1, 2. (a) Sooq Mosesimik al­lak­kat tal­limaat 6:4-mi al­las­simasut ilisimaneqarluar­pat? (b) Sooq Mosesi taama oqar­pa?

UKIUT hundredil­lit matuma sior­nali juutit qin­nutimin­nut im­mik­kut it­tumut Mosesimik al­lak­kat tal­limaat 6:4-mi al­las­simasut ilaatis­simavaat. Qin­nut taman­na Shemamik taaneqar­tar­poq, oqaaserlu Shema tas­saavoq versip tamatuma hebræerisut al­las­simanerani oqaaseq siul­leq. Juuter­pas­suit Guutimut tun­niusimal­luin­nar­ner­tik ersersin­niarlugu ul­laat un­nuil­lu tamaasa qin­nut taan­na qin­nutigisar­paat.

² Oqaatsit tamak­kua Mosesip Israelik­kun­nut naggam­mik oqalugiaataanut ilaap­put. Kr.in.si. ukiumi 1473-imi Israelik­kut Moabimiil­lutik nuna neriorsuutigisaq tiguariar­torlugu kuus­suaq Jordani ikaar­tus­san­nguler­paat. (5 Mos 6:1) Mosesip taak­ku ukiuni 40-ni siulersorsimavai, nunamilu or­nitamin­ni imaan­naan­ngitsorsior­tus­saam­mata sapiis­suseqalersin­niar­pai. Guuter­tik Jehova tatigisariaqar­paat taas­sumun­ngalu aalajaat­tariaqarlutik. Aap, Mosesip naggam­mik  oqaasiinit taamaalior­nis­samin­nut kajumis­sisin­neqar­put. Inas­sutit Qulit inatsisil­lu al­lat Jehovameersut eq­qaareerlugit Mosesip al­lak­kami tal­limaan­ni sun­niuteqarluar­tumik eq­qaasip­pai. – 5 Mosesi 6:4, 5 atuak­kit.

3. Al­laaserisami matumani apeq­qutit suut sam­mis­savavut?

³ Israelik­kut aalajaatsut ‘Jehova ataasiusoq’ siuaasamik Guutiat pal­lorfigaat. Guuter­tik Jehova ataasiusoq ilisimal­luarmas­suk sooq Mosesip taman­na eq­qaasitsis­sutigaa? Tamatuma ilumoor­tuunera aam­ma uum­matik­kut iluun­ngarluta tar­nik­kul­lu iluun­ngarluta nukivul­lu tamak­kerlugit Guutimik asan­nin­ner­put im­min­nut qanoq at­tuumas­suteqar­pat? Aam­ma Mosesimik al­lak­kat tal­limaat 6:4, 5 ul­lumik­kut uagutsin­nut qanoq tun­ngap­pat?

4, 5. (a) Oqariar­taaseq “Jehova ataasiuvoq” ilaatigut qanoq paasisariaqar­pa? (b) Jehova inuiaat guutiinit qanoq al­laanerua?

⁴ As­seqan­ngil­luin­nar­toq. Oqariar­taaseq “Jehova ataasiuvoq” isumaqar­poq Jehova as­seqan­ngil­luin­nar­tuusoq, naligisaqar­nanilu taas­sumatut it­toqan­ngitsoq. Sooq Mosesip oqaatsit taak­ku ator­pai? Ataasiul­lunilu pingasuus­suseq pil­lugu ajoqersuutip eq­qun­ngitsuunera eq­qar­tun­ngilaa. Jehova qilam­mik nunamil­lu Pin­ngor­titsisuuvoq taak­kunun­ngalu Kisimi Oqar­tus­saasuul­luni. Guutiuvoq ilumoor­tutuaq, taas­sumatul­lu it­tumik guuteqan­ngilaq. (2 Sam 7:22) Taamaat­tumik Israelik­kut Jehova kisiat pal­lorfigis­sagaat Mosesip oqaasiinit eq­qaasin­neqar­put. Inuit avatangiisigisatik, guutipilup­pas­suar­nik ilaatigut ar­naasunik, pal­lorfigin­nit­tut ilaas­san­ngilaat. Inuit taak­kua up­peraat guutit taak­ku pin­ngor­titarsuup ilaanik aqutsisuusut.

⁵ As­sersuutigalugu Egyptenimiut seqinermut guutigititaq Ra, qilam­mut guutigititaq ar­naq Nut, nunarsuarmut guutigititaq Geb, Nilenimut guutigititaq Hapi uumasul­lu as­sigiin­ngitsor­pas­suit pal­lorfigisar­paat. Jehovap qulinik perlus­sior­titsigami takutip­paa guutipilun­nit tamak­kunan­nga qutsin­nerul­luni. Kana’anik­kut guutiat pingaar­neq tas­saavoq Ba’ali, guutipiluk Kana’anik­kut uumas­suseqar­nermik pilersitsisorisaat. Aam­ma qilam­mut, sialum­mut anorersuarmul­lu guutiunerar­tar­paat. Sumiif­fip­pas­suar­ni Ba’ali il­lersor­tis­satut tatigineqar­poq. (4 Mos 25:3) Israelik­kut Guuti ilumoor­tutuaq as­seqan­ngil­luin­nar­tuusoq – ‘Jehova ataasiusoq’ – Guutigalugu eq­qaamasus­saavaat. – 5 Mos 4:35, 39.

6, 7. Oqariar­taaseq “Jehova ataasiuvoq” aam­ma qanoq isumaqar­pa, qanorlu ersersip­paa ‘taan­naajuarluni’?

⁶ Al­lan­ngujuitsoq ilumoorfigin­nit­torlu. Oqariar­taaseq “Jehova ataasiuvoq” aam­ma isumaqar­poq taas­suma siuner­taa iliuusiilu ataqatigiil­luin­nar­tuul­lutil­lu tutsuiginar­tuujuaan­nar­tut, siuner­taalu al­lan­ngor­neq ajor­toq. Jehova Guuti aalajaat­tuaan­narlunilu al­lan­ngujuitsuul­lunilu ilumoorfigin­nit­tuul­lunilu tatiginar­tuujuaan­nar­poq. As­sersuutigalugu Aaperaat neriorsor­paa taas­suma kinguaavisa nuna neriorsuutigisaq nunagilis­sagaat. Neriorsuinermi kingor­na ukiut 430-t qaangiut­tut Jehovap siuner­taa al­lan­ngorsiman­ngilaq. Neriorsuutini eq­qor­tik­kumal­lugu Jehova pis­sarsuar­tut tupin­nar­tulior­tar­poq. – 1 Mos 12:1, 2, 7; 2 Mos 12:40, 41.

⁷ Ukiut hundredil­lit tamatuma kingor­na Jehovap Israelik­kut nalunaajaasiminik  taavai al­lan­ngorsiman­ngin­nerarlunilu ima oqarfigalugit: “Uanga taan­naagama. Uanga siunik­kut guutimik pin­ngor­toqan­ngilaq kingunik­kul­lu pin­ngor­tus­saqarani.” Aam­ma siuner­tani al­lan­ngun­ngisaan­nar­toq ima erseq­qis­sar­paa: “Siunis­samis­saaq taan­naavunga.” (Es 43:10, 13, 21; 44:6; 48:12) Israelik­kut Guuti al­lan­ngujuitsoq ilumoorfigin­nit­tuaan­nar­torlu kif­far­torfigigamik­ku im­mik­kut pisin­naatitaaf­ferujus­suaqar­put! Uagut­taaq ul­lumik­kut taamatut pisin­naatitaaf­feqar­pugut. – Mal 3:6; Jaak 1:17.

8, 9. (a) Jehovap pal­lorfigin­nitsiminit suna piumasaraa? (b) Mosesip oqaasiisa pingaaruteqar­nerat Jiisusip qanoq erseq­qis­sar­paa?

⁸ Aap, Mosesip Israelik­kut eq­qaasip­pai Jehovap taak­kunin­nga asan­nin­nera isumas­suineralu al­lan­ngun­ngisaan­nas­sasoq. Jehoval­lu piumasaraa im­minut tun­niusimal­luin­nas­sasut aam­ma uum­matik­kut tar­nik­kul­lu iluun­ngarlutik nukitil­lu tamak­kerlugit im­minik asan­nis­sasut. Meeq­qat inuusut­tul­lu Jehova kisiat pal­lorfiginias­sam­mas­suk angajoq­qaat qitor­natik Jehova pil­lugu periarfis­saqar­nerit tamaasa ilin­niar­tit­tus­saavaat. – 5 Mos 6:6-9.

⁹ Jehovap siuner­tani al­lan­ngor­tin­ngisaan­nar­paa, taamaat­tumik pal­lorfigin­nitsiminut ilumoor­tunut tun­ngaviusumik piumasaqaatini al­lan­ngor­tin­ngisaan­nas­savai. Pal­lorfigin­nin­ner­put Jehovamit iluarisaatik­kusuk­kutsigu taan­na tun­niusimal­luin­narfigisariaqar­par­put, aam­ma uum­matik­kut isumak­kul­lu iluun­ngarluta nukivul­lu tamak­kerlugit asasariaqar­par­put. Jiisusi oqar­poq inas­sut taan­na pingaar­ner­paajusoq. (Markusi 12:28-31 atuak­kit). ‘Jehova Guuter­put Jehova ataasiusoq’ up­peralutigu iliuutsitsigut qanoq ersersis­sin­naanerip­put paasiniariar­tigu.

10, 11. (a) Jehovamut tun­niusimal­luin­narluta qanoq ersersip­par­put? (b) Hebræerit inuusut­tut Babylonimi Jehovamut tun­niusimal­luin­nar­ner­tik qanoq ersersip­paat?

¹⁰ Jehova kisiat taan­naan­narlu Guutigaar­put. Taan­na kisiat pal­lorfigiumal­lugu taas­sumun­nga tun­niusimal­luin­nar­tariaqar­pugut. Jehovamik pal­lorfigin­nin­nitsin­ni guutit al­lat pal­lorfigisin­naanagil­lu isum­mat ileq­qul­lu eq­qun­ngitsut malis­sin­naan­ngilavut. Jehova tas­saagin­nan­ngilaq Guuti guutinit al­lanit qutsin­nerusoq taak­kunan­ngalu pis­saanerusoq. Tas­saavoq Guuti ilumoor­toq. Jehova kisiat pal­lorfigis­savar­put. – Saq­qum­mersitat 4:11 atuaruk.

¹¹ Danielimik al­lak­kani hebræerit angutit inuusut­tut Danieli, Hananja, Mishaeli Azarjalu al­laatigineqar­put. Jehovamut tun­niusimal­luin­nar­ner­tik ersersip­paat nerisas­sat Jehovamik pal­lorfigin­nit­tunut mingun­nar­tut neriuman­ngin­nerisigut. Danielil­lu ikin­ngutaasa pingasut guutiliaq, inuusaliaq kuultiusoq Nebukadnesarip sanatitaa, pal­lorfigiuman­ngilaat. Taak­kuami Jehovamik ilumoorfigin­nil­luin­narlutik taan­na sal­liutip­paat. – Dan 1:1-3:30.

12. Jehovamut tun­niusimal­luin­nar­nitsin­ni suna eq­qumaf­figis­savar­put?

¹² Inuunitsin­ni Jehova sal­liutit­tariaqar­par­put. Tun­niusimal­luin­narfigiumagutsigu al­lamik sumil­luun­niit sal­liutitsilin­ngin­nis­sar­put eq­qumaf­figisariaqar­par­put.  Sunaasin­naava? Inas­sutini Qulini Jehova oqar­poq in­nut­tani guutinik al­lanik pal­lorfigin­nis­san­ngitsut. Qanorluun­niit it­tumik guutipiloqas­san­ngil­lat. (5 Mos 5:6-10) Ul­lumik­kut as­sigiin­ngitsor­pas­suar­tigut guutipilus­sior­toqarsin­naavoq, tamak­kualu ilaat guutipilus­sioriaasiuneri malun­nan­ngin­nerusar­put. Jehoval­li piumasaqaatini al­lan­ngor­tis­siman­ngilai. Suli tas­saavoq ‘Jehova ataasiusoq’. Ul­lumik­kut guutipilus­sior­neq qanoq nigorsimasin­naagip­put sam­meriar­tigu.

13. Jehovamik asan­nin­nitsin­nit suna pingaar­nerulersin­naava?

¹³ Kolos­semiunut al­lak­kat 3:5-imi Jehovamut im­mik­kut it­tumik ikin­nguteqar­nitsin­nut ajoqutaasin­naasut al­laatigineqar­put. (Atuaruk). Malugiuk piumatuuneq guutipilus­sior­nermut at­tuumas­suteqar­tin­neqar­toq. Qanoq? Arlaan­nik sak­kor­tuumik pilerigisaqaraangat­ta, soorlu aningaasanik ilorrisimaarutinil­luun­niit, pilerigisar­put guutitut pis­saanilit­tut ilersin­naam­mat inuuner­put tamatuman­nga aqun­neqalersin­naavoq. Ajor­tulior­nerit Kolos­semiunut al­lak­kat 3:5-imi eq­qaaneqar­tut tamarmik piumatuunermut, guutipilus­sior­nerusumut, at­tuumas­suteqar­put. Tas­sa arlaan­nik sak­kor­tuumik pilerigisaqarut­ta tamak­ku Guutimit pingaar­tin­nerulersin­naavavut, Guutilu uagutsin­nut tas­saajun­naas­saaq ‘Jehova ataasiusoq’. Taamaalinis­sar­put kis­saatigin­ngil­luin­nar­par­put.

14. Apustilip Johan­nesip suna mianersoq­qus­sutigivaa?

¹⁴ Apustili Johan­nesi as­singusumik erseq­qis­saavoq. Mianersoq­qusil­luni al­lap­poq kial­luun­niit silarsuup pii, tas­sa “uin­ngup pilerigisai, isit pilerigisaat nunal­lu piinik usorsisimaaruteqar­neq”, asagunigit taas­suma ‘Ataatap asan­nin­nera im­mini pigin­ngik­kaa’. (1 Joh 2:15, 16) Taamaat­tumik akut­tual­laan­ngitsumik im­minut misis­sor­tariaqar­pugut paasiniarlugu silarsuarmik asan­nin­nersugut. Imaas­sin­naavoq paasigip­put silarsuarmi aliik­kutarineqar­tut, inuit atisalersoriaasii isik­koris­sariaasiilu nuan­narilersimal­lugit imaluun­niit qaf­fasin­nerusumik ilin­niagaqar­niar­nik­kut “angisooq” anguniarsarigip­put. (Jer 45:4, 5) Silarsuas­saq nutaaq qanit­tuararsuuvoq. Taamaat­tumik Mosesip oqaasii pik­kunar­tut eq­qaamasariaqar­pavut! ‘Jehova Guuter­put Jehova ataasiusoq’ paasil­lugulu up­peril­luin­narutsigu taas­sumun­nga tun­niusimal­luin­narluta iluarisaatut kif­far­torfigis­savar­put. – Hebr 12:28, 29.

15. Sooq Paulusip kristumiut eq­qaasip­pai Guuti ‘Jehova ataasiusoq’?

¹⁵ Oqariar­taaseq “Jehova ataasiuvoq” iluaqutigalugu paasivar­put Jehovap kis­saatigigaa kif­fani ataasius­suseqatigiil­lutil­lu inuunermin­ni as­sigiim­mik anguniagaqas­sasut. Kristumiut siul­liit ilagiivinut ilaap­put juutit, grækerit, Romamiut inuiaqatigiin­niil­lu al­laneersut. As­sigiin­ngitsunik tunuliaqutaqarlutil­lu ileq­qoqarlutil­lu nuan­narisaqar­put. Taman­na pis­sutigalugu taak­kua ilaasa pal­lorfigin­neriaaseq nutaaq akueriuminaatsip­paat ileq­qutoq­qatil­luun­niit taamaatik­kuminaatsil­lugit.  Taamaat­tumik Guuti ataasiin­naq, tas­sa Jehova, Guutigigaat Paulusip eq­qaasit­tariaqar­pai. – 1 Korinthimiut 8:5, 6 atuak­kit.

16, 17. (a) Siulit­tuut suna nalitsin­ni eq­quup­pa, qanorlu kinguneqar­tumik? (b) Ataasius­suseqar­ner­put qanoq akor­nuser­neqarsin­naava?

¹⁶ Ul­lumik­kum­mi kristumiut ilagiivini? Pruf­fiiti Esaja al­lap­poq “ul­lus­sani kingul­ler­ni” inuit inuian­nit tamaneersut Jehova pal­lorfigiar­torlugu or­nigus­sorlutik ima oqas­sasut: “Aq­qutigeq­qusaminik ajoqersus­savaatigut, aq­qusinin­nguisigul­lu ingerlajumaar­pugut.” (Es 2:2, 3) Siulit­tuutip tamatuma ul­lumik­kut eq­quun­nera takul­lugu nuan­naarutigaar­put! Qatan­ngutivut nunanit as­sigiin­ngitsuneersuup­put aam­ma oqaasii kulturial­lu as­sigiin­ngitsuup­put. Jehovamul­li pal­lorfigin­nin­nitsin­ni ataasius­suseqar­pugut. As­sigiin­ngeqigat­tali ilaan­nik­kut ajor­nar­torsiuteqalersin­naasar­poq.

¹⁷ As­sersuutigalugu qatan­ngutit al­latut kulturil­lit qanoq isumaqarfigaagit? Oqaasii, atisaat, pis­susii nerisas­saataal­lu sungiusimasan­nit al­laanerujus­suusin­naap­put. Qanil­linaveersaar­tar­pigit sungiusimasan­nul­lu as­singusunik tunuliaqutaqar­tut  peqatiginerusarlugit? Utoq­qaaner­tat ilagiis­sin­niit­tut – aam­ma ilageeqatigiis­sin­niit­tut im­mik­koor­tor­taqarfis­sin­niit­tul­lu – ilin­nit nukarliunerusut, al­lamiusut al­lamil­luun­niit kulturil­lit qanoq isumaqarfigaagit? Mianersun­ngik­kut­ta as­sigiin­ngis­sutit taamaat­tut ataasius­suseqar­nitsin­nut akor­nutaatilersin­naavavut.

18, 19. (a) Efesosimiunut al­lak­kat 4:1-3 qanoq ilin­niarfigaavut? (b) Ilagiit ataasius­suseqar­tuaq­qul­lugit qanoq iliorsin­naavugut?

¹⁸ As­sigiin­ngis­sutit qanoq ajor­nar­torsiutaalersin­naveersaarsin­naavavut? Paulusip kristumiut Efesosimi, il­loqarfim­mi pigis­saarfiusumi as­sigiin­ngitsor­pas­suar­nil­lu tunuliaqutalin­nik inulim­mi, najugal­lit atoriaan­naasumik siun­nersor­pai. (Efesosimiut 4:1-3 atuak­kit). Pis­suserineqar­tus­sat uku eq­qaavai: Qanilaar­neq [maniguun­neq, NW], saamasuuneq, naam­magit­tar­neq asan­nin­nerlu. Pis­suserineqar­tus­sat tamak­kua sukarsuar­tut il­lumik napatitsisutut ip­put. Il­lorli il­lupalaan­ngus­san­ngip­pat aam­ma aserfal­latsaalior­tuar­nis­saa aalajangiusimaneqar­tariaqar­poq. Paulusip kristumiut Efesosimiit­tut kajumis­saar­pai ‘ilungersorlutik anersaak­kut ataasius­suseq aalajangiusimanias­sagaat’.

¹⁹ Ilagiin­ni ataasius­suseqar­neq sapin­ngisar­put tamaat tamat­ta aalajangiusimaniar­tariaqar­par­put. Qanoq taamaaliorsin­naavugut? Siul­lermik, pis­suserineqar­tus­sat Paulusip eq­qaasai uku ineriar­tor­tit­tariaqarlugil­lu ersersit­tariaqar­pavut: Maniguun­neq, saamasuuneq, naam­magit­tar­neq asan­nin­nerlu. Aap­pas­saanik, ‘eq­qis­sineq ataqatigiis­sutigisar­put’ siuarsar­niarlugu ilungersor­tariaqar­pugut. Paatsooqatigiin­nerit ataasius­suseqatigiin­nitsin­nik qul­loor­titsisutut ip­put; taamaat­tumik paatsooqatigiin­nerit tamak­ku aaq­qin­niarlugit ilungersor­tariaqar­pugut eq­qis­seqatigiit­tuarumal­luta ataasius­suseqar­tuarumal­lutalu.

20. ‘Jehova Guuter­put Jehova ataasiusoq’ paasil­lutigu qanoq ersersis­sin­naavar­put?

²⁰ “Jehova Guuter­put Jehova ataasiuvoq.” Oqaatsit kajumis­sinas­susii! Eq­qaasitsis­sut taman­na Israelik­kut nunap neriorsuutigisap tiguar­nerani ajor­nar­torsiutimik naam­magalugit ator­nis­saan­nut nakus­satsis­sutigaat. Aam­ma uagut oqaatsit taak­ku nakus­satsis­sutigalugit an­nikil­lior­nar­tus­sarsuarmi aniguisin­naal­lutalu Paratiisis­sami eq­qis­sinermik siuarsaaqataasin­naas­saagut. Jehova tun­niusimal­luin­narfigiuar­tigu. Taamaaliorsin­naavugut uum­matik­kut isumak­kul­lu iluun­ngarluta nukivul­lu tamak­kerlugit Jehova asal­lugulu kif­far­torfigalugu aam­ma ataasius­suseqarluta qatan­ngutivut eq­qis­seqatigiuarumal­lugit ilungersorluta. Taamaalior­tuarut­ta Jiisusip savatut eq­qar­tuutis­savaatigut, oqaasiisalu ukua eq­quun­nerat takus­savar­put: “Qaagitsi, ataatama pil­luaq­qusai, naalagaaf­fik silarsuup tun­ngaviler­neqar­neraniit ilis­sin­nut pisas­sarititaasoq kingor­nus­sarisiuk.” – Mat­t 25:34.