ជំពូកទី១៣
ពិធីបុណ្យផ្សេងៗដែលព្រះមិនពេញចិត្ដ
«ចូរពិចារណាជានិច្ចដើម្បីឲ្យដឹងប្រាកដអំពីអ្វីដែលលោកម្ចាស់ពេញចិត្ដ»។—អេភេសូរ ៥:១០
១. តើព្រះយេហូវ៉ាទាញនាំមនុស្សបែបណាមកឯលោក? ហេតុអ្វីមនុស្សទាំងនោះត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នជានិច្ចស្ដីអំពីអ្វីដែលព្រះពេញចិត្ដ?
លោកយេស៊ូបានមានប្រសាសន៍ថា៖ «អ្នកគោរពប្រណិប័តន៍ដ៏ពិតនឹងគោរពប្រណិប័តន៍បិតានៅស្ថានសួគ៌ដោយមានការដឹកនាំពីសកម្មពលរបស់លោកនិងដោយសេចក្ដីពិត ព្រោះបិតានៅស្ថានសួគ៌កំពុងរកមនុស្សបែបនេះដើម្បីគោរពប្រណិប័តន៍លោក»។ (យ៉ូហាន ៤:២៣) ពេលដែលព្រះយេហូវ៉ារកឃើញមនុស្សបែបនេះ ដូចលោកបានរកឃើញអ្នកជាដើម នោះព្រះយេហូវ៉ាទាញនាំពួកគេមកឯលោកនិងបុត្ររបស់លោក។ (យ៉ូហាន ៦:៤៤) បើព្រះទាញនាំយើងមកឯលោក នោះជាឯកសិទ្ធិដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ណាស់! ក៏ប៉ុន្ដែពួកអ្នកដែលស្រឡាញ់សេចក្ដីពិតពីគម្ពីរត្រូវ«ពិចារណាជានិច្ចដើម្បីឲ្យដឹងប្រាកដអំពីអ្វីដែលលោកម្ចាស់ពេញចិត្ដ» ពីព្រោះសាថានគឺប៉ិនប្រសប់ណាស់ខាងការបោកបញ្ឆោត។—អេភេសូរ ៥:១០; ការបើកបង្ហាញ ១២:៩
២. តើព្រះយេហូវ៉ាមានទស្សនៈយ៉ាងណាចំពោះមនុស្សដែលខំយកសាសនាមិនពិតមកលាយជាមួយនឹងសាសនាពិត?
២ សូមគិតអំពីអ្វីដែលបានកើតឡើងនៅជិតភ្នំស៊ីណាយ ពេលដែលជនជាតិអ៊ីស្រាអែលសុំអេរ៉ុនធ្វើព្រះមួយសម្រាប់ពួកគេ។ អេរ៉ុនបណ្ដោយខ្លួនតាមការបង្ខិតបង្ខំរបស់ពួកគេ ហើយធ្វើរូបកូនគោមាស តែគាត់បាននិយាយថារូបនោះជាតំណាងព្រះយេហូវ៉ា ដោយប្រាប់ថា៖ «នៅថ្ងៃស្អែកនេះ នឹងមានបុណ្យថ្វាយព្រះយេហូវ៉ា»។ តើព្រះយេហូវ៉ាបានគិតថាការយកសាសនាពិតមកលាយជាមួយនឹងសាសនាមិនពិតមិនមែនជាបញ្ហាទេឬ? លោកមិនបានគិតដូច្នេះទេ។ ដោយសារអ្វីដែលពួកគេបានធ្វើ នោះលោកបានសម្លាប់ពួកអ្នកគោរពបូជារូបព្រះប្រហែលជា៣.០០០នាក់។ (និក្ខមនំ ៣២:១-៦, ១០, ២៨) តើមានមេរៀនអ្វីសម្រាប់យើង? បើយើងចង់រក្សាខ្លួនជាមនុស្សដែលព្រះស្រឡាញ់ យើងមិនត្រូវ«ពាល់របស់អ្វីដែលមិនស្អាតឡើយ» ហើយយើងត្រូវខំខ្នះខ្នែងការពារសេចក្ដីពិតពីអ្វីក៏ដោយដែលអាចបង្ខូចវា។—អេសាយ ៥២:១១; អេសេគាល ៤៤:២៣; កាឡាទី ៥:៩
៣, ៤. ហេតុអ្វីយើងគួរយកចិត្ដទុកដាក់ឲ្យបានដិតដល់ចំពោះគោលការណ៍គម្ពីរ ពេលដែលពិចារណាអំពីទំនៀមទម្លាប់និងបុណ្យដែលមនុស្សធ្វើជាទូទៅ?
៣ គួរឲ្យស្តាយណាស់ អ្នកដែលមិនបានស្រឡាញ់សេចក្ដីពិតសោះនោះ បានចាប់ផ្ដើមផ្សាយទំនៀមទម្លាប់ និងបុណ្យផ្សេងៗដែលតាមពិតព្រះមិនពេញចិត្ដទេ។ (ថែស្សាឡូនិចទី២ ២:៧, ១០) កាលដែលអ្នកពិចារណាអំពីបុណ្យបែបនេះ ព្រមទាំងបុណ្យប្រភេទផ្សេងៗទៀត សូមកត់សម្គាល់នូវរបៀបដែលបុណ្យទាំងនោះបង្ហាញនូវឥទ្ធិពលនៃចិត្ដគំនិតរបស់ពិភពលោកនេះ មិនមែនឥទ្ធិពលនៃសកម្មពលរបស់ព្រះទេ។ ជាទូទៅ បុណ្យផ្សេងៗរបស់ពិភពលោកនេះមានលក្ខណៈដូចគ្នាទាំងអស់ ពោលគឺបុណ្យទាំងនោះបំពេញសេចក្ដីប៉ងប្រាថ្នាខុសឆ្គង ហើយគាំទ្រជំនឿខាងសាសនាមិនពិត ព្រមទាំងលើកទឹកចិត្ដមនុស្សឲ្យទាក់ទងនឹងពួកវិញ្ញាណអាក្រក់។ លក្ខណៈទាំងនេះជាសញ្ញាសម្គាល់នៃ«បាប៊ីឡូនដ៏ខ្លាំងក្លា»។ * (ការបើកបង្ហាញ ១៨:២-៤, ២៣) សូមចាំដែរថា ព្រះយេហូវ៉ាបានឃើញដោយផ្ទាល់ភ្នែកនូវទំនៀមទម្លាប់ដ៏គួរឲ្យខ្ពើមឆ្អើមរបស់សាសនាមិនពិត ដែលជាឫសគល់នៃទំនៀមទម្លាប់ជាច្រើនដែលមនុស្សធ្វើតាមជាទូទៅនៅសព្វថ្ងៃនេះ។ សព្វថ្ងៃនេះ លោកក៏ប្រាកដជាទាស់ចិត្ដនឹងបុណ្យទាំងនោះដែរ។ ទស្សនៈរបស់លោកត្រូវជាទស្សនៈដ៏សំខាន់បំផុតចំពោះយើង មែនទេ?—យ៉ូហានទី២ ៦, ៧
៤ ដោយសារយើងជាគ្រិស្ដសាសនិកពិត យើងដឹងថាមានបុណ្យខ្លះដែលព្រះយេហូវ៉ាមិនពេញចិត្ដ។ ប៉ុន្ដែយើងត្រូវតាំងចិត្ដយ៉ាងរឹងមាំថាយើងនឹងមិនចូលរួមបុណ្យទាំងនេះសោះឡើយ សូម្បីតែបន្ដិចក៏ដោយ។ យើងនឹងពិចារណាអំពីមូលហេតុដែលព្រះយេហូវ៉ាមិនពេញចិត្ដនឹងបុណ្យទាំងនេះ ហើយព័ត៌មាននោះនឹងពង្រឹងការតាំងចិត្ដរបស់យើងឲ្យជៀសចេញពីអ្វីក៏ដោយដែលអាចធ្វើឲ្យយើងពិបាករក្សាខ្លួនជាមនុស្សដែលព្រះស្រឡាញ់។
ការគោរពបូជាព្រះអាទិត្យដែលគេឲ្យឈ្មោះថ្មីថាបុណ្យណូអែល
៥. ហេតុអ្វីយើងអាចប្រាកដថាលោកយេស៊ូមិនបានកើតនៅថ្ងៃទី២៥ ខែធ្នូ?
៥ គម្ពីរមិនចែងអំពីការធ្វើបុណ្យខួបកំណើតរបស់លោកយេស៊ូទេ។ តាមពិត គ្មានអ្នកណាដឹងច្បាស់អំពីថ្ងៃខែនៃកំណើតរបស់លោកយេស៊ូឡើយ។ ទោះជាយ៉ាងនោះក៏ដោយ អ្វីដែលប្រាកដគឺថា លោកមិនបានកើតនៅថ្ងៃទី២៥ ខែធ្នូដែលជាខែត្រជាក់ខ្លាំងនៃរដូវរងានៅប្រទេសនោះទេ។ * មូលហេតុមួយដែលយើងដឹងប្រាកដ គឺដោយសារលូកាបានសរសេរថា ពេលដែលលោកយេស៊ូកើតមក ‹ពួកគង្វាលកំពុងរស់នៅកណ្ដាលវាល›ដើម្បីមើលថែហ្វូងសត្វរបស់ពួកគេ។ (លូកា ២:៨-១១) បើគង្វាលទាំងនោះមានទម្លាប់«រស់នៅកណ្ដាលវាល»រាល់ខែ ចំណុចនេះមិនគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ទេ។ ក៏ប៉ុន្ដែ នៅរដូវរងា ភូមិបេថ្លេហិមមានភ្លៀងត្រជាក់ខ្លាំង ហើយធ្លាក់ទឹកកកទៀតផង ដូច្នេះពួកគង្វាលមិនបាន«រស់នៅកណ្ដាលវាល»នៅរដូវរងាទេ គឺពួកគេបានយកហ្វូងសត្វចូលក្នុងជម្រកវិញ។ ម្យ៉ាងទៀត សេសារអូគូសបានចេញបញ្ជាឲ្យជំរឿនប្រជាជន ដូច្នេះយ៉ូសែបនិងម៉ារៀបានធ្វើដំណើរទៅភូមិបេថ្លេហិមដើម្បីឲ្យគេជំរឿន។ (លូកា ២:១-៧) សេសារទំនងជាមិនបានបង្គាប់ប្រជាជនដែលស្អប់រដ្ឋាភិបាលរ៉ូម ឲ្យធ្វើដំណើរទៅស្រុកកំណើតរបស់ខ្លួននៅចំខែរងាខ្លាំងនោះទេ។
៦, ៧. (ក) តើទំនៀមទម្លាប់ជាច្រើនក្នុងបុណ្យណូអែលមានដើមកំណើតពីណា? (ខ) ពេលដែលមនុស្សឲ្យអំណោយនៅបុណ្យណូអែល និងពេលដែលគ្រិស្ដសាសនិកឲ្យអំណោយ តើនោះខុសគ្នាយ៉ាងណា?
៦ បុណ្យណូអែលមិនមានដើមកំណើតពីបទគម្ពីរទេ តែពីបុណ្យបុរាណមួយចំនួនរបស់សាសនាមិនពិត ដូចជាបុណ្យព្រះសៅរ៍របស់ជនជាតិរ៉ូម ដែលជាបុណ្យមួយសម្រាប់គោរពបូជាព្រះសៅរ៍ដែលជាព្រះនៃកសិកម្ម។ ស្រដៀងគ្នាដែរ បើយោងទៅតាមឯកសារយោងមួយ អ្នកដែលគោរពបូជាព្រះមិត្រា បានធ្វើបុណ្យនៅថ្ងៃទី២៥ ខែធ្នូ ដែលតាមការប៉ានស្មានរបស់ពួកគេជា«ខួបកំណើតនៃព្រះអាទិត្យដែលគ្មានអ្នកណាអាចផ្ដួលរលំបានឡើយ»។ (New Catholic Encyclopedia) «ចាប់ផ្ដើមមានបុណ្យណូអែលនៅពេលដែលការគោរពបូជាព្រះអាទិត្យបានពេញនិយមបំផុតនៅក្រុងរ៉ូម» ប្រហែលបីរយឆ្នាំបន្ទាប់ពីគ្រិស្ដទទួលមរណភាព។
គ្រិស្ដសាសនិកពិតឲ្យអំណោយដោយសារក្ដីស្រឡាញ់
៧ ពេលពួកគេធ្វើបុណ្យនោះ ពួកគេជូនអំណោយគ្នាទៅវិញទៅមក ហើយជប់លៀងបរិភោគអាហារប្រណីតៗ។ ទំនៀមទម្លាប់ទាំងនេះនៅតែជាផ្នែកនៃបុណ្យណូអែលសព្វថ្ងៃនេះ។ ក៏ប៉ុន្ដែនៅសម័យបុរាណនិងនៅសព្វថ្ងៃនេះ ពេលមនុស្សឲ្យអំណោយ នោះពួកគេឲ្យដោយមានមូលហេតុផ្សេងពីអ្វីដែលបានត្រូវសរសេរនៅកូរិនថូសទី២ ៩:៧ ដែលថា៖ «ចូរអ្នករាល់គ្នាម្នាក់ៗធ្វើតាមការសម្រេចចិត្ដរបស់ខ្លួនចុះ មិនមែនដោយទើសទាល់ឬដោយមានគេបង្ខំឡើយ ព្រោះព្រះស្រឡាញ់អ្នកដែលឲ្យដោយចិត្ដសប្បាយ»។ គ្រិស្ដសាសនិកពិតឲ្យអំណោយដោយសារពួកគេមានសេចក្ដីស្រឡាញ់ មិនមែនដោយសារមានថ្ងៃពិសេសណាមួយទេ។ ម្យ៉ាងទៀត ពេលគ្រិស្ដសាសនិកឲ្យអំណោយ ពួកគេមិនសង្ឃឹមថានឹងបានទទួលអំណោយមួយមកវិញទេ។ (លូកា ១៤:១២-១៤; សូមអាន សកម្មភាព ២០:៣៥) មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ គ្រិស្ដសាសនិកសប្បាយចិត្ដណាស់ ដោយសារពួកគេបានរួចពីការតានតឹងចិត្ដនិងការម្នីម្នាធ្វើនេះធ្វើនោះដើម្បីរៀបចំសម្រាប់បុណ្យណូអែល ហើយក៏រួចពីការមានបំណុលវ័ណ្ឌក ដែលមនុស្សជាច្រើនមានដោយសារខ្ចីប្រាក់នៅពេលមានបុណ្យណូអែល។—ម៉ាថាយ ១១:២៨-៣០; យ៉ូហាន ៨:៣២
៨. តើពួកអ្នកចេះហោរាសាស្ដ្របានជូនអំណោយសម្រាប់ខួបកំណើតលោកយេស៊ូឬទេ? សូមពន្យល់។
៨ ប៉ុន្ដែមនុស្សខ្លះប្រហែលជាប្រកែកថា‹ចុះពួកអ្នកចេះហោរាសាស្ដ្រ ពួកគេបានឲ្យអំណោយសម្រាប់ខួបកំណើតលោកយេស៊ូ មែនទេ?›។ មិនមែនទេ។ ពួកគេឲ្យអំណោយគ្រាន់តែដើម្បីសម្ដែងការគួរសមចំពោះបុគ្គលដ៏សំខាន់មួយរូប តាមទំនៀមទម្លាប់ធម្មតារបស់មនុស្សនៅសម័យគម្ពីរ។ (ពង្សាវតារក្សត្រទី១ ១០:១, ២, ១០, ១៣; ម៉ាថាយ ២:២, ១១) ម្យ៉ាងទៀត ពួកគេមិនបានមកនៅយប់ដែលលោកយេស៊ូកើតទេ។ ពេលដែលពួកគេមកដល់ លោកយេស៊ូមិនមែនជាកូនខ្ចីនៅក្នុងស្នូកទៀតទេ តែលោកជាទារកដែលមានអាយុច្រើនខែ ហើយកំពុងរស់នៅក្នុងផ្ទះមួយ។
បទគម្ពីរបំភ្លឺអំពីបុណ្យខួបកំណើត
៩. តើអ្វីបានកើតឡើងនៅបុណ្យខួបកំណើតពីរដែលគម្ពីរបានរៀបរាប់?
៩ ពេលមានកូនខ្ចីកើតមក នោះជាពេលដែលគួរឲ្យរីករាយខ្លាំងណាស់។ ទោះជាយ៉ាងនោះក៏ដោយ គម្ពីរមិនចែងសោះថាអ្នកបម្រើណាម្នាក់របស់ព្រះយេហូវ៉ា ធ្លាប់ធ្វើបុណ្យខួបកំណើតរបស់ខ្លួនទេ។ (ទំនុកតម្កើង ១២៧:៣) តើនេះមកពីអ្នកសរសេរគម្ពីរភ្លេចសរសេរឬ? មិនមែនទេ ពីព្រោះគម្ពីរបញ្ជាក់អំពីខួបកំណើតពីរ គឺខួបកំណើតរបស់ផារ៉ូនៃស្រុកអេស៊ីប និងខួបកំណើតរបស់ហេរ៉ូឌអាន់ទីប៉ាស។ (សូមអាន លោកុប្បត្ដិ ៤០:២០-២២; ម៉ាកុស ៦:២១-២៩) ក៏ប៉ុន្ដែរបៀបដែលគម្ពីររៀបរាប់អំពីបុណ្យខួបកំណើតទាំងពីរនេះធ្វើឲ្យយើងដឹងថានោះគឺមិនល្អ ជាពិសេសបុណ្យខួបកំណើតរបស់ហេរ៉ូឌ ដែលពេលនោះយ៉ូហានជាអ្នកជ្រមុជទឹកបានត្រូវគេកាត់ក្បាល។
១០, ១១. តើគ្រិស្ដសាសនិកសម័យដើមមានទស្សនៈយ៉ាងណាចំពោះបុណ្យខួបកំណើត? ហើយហេតុអ្វី?
១០ ឯកសារយោងមួយពន្យល់ថា៖ «គ្រិស្ដសាសនិកសម័យដើមបានចាត់ទុកថាបុណ្យខួបកំណើតជាទម្លាប់មួយរបស់សាសនាមិនពិត ទោះជាខួបកំណើតរបស់អ្នកណាក៏ដោយ»។ (The World Book Encyclopedia) ជាឧទាហរណ៍ ជនជាតិក្រិចនៅសម័យបុរាណធ្លាប់ជឿថា មនុស្សម្នាក់ៗមានបុគ្គលវិញ្ញាណមួយមានវត្ដមាននៅពេលដែលគាត់កើតមក ហើយបុគ្គលវិញ្ញាណនោះតាមថែរក្សាគាត់ចាប់ពីពេលនោះតទៅ។ យោងទៅតាមសៀវភៅមួយ បុគ្គលវិញ្ញាណនោះ«មានទំនាក់ទំនងអាថ៌កំបាំងជាមួយនឹងព្រះដែលមានថ្ងៃកំណើតដូចគ្នានឹងមនុស្សម្នាក់នោះដែលទើបនឹងកើតដែរ»។ (The Lore of Birthdays) ម្យ៉ាងទៀត តាំងពីយូរហើយ បុណ្យខួបកំណើតជាប់ទាក់ទងយ៉ាងជិតស្និទ្ធនឹងហោរាសាស្ដ្រ។
១១ អ្នកបម្រើរបស់ព្រះនៅសម័យបុរាណមិនព្រមធ្វើបុណ្យខួបកំណើតឡើយ មិនគ្រាន់តែដោយសារបុណ្យនោះមានដើមកំណើតពីសាសនាមិនពិត ហើយជាប់ទាក់ទងនឹងវិញ្ញាណអាក្រក់ប៉ុណ្ណោះទេ តែទំនងជាដោយសារទស្សនៈរបស់ពួកគេចំពោះកំណើតរបស់មនុស្សនិងជីវិត។ ហេតុអ្វីអាចនិយាយដូច្នេះ? អ្នកបម្រើរបស់ព្រះនៅសម័យបុរាណមានចិត្ដរាបទាប ហើយមិនចាត់ទុកថាកំណើតរបស់ពួកគេក្នុងពិភពលោកនេះជាអ្វីដែលសំខាន់ដល់ម៉្លេះបានជាពួកគេត្រូវជប់លៀងអបអរនោះទេ។ * (មីកា ៦:៨; លូកា ៩:៤៨) ផ្ទុយទៅវិញ ពួកគេលើកតម្កើងព្រះយេហូវ៉ា ហើយអរគុណលោកដែលបានផ្ដល់ជីវិតជាអំណោយដ៏ថ្លៃវិសេស។ *—ទំនុកតម្កើង ៨:៣, ៤; ៣៦:៩; ការបើកបង្ហាញ ៤:១១
១២. តើថ្ងៃដែលយើងស្លាប់អាចប្រសើរជាងថ្ងៃដែលយើងកើតក្នុងន័យអ្វី?
១២ ពេលដែលមនុស្សស្មោះត្រង់នឹងព្រះស្លាប់ទៅ ព្រះនឹកចាំអំពីពួកគេ ហើយនេះធានាថាពួកគេនឹងទទួលជីវិតឡើងវិញនៅអនាគត។ (យ៉ូប ១៤:១៤, ១៥) សាស្តា ៧:១ចែងថា៖ «ឈ្មោះល្អ នោះវិសេសជាងប្រេងក្រអូបដ៏មានដំឡៃ ហើយថ្ងៃមរណៈក៏វិសេសជាងថ្ងៃកើតដែរ»។ «ឈ្មោះល្អ»របស់យើងជាកេរ្ដិ៍ឈ្មោះល្អដែលយើងមានជាមួយនឹងព្រះ ដោយសារយើងបានបម្រើលោកយ៉ាងស្មោះត្រង់។ គួរឲ្យកត់សម្គាល់ថា មានបុណ្យរំលឹកតែមួយគត់ដែលគ្រិស្ដសាសនិកបានត្រូវបង្គាប់ឲ្យធ្វើ។ បុណ្យនោះមិនទាក់ទងនឹងកំណើតទេ តែទាក់ទងនឹងមរណភាពវិញ ពោលគឺមរណភាពរបស់លោកយេស៊ូ ដែល«ឈ្មោះ»របស់លោកគឺចាំបាច់ដើម្បីឲ្យយើងទទួលសេចក្ដីសង្គ្រោះ។—ហេប្រឺ ១:៣, ៤; លូកា ២២:១៧-២០
តើបុណ្យចូលឆ្នាំគ្រាន់តែជាពិធីជប់លៀងសប្បាយប៉ុណ្ណោះឬ?
១៣, ១៤. ហេតុអ្វីគ្រិស្ដសាសនិកពិតមិនព្រមរួមចំណែកក្នុងបុណ្យចូលឆ្នាំ?
១៣ បុណ្យចូលឆ្នាំផ្សេងៗមានមូលដ្ឋានលើទំនៀមទម្លាប់សាសនាមិនពិត។ ស្ដីអំពីដើមកំណើតនៃបុណ្យចូលឆ្នាំសកល សព្វវចនាធិប្បាយមួយចែងថា៖ «នៅឆ្នាំ៤៦មុនគ.ស. ស្ដេចជូលសេសា អ្នកគ្រប់គ្រងទីក្រុងរ៉ូមបានកំណត់ថ្ងៃទី១ ខែមករាជាថ្ងៃចូលឆ្នាំ។ ជនជាតិរ៉ូមបានធ្វើបុណ្យនេះជូនព្រះយ៉ានុស[Janus]ដែលជាព្រះនៃរបង ទ្វារ និងការចាប់ផ្ដើម។ ឈ្មោះខែមករា[January]ជាឈ្មោះក្លាយមកពីឈ្មោះព្រះយ៉ានុស ដែលជាព្រះមួយមានមុខពីរ មួយមើលទៅមុខ មួយមើលទៅក្រោយ» (The World Book Encyclopedia)។
១៤ ថ្ងៃខែនិងទំនៀមទម្លាប់បុណ្យចូលឆ្នាំគឺខុសៗគ្នាពីប្រទេសមួយទៅប្រទេសមួយ។ ស្ដីអំពីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ សៀវភៅភាសាខ្មែរ ថ្នាក់ទី៦ បោះពុម្ពដោយនាយកដ្ឋានស្រាវជ្រាវគរុកោសល្យ រៀបរាប់ថា៖ «បុណ្យចូលឆ្នាំប្រពៃណីជាតិខ្មែរប្រារព្ធឡើងរយៈពេលបីថ្ងៃ . . . ប្រជាជនតែងតែត្រៀមរៀបចំតុបតែងលំនៅស្ថាន និងទីកន្លែងជុំវិញផ្ទះសំបែងអោយបានស្អាតបាតដើម្បីទទួលទេវតាឆ្នាំថ្មី។ នៅមុខផ្ទះនីមួយៗមានកន្លែងទទួលទេវតាដោយមានរៀបរណ្ដាប់សំខាន់ៗដូចជាផ្កាស្រស់ . . . ទឹកអប់ . . . ម្លូស្លា បារី . . . ផ្លែឈើផ្សេងៗ . . . ព្រមទាំងនំនែកយ៉ាងច្រើន រួមនឹងភេសជ្ជៈខ្លះៗ . . . ប្រជាពលរដ្ឋយើងទាំងក្មេងចាស់ប្រុសស្រីនាំគ្នាយកចង្ហាន់ទៅប្រគេនព្រះសង្ឃ និងនិមន្ដព្រះសង្ឃបង្សុកូលឧទ្ទិសកុសលជូនបុព្វការីជនទាំងឡាយដែលបានចែកឋានទៅ»។ បើដូច្នេះ តើគ្រិស្ដសាសនិកពិតអាចរួមចំណែកក្នុងបុណ្យនោះដែលប្រាកដជាមានដើមកំណើតពីសាសនាមិនពិតឬទេ? គម្ពីរដាស់តឿនថា៖ «ឈប់ពាល់អ្វីដែលមិនស្អាត»។ (កូរិនថូសទី២ ៦:១៤-១៧) ចុះយ៉ាងណាវិញការជប់លៀងពិសាស្រា ហើយលេងសប្បាយដែលមនុស្សធ្វើនៅពេលនោះ? ម្ដងទៀត រ៉ូម ១៣:១៣ដាស់តឿនថា៖ «ចូរយើងដើរដូចនៅពេលថ្ងៃ គឺដោយប្រព្រឹត្ដសមរម្យ មិនមែនដោយជប់លៀងសប្បាយឥតបើគិត ឬដោយផឹកស្រាឲ្យស្រវឹង មិនមែនដោយប្រព្រឹត្ដអំពើប្រាសចាកសីលធម៌ខាងផ្លូវភេទ ឬដោយមានសីលធម៌ធូររលុង មិនមែនដោយឈ្លោះប្រកែកគ្នា ឬច្រណែនគ្នាឡើយ»។
បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌមិនមែនសម្រាប់គ្រិស្ដសាសនិកពិតទេ
១៥. តើបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌជាពិធីសម្រាប់អ្វី?
១៥ សៀវភៅពិធីប្រចាំដប់ពីរខែបោះពុម្ពដោយពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ រៀបរាប់អំពីបុណ្យកាន់បិណ្ឌថា៖ «ជាពិធី . . . ដើម្បីឧទ្ទិសផលានិសង្សដល់ជនដែលធ្វើមរណកាលទៅកាន់បរលោក។ . . . នៅខែភទ្របទ . . . រនោចព្រះច័ន្ទដែលបញ្ចេញរស្មីនៅវេលាយប់ ក៏កាន់តែហោចទៅៗ ធ្វើឲ្យវេលាយប់កាន់តែងងឹតបន្ដិចម្ដងៗ។ នៅពេលនោះហើយដែលយមរាជ‹ស្ដេចមច្ចុរាជ›ដោះលែងពួកសត្វនរកទាំងឡាយក្នុង[មួយ]ឆ្នាំម្ដង ឲ្យឡើងទៅរកបងប្អូនកូនចៅ ដើម្បីនឹងទទួលកុសលផលបុណ្យដែលគេធ្វើឧទ្ទិសឲ្យ។ . . . អ្នកខ្លះនិយាយថា: តែដល់រដូវហើយ សត្វនរកដែលគេដោះលែងមកខំដើររកបងប្អូនកូនចៅគ្រប់៧វត្ដ បើមិនឃើញអ្នកណាធ្វើបុណ្យឧទ្ទិសបញ្ជូនឲ្យទេ នោះនឹងកើតក្ដីស្រេកឃ្លានហើយនឹងប្រទេចផ្ដាសាដល់ញាតិមិត្ដមិនលែងឡើយ»។
កុំឲ្យអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់អ្នកទៅជាសៅហ្មង
១៦, ១៧. (ក) ហេតុអ្វីបានជាគ្រិស្ដសាសនិកដែលនឹងរៀបការគួរពិចារណាអំពីទំនៀមទម្លាប់សម្រាប់ពិធីមង្គលការនៅប្រទេសរបស់ពួកគេហើយប្រៀបធៀបជាមួយនឹងគោលការណ៍គម្ពីរ? (ខ) ស្ដីអំពីទំនៀមទម្លាប់ដូចជាពិធីបង្វិលពពិលជាដើម តើគ្រិស្ដសាសនិកត្រូវគិតអំពីអ្វី?
១៦ មិនយូរទៀត«នឹងលែងមានសំឡេងកូនកំលោះ កូនក្រមុំក្នុង[បាប៊ីឡូនដ៏ខ្លាំងក្លា]ទៀត»។ (ការបើកបង្ហាញ ១៨:២៣) ហេតុអ្វី? មូលហេតុមួយគឺដោយសារទំនៀមទម្លាប់របស់បាប៊ីឡូនដ៏ខ្លាំងក្លារួមបញ្ចូលការទាក់ទងនឹងពួកវិញ្ញាណអាក្រក់ ហើយទំនៀមទម្លាប់ទាំងនេះអាចធ្វើឲ្យអាពាហ៍ពិពាហ៍សៅហ្មងចាប់តាំងពីថ្ងៃដំបូងម៉្លេះ។—ម៉ាកុស ១០:៦-៩
១៧ ទំនៀមទម្លាប់នៅឯពិធីរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍គឺខុសគ្នាតាមប្រទេស។ ទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីខ្លះដែលប្រហែលជាមើលទៅដូចជាមិនខុសទេ អាចមានដើមកំណើតពីបាប៊ីឡូនដ៏ខ្លាំងក្លា ហើយមនុស្សចាត់ទុកថាទំនៀមទម្លាប់ទាំងនោះនាំឲ្យគូស្វាមីភរិយាថ្មីឬភ្ញៀវរបស់ពួកគេ«មានលាភ»។ (អេសាយ ៦៥:១១) ទំនៀមទម្លាប់មួយបែបនេះ គឺពិធីបង្វិលពពិល។ ក្នុងពិធីនេះគេសុំប្ដីប្រពន្ធមួយចំនួនឲ្យអង្គុយជារង្វង់ជុំវិញគូស្វាមីភរិយាថ្មី។ ពួកគេអុជទៀនហើយហុចពីម្នាក់ទៅម្នាក់ថែមទាំងបក់ផ្សែងភ្លើងទៅគូថ្មី រហូតដល់បានបង្វិលភ្លើងនោះ៧ជុំ។ ពួកគេចាត់ទុកថាផ្សែងពីភ្លើងទានគឺពិសិដ្ឋ ហើយនឹងការពារគូថ្មីនោះពីពួកបិសាច ព្រមទាំងជួយឲ្យនៅស្មោះជាមួយគ្នាអស់មួយជីវិត។ អ្នកដែលចង់រក្សាខ្លួនជាមនុស្សដែលព្រះស្រឡាញ់ ប្រាកដជានឹងមិនព្រមចូលរួមក្នុងទំនៀមទម្លាប់បែបនេះដែលប្រៀបដូចជាអ្វីដែលស្មោកគ្រោកទេ។—សូមអាន កូរិនថូសទី២ ៦:១៤-១៨
១៨. តើគោលការណ៍អ្វីខ្លះក្នុងគម្ពីរគួរមានឥទ្ធិពលទៅលើបុរសស្ដ្រីដែលកំពុងរៀបចំពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងទៅលើភ្ញៀវរបស់ពួកគេ?
១៨ អ្នកបម្រើព្រះយេហូវ៉ាក៏មិនធ្វើតាមទំនៀមទម្លាប់ណារបស់ពិភពលោកនេះដែលអាចធ្វើឲ្យពិធីមង្គលការគ្មានភាពថ្លៃថ្នូរដែលសមនឹងគ្រិស្ដសាសនិក ឬដែលអាចធ្វើឲ្យសមត្ថភាពវិនិច្ឆ័យរបស់មនុស្សខ្លះផ្ដន្ទាទោសនោះទេ។ ជាឧទាហរណ៍ បើពួកគេបានត្រូវអញ្ជើញឲ្យនិយាយយ៉ាងខ្លីនៅពិធីនោះ ពួកគេមិននិយាយអ្វីដែលនាំឲ្យគូស្វាមីភរិយាថ្មីនោះឬអ្នកឯទៀតអាម៉ាស់មុខឡើយ ហើយក៏មិនជូនពរដែលបង្ហាញពីចិត្ដគំនិតរបស់ពិភពលោកនេះដែរ ដូចជាការជូនពរឲ្យមានភាពចម្រុងចម្រើនខាងទ្រព្យសម្បត្ដិជាដើម។ (លូកា ៦:៣១; ១០:២៧; កូរិនថូសទី១ ២:១២) ម្យ៉ាងទៀត ពួកគេមិនរៀបចំពិធីដ៏អធិកអធម ដែលជា«ការអួតសម្ញែងភាពមានបានរបស់ខ្លួន» ហើយដែលមិនផុសចេញពីចិត្ដរាបទាបទេ។ (យ៉ូហានទី១ ២:១៦) បើអ្នកកំពុងរៀបចំពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍ សូមចាំមិនភ្លេចថា ព្រះយេហូវ៉ាចង់ឲ្យថ្ងៃដ៏ពិសេសនោះជាអ្វីដែលធ្វើឲ្យអ្នកនឹកឃើញដោយអារម្មណ៍សប្បាយ មិនមែនដោយមានការស្តាយទេ។ *
តើការលើកកែវជូនពរជាប់ទាក់ទងនឹងសាសនាឬទេ?
១៩, ២០. តើសៀវភៅមួយពន្យល់យ៉ាងណាអំពីដើមកំណើតនៃការលើកកែវជូនពរ? ហើយហេតុអ្វីគ្រិស្ដសាសនិកមិនព្រមធ្វើតាមទម្លាប់នេះ?
១៩ តាមធម្មតា នៅឯពិធីមង្គលការឬពិធីជប់លៀងឯទៀត មនុស្សចូលចិត្ដលើកកែវជូនពរ។ សៀវភៅមួយដែលបោះពុម្ពនៅឆ្នាំ១៩៩៥ចែងថា៖ «[ទម្លាប់លើកកែវជូនពរ]ប្រហែលជាសល់មកពីការជូនស្រាជាគ្រឿងបូជានៅសម័យបុរាណ ដែលនៅពេលនោះគេជូនទឹកពិសិដ្ឋទៅព្រះផ្សេងៗ . . . ដើម្បីឲ្យអ្នកជូនអាចធ្វើសំណូមពរឬអធិដ្ឋានដោយពោលពាក្យដូចជា‹សូមឲ្យបានអាយុវែង!› ឬ‹សូមឲ្យមានសុខភាពល្អ!›ជាដើម» (International Handbook on Alcohol and Culture)។
២០ ពិតមែនតែមនុស្សជាច្រើនប្រហែលជាមិនគិតថា ការលើកកែវជូនពរជាប់ទាក់ទងនឹងសាសនានិងអបិយជំនឿទេ ប៉ុន្ដែទម្លាប់លើកកែវស្រាឡើងអាចត្រូវចាត់ទុកជាការសុំពរពី«ស្ថានសួគ៌» គឺថាសុំពរពីបុគ្គលដែលមានឫទ្ធានុភាពខ្លាំងក្លាលើសពីមនុស្សធម្មតា។ ការសូមពរដូច្នេះគឺមិនស្របតាមការណែនាំក្នុងគម្ពីរស្ដីអំពីការសុំពរនោះទេ។—យ៉ូហាន ១៤:៦; ១៦:២៣ *
«ឱពួកអ្នកដែលស្រឡាញ់ដល់ព្រះយេហូវ៉ាអើយ ចូរស្អប់ការអាក្រក់»
២១. តើគ្រិស្ដសាសនិកមិនព្រមចូលរួមពិធីបែបណា ទោះជាពិធីទាំងនោះមិនជាប់ទាក់ទងនឹងសាសនាក៏ដោយ? ហើយហេតុអ្វី?
២១ នៅប្រទេសខ្លះរដ្ឋឧបត្ថម្ភពិធីកម្សាន្ដប្រចាំឆ្នាំសម្រាប់សាធារណជន ដែលបង្ហាញឲ្យឃើញនូវភាពអាប់ឱនកាន់តែខ្លាំងខាងខ្នាតតម្រាសីលធម៌របស់ពិភពលោកនេះ ដែលបណ្ដាលមកពីការទទួលឥទ្ធិពលដោយផ្ទាល់ឬដោយប្រយោលពីបាប៊ីឡូនដ៏ខ្លាំងក្លា។ ក្នុងពិធីនោះមានរបាំសម្រាប់ធ្វើឲ្យស្រើបស្រាល ហើយប្រហែលជាអបអរនឹងជីវិតរបស់មនុស្សដែលស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាទៀតផង។ តើជាការសមរម្យឬទេ បើពួកអ្នកដែលស្រឡាញ់ព្រះយេហូវ៉ាចូលរួមឬទស្សនាពិធី បែបនេះ? បើពួកគេធ្វើដូច្នេះ តើនេះបង្ហាញថាគាត់ពិតជាស្អប់អ្វីដែលអាក្រក់ឬទេ? (ទំនុកតម្កើង ១:១, ២; ៩៧:១០) គឺល្អជាងបើមានចិត្ដគំនិតដូចអ្នកតែងទំនុកតម្កើងដែលបានអធិដ្ឋានថា៖ «សូមបង្វែរភ្នែកទូលបង្គំមិនឲ្យមើលការឥតប្រយោជន៍»។—ទំនុកតម្កើង ១១៩:៣៧
២២. តើនៅពេលណា ដែលគ្រិស្ដសាសនិកម្នាក់អាចសម្រេចចិត្ដដោយផ្អែកលើសមត្ថភាពវិនិច្ឆ័យរបស់ខ្លួនថាគាត់នឹងចូលរួមឬមិនចូលរួមក្នុងពិធីណាមួយ?
២២ នៅថ្ងៃដែលមានបុណ្យឬពិធីណាមួយរបស់ពិភពលោកនេះ គ្រិស្ដសាសនិកពិតត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ន កុំធ្វើអ្វីដែលនាំឲ្យអ្នកឯទៀតនឹកស្មានថាគាត់កំពុងចូលរួម។ សាវ័កប៉ូលបានសរសេរថា៖ «ទោះជាអ្នកផឹក បរិភោគ ឬធ្វើអ្វីទៀតក៏ដោយ ចូរធ្វើអ្វីៗទាំងអស់ដើម្បីឲ្យព្រះទទួលការសរសើរតម្កើង»។ (កូរិនថូសទី១ ១០:៣១; សូមមើលប្រអប់ដែលមានចំណងជើងថា « របៀបធ្វើការសម្រេចចិត្ដដ៏វាងវៃ») ក៏ប៉ុន្ដែ បើទំនៀមទម្លាប់ឬពិធីណាមួយមិនជាប់ទាក់ទងនឹងសាសនាមិនពិត នយោបាយ ឬការស្នេហាជាតិ ហើយមិនបំពានគោលការណ៍ណាមួយក្នុងគម្ពីរទេ នោះគ្រិស្ដសាសនិកម្នាក់ៗអាចសម្រេចចិត្ដដោយខ្លួនឯងថា គាត់នឹងចូលរួមឬមិនចូលរួម។ ទន្ទឹមគ្នានឹងចំណុចនេះ គាត់ក៏គិតអំពីអារម្មណ៍របស់អ្នកឯទៀតដែរ ដើម្បីមិនធ្វើឲ្យពួកគេជំពប់ដួល។
ចូរសរសើរតម្កើងព្រះដោយពាក្យសម្ដីនិងការប្រព្រឹត្ដ
២៣, ២៤. តើយើងអាចធ្វើជាសាក្សីបញ្ជាក់យ៉ាងល្អអំពីគោលការណ៍សុចរិតរបស់ព្រះយេហូវ៉ាយ៉ាងដូចម្ដេច?
២៣ មនុស្សជាច្រើនចាត់ទុកថាថ្ងៃដែលមានបុណ្យប្រពៃណីគ្រាន់តែជាគ្រាសម្រាប់ជួបជុំគ្នាជាមួយនឹងក្រុមគ្រួសារនិងមិត្ដភក្ដិ។ ដូច្នេះ បើមានអ្នកណាយល់ច្រឡំថាគោលជំហររបស់យើងគឺតឹងតែងហួសហេតុពេកឬគ្មានសេចក្ដីស្រឡាញ់ នោះយើងអាចពន្យល់ដោយស្លូតបូតថា សាក្សីព្រះយេហូវ៉ាពិតជាឲ្យតម្លៃចំពោះការជួបជុំគ្នាជាមួយនឹងក្រុមគ្រួសារនិងមិត្ដភក្ដិ។ (សុភាសិត ១១:២៥; សាស្តា ៣:១២, ១៣; កូរិនថូសទី២ ៩:៧) យើងរីករាយនឹងសេពគប់សំណេះសំណាលជាមួយនឹងមនុស្សជាទីស្រឡាញ់នៅពេលផ្សេងៗក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ ប៉ុន្ដែដោយសារយើងស្រឡាញ់ព្រះនិងគោលការណ៍សុចរិតរបស់លោក យើងមិនចង់ធ្វើឲ្យឱកាសដែលយើងជួបជុំគ្នានោះទៅជាល្អក់កករដោយសារទំនៀមទម្លាប់ដែលធ្វើឲ្យព្រះទាស់ចិត្ដទេ (សូមមើលប្រអប់ដែលមានចំណងជើងថា « ការគោរពប្រណិប័តន៍ពិត នាំឲ្យមានអំណរខ្លាំងបំផុត»)។
២៤ សាក្សីខ្លះបានលទ្ធផលល្អដោយបង្ហាញមនុស្សដែលសួរចង់ដឹងដោយស្មោះនូវចំណុចផ្សេងៗពីជំពូកទី១៦ក្នុងសៀវភៅតើគម្ពីរអាចបង្រៀនយើងអំពីអ្វី? * ប៉ុន្ដែសូមចាំថាគោលដៅរបស់យើងគឺដើម្បីទាក់ទាញចិត្ដរបស់ពួកគេ មិនមែនប្រកែកយកឈ្នះទេ។ ដូច្នេះ សូមនិយាយដោយគោរព ដោយស្លូតបូត ហើយ«ចូរឲ្យសម្ដីរបស់អ្នករាល់គ្នាប្រកបដោយភាពសប្បុរស ប្រៀបដូចជាបានត្រូវបង់អំបិល»។—កូឡុស ៤:៦
២៥, ២៦. តើឪពុកម្ដាយអាចជួយកូនយ៉ាងដូចម្ដេចឲ្យពង្រឹងជំនឿនិងបង្កើនសេចក្ដីស្រឡាញ់ចំពោះព្រះយេហូវ៉ា?
២៥ អ្នកបម្រើរបស់ព្រះយេហូវ៉ាទទួលការអប់រំល្អ។ ហេតុនេះយើងដឹងអំពីមូលហេតុដែលយើងជឿអ្វីមួយ ធ្វើអ្វីមួយ ឬមិនធ្វើអ្វីមួយ។ (ហេប្រឺ ៥:១៤) ដូច្នេះឪពុកម្ដាយទាំងឡាយ សូមបង្រៀនកូនឲ្យចេះលើកហេតុផលដោយផ្អែកលើគោលការណ៍គម្ពីរ។ ដោយធ្វើដូច្នេះ អ្នកពង្រឹងជំនឿរបស់ពួកគេ ក៏ជួយកូនឲ្យចេះឆ្លើយពីបទគម្ពីរពេលមនុស្សសួរអំពីជំនឿរបស់ពួកគេ ហើយអ្នកពង្រឹងទំនុកចិត្ដរបស់ពួកគេថាព្រះយេហូវ៉ាស្រឡាញ់ពួកគេ។—អេសាយ ៤៨:១៧, ១៨; ពេត្រុសទី១ ៣:១៥
២៦ អស់អ្នកដែលគោរពប្រណិប័តន៍ព្រះ«ដោយមានការដឹកនាំពីសកម្មពលរបស់លោកនិងដោយសេចក្ដីពិត» មិនត្រឹមតែព្យាយាមជៀសចេញពីពិធីឬបុណ្យដែលខុសគោលការណ៍គម្ពីរប៉ុណ្ណោះទេ តែក៏ខំប្រឹងប្រព្រឹត្ដដោយទៀងត្រង់ក្នុងគ្រប់ការទាំងអស់ដែរ។ (យ៉ូហាន ៤:២៣) សព្វថ្ងៃនេះមនុស្សជាច្រើនគិតថាការប្រព្រឹត្ដទៀងត្រង់គឺគ្មានប្រយោជន៍ឡើយ។ ប៉ុន្ដែក្នុងជំពូកបន្ទាប់យើងនឹងឃើញថាផ្លូវរបស់ព្រះតែងតែជាផ្លូវល្អបំផុត។
^ វគ្គ 3 សូមមើលប្រអប់ដែលមានចំណងជើងថា « តើខ្ញុំគួរចូលរួមពិធីបុណ្យឬទេ?»។
^ វគ្គ 5 យោងទៅតាមឯកសារប្រវត្ដិសាស្ដ្រផ្សេងៗនិងកាលប្រវត្ដិវិជ្ជាក្នុងគម្ពីរ លោកយេស៊ូទំនងជាកើតនៅឆ្នាំទី២ មុនគ.ស. ក្នុងខែអេថានីមរបស់ជនជាតិយូដា ដែលរាប់បញ្ចូលពាក់កណ្ដាលខែកញ្ញាដល់ពាក់កណ្ដាលខែតុលានៅប្រតិទិនរបស់យើងសព្វថ្ងៃនេះ។
^ វគ្គ 11 សូមមើលប្រអប់ដែលមានចំណងជើងថា « បុណ្យខួបកំណើតនិងការគោរពប្រណិប័តន៍សាថាន»។
^ វគ្គ 11 តាមកិច្ចព្រមព្រៀងខាងច្បាប់ ស្ដ្រីត្រូវផ្ដល់គ្រឿងបូជាសម្រាប់ជម្រះការខុសឆ្គងជូនព្រះបន្ទាប់ពីបានសម្រាលកូន។ (លេវីវិន័យ ១២:១-៨) ច្បាប់នេះរំលឹកជនជាតិអ៊ីស្រាអែលអំពីហេតុការណ៍ដ៏គួរឲ្យស្តាយថា កូនឆ្លងភាពខុសឆ្គងពីឪពុកម្ដាយ ហើយចំណុចនេះបានជួយពួកគេមានទស្សនៈដែលប្រកបដោយតុល្យភាពស្ដីអំពីកំណើតកូន ក៏ប្រហែលជាបានជួយរារាំងពួកគេកុំឲ្យធ្វើតាមទំនៀមទម្លាប់បុណ្យខួបកំណើតរបស់សាសនាមិនពិតដែរ។—ទំនុកតម្កើង ៥១:៥
^ វគ្គ 18 សូមមើលអត្ថបទបីស្ដីអំពីពិធីរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍និងពិធីជប់លៀងក្នុងទស្សនាវដ្ដីប៉មយាម ថ្ងៃទី១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៦ ទំព័រ១៤-២៣; ទស្សនាវដ្ដីប៉មយាម ថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០០៧ ទំព័រ៨-១១។
^ វគ្គ 24 បោះពុម្ពផ្សាយដោយសាក្សីព្រះយេហូវ៉ា។
លោកអ្នកក៏ប្រហែលជាចូលចិត្តដែរ
រាជាណាចក្ររបស់ព្រះចាប់ផ្ដើមគ្រប់គ្រងហើយ!
ស្តេចនៃរាជាណាចក្ររបស់ព្រះសម្រិតសម្រាំងរាស្ត្ររបស់លោកខាងការគោរពប្រណិប័តន៍
តើបុណ្យណូអែលនិងឈើឆ្កាងដូចគ្នាយ៉ាងណា?
សំណួរដែលមនុស្សជាច្រើនសួរអំពីសាក្សីព្រះយេហូវ៉ា
ហេតុអ្វីសាក្សីព្រះយេហូវ៉ាមិនធ្វើបុណ្យអ៊ីស្ទើរ៍?
មនុស្សជាច្រើនចាត់ទុកបុណ្យអ៊ីស្ទើរ៍ជាបុណ្យរបស់អ្នកកាន់សាសនាគ្រិស្ត។ ហេតុអ្វីសាក្សីព្រះយេហូវ៉ាមិនធ្វើបុណ្យអ៊ីស្ទើរ៍?
