassumalu oqaasianut naapertuuttumik iliornissamut kajumississallutik? Soorlu paasinarsisoq, uppernerat iliuuseqarnerallu inuuinnarnissaannut aalajangiisuupput. Qanormi ilillutik qimaassagamik?

Tassanngaannartumik pissutissaqarsorinanngitsumillu Cestius Gallusip sakkutuuni tunuartippai, sinerissallu tungaanut ingerlaalerput zelotinit malersorneqarsuataarlutik. Tupaallannaraluartumik illoqarfiup annikilliortitaanera sivikillisinneqarpoq. Kristumiut Jiisusip mianersoqqussutaanik siulittuutaasumik upperinninnertik ersersippaat Jerusalemimiit Pellamut, illoqarfimmut sorsunnermut attuumassuteqanngitsumut qaqqamiittumut Jordanip kuussuata illuatungaaniittumut, qimaallutik. Piffissaq eqqorlugu qimaapput, tamatumami kinguninnguagut zelotit Jerusalemimut uterput illoqarfimmiiginnarsimasullu pingitsaalillugit pikitsitsinerminnut  peqataatinnialerlugit. * Tamatuma nalaani kristumiut, Pellami isumannaatsumiittut, qanoq pisoqaqqinnissaa utaqqimaarpaat.

Pissutsit inatsisaatsuuffiusut

Qaammatialunnguit ingerlanerinnaanni Romamiut sakkutooqatigiivi allat Jerusalemip tungaanukalerput. Ukiumi 67-imi sakkutuut naalagaata Vespasianip erneratalu Titusip sakkutooqatigiissuit 60.000-inik amerlassusillit sorsunnissamut piareersarpaat. Ukiuni tulliuttuni marlunni sakkutooqatigiissuit sunik tamanik sequmiisut taakku Jerusalemip tungaanukaarput aqqumminnilu akiuisut tamaviisa suujunnaarsittarlugit. Taamaalinerani Jerusalemimi juutit pissaaneqarniullutik unammillertigiikkuutaat sakkortoqisumik imminnut akersuupput. Illoqarfiup karrinik peqqumaasivii aserorterneqarput, naalaffiup eqqaaniittut illut suujunnaarsinneqarluinnarput, juutillu 20.000-init amerlanerusut toqutaallutik. Vespasianip Jerusalemip tungaanut ingerlaarnini sivitsorsarpaa ima oqarluni: ’Guuti uannit sakkutuunut naalagaalluarneruvoq; akeqqavut namminneq assamminnik imminnut toqoraapput.’

Romamiut kaasariat Nero toqummat Vespasian Romaliarpoq kaasarinngornissani qulakkeerniarlugu sorsunnerullu naammassinissaa Titusimut isumagisassanngortillugu. Ukiumi 70-imi poorskinngitsiartoq Titusi Jerusalemimut apuuppoq, maannalu illoqarfimmiut ilerfiartullu illoqarfimmut mattussaapput. Taassuma sakkutoorpassuisa Jerusalemip ungataa orpiiarpaat illoqarfiillu pingaarnersaat ungusaq kaajallallugu quassuttuut inngigissut atorlugit qarmaliorlutik kilometerinik arfineq-marlunnik takissusilimmik. Tamanna pivoq Jiisusip siulittuisimaneratorluinnaq: ’Akeqqatit kaajallallutit ippiliugaliorumaarput ungullutillu tamaniillu ilinnut iserniarlutik.’ — Lukasi 19:43.

Sivitsunngitsoq illoqarfimmi kaannersuaqalerpoq. Tillinniaqatigiikkuutaat sakkulisartut toqusut toqulersullu angerlarsimaffii ujajaaffigaat. Minnerpaamik arnap ataatsip neriuutaarulluinnartup naalungiarsuutini toquppaa nerillugulu. Taamaalilluni arnap taassuma siulittuut una eqquutitippaa: „Akeqqannit annikilliortinneqarninni erloqisinneqarninnilu [illit nerisarissavatit] illissavit inerititai, tassa ernivit panivillu . . . neqaat.“ — 5 Mosesi 28:53-57.

Naggataatigut, qaammatini tallimani unguneqaqqareerluni, Jerusalemi uppippoq. Illoqarfik  taassumalu naalaffissua alutornangaartoq piiaaffigineqarput ikuallagaallutillu tamatumalu kingorna isaterneqarlutik ujaqqanik qaleriissuerullugit. (Danieli 9:26) Juutit ajunaartut katillutik amerlassusaat 1.100.000-it missaanniipput, 97.000-illu allat inussiatut tunisaapput. * (5 Mosesi 28:68) Oqaatigilluaannarlugu Judæa inuerutitaangajappoq. Ilumut tamanna tassaavoq inuiaqatigiittut ajunaarnersuaq nallerneqarsimanngitsoq, juutit naalakkersuinikkut, upperisarsiornikkut kulturikkullu inuunerannik allanngortitsilluinnartoq. *

Taamaalinerani kristumiut Pellamiittut uummatimikkut iluunngarlutik Guuti qutsavigaat annaanneqarsimagamik. Biibilimi siulittuutinik upperinninnertik inuuinnassutigaat!

Pisimasut tamakku kingumut qiviarutsigit, tamatta immikkut silatusaassaagut imminut ima aperigutta: ’Upperneq pigaara annikilliornartussarsuarmi inuuinnassutissara? ’Tarnit annaanneqaatissaannik uppertunut’ ilaavunga?’ — Hebræerit 10:39; Saqqummersitat 7:14. (wE 4/1 07)

[Quppernerup ataani ilanngussat]

[Qupp. 9-mi nalunaarsukkat]

Nalunaaqqutip ilai ukiuni hundredelinni siullerni eqquussimasut

SORSUNNERIT:

Gallia (ukioq 39-40)

Afrikap avannaa (ukioq 41)

Tuluit Nunaat (ukiumi 43-mi 60-imilu)

Armenia (ukioq 58-62)

Judæami eqqissiviilliornerit inuiaallu assigiinngitsut akornanni akersuunnerit (ukioq 50-66)

NUNAP SAJUNNERI:

Roma (ukioq 54)

Pompeji (ukioq 62)

Aasiaaraq (ukiumi 53-imi 62-imilu)

Kreta (ukioq 62)

KAANNERSUIT:

Roma, Grækerit Nunaat, Egypteni (ukiup 42-p missaani)

Judæa (ukiup 46-p missaani)

NAPPAALANERSUIT TOQORAATAASUT:

Babyloni (ukioq 40)

Roma (ukiumi 60-imi 65-imilu)

PRUFFIITIOQQUSERSUT:

Judæa (ukiup 56-ip missaani)

[Qupp. 10-mi ungalusaq/​assiliartaq]

(Allassimasut qanoq inissisimanersut naqitami takuneqarsinnaavoq)

Romamiut Palæstinami sorsugiarnerat ukiumi 67-imiit 70-imut

Ptolemais

Galilæap tasersua

Pella

PERÆA

SAMARIA

Jerusalemi

Imaq Tarajuusoq

JUDÆA

Cæsarea

[Suminngaanneernera]

Nunap assinga: Nunap assingi Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel pilersitseqqaartutut pisinnaatitaaffigisaat tunngavigalugit nuna assiliaq

[Qupp. 11-mi assiliartaq]

Ukiumi 70-imi Romamiut sakkutuuisa Jerusalemi piuneeruppaat

[Qupp. 11-mi assiliartat]

’Akeqqavut namminneq assamminnik imminnut toqoraapput’ — Vespasian

[Qupp. 11-mi suminngaanneernerat]

Qattunersalersorlugu assilialiaq: Soprintendenza Archeologica di Roma; Vespasian: Bildarchiv Preussischer Kulturbesitz/​Art Resource, NY