1-3. (a) Sooq Guutip eq­qarsaatai oqaasiilu inuit oqaasiinit qutsin­nerup­pat? (b) Al­laaserisami matumani suna sam­mis­savar­put?

JEHOVA pil­luar­titserusuk­kami in­ngilinik kingusin­nerusuk­kul­lu inun­nik pin­ngor­titsivoq. (Tus­s 36:10; 1 Tim 1:11) Apustilip Johan­nesip ‘Oqaaser­tut’ taasaa Jehovap pin­ngor­teq­qaar­paa. (Joh 1:1; Saq­q 3:14) Jehovap taan­na, Jiisusi, at­taveqarfigisar­paa eq­qarsaatini misigis­sutsinilu taas­sumun­nga ilisimatil­lugit. (Joh 1:14, 17; Kol 1:15) Apustili Paulusi al­lap­poq in­ngilit aam­ma at­taveqatigiit­tarlutil­lu inun­nit im­mik­kut al­laanerul­luin­nar­tumik oqaaseqar­tut. – 1 Kor 13:1.

² Jehovap in­ngilinut inun­nul­lu mil­liardilik­kuutaanut pin­ngor­tis­simasaminut tun­ngasut tamarluin­naasa nalun­ngilai. Inuit mil­lionilik­kuutaat qin­nutaat tamaasa ataatsik­kut tusar­naarsin­naavai oqaatsil­lu sorliil­luun­niit atorlugit qinusut paasisin­naal­lugit. Qin­nutinut tamak­kunun­nga tamanut tusar­naajutigaluni Jehovap in­ngilit at­taveqatigalugil­lu siulersor­pai. Taamaaliorsin­naagami Jehovap eq­qarsaatai oqaasiilu inuit eq­qarsaataan­nit oqaasiinil­lu qutsin­nerusimas­sap­put. (Esaja 55:8, 9 atuak­kit). Taamaam­mat inun­nut at­taveqa­raangami oqariar­tuutini paasisin­naanias­sagatsigu paasiuminarsisit­tar­paa.

³ Al­laaserisami matumani Jehovap inuit qanoq paasiuminar­tumik at­taveqar­figisar­nerai sam­mis­savar­put. Aam­ma  pis­sutsit apeq­qutaatil­lugit at­taveqariaatsini qanoq al­lan­ngor­tit­tar­nerai sam­mis­savar­put.

4. (a) Mosesi, Samueli Daavilu Jehovap sumiutut at­taveqatigai? (b) Biibilip suna imaraa?

⁴ Jehovap inuk siul­leq, Adami, Edenimi oqaluuk­kamiuk oqaatsit hebræerisuut itsaq ator­neqar­tar­tut atorsimagunar­pai. Kingusin­nerusuk­kut aam­ma Jehovap angutit hebræerisut oqalut­tut soorlu Mosesi, Samueli Daavilu at­taveqatigai. Nam­min­neq al­lat­tariaatsitik atorlugit al­lak­kaluarlutik Guutip eq­qarsaatai al­lap­paat. Oqaaseqaatit toq­qaan­nar­tumik Jehovameersut al­lap­paat oqalut­tuarisaanermilu Guutip in­nut­taminut at­taveqar­tar­nera al­laatigalugu. As­sersuutigalugu up­per­nerat Guutimul­lu asan­nin­nerat aam­ma kuk­kus­sutaat aalajaan­ngin­neral­lu Biibilimi ilan­ngun­neqar­put. Tamak­ku tamarmik ilin­niutis­satsitut al­lan­neqarsimap­put. – Rom 15:4.

5. Guuti hebræerisuin­naq inun­nut oqalut­tar­pa? Nas­suiaruk.

⁵ Jehovap inuit hebræerisuin­naq oqaluut­tan­ngilai. Israelik­kut Babylonimit aniguisin­neqaramik ilaat ul­luin­nar­ni aramæerisut oqalut­tar­put. Imaas­sin­naavoq taman­na pis­sutigalugu Danielip, Jeremiap Ezral­lu Biibilip ilaa aramæerisut al­lak­kaat. – Al­las­simaf­fin­nut ukunun­nga qup­per­nerup ataani ilan­ngus­sat takuk­kit: Ezra 4:8; 7:12; Danieli 2:4. *

6. Sooq Al­lak­kat Hebræerisuut grækerisuun­ngor­tin­neqar­pat?

⁶ Alexanderersuup nunar­pas­suar­nik tiguaanerata kingor­na inup­pas­suit koinégrækerisut oqalut­taler­put oqaatsil­lu taak­ku nunar­pas­suar­ni pingaar­nersan­ngorlutik. Juuter­pas­suit grækerisut oqalut­taler­put, Al­lak­kal­lu Hebræerisuut grækerisut nutser­neqarlutik. Nutsigaq taman­na Septuaginta-mik taagor­neqar­poq. Biibilimik nutsik­kat siul­lersaraat pingaar­nersanul­lu ilaal­luni. Ilisimatuut Septuaginta-p inun­nit 72-init nutser­neqarsimanera ilimagaat. * Nutserisut ilaasa Al­lak­kat Hebræerisuut oqaatsit ataasiak­kaarlugit nutser­paat al­lal­lu al­latut nutsereriaaseqarlutik. Taamaak­kaluar­toq juutit kristumiul­lu grækerisut oqalut­tut up­peraat Septuaginta tas­saasoq Guutip oqaasia.

7. Jiisusi ajoqersuk­kaminik ilin­niar­titsinermini sumiutut oqalut­tar­pa?

⁷ Jiisusi nunarsuarmiik­kal­larami ilin­niar­titsinermini hebræerisut oqalus­simagunar­poq. (Joh 19:20; 20:16; ApS 26:14) Aramæerisut oqariar­taatsit taamani ator­neqarajut­tut aam­ma ator­tarsimasin­naavai. Aam­mali hebræerit oqaasii Mosesip pruf­fiitil­lu nalaan­ni ator­neqar­tar­tut  paasisar­pai, taak­kuami al­lataat sapaatit-akun­neri tamaasa synagogini atuf­fas­sis­sutigineqar­tar­put. (Luk 4:17-19; 24:44, 45; ApS 15:21) Aam­ma taamani grækerisut latiinerisul­lu oqalut­toqar­taraluar­toq Biibilimi eq­qaaneqan­ngilaq Jiisusip oqaatsit taak­ku aam­ma ator­tarsimanerai.

8, 9. Sooq kristumiut siul­liit amerlanerit grækerisut oqalut­tar­pat, Jehovalu pil­lugu sumik ilik­kagaqar­pugut?

⁸ Jiisusimik malin­nit­tut siul­liit hebræerisut oqalup­put, taas­sumali toqunerata kingor­na ajoqersugai al­lamiusut oqalut­tar­put. (Apustilit Suliaat 6:1 atuaruk; Biibilimi nas­suiaatini oqaatsit “hebræeri” aam­ma “hel­lenisti” takuk­kit). Nutaarsias­sap nuan­nersup siam­mariar­tor­nerani kristumior­pas­suit hebræerisut oqalun­natik grækerisut oqalup­put. Grækerisut oqalut­toqar­nerum­mat Mat­thæusip, Markusip, Lukasip Johan­nesil­lu al­lagaat grækerisuut agguaan­neqar­put. * Aam­ma Paulusip al­lagai atuak­kal­lu Biibilimiit­tut al­lat grækerisut al­lan­neqar­put.

⁹ Soqutiginar­poq Kristumiut Al­lagaataan­nik Grækerisuunik al­lat­tut Al­lak­kat Hebræerisuut is­suaraangamik­kit ilaan­nik­kut Septuaginta ator­tarmas­suk. Is­suaanerit taak­kua ilaat hebræerisut al­las­simaq­qaarfin­nit al­laanerulaar­tar­put. Taamaalil­luni nutserisut naam­mal­luin­nan­ngitsut suliaat ul­lumi Biibilitsin­nut ilaaler­put. Tamatuman­nga paasivar­put Jehovap oqaatsit kulturil­luun­niit arlaat pitsaanerusutut isigin­ngik­kaa. – Apustilit Suliaat 10:34 atuaruk.

10. Jehovap inun­nut at­taveqariaasianut tun­ngatil­lugu suna ilik­kar­par­put?

¹⁰ Jehovap pis­sutsit inuil­lu pisariaqar­titaat apeq­qutaatil­lugit at­taveqarfigisarai ilik­kar­par­put. Jehova ilisarisimaler­niarlugu siuner­taalu paasiniarlugu oqaatsit aalajangersimasut atorlugit oqalun­nis­sar­put piumasarin­ngilaa. (Zakaria 8:23; Saq­qum­mersitat 7:9, 10 atuak­kit). Aam­ma Jehovap Biibilimik al­lat­tut isumas­sarsisil­lugit al­latsip­pai, al­lat­tul­li nam­min­neq oqariar­taatsitik atorlugit Jehovap eq­qarsaataanik al­lan­nis­saat akuerigaa ilik­kar­par­put.

11. Sooq inuit oqaatsit as­sigiin­ngitsut atorlugit oqalut­tar­nerat Jehovap akor­nutigin­ngilaa?

¹¹ Inuit oqaatsit as­sigiin­ngitsor­pas­suit ator­tar­paat, taman­nali Jehovamut apeq­qutaan­ngilaq. Taman­na qanoq nalun­ngilar­put? Jiisusip oqaasiisa ilaan­naat ilitsoq­qus­saralugu oqaasiini Biibilimi al­las­simap­put. (Mat­t 27:46; Mark 5:41; 7:34; 14:36) Jehovam­mi Jiisusip tusarlius­sai grækerisut, pif­fis­sal­lu ingerlanerani oqaatsinut al­lanut, al­lan­neqar­til­lugil­lu nutser­neqar­tip­pai. Aam­ma Guutip oqaasia juutinit kristumiunil­lu al­lal­lugu as­sileq­qin­neqar­tuarsimam­mat  Guutip tusarlius­saa tam­matsaalineqar­poq. Biibilit taak­ku oqaatsinut suli amerlanerusunut nutser­neqar­put. Kristusip kingor­na ukiut 400-t mis­saat qaangiut­tut Johannesi Chrysostomosi oqar­poq Jiisusip ilin­niar­titsis­sutai Syriamiut, Egyptenimiut, Indiamiut, Persiamiut, Etiopiamiut inuiaal­lu al­lar­pas­suit oqaasiinut nutser­neqarsimasut.

12. Biibili qanoq piujun­naarsin­niar­neqaraluar­pa?

¹² Oqalut­tuarisaanerup ingerlanerani Biibili, tamatumalu nutserisui siam­mar­terisuilu saas­sun­neqar­tarsimap­put. 303-mi Kr.in.king. Romamiut kaasariat Diokletian peq­qusivoq Biibilit tamarmik ikual­lan­neqas­sasut. Ukiut 1200-t mis­saat qaangium­mata William Tyndalep Biibili tulut­tut nutserlugu aal­lar­tip­paa. Oqar­poq inuunini Guutip ser­nigis­sap­pagu, naasoris­saasup kif­faata palasinit Biibilimik ilisimasaqar­nerunis­saa isumagis­sal­lugu. Malersugaanini pis­sutigalugu Tyndale Biibili nutsersin­naajumal­lugu naqitersin­naajumal­lugulu Tuluit Nunaan­nit qimaasariaqalersimavoq. Naak palasit Biibilit nanisin­naasatik tamaasa ikual­lak­kaluaraat, Tyndalep nutsigaa inup­pas­suar­nut an­ngup­poq. Naggataatigut Tyndale qimin­neqar­poq qisum­mul­lu qilersor­neqarluni ikual­lagaal­luni. Nutsigaali palasinit piujun­naarsin­niar­neqaraluarluni Biibilimik nutsik­kamut King James Version-imik taaneqar­tumut piareersaataavoq. – 2 Timotheusi 2:9 atuaruk.

13. Biibilimik as­siliil­luni al­lagatoq­qanik misis­sueq­qis­saar­tar­nerit suna takutip­paat?

¹³ Ilumoor­poq Biibili as­silil­lugu al­lak­kat pisoqaanersat ilaat kuk­kuneqalaarlutil­lu as­sigiin­ngitsut. Biibilimil­li ilisimatuut al­lagatoq­qat as­sam­mik as­silisat, taak­kua ilamer­ngi nutsigatoq­qal­lu tuusintilik­kuutaat misis­soq­qis­saar­paat. Sanil­liutereerlugit paasivaat versit ataasiak­kaat an­nikitsualuin­nar­nik as­sigiin­ngis­suteqalaar­tut. Aap, Biibilip tusarlius­saa al­lan­ngorsiman­ngilaq. Taamatut misis­sueq­qis­saar­tar­nerit pis­sutigalugit eq­qor­tuliorusut­tut up­peril­luin­nar­paat Jehovap oqaasia isumas­sarsiari­titaasoq pigigitsik. – Es 40:8. *

14. Ul­lumik­kut Biibili qanoq siam­marsimatigiva?

¹⁴ Biibili piujun­naarsin­niar­neqaraluar­toq ul­lumik­kut oqaatsinut 2800-nit  amerlanerusunut nutser­neqarsimavoq. Ul­lumik­kut atuak­kat arlaan­naal­luun­niit taama nutser­neqarsimatigin­ngilaq. Inuit amerlasuut Guutimik up­perin­nin­ngik­kaluar­tut taas­suma oqaasia oqalut­tuarisaanermi atuak­kanit tamanit siam­marsimaner­paajuar­poq. Biibilimik nutsik­kat ilaat atuaruminaal­lutil­lu eq­qor­pal­laan­ngik­kaluar­tut tamangajam­mik naas­saan­ngitsumik inuunis­samik neriuum­mik paasiuminar­tumik oqariar­tuuteqar­put.

15. (a) Biibililersaarutivut 1919-imiil­li qanoq al­lan­nguuteqarsimap­pat? (b) Sooq Biibililersaarutivut tulut­tut al­lan­neqaq­qaar­tar­pat?

¹⁵ 1919-imi Biibilimik atuaq­qis­saar­tar­tut ikit­tun­nguit ‘inus­siaq aalajaal­lunilu silatuutut’ toq­qar­neqar­put. Taamanik­kut inus­siap aalajaatsup Guutip in­nut­tai tulut­tut at­taviginerusar­pai. (Mat­t 24:45, NW) Ul­lumik­kul­li Biibililersaarutit oqaatsini 700-nit amerlanerusuni pis­sarsiarineqarsin­naap­put. Soorlu qanga grækerit oqaasii ator­neqar­tar­tut ul­lumik­kut tuluit oqaasii niuer­nermi ilin­niar­titaanermilu ator­neqarajut­tar­put ilisimaneqarluarlutil­lu. Taamaam­mat Biibililersaarutivut siul­lermik tulut­tut al­lan­neqar­tar­put oqaatsinul­lu al­lanut nutser­neqar­tarlutik.

16, 17. (a) Guutip in­nut­taasa suna pisariar­tip­paat? (b) Pisariaqar­titsineq taman­na qanoq isumagineqar­pa? (c) Qatan­ngutip Knorrip suna kis­saatigaa?

¹⁶ Biibililersaarutivut tamarmik Biibilimik tun­ngaveqar­put. Guutip in­nut­taasa aal­laq­qaam­mut King James Version 1611-mi naam­mas­sineqarsimasoq ator­tar­paat. Oqaatsil­li ator­neqar­piar­tarun­naareersimasut paasiuminaatsul­lu tas­sani ator­neqar­put. Guutip aq­qa ator­neqar­pian­ngilaq naak al­las­simaq­qaarfin­ni tuusintileriarluni al­laq­qagaluar­toq. Nutsigaq taman­na aam­ma nutser­nerlun­ner­taqar­poq al­las­simaq­qaarfin­nilu ilaan­ngitsunik verseqarluni. Tulut­tut nutsik­kat al­lat aam­ma as­singusunik kuk­kuneqar­put.

¹⁷ Guutip in­nut­taasa Biibilimik nutsik­kamik eq­qoq­qis­saar­tumik paasiuminar­tumil­lu pisariaqar­titsinerat erseq­qip­poq. Taamaam­mat ataatsimiititaliaq New World Translation of the Holy Scriptures-imik nutserisoq pilersin­neqar­poq, qatan­ngutil­lu ataatsimiititaliamiit­tut 1950-imiit 1960-imut Biibilimik nutsigaq im­mik­koor­tuk­kuutaarlugu  saq­qum­mersip­paat. 1950-imi aggustip aap­paan­ni ataatsimeersuar­nermi im­mik­koor­tut arfiniliusut siul­lersaat saq­qum­mersin­neqar­poq. Ataatsimeersuar­nermi tamatumani qatan­ngut Knorr oqar­poq Guutip in­nut­tai sal­lusuis­sut paasil­luarsin­naanerujumal­lugu Biibilimik nutsik­kamik nalimin­nut naleq­qut­tumik, eq­qorluar­tumik paasiuminar­tumil­lu pisariaqar­titsisut. Al­las­simaq­qaarfiit Kristusip ajoqersugaasa al­lataat­tut atuaruminar­tigalutil­l­lu paasiuminar­tigisunik pisariaqar­titsip­put. Qatan­ngutip Knorrip kis­saatigaa New World Translation inuit mil­lionil­lit Jehovamik ilisarisiman­niler­niar­nermin­ni iluaqutigis­sagaat.

18. Biibilimik nutserinermi suna iluaqutigineqar­pa?

¹⁸ 1963-imi New World Translation of the Christian Greek Scriptures Hol­landimiutut, franskisut, tyskisut, Italiamiutut, Por­tugalimiutut Spaniamiutul­lu saq­qum­mersin­neqarmat qatan­ngutip Knorrip kis­saataa piviusun­ngor­poq. 1989-imi Biibilimik nutserisut ikior­niarlugit Jehovap Nalunaajaasuisa Siulersuisoqatigiivi qul­lersaqarfim­mi im­mik­koor­tor­tamik pilersitsip­put. 2005-imilu Biibilip oqaatsinut Napasuliaq Alapernaarsuiffik-mik peqareersunut nutser­neqar­nis­saa akuerineqar­poq. Tamatuma kingunerisaanik maan­na New World Translation tamaat ilaan­naaluun­niit oqaatsinut 130-nit amerlanerusunut nutser­neqarsimavoq.

19. 2013-imi im­mik­kut it­toq pingaarutilik suna piva, al­laaserisal­lu tul­liani suna sam­mis­savar­put?

¹⁹ New World Translation-ip siul­lermik saq­qum­mer­nerata kingor­na tuluit oqaasii al­lan­ngorsimap­put, taamaam­mat oqaatsit nutar­ter­neqar­nis­saat pisariaqar­tin­neqaler­poq. 2013-imi oktobarip tal­limaan­ni arfer­nan­nilu inuit 1.413.676-iusut nunani 31-ni ukiumoor­tumik ataatsimiin­nerit 129-s­saan­ni najuup­put inter­netik­kul­luun­niit malin­naal­lutik. Siulersuisoqatigiin­nut ilaasor­tap nalunaarutigaa New World Translation-ip nutar­tik­kap tulut­tuup saq­qum­mer­nera. Tusar­naar­tut qiim­mat­tar­put, amerlasuul­lu nutsik­kamik nutaamik nam­min­neq pigamik kil­litsip­put. Oqalugiar­tut nutar­tik­kamit atuaagaangata nutar­tik­kap atuaruminar­nerunera paasiuminar­neruneralu kik­kun­nut tamanut malun­nar­tar­poq. Al­laaserisap tul­liani nutar­tigaq taman­na qanorlu oqaatsinut al­lanut nutser­neqar­nera sam­minerus­savar­put.