Atuagaq eqqunngitsumik saqqummiunneqartarsimasoq

„Nunarsuup im­minik seqinermil­lu kaaviineranik isuma eq­qun­ngivip­poq Al­lak­kanul­lu Il­ler­nar­tunut akerliul­luin­narluni.“ 1616-imi Romami katuul­lit ilagiis­saasa misis­suisoqatigiivi taama nalunaar­put.1 Biibili ilumut ilisimatuus­sutsik­kut piviusunut tamak­kunun­nga akerliua? Imaluun­niit eq­qun­ngitsumik saq­qum­miun­neqar­pa?

UKIUMI 1609/10-mi ukiuk­kut Galileo Galileip qin­ngus­suit ul­loriarsiutit sanaani atoq­qaarfis­siorlugit qilaap tungaanut qin­nguk­kami takulersimavai qaam­matit sisamat Jupiterimik kaaviisut. Takusai ilisimatuut amerlanersaasa isumaan­nut akerliul­luin­nar­put, tas­sa ul­loris­sat tamarmik nunarsuarmik kaaviisorineqaraluarmata. Tamatuma sior­nagut, 1543-mi, ul­loriarsior­tup Polenimiup Nikolaus Koper­nikusip eq­qarsaatersuutigisimavaa ul­loris­sat as­sigisaal­lu seqinermik kaaviisut. Galileip up­per­narsar­paa taman­na ilisimatuus­sutsik­kut eq­qor­tuusoq.

Katuul­lil­li teologer­taasa taman­na ajoqersuinerlun­ner­tut isigaat. Ilagiit isumaqar­tuaan­narsimap­put nunarsuaq silarsuarmut avataaniit­tunul­lu qitiusoq.² Taama isumaqar­put Biibilimi al­las­simam­mat ’nunarsuaq aalajaatsumik tun­ngaviler­neqar­toq naas­saan­ngitsumul­lu patajaal­lisin­neqarluni’. (Tus­siaat 104:5) Galilei Romamut qaaq­quneqar­poq al­lanik up­perisalin­nik kil­lisiuisar­tunut sas­saq­quneqarluni. Tas­sani sak­kor­tuumik kil­lisior­neqareerluni pin­ngitsaalineqar­poq paasisimasani miserratigis­sagai, inuunermilu sin­nera il­luminit aneq­qusaajun­naar­poq.

1992-imi, ukiut 350-it sin­nerlugit Galileip toqunerata kingor­na, katuul­lit ilagiis­saasa taas­suma ilumoorluni oqalun­nera kiisami nas­suerutigaat.³ Galileili ilumoorsimap­pat taava Biibili ilumoorsimas­san­ngila?

Biibilimi allassimasut qanoq paasisariaqartut

Galileip up­perisimavaa Biibili ilumoor­toq. Ilisimatuus­sutsik­kut paasisani Biibilimi al­las­simaf­fiit aalajangersimasut nas­suiar­neqar­neran­nit al­laanerum­mata isum­mer­poq teologit al­las­simaf­fiit tamak­ku paatsoorsimas­sagaat. Ima al­lap­poq: „Ilumoor­tut marluk im­min­nut as­sor­torsin­naan­ngil­lat.“⁴ Isum­mer­poq ilisimatuus­sutsik­kut oqariaatsit eq­qor­tut Biibilimi oqariaatsinut ul­luin­narsiutinut akerliun­ngitsut. Taman­nali teologit akueriuman­ngilaat. Aalajangiusimavaat Biibilimi al­las­simasut as­sersuutaan­ngitsutut paasisariaqar­tut. Taamaat­tumik Galileip paasisimasai tunuar­tiin­nan­ngilaat aam­mali Biibilimi al­las­simaf­fiit isumavii paasin­ngitsoorlugit.

Silaqas­suseqaan­narut­ta nalus­san­ngilar­put ’nunap teqeq­qui sisamat’ Biibilimi eq­qaaneqarmata ima paasisariaqan­ngitsoq Biibilimik al­lat­tut isumaqar­tut nunarsuaq eq­qor­tumik oqaatigalugu kip­paris­suusoq. (sarĸúmersitat 7:1) Biibili inuin­naat oqaasii ul­luin­narsiutaasut atorlugit al­lan­neqarsimavoq amerlasuutigul­lu as­sersuutinik atuisarluni. Taamaat­tumik nunarsuup ’teqeq­qui’, ’tun­ngavia’, ’sukai’ aam­malu ’ujarak inaarutaasoq’ eq­qaaneqarmata imaan­ngilaq nunarsuaq ilisimatuus­sutsik­kut al­laatigineqar­toq; oqaatsit tamak­ku tas­saagin­nar­put as­sersuutit  ul­luin­nar­ni ator­neqar­tar­tut. * — Jesaja 51:13; Job 38:6.

Atuak­kiamini Galileo Galilei-mi L. Geymonat ima al­lap­poq: „Teologit uungaan­naq isigisut Biibili tun­ngavilersuutigalugu ilisimatuus­sutsimik kil­liliiniarsarisut Biibili tatigineqarun­naarsiin­nar­paat.“⁵ Aap, taamator­piaq pisoqarsimavoq. Tas­sami, teologit Biibilimik nas­suiaanerat — Biibili pin­nani — ilisimatuus­sutsimik kil­lilersuisimavoq.

Tamatumun­nga as­singusumik ul­lumik­kut Biibilimi al­las­simasut maliin­navil­lugit up­perisaqar­niar­tut Biibili tatigineqarun­naarsip­paat, oqar­taramik nunarsuaq ul­luni arfinilin­ni, tamarmik im­mik­kut nalunaaqut­tap-akun­nerinik 24-nik sivisus­susilin­ni, pin­ngor­tin­neqarsimasoq. (1 Moses 1:3-31) Isuma taman­na ilisimatuus­sutsimut Biibilimul­luun­niit naaper­tuutin­ngilaq. Biibilimi, soorlu oqaatsini ul­luin­narsiutaasuni, oqaaseq „ul­loq“ as­sigiin­ngitsumik isumaqar­tin­neqar­tar­toq, pif­fis­sanut as­sigiin­ngitsumik sivisus­susilin­nut ator­neqar­tar­poq. 1 Moses 2:4-mi (NV) ul­lut pin­ngor­titsif­fiusut arfinil­lit ataatsimut ’ul­lor­tut’ ataatsitut eq­qaaneqar­put. Hebriiarit oqaasiat „ul­loq“-mik nutser­neqarsimasoq isumaqarsin­naavor­taaq „pif­fis­saq sivisooq“.⁶ Taamaat­tumik Biibili tun­ngavigalugu oqarsin­naan­ngilagut ul­lut pin­ngor­titsif­fiusut tamarmik im­mik­kut nalunaaqut­tap-akun­nerinik 24-nik sivisus­suseqarsimasut. Biibilip al­las­simanera maliin­navil­lugu up­perisaqar­niar­tut taama oqaraangamik Biibili kuk­kusumik saq­qum­miut­tar­paat. — Aam­ma takuuk Pîtrusip agdlagaisa áipait 3:8.

Oqalut­tuarisaanerup ingerlanerani teologit arlaleriarlutik Biibili eq­qun­ngitsumik saq­qum­miut­tarsimavaat. Misis­soriar­tigu kristumiuuneraqatigiit ilaatigut qanoq ilil­lutik Biibilimi al­las­simasut eq­qun­ngitsumik saq­qum­mius­simagaat.

Upperisarsiornermit eqqunngitsumik saqqummiunneqartoq

Biibilimik maleruaanerar­tut atuak­kap tamatuma ataq­qineqarun­naar­neranik kinguneqar­tumik iliuuseqar­tarsimap­put. Inuit kristumiuunerar­tut Guutip aq­qa tun­ngavigalugu up­peqatitik toqorar­tarsimavaat, uf­fa Kristusimik malin­nit­tut Biibilimi kajumis­saar­neqar­tut ’asaqatigeeq­qul­lugit’. — Juánase 13:34, 35; Matîuse 26:52.

Palasit ilaasa ’savaatitik’ oqaatsit tusaruminar­tut atorlugit aningaasanik iluanaar­niapiluf­figisar­paat. Biibilimili tamatuman­nga al­laanerul­luin­nar­tumik al­las­simasoqar­poq: ’Akeqar­tin­nagu pigas­siuk akeqar­tin­nagut­taaq tun­nius­siuk.’ — Matiuse 10:8; 1 Pîtruse 5:2, 3.

Ersarip­poq Biibilimik is­suaanerar­tut imaluun­niit maleruaanerar­tut oqaasii iliuusiilu tun­ngavigalugit Biibili naliler­neqarsin­naan­ngitsoq. Taamaat­tumik inuup am­masumik isumal­lip nam­mineq misis­sorumas­savaa Biibili qanoq ilil­luni im­mik­kut it­tuunersoq.

[Quppernerup ataani ilanngussaq]

[Qupp. 4-mi assiliartaq]

Galileip qin­ngus­suisa ul­loriarsiutit ilaat marluk

[Qupp. 5-mi assiliartaq]

Galilei kil­lisiuisunut sas­sar­tin­neqar­toq