Piitsuerutsitsiniaanerit

PISUUT nammineerlutik piitsuujunnaareerput. Inuiannili tamani piitsuerutsitsiniaanerigaluit iluatsinngisaannarput. Sooq? Pisuut amerlanerit atugarissaarnertik kimilluunniit sumilluunniillu akornusertikkusunneq ajormassuk. Itsaq kunngi Salomo ima allappoq: “Takuakka qunutitaasut qiasut tuppallersarneqanngitsullu. Ikioriartorneqanngillat qunutitsisaat naalagaammata.” — Oqaluussisartup oqaasii 4:1, 1990.

Pissaaneqartut oqartussaasullu innuttaaqatigiinnik ima allannguisinnaatigippat nunarsuaq piitsuerutsillugu? Salomo ima allappoq: “Takuakka . . . tamarmik piunngitsuusut anorimillu tigusiniarsarisuusut. Najunngarsimasoq narlorneqarsinnaanngilaq.” (Oqaluussisartup oqaasii 1:14, 15) Nalitsinni piitsuerutsitsiniaanerit ataatsimut isigalugit tamatumunnga ersiutaalluarput.

Kikkut tamarmik atugarissaarnissaannik isumaliutersuutit

1800-kkunni nunat ikittunnguit niuernermikkut nioqqutissiornermikkullu aatsaat taama pigissaartigimmata, inoqarpoq oqartussaassusilinnik piitsuussutsimik pimoorullugu iliuuseqarfiginneqarusuttunik. Nunarsuup pisuussutai naligiinnerusumik agguaanneqarsinnaappat?

Isumaqartoqarpoq socialisme kommunismeluunniit aqqutigalugu silarsuarmioqatigiinnik assigiimmik inissisimaffilinnik pilersitsisoqarsinnaasoq, pisuussutinik tamanut naapertuilluartumik agguaanneqarfiusimasumik. Isuma tamanna pigissaartunit iluarineqanngilaq. Oqaasinnaarli “kikkut tamarmik sapinngisamittut iliorlit pisariaqartitamittullu atuilit” nuannarineqarluarpoq. Inuppassuit neriuutigisimavaat sumi tamani socialisme atuutilersinneqassasoq nunarsuaq innuttaaqatigiiffiulersillugu pitsaalluinnartoq. Nunat pigissaarfiusut ilaanni socialismemut tunngasut ilaat atuutilersinneqarput nuna atugarissaarfiulersillugu innuttaasut “inunngornermiit toqunissap tungaanut” isumagineqartillugit. Innuttaaqatigiinni taakkunaniittut toqussutaasinnaasumik piitsortaqarunnaarnerarput.

 Socialismeli innuttaaqatigiinnik namminissarsiunngitsunik pilersitsisimanngisaannarpoq. Innuttaasut tamarmik namminissarsioratik atugarissaaqatigiinnissap sulissutiginissaanik neriuut piviusunngunngilaq. Inuit ilaat atugarissaannginnerusunik isumassuerusunngillat oqarlutik piitsut tukkorfigigaanni sulinnginnissaannik kajumissaarinerusoq. Biibilimi allassimasut uku eqquupput: “Nunarsuarmi ima iluassuseqartigisumik inoqanngilaq ajunngitsuliuinnavilluni ajortuliunngisaannarlunilu inuusumik. . . . Guutip inuit pissusissaattut pinngortissimagai, kisiannili taakku periusissaminnik eqqumiitsunik nassaarsiullaqqippallaarput.” — Oqaluussisartup oqaasii 7:20, 29, 1990.

Isumaliutersuut alla den amerikanske drøm-imik taaneqartarpoq, tassa sumiiffik sulerusuttup kialuunniit pigissaarfigilersinnaasaa pillugu neriuut. USA-p pigissaarutigilersimagunagaa — demokratii, unammilleqatigiinneq niueqatigiinnerlu — nunarpassuarni politikkerineqalersimavoq. Nunalli ilaannaanni “den amerikanske drøm” atorneqarsinnaavoq, Amerikammi Avannarliup pisuussutai politikkikkut aaqqissuussinikkuinnaq pineqarsimanngillat. Pinngortitap pisuussuterpassui nunanillu tamalaanik niueqateqarnissamut aqqutigissaarneq pingaaruteqarsimapput. Aamma aningaasaqarnermi unammillernermik tunngavilimmi iluatsitsisuinnaanatik iluatsitsinngitsoortoqartarnera eqqaamasariaqarpoq. Nunalli pigissaarfiusut suli piitsuusunik ikiuinissaannut kajumissisinneqarsinnaappat?

Marshallplan — atorsinnaava?

Sorsunnersuup aappaata kingorna Europa aseqqukuinnaavoq kaannersuaqalernissaalu sioorassutigineqarluni. USA-p naalakkersuisuisa Europami kommunismep siaruarsimanera isumakuluutigaat. USA-p naalakkersuisuisa nunat politikkiminnik akuerinnissinnaasut nioqqutissiorfinnik naasorissaanermillu ineriartortitseqqissutissaannik ukiuni sisamani aningaasarpassuarnik tunivai. Europamik ineriartortitsineq Marshallplanitut ilisimaneqartoq iluatsittutut isigineqarpoq. USA Europamut sunniuteqarnerulermat piitsuussuseq toqussutaasinnaasoq qaqutiguulerpoq. Nunarsuarmi piitsuerutsitsiniaanermi tamanna atorsinnaava?

Marshallplan iluatsimmat USA-p naalakkersuisui nunarsuarmi tamarmi nunanik piitsuuffiusunik ikiuiniarlutik naasorissaanerup, peqqinnissaqarfiup, ilinniartitaanerup angallannerullu ineriartortinnissaannut ikiorsiipput. USA-p taamaaliornerminut namminissarsiornini nassuerutigaa. Aamma nunat allat ikiuinermikkut sunniuteqarniarnerusimapput. Maannali ukiut 60-it qaangiussimalersut aningaasallu Marshallplanimut tunngatillugu amerlanerungaartut atorneqareersut anguneqartut pakatsinarput. Ilumoorpoq nunat siornatigut piitsoqarfiusut ilaat, ingammik Asiap Kangisissuaniittut, pisoorsuanngorsimasut. Sumiiffinnili allani ikiuinikkut meeqqat toqusartut ikilisinneqarsimagaluartut atualersullu amerlisimagaluartut nunat taakku suli piitsuungaangaarfiupput.

Sooq ineriartortinniakkanut ikiuutit pakatsissutaasut

Paasinarsisimavoq nunat piitsoqarfiusut piitsoqarfiujunnaarsinniarlugit ikiorniarnerat ajornakusoornerusoq nunat atugarissaarfiusut sorsunnerup kingorna ikiorneqarneranniit. Europami attaveqatigiinneq, inuussutissarsiutit nioqqutissiorfiillu pioreerput. Aningaasaqarneq ‘ilaartulaagassaannaavoq’. Nunanili piitsoqarfiusuni niuernissamut periarfissat, pinngortitap pisuussutai niuernermi aqqutissaasinnaasut amigaataammata aqqusinernut, atuarfinnut napparsimmavinnullu ikiuiffiusimasuni innuttaasut suli piitsuungaangaarput.

 Piitsuussutsip ajussusia naaffeqanngilaq anigoruminaallunilu. Assersuutigalugu nappaat piitsuunermut pissutaasarpoq piitsuunerlu nappaammut pissutaasarluni. Meeqqat inuussutissakilliorsimasut timikkut eqqarsartaatsikkullu ima sanngiitsigisinnaapput inersimasunngorunik qitornaminnik paaqqinnissinnaanatik. Nerisassat sinneqartoorutit nunanut piitsoqarfiusunut ‘ikiuutitut’ nassiunneqaraangata naasorissaasut niuertullu ikiorniakkat nunaqqataat eqqorneqartarput piitsoqarnerulersillugu. Aningaasanik nassitsineq ajornerulissutaasinnaavoq: Tillinneqariaannaammata peqquserlutsitsinermik kinguneqarsinnaavoq piitsuunerulersitsitsigajuttumik. Tassa ineriartortinniakkanut ikiuutit piitsuussutsimut aaqqiissutaasinnaanngillat, pissutiviusoq aaqqinneqartanngimmat.

Piitsuussusermut pissutiviusoq

Naalagaaffiit, naalakkersuisut inuillu ataasiakkaat soqutigisaminnik siuarsaallutillu illersuinerisa piitsuungaangaarneq kinguneraat. Assersuutigalugu nunani pigissaarfiusuni naalakkersuisut nunarsuaq piitsuerutsinniarlugu iliuuseqannginnerupput demokratii tunngavigalugu qinerneqartaramik qinersisitillu iluarusutsittariaqaramikkik. Naasorissaasut nunaqqatitik illersorniarlugit naatitanik piitsoqarfiusuneersunik eqqusseqqusinngillat. Pigissaarfiusunilu oqartussaasut naasorissaasumik nioqqutissiaannut ikiorsiisarput piitsoqarfiusuni naasorissaasut ingiarlugit.

Erseqqippoq piitsuussusermut pissutaasoq — nunat inuillu iluaqutissaminnik illersueqqajaasarnerat — inuit pilersitarigaat. Biibilimik allattup Salomop ima oqaatigaa: “Inuit ilaat ataaseq inoqatiminut ajoqutaasumik pissaaneqarpallaartarpoq.” — Oqaluussisartup oqaasii 8:9.

Taavami piitsuerutivissava? Naalakkersuisoqarpa inuit pissusiinik allanngortitsisinnaasunik?

[Qupp. 6-mi ungalusaq]

Inatsisit piitsunut iluaqutissat

Guutip itsaq Israelikkut inatsisinik tunivai piitsuunngoqqunagit. Inatsisit taakku malillugit naggueqatigiit tamarmik, Levikkut palasiusut minillugit, kingornuttaqattaagassamik nunaatissinneqassapput. Kinguaariit nunaataat tunineqaraluaruni utertinneqarsinnaajuarpoq. Ukiut 50-it qaangiukkaangata piginnittooqqaartumut naggueqataanulluunniit utertinneqartussaasarpoq. (3 Mosesi 25:10, 23) Inuup nappaammik, ajutoornikkut eqiasunnermilluunniit pissuteqarluni nunaatini tunisariaqarsimaguniuk ukiumi utertitsivimmi akeqanngitsumik tigoqqissavaa. Taamaalilluni kinguaariinni arlalinni piitsunik ilaqutareeqassanngilaq.

Aamma Guuti inatsisimigut nallittuilluni periarfissiivoq inuk ajornartorsiungaalissagaluaruni inussiatut imminut akigisinnaasoq. Akiliut siumoortumik tigussavaa akiitsuni akilersinnaaniassammagit. Ukiut arfineq-aappassaanni imminut suli inussiaataajunnaarsissimanngikkuni inussiaataajunnaartinneqassaaq, karrinillu siaruartigassanik nersutaatinillu tunineqassaaq naasorissaasunngoqqissinnaaqqullugu. Israelikkuusorlu piitsoq aningaasanik atorniartariaqassappat erniaqartitsisinnaaneq nunaqqataasunut inerteqqutaavoq. Inatsisillu malillugit karrinik katersuigaanni narsaatip avammut killinga tikivillugu killuisoqartassanngilaq piitsut katersugassaqarsinnaaniassammata. Taamaaliornikkut Israelikkut qinusartuusariaqassanngillat. — 5 Mosesi 15:1-14; 3 Mosesi 23:22.

Oqaluttuarisaanermili erserpoq Israelikkut ilaat piitsunngortut. Sooq? Israelikkut Jehovap inatsisai naalanngimmatigik. Taamaattumik nunani arlalinni pisoqarneratut pisoqarpoq: Israelikkut ilaat nunaatilissuanngorput, ilaallu piitsunngorput nunaateqanngitsut. Israelikkut ilaasa Guutip inatsisai sumiginnarlugit namminneq soqutigisatik allat soqutigisaannit pingaarnerutimmatigit piitsortaqalernerannut pissutaavoq. — Matthæusi 22:37-40.