សំណួរពីអ្នកអាន
តើពេលណារាស្ដ្ររបស់ព្រះបានទៅជាឈ្លើយ ឬជាអ្នកទោសនៃបាប៊ីឡូនដ៏ខ្លាំងក្លា?
នេះបានចាប់ផ្ដើមមួយរយៈពេលក្រោយពីឆ្នាំ១០០ គ.ស. ហើយបានចប់នៅឆ្នាំ១៩១៩។ ហេតុអ្វីចាំបាច់កែតម្រូវការយល់ដឹងរបស់យើង?
ភ័ស្ដុតាងទាំងអស់បង្ហាញថាក្នុងឆ្នាំ១៩១៩គ្រិស្ដសាសនិកដែលព្រះបានរើសតាំងបានត្រូវរំដោះពីបាប៊ីឡូនដ៏ខ្លាំងក្លា ហើយបានមូលគ្នាទៅជាក្រុមជំនុំដ៏ស្អាតស្អំមួយ។ សូមគិតអំពីរឿងនេះ: ភ្លាមៗក្រោយពីរាជាណាចក្ររបស់ព្រះបានចាប់ផ្ដើមគ្រប់គ្រងនៅស្ថានសួគ៌ក្នុងឆ្នាំ១៩១៤ រាស្ដ្ររបស់ព្រះបានត្រូវសាកល្បង ហើយបន្ដិចម្ដងៗបានត្រូវសម្អាតពីការគោរពប្រណិប័តន៍មិនពិត។ * (សូមមើលកំណត់សម្គាល់) (ម៉ាឡាគី ៣:១-៤) បន្ទាប់មកនៅឆ្នាំ១៩១៩ លោកយេស៊ូបានតែងតាំង«ខ្ញុំបម្រើដ៏ស្មោះត្រង់ហើយចេះពិចារណា»ដើម្បីឲ្យ‹អាហារតាមត្រូវពេល›ដល់រាស្ដ្រដ៏ស្អាតស្អំរបស់ព្រះ។ (ម៉ាថាយ ២៤:៤៥-៤៧) នៅឆ្នាំដដែលនោះ រាស្ដ្ររបស់ព្រះបានត្រូវរំដោះចេញក្នុងន័យធៀបពីបាប៊ីឡូនដ៏ខ្លាំងក្លា។ (ការបើកបង្ហាញ ១៨:៤) ប៉ុន្ដែ តើពេលណារាស្ដ្ររបស់ព្រះបានទៅជាឈ្លើយ?
ពីមុនយើងបានពន្យល់ថារាស្ដ្ររបស់ព្រះបានទៅជាឈ្លើយនៃបាប៊ីឡូនដ៏ខ្លាំងក្លាអស់រយៈពេលខ្លីដែលចាប់ផ្ដើមនៅឆ្នាំ១៩១៨។ ទស្សនាវដ្ដីប៉មយាម ថ្ងៃទី១៥ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៩២ បានពន្យល់ថា ដូចជនជាតិអ៊ីស្រាអែលបានត្រូវចាប់ជាឈ្លើយទៅបាប៊ីឡូន នោះនៅឆ្នាំ១៩១៨អ្នកបម្រើរបស់ព្រះយេហូវ៉ាបានទៅជាឈ្លើយនៃបាប៊ីឡូនដ៏ខ្លាំងក្លា។ ប៉ុន្ដែ ការស្រាវជ្រាវបន្ថែមទៀតបង្ហាញថារាស្ដ្ររបស់ព្រះបានទៅជាឈ្លើយអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមុនឆ្នាំ១៩១៨។
ទំនាយនៅអេសេគាល ៣៧:១-១៤បានចែងថារាស្ដ្ររបស់ព្រះនឹងទៅជាឈ្លើយ ហើយក្រោយមកនឹងត្រូវរំដោះ។ អេសេគាលបានឃើញក្នុងគំនិតអំពីច្រកភ្នំមួយដែលពេញទៅដោយឆ្អឹង។ ព្រះយេហូវ៉ាបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «ឆ្អឹងទាំងនេះជាពួកវង្សអ៊ីស្រាអែលទាំងមូល»។ (ខ១១) នេះសំដៅទៅលើប្រជាជាតិអ៊ីស្រាអែល ហើយក្រោយមកសំដៅទៅលើ«អ៊ីស្រាអែលនៃព្រះ»ដែលជាពួកអ្នកដែលបានត្រូវរើសតាំង។ (កាឡាទី ៦:១៦; សកម្មភាព ៣:២១) អេសេគាលបានឃើញឆ្អឹងទាំងនោះមានសាច់ឈាមឡើងវិញ ហើយបានទៅជាកងទ័ពដ៏ធំមួយ។ នេះរៀបរាប់អំពីរបៀបដែលរាស្ដ្ររបស់ព្រះបានត្រូវរំដោះចេញពីបាប៊ីឡូនដ៏ខ្លាំងក្លានៅឆ្នាំ១៩១៩។ ប៉ុន្ដែ តើតាមរបៀបណាទំនាយនេះបង្ហាញថាពួកគេបានទៅជាឈ្លើយអស់រយៈពេលជាយូរ?
ទី១ អេសេគាលបានកត់សម្គាល់ថាឆ្អឹងរបស់មនុស្សស្លាប់គឺ«ស្ងួតហែងណាស់»។ (អេសេគាល ៣៧:២, ១១) នេះមានន័យថាមនុស្សទាំងនោះបានស្លាប់អស់រយៈពេលយ៉ាងយូរ។ ទី២ អេសេគាលបានឃើញថាមនុស្សស្លាប់ទាំងនោះមានជីវិតឡើងវិញបន្ដិចម្ដងៗ មិនមែនភ្លាមៗនោះទេ។ គាត់បានឮ«សូរក្រិកៗ ហើយមើលឆ្អឹងទាំងនោះបានកំរើក ក៏ផ្គុំជាប់គ្នា ឆ្អឹង១ភ្ជាប់ត្រង់កន្លែងរបស់ខ្លួន»។ បន្ទាប់មក គាត់បានឃើញ«សរសៃនឹងសាច់កើតឡើងនៅឆ្អឹងទាំងនោះ»។ បន្ទាប់មកទៀត ស្បែករុំគ្របសាច់។ ក្រោយមក «ខ្យល់ដង្ហើមក៏ចូលទៅក្នុងសពទាំងនោះ ហើយវាក៏រស់ឡើង»។ នៅទីបំផុត ក្រោយពីមនុស្សទាំងនោះមានជីវិតរស់ឡើងវិញ ព្រះយេហូវ៉ាបានឲ្យដីដល់ពួកគេដើម្បីរស់នៅ។ អ្វីៗទាំងអស់នេះត្រូវការរយៈពេលយូរ។—អេសេគាល ៣៧:៧-១០, ១៤
ដូចទំនាយនេះបានចែង ជនជាតិអ៊ីស្រាអែលបានទៅឈ្លើយអស់រយៈពេលយូរ។ ពួកគេបានចាប់ផ្ដើមទៅជាឈ្លើយនៅឆ្នាំ៧៤០ មុនគ.ស. ពេលដែលកុលសម្ព័ន្ធទាំងដប់នៃរាជាណាចក្រអ៊ីស្រាអែលដែលនៅខាងជើងបានត្រូវបង្ខំឲ្យចាកចេញពីទឹកដីរបស់ពួកគេ។ ក្រោយមក នៅឆ្នាំ៦០៧ មុនគ.ស. ក្រុងយេរូសាឡិមបានត្រូវបំផ្លាញដោយជនជាតិបាប៊ីឡូន ហើយកុលសម្ព័ន្ធពីរទៀតដែលជារាជាណាចក្រយូដាដែលនៅខាងត្បូងក៏បានត្រូវបង្ខំឲ្យចាកចេញពីទឹកដីរបស់ពួកគេដែរ។ ក្រោយមកទៀត នៅឆ្នាំ៥៣៧ មុនគ.ស. ពួកគេបានឈប់ធ្វើជាឈ្លើយពេលដែលជនជាតិយូដាមួយចំនួនតូចបានត្រឡប់ទៅសង់វិហារឡើងវិញ ហើយគោរពប្រណិប័តន៍ព្រះយេហូវ៉ាម្ដងទៀតនៅក្រុងយេរូសាឡិម។
ដូច្នេះព័ត៌មានល្អិតល្អន់ទាំងអស់នេះបង្ហាញថាពួកគ្រិស្ដសាសនិកដែលព្រះបានរើសតាំងច្បាស់ជាបានទៅជាឈ្លើយនៃបាប៊ីឡូនដ៏ខ្លាំងក្លាអស់រយៈពេលយូរ មិនគ្រាន់តែពីឆ្នាំ១៩១៨ដល់១៩១៩ប៉ុណ្ណោះទេ។ ពេលលោកយេស៊ូបានមានប្រសាសន៍ថាស្រងែដែលជាគ្រិស្ដសាសនិកមិនពិត នឹងដុះឡើងជាមួយស្រូវសាលីដែលជា«កូននៃរាជាណាចក្រ» លោកក៏បានសំដៅទៅលើរយៈពេលជាយូរនោះដែរ។ (ម៉ាថាយ ១៣:៣៦-៤៣) ក្នុងអំឡុងពេលនោះមានតែគ្រិស្ដសាសនិកពិតប៉ុន្មាននាក់ប៉ុណ្ណោះ។ ពួកអ្នកភាគច្រើនដែលបានអះអាងថាពួកគេជាគ្រិស្ដសាសនិកបានទទួលយកសេចក្ដីបង្រៀនមិនពិត ហើយបានទៅជាអ្នកក្បត់ជំនឿ។ នេះជាមូលហេតុដែលយើងអាចនិយាយថាក្រុមជំនុំគ្រិស្ដសាសនិកបានត្រូវចាប់ជាឈ្លើយដោយបាប៊ីឡូនដ៏ខ្លាំងក្លា។ ការទៅជាឈ្លើយនេះបានចាប់ផ្ដើមអស់មួយរយៈពេលក្រោយពីឆ្នាំ១០០ គ.ស. និងបន្ដរហូតដល់ការរៀបចំរបស់ព្រះសម្រាប់ការគោរពប្រណិប័តន៍ពិតបានត្រូវសម្អាតនៅគ្រាចុងក្រោយបង្អស់។—សកម្មភាព ២០:២៩, ៣០; ថែស្សាឡូនិចទី២ ២:៣, ៦; យ៉ូហានទី១ ២:១៨, ១៩
ក្នុងអំឡុងរាប់រយឆ្នាំនោះ អ្នកដឹកនាំសាសនានិងអ្នកនយោបាយចង់ឲ្យបណ្ដាជននៅក្រោមអំណាចរបស់ពួកគេ។ ជាឧទាហរណ៍ មនុស្សមិនបានត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យមានគម្ពីរ ឬអានគម្ពីរជាភាសាដែលពួកគេអាចយល់ឡើយ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ អ្នកខ្លះដែលអានគម្ពីរបានត្រូវគេដុតនៅលើបង្គោលឈើ។ ម្យ៉ាងទៀត ពួកអ្នកដែលបាននិយាយប្រឆាំងនឹងសេចក្ដីបង្រៀនរបស់អ្នកដឹកនាំសាសនាបានត្រូវដាក់ទោសយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ មនុស្សស្ទើរតែមិនអាចរៀនសេចក្ដីពិត ឬបង្រៀនសេចក្ដីពិតដល់អ្នកឯទៀតឡើយ។
ម្យ៉ាងទៀត តាមរយៈអ្វីដែលអេសេគាលបានឃើញក្នុងគំនិត យើងរៀនថារាស្ដ្ររបស់ព្រះបានមានជីវិតឡើងវិញ ហើយបានត្រូវរំដោះចេញពីសាសនាមិនពិតបន្ដិចម្ដងៗ។ ដូច្នេះ តើនេះបានចាប់ផ្ដើមកើតឡើងនៅពេលណា ហើយតើតាមរបៀបណា? តាមរយៈអ្វីដែលអេសេគាលឃើញក្នុងគំនិត គាត់រៀបរាប់អំពីសំឡេង«ឮសូរក្រិកៗ»។ នេះបានចាប់ផ្ដើមកើតឡើងនៅប៉ុន្មានរយឆ្នាំមុនគ្រាចុងក្រោយបង្អស់។ ក្នុងអំឡុងពេលនោះ មានបុគ្គលស្មោះត្រង់ខ្លះដែលចង់ស្វែងរកសេចក្ដីពិតនិងបម្រើព្រះ ទោះជានៅជុំវិញពួកគេមានពេញទៅដោយសេចក្ដីបង្រៀនមិនពិតក្ដី។ ពួកគេបានសិក្សាគម្ពីរ ហើយខំអស់ពីសមត្ថភាពដើម្បីប្រាប់ដល់មនុស្សឯទៀតអំពីអ្វីដែលពួកគេបានរៀន។ អ្នកខ្លះទៀតខំព្យាយាមបកប្រែគម្ពីរទៅជាភាសាផ្សេងៗដែលមនុស្សអាចយល់បាន។
បន្ទាប់មក ប្រហែលជានៅឆ្នាំ១៨៧០ គឺហាក់ដូចជាឆ្អឹងទាំងនោះមានសាច់ឈាមឡើងវិញ។ បងឆាល ថេស រ៉ាសិលនិងមិត្ដភក្ដិរបស់គាត់បានខំព្យាយាមស្វែងរកសេចក្ដីពិតក្នុងគម្ពីរ ហើយបម្រើព្រះយេហូវ៉ា។ ពួកគាត់ក៏បានជួយអ្នកឯទៀតឲ្យយល់សេចក្ដីពិតដែរដោយប្រើទស្សនាវដ្ដីប៉មយាមនៃភ្នំស៊ីយ៉ូននិងសៀវភៅឯទៀត។ ក្រោយមក «ល្ខោនរូបភាពនៃការបង្កើត»នៅឆ្នាំ១៩១៤ និងនៅឆ្នាំ១៩១៧សៀវភៅការបញ្ចប់សេចក្ដីអាថ៌កំបាំង (The Finished Mystery) បានជួយរាស្ដ្ររបស់ព្រះយេហូវ៉ាឲ្យពង្រឹងជំនឿរបស់ពួកគេ។ នៅទីបំផុត នាឆ្នាំ១៩១៩ គឺហាក់ដូចជារាស្ដ្ររបស់លោកបានទទួលជីវិតនិងទឹកដីថ្មី។ តាំងពីពេលនោះមក ពួកអ្នកដែលមានសេចក្ដីសង្ឃឹមរស់ជារៀងរហូតនៅផែនដីបានរួបរួមជាមួយនឹងពួកអ្នកដែលបានត្រូវរើសតាំង។ ពួកគេទាំងអស់គ្នាគោរពប្រណិប័តន៍ព្រះយេហូវ៉ា ហើយបានទៅជា«កងទ័ពយ៉ាងធំក្រៃលែង» * (សូមមើលកំណត់សម្គាល់)។—អេសេគាល ៣៧:១០; សាការី ៨:២០-២៣
ដូច្នេះ យើងអាចយល់យ៉ាងច្បាស់ថារាស្ដ្ររបស់ព្រះបានទៅជាឈ្លើយនៃបាប៊ីឡូនដ៏ខ្លាំងក្លាក្រោយពីឆ្នាំ១០០ គ.ស.។ នេះជាពេលដែលមនុស្សជាច្រើនបានទៅជាអ្នកក្បត់ជំនឿដោយទទួលយកសេចក្ដីបង្រៀនមិនពិត ហើយបោះបង់ចោលសេចក្ដីពិត។ ជាលទ្ធផល អស់ជាច្រើនឆ្នាំ គឺពិបាកណាស់ឲ្យរាស្ដ្ររបស់ព្រះយេហូវ៉ាបម្រើលោក នេះដូចគ្នានឹងជនជាតិអ៊ីស្រាអែលពេលដែលពួកគេទៅជាអ្នកទោស។ ប៉ុន្ដែ សព្វថ្ងៃនេះរាស្ដ្ររបស់ព្រះកំពុងផ្សព្វផ្សាយសេចក្ដីពិតដល់មនុស្សទាំងអស់។ យើងសប្បាយរីករាយយ៉ាងខ្លាំងដែលយើងកំពុងរស់នៅក្នុងគ្រាដែល‹ពួកអ្នកដែលមានប្រាជ្ញានឹងភ្លឺដូចជារស្មី›! សព្វថ្ងៃនេះមនុស្សជាច្រើនអាច«សំអាត»ខ្លួន ពោលគឺ‹បានត្រូវសំរង›ឬសម្រិតសម្រាំង ហើយទទួលយកការគោរពប្រណិប័តន៍ពិត!—ដានីយ៉ែល ១២:៣, ១០
ពេលសាថានព្យាយាមល្បួងលោកយេស៊ូ តើវាពិតជាបាននាំលោកយេស៊ូទៅវិហារឬ? ឬតើវាបានធ្វើឲ្យលោកយេស៊ូឃើញវិហារនោះនៅក្នុងគំនិត?
យើងមិនដឹងច្បាស់អំពីរបៀបដែលសាថានបានបង្ហាញវិហារទៅលោកយេស៊ូទេ។
ម៉ាថាយនិងលូកាដែលជាអ្នកសរសេរគម្ពីរបានរៀបរាប់អំពីអ្វីដែលបានកើតឡើង។ ម៉ាថាយបានសរសេរថា«មេកំណាចនាំ»លោកយេស៊ូទៅក្រុងយេរូសាឡិម ហើយ«បានដាក់លោកនៅលើកំពែងវិហារ»ដែលជាកន្លែងខ្ពស់បំផុតនៃវិហារ។ (ម៉ាថាយ ៤:៥) លូកាបានសរសេរថាមេកំណាចបាន«នាំលោកចូលទៅក្នុងក្រុងយេរូសាឡិម ហើយដាក់លោកនៅលើកំពែងវិហារ»។—លូកា ៤:៩
ពីមុនសៀវភៅផ្សេងៗរបស់យើងបានរៀបរាប់ថាសាថានប្រហែលជាមិនបាននាំលោកយេស៊ូទៅវិហារទេ ពេលដែលវាព្យាយាមល្បួងលោក។ ជាឧទាហរណ៍ ទស្សនាវដ្ដីប៉មយាម ថ្ងៃទី១ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៦១ បានពន្យល់ព្រឹត្ដិការណ៍នេះដោយពិចារណាអំពីពេលដែលសាថានព្យាយាមល្បួងលោកយេស៊ូដោយបង្ហាញលោកនូវរាជាណាចក្រទាំងអស់ក្នុងពិភពលោកពីលើភ្នំដ៏ខ្ពស់មួយ។ ទស្សនាវដ្ដីនោះបានពន្យល់ថាគ្មានភ្នំណាដែលខ្ពស់ល្មមឲ្យបុគ្គលម្នាក់អាចមើលឃើញរាជាណាចក្រទាំងអស់ក្នុងពិភពលោកឡើយ។ រួចមក ទស្សនាវដ្ដីប៉មយាមនោះក៏បានពន្យល់ដែរថា សាថានទំនងជាមិនបាននាំលោកយេស៊ូទៅវិហារមែនទែនទេ។ ប៉ុន្ដែ អត្ថបទក្នុងទស្សនាវដ្ដីប៉មយាមក្រោយៗមកបានរៀបរាប់ថាបើលោកយេស៊ូបានលោតចុះពីកំពែងនៃវិហារ នោះលោកអាចស្លាប់មែន។
បុគ្គលខ្លះនិយាយថាដោយសារលោកយេស៊ូមិនមែនមកពីកុលសម្ព័ន្ធលេវី លោកមិនបានត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យឈរលើវិហារឡើយ។ ដូច្នេះ ពួកគេនិយាយថាសាថានច្បាស់ជាបានព្យាយាមល្បួងលោកយេស៊ូដោយធ្វើឲ្យលោកឃើញក្នុងគំនិត។ រាប់រយឆ្នាំមុន អេសេគាលក៏បានឃើញក្នុងគំនិតដែរថាគាត់បានត្រូវនាំទៅឯវិហារ។—អេសេគាល ៨:៣, ៧-១០; ១១:១, ២៤; ៣៧:១, ២
ប៉ុន្ដែ បើលោកយេស៊ូបានត្រូវនាំទៅឯវិហារដោយការបើកបង្ហាញឲ្យឃើញក្នុងគំនិត អ្នកខ្លះប្រហែលជាឆ្ងល់ថា៖
-
តើការល្បួងនោះគឺពិតមែនឬយ៉ាងណា?
-
ក្នុងការល្បួងផ្សេងទៀត សាថានបានព្យាយាមល្បួងលោកយេស៊ូដោយប្រាប់លោកឲ្យធ្វើឲ្យដុំថ្មមែនទែនក្លាយទៅជានំប៉័ងមែនទែន ហើយវាពិតជាចង់ឲ្យលោកយេស៊ូក្រាបប្រណិប័តន៍វា។ ដូច្នេះ តើសាថានក៏ចង់ឲ្យលោកយេស៊ូលោតចុះពីកំពែងនៃវិហារមែនទែនឬទេ?
ចុះបើសាថានមិនបានប្រើការបើកបង្ហាញឲ្យឃើញក្នុងគំនិតទេ តែបាននាំលោកយេស៊ូទៅវិហារមែនទែន នោះអ្នកខ្លះប្រហែលជាឆ្ងល់ថា៖
-
តើលោកយេស៊ូបានបំពានច្បាប់ម៉ូសេដោយឈរលើវិហារឬទេ?
-
តើលោកយេស៊ូអាចធ្វើដំណើរពីតំបន់ស្ងាត់ជ្រងំទៅឯវិហារនាក្រុងយេរូសាឡិមយ៉ាងដូចម្ដេច?
សូមឲ្យយើងពិចារណាអំពីព័ត៌មានបន្ថែមខ្លះទៀតដែលនឹងជួយយើងឲ្យដឹងចម្លើយចំពោះសំណួរទាំងពីរខាងលើនេះ។
សាស្ត្រាចារ្យម្នាក់ឈ្មោះដាណឺល អាថឺ ខាសិនបានសរសេរថាពាក្យ«វិហារ»ជាភាសាក្រិចដែលបានត្រូវប្រើនៅសៀវភៅម៉ាថាយនិងលូកាទំនងជាសំដៅទៅលើបរិវេណវិហារទាំងមូល មិនគ្រាន់តែសំដៅទៅលើវិហារដែលមានតែពួកអ្នកដែលមកពីកុលសម្ព័ន្ធលេវីប៉ុណ្ណោះដែលបានត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យចូលនោះទេ។ នៅភាគខាងត្បូងឆៀងខាងលិចនៃបរិវេណវិហារមានដំបូលរាបស្មើដែលជាកន្លែងខ្ពស់បំផុត ពីព្រោះចាប់ពីដំបូលនោះទៅបាតជ្រលងគីដ្រុនមានកម្ពស់ប្រហែលជា១៤០ម៉ែត្រ (៤៥០ហ្វីត)។ យ៉ូសេហ្វឺសដែលជាប្រវត្ដិវិទូម្នាក់បាននិយាយថាដំបូលនោះខ្ពស់ដល់ម៉្លេះបានជាបើបុគ្គលម្នាក់ឈរនៅទីនោះហើយមើលទៅក្រោម គាត់«នឹងវិលមុខ»។ លោកយេស៊ូប្រហែលជាបានត្រូវនាំទៅលើដំបូលនោះ។ ទោះជាលោកយេស៊ូមិនមែនមកពីកុលសម្ព័ន្ធលេវីក៏ដោយ លោកអាចឈរនៅទីនោះបាន ហើយគ្មានអ្នកណានឹងជំទាស់អំពីនោះឡើយ។
ប៉ុន្ដែ តើលោកយេស៊ូអាចធ្វើដំណើរពីតំបន់ស្ងាត់ជ្រងំទៅឯវិហារនាក្រុងយេរូសាឡិមយ៉ាងដូចម្ដេច? យើងមិនដឹងច្បាស់ទេ។ គម្ពីរគ្រាន់តែចែងថាលោកយេស៊ូបានត្រូវនាំទៅក្រុងយេរូសាឡិម តែមិនបានចែងថាលោកនៅឆ្ងាយប៉ុណ្ណាពីក្រុងយេរូសាឡិមទេ ឬថាសាថានបានល្បួងលោកអស់រយៈពេលយូរប៉ុន្មាននោះឡើយ។ ដូច្នេះ លោកយេស៊ូប្រហែលជាដើរទៅក្រុងយេរូសាឡិម ទោះជានេះទំនងជាត្រូវការចំណាយពេលយូរក៏ដោយ។
ពេលសាថានបានបង្ហាញលោកយេស៊ូ«នូវរាជាណាចក្រទាំងឡាយក្នុងពិភពលោក» វាទំនងជាធ្វើឲ្យលោកយេស៊ូឃើញក្នុងគំនិត ពីព្រោះគ្មានភ្នំណាមួយដែលខ្ពស់ល្មមនៅលើផែនដីដើម្បីឲ្យលោកអាចឃើញរាជាណាចក្រទាំងឡាយនោះឡើយ។ នេះប្រហែលជាស្រដៀងនឹងរបៀបដែលយើងអាចប្រើផ្ទាំងសំពត់សដើម្បីបង្ហាញអ្នកណាម្នាក់នូវរូបភាពអំពីកន្លែងផ្សេងៗក្នុងពិភពលោក។ ទោះជាសាថានប្រហែលជាបានប្រើការបើកបង្ហាញឲ្យឃើញក្នុងគំនិតក្ដី តែវាពិតជាចង់ឲ្យលោកយេស៊ូក្រាបប្រណិប័តន៍វាមែន។ (ម៉ាថាយ ៤:៨, ៩) ដូច្នេះ ពេលសាថានបាននាំលោកយេស៊ូទៅឯវិហារ វាទំនងជាចង់ឲ្យលោកយេស៊ូប្រថុយជីវិតដោយលោតចុះពីកំពែងវិហារ។ ប៉ុន្ដែ លោកយេស៊ូមិនព្រមធ្វើតាមវាទេ។ បើសិនជាការល្បួងនោះបានកើតឡើងពិតមែន ហើយមិនមែនជាការបើកបង្ហាញឲ្យឃើញក្នុងគំនិត នោះប្រហែលជាការល្បួងដែលពិបាកជាងចំពោះលោកយេស៊ូ!
ហេតុនេះ លោកយេស៊ូប្រហែលជាបានទៅក្រុងយេរូសាឡិម ហើយឈរនៅលើកន្លែងដែលខ្ពស់បំផុតនៃកំពែងវិហារមែន។ ប៉ុន្ដែ ដូចដែលបានរៀបរាប់នៅដើមអត្ថបទនេះ យើងមិនដឹងជាក់ច្បាស់អំពីរបៀបដែលសាថានបានបង្ហាញវិហារទៅលោកយេស៊ូទេ។ យ៉ាងណាក្ដី យើងអាចប្រាកដថាសាថានបានបន្ដព្យាយាមធ្វើឲ្យលោកយេស៊ូប្រព្រឹត្ដអ្វីដែលខុស ហើយថារាល់ដង លោកយេស៊ូបានបដិសេធនឹងវាយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់។
^ វគ្គ 2 អេសេគាល ៣៧:១-១៤ និងការបើកបង្ហាញ ១១:៧-១២ បានចែងអំពីអ្វីមួយដែលបានកើតឡើងនៅឆ្នាំ១៩១៩។ ទំនាយនៅអេសេគាល ៣៧:១-១៤ សំដៅទៅលើរាស្ដ្រទាំងអស់របស់ព្រះដែលត្រឡប់មកការគោរពប្រណិប័តន៍ពិតវិញនៅឆ្នាំ១៩១៩ ក្រោយពីបានទៅជាឈ្លើយអស់រយៈពេលជាយូរ។ ប៉ុន្ដែ ការបើកបង្ហាញ ១១:៧-១២ សំដៅទៅលើការមានសកម្មភាពឡើងវិញនៅឆ្នាំ១៩១៩របស់បុរសមួយក្រុមតូចដែលមានសេចក្ដីសង្ឃឹមឡើងទៅស្ថានសួគ៌ដែលជាអ្នកនាំមុខរាស្ដ្ររបស់ព្រះ។ មុនពេលនោះ បងប្អូនប្រុសទាំងនោះមិនបានត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យមានសកម្មភាពអស់មួយរយៈពេល។
