Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

KIBATULU 12

‘Ni Kutena Kwa Jihova, Aboko o Njimbu ni Kuswina Kwoso’

‘Ni Kutena Kwa Jihova, Aboko o Njimbu ni Kuswina Kwoso’

Phawulu ni Balanabé alondekesa o kulenduka, o kukolokota ni kuswina

Adikatula mu divulu dya Ikalakalu 14:1-28

1, 2. Ihi yabhiti ni Phawulu ni Balanabé kyoso kyexile mu mbanza ya Listra?

 O ATHU mu mbanza ya Listra adiwanuna mu ibuka ibuka. Diyala amuvwalele kinema wexile mu tukatuka ni kusanguluka, kyoso kyamusake ku mayala kamwijidile. O athu adiwanene kyavulu. Sayi mukunji wa nzambi Nzewuji, wabheka itundu ya ithulu phala o mayala ayadi. O mundu exile mubanza kwila, ene exile jinzambi. Kyoso o mukunji kyexile mu sokejeka o jingombe phala kujisatela, jene jexile mu dikola. Phawulu ni Balanabé atandula o izwatu yâ, adikola, ayi mwaxaxi ka mundu a adyondela phala ka abheze. Maji katenene kufidisa o mundu kubhanga kiki.

2 Kyenyiki o jinguma Jijudé abhixila. Atundu mu jimbanza ja Andiyokiya ya Pizidya ni ku Ikônyu. Bhu kaxi ka makutu, ene afundisa o mundu mu mbanza ya Listra. Abuba Phawulu ni matadi, ya amukoko katé bhu kanga dya mbanza. Afikile kwila mwene wafu.

3. Ibhwidisu yebhi itwanda dilonga mu kibatulu kiki?

3 Ihi yabhangesa o ima kulunguluka mu ukexilu yú? Ihi itena kudilonga o aboki a njimbu yambote mu izuwa ya lelu mu ima yabhiti ni Balanabé, Phawulu ni athu akwa mbanza ya Listra? Ni kyebhi o tufunga kyatena kukayela o phangu ya Balanabé ni Phawulu akolokota ni ufiyele woso mu ukunji wâ ‘mu kuboka ni kuswina kwoso o njimbu bhukaxi ka kutena kwa Jihova?’—Ika. 14:3.

“Jijudé javulu ni Jingeleku axikana Ngana” (Ika. 14:1-7)

4, 5. Mukonda dyahi Phawulu ni Balanabé ayi ku Ikônyu ni ihi yabhiti mu mbanza yiyi?

4 Izuwa ku dima, Phawulu ni Balanabé a akaye mu mbanza ya Andiyokiya ya Pizidya kyoso o Jijudé kyafunyisa o mundu. Maji mu veji dya kuluwala, o mayala ayadi yá “a kukumuna o fufuta ya inama yâ” ku athu a mbanza yenyoyo aditunine o njimbu ya Utuminu. (Ika. 13:50-52; Mat. 10:14) Ni kutululuka kwoso Phawulu ni Balanabé atundu mu mbanza yenyoyo ni kitongolwelu kya zele mukonda o mayala enyó ejitambula o kaxtiku ka Nzambi mu kudituna o njimbu yambote. (Ika. 18:5, 6; 20:26) Ni kusanguluka kwoso, asuluka mu kwenda o njila ni kuboka o njimbu. Ene ende 150 a jikilometulu ku mbandu ya lwiji, abhixila ku kididi kyafwama kyala mwaxaxi ka mulundu wa Tauro ni Sultão.

5 Phawulu ni Balanabé abhixila ku Ikônyu, o mbanza yiyi yexile mwaxaxi ka jimbanza ja betakota ja Ngalásya. a O kibatu kya Ngalásya kyatokalele ku Loma. Ikônyu ki yexile kala o jimbanza ja mukwá. O athu mu mbanza yiyi yexile mu kayela o ijila ya Jingeleku. Kwexileku Jijudé javulu ni akwa jixi jengi axikinine o ijila ya Jijudé. Kala kyexile o kifwa kyâ, Phawulu ni Balanabé abokona ku dilombe dya Jijudé, anga amateka kuboka o mak’â Nzambi. (Ika. 13:5, 14) Ene “abokela o athu mu ukexilu wambote. Kyenyiki Jijudé javulu ni Jingeleku axikana Ngana.”—Ika. 14:1.

6. Mukonda dyahi Phawulu ni Balanabé exile alongexi ambote ni kyebhi kitutena kukayela o phangu yâ?

6 Mukonda dyahi Phawulu ni Balanabé exile mulonga mu ukexilu wambote? Phawulu wejidile kyambote o Mikanda Ikôla. Wexile hete, wexile mutumbula misoso, ikanenu ni Kitumu kya Mozé, phala kulondekesa kwila Jezú wexile o Mexiya amukanene. (Ika. 13:15-31; 26:22, 23) Balanabé wexile diyala dyambote, wazolele kyavulu o athu. (Ika. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24) Kiyadi kyâ kexile mu dyelela mu nguzu yâ, maji exile muzwela “ni kutena kwa Jihova.” Kyebhi ki utena kukayela o phangu ya mayala enyá mu ukunji wé? Ejiya kyambote o Mak’â Nzambi. Sola velusu ya Bibidya iwejiya kwila, o athu anda iwabhela. Sota jindunge ja kukolokotesa o athu u wamwabokela. Mu kulonga dikwatenene mu Mak’â Nzambi, mu veji dya kudikwatenena mu unjimu wé.

7. (a) Ihi yene mubhita ni athu mukonda dya njimbu yambote? (b) Se o mwiji wé wadiwanuna mukonda dya eye kuxikina o njimbu yambote, ihi iwatokala o kulembalala?

7 Ko athu oso mu Ikônyu asangulukile mu kwivwa o njimbu yexile mu boka Phawulu ni Balanabé. Luka wasoneka: “O Jijudé aditunu o milongi ya Ngana, afunyisa o athu akwa jixi jengi kuzemba o jiphange.” Kyoso kyamono kwila abhingile kukala kwenyoko phala kuzokela o njimbu yambote, Phawulu ni Balanabé “abhiti-mu ithangana yavulu mu kuboka ni kuswina kwoso.” Mukonda dya kiki, “o athu mu mbanza adiwanene mu ibuka ni ibuka, sayi yá akexile mu zokela o Jijudé, a mukwá akexile mu zokela o jipoxolo.” (Ika. 14:2-4) Kiki kyene mubhita we lelu kyoso kituboka o njimbu yambote. Sayi athu mukonda dya njimbu yiyi, o ukamba wâ ukola dingi. Maji amukwá, o njimbu yiyi yene mwabhangesa kudiwanuna. (Mat. 10:34-36) Se ku mwiji wé o athu adiwanuna mukonda dya eye kuxikina o njimbu yambote, lembalala kwila mu ithangana yavulu o izukutisu yene mu kwiza mu jimbwembwe ni mu makutu ene muzwela o jinguma jetu. O wendelu wé wambote utena kujima o makutu yá. Ku pholo dya kwenda, utena kubhangesa o athu amukuzukutisa kulunguluka.—1 Ph. 2:12; 3:1, 2.

8. Mukonda dyahi Phawulu ni Balanabé alenge ku Ikônyu, ni ihi itutena kudilonga ku phangu yâ?

8 Mu kubhita thembu o Jijudé ni atwameni a Jijudé abakana kububa ni matadi Phawulu ni Balanabé. Kyoso Phawulu ni Balanabé kyevu o maka enyá, asolo kuya muboka mu jimbanza ja mukwá. (Ika. 14:5-7) Kyene we kimoxi lelu, o aboki a Utuminu ene mulondekesa we unjimu. Kyoso kyatulokalala, tuzokela o kixikanu kyetu ni kuswina kwoso. (Fil. 1:7; 1 Ph. 3:13-15) Maji se o jinguma jetu amesena kutubhanga kyayibha tulondekesa unjimu mu kulenga o ima yejita o mwenyu wetu mba o mwenyu wa jiphange jetu mu kilwezu.—Jisa. 22:3.

“Muxikane o Nzambi ya mwenyu” (Ika. 14:8-19)

9, 10. O mbanza ya Listra yexile kwebhi, ni ihi itwejiya yalungu ni athu a mbanza yiyi?

9 Phawulu ni Balanabé ayi ku Listra, mbanza exile mu itumina ku akwa Loma, yexile ku 30 a jikilometulu ku mbandu ya lwiji ya Ikônyu. Akwa Listra exile ni ukamba wambote ni akwa Andiyokiya mu Pizidya, maji mu mbanza yiyi kimwexile Jijudé javulu. Nange o athu atungile mu mbanza yiyi ejidile kuzwela o dimi dya Ngeleku, maji o dimi dyâ dya uvwalukilu dyexile o dimi dya akwa Likawonya. Nange mu mbanza yenyoyo kimwexile dilombe, mukonda dya kiki Phawulu ni Balanabé amateka kuboka mu ikoka. Kala kyabhange Phetele mu Jeluzaleme, ku Listra Phawulu wasake diyala amuvwalele kinema. (Ika. 14:8-10) Mukonda dya madiwanu abhange Phetele athu avulu axikina o njimbu yambote. (Ika. 3:1-10) Maji ki kyene kyabhiti kyoso Phawulu kyabhange madiwanu.

10 Kala kitwamono ku dimatekenu dya kibatulu kiki, o diyala dyexile kinema, kyatuka, anga wamateka kwenda, o mundu mu mbanza ya Listra kuma exile mubheza jinzambi ja makutu amateka kwixana Phawulu mu dijina dya Nzewuji o nzambi ya dikota ya Jingeleku, ni Balanabé mu dijina dya Helemeze, mon’a Nzewuji, o mukunji wa jinzambi. (Tala o kaxa “ Listra ni ubhezelu wa jinzambi Nzewuji ni Helemeze,” mu difwe 109.) Balanabé ni Phawulu amesenene kyavulu kukwatekesa o mundu kutendela kwila ene kabhange o madiwanu ni kuboka o njimbu mu kutena kwa jinzambi ja makutu, maji mu kutena kwa Jihova, o Nzambi ya kidi.—Ika. 14:11-14.

“Phala muxise o ima yiyi yakambe o valolo ni muxikane o Nzambi ya mwenyu, wabhange o dyulu ni ixi.”—Ikalakalu 14:15

11-13. (a) Ihi yazwela Phawulu ni Balanabé ku athu ku Listra? (b) Ihi itutena kudilonga ku izwelu ya Phawulu ni Balanabé?

11 Né mwene ni ima yoso yiyi yabhiti Phawulu ni Balanabé amesenene kubhixidisa o mak’â Nzambi ku mixima ya athu enyá. Yabhiti ni akwa Listra, Luka wasoneka ndunge yakubokela yó abheza jinzambi ja makutu. Tala kyebhi Phawulu ni Balanabé kyakwatekesa o athu enyó kuxinganeka: “Enu akwetu, mwa mubhanga o ima yiyi mukonda dyahi? Etu we tu athu muxitu kala enu, tu akwa ituxi we ! Twa mu mibokela o njimbu yambote, phala muxise o ima yiyi yakambe o valolo ni muxikane o Nzambi ya mwenyu, wabhange o dyulu ni ixi ni musanza wa kalunga, ni ima yoso yala-mu. M’ukulu mwene wehela o ifuxi yoso kwendela mu jinjila jâ, sumbala Nzambi kabhwila mu kubhana umbangi walungu ni mwene. Maji wa mi londekesa o henda yê mu ku mibhana mvula ku dyulu, ithangana ya kubhongolola kúdya kwavulu, ni mu kwizalesa o mixima yenu ni kusanguluka.”—Ika. 14:15-17.

12 Ihi itutena kudilonga mu izwelu yiyi? Kya dyanga, Phawulu ni Balanabé kadilondekesa kwila abetelekota o athu exile mwabokela ndenge. Kexile akwa mangonya. Mu veji dya kiki, ni kulenduka kwoso exile muditala kala athu mu xitu, akwa ituxi kala o athu enyó. Kidi kwila, Phawulu ni Balanabé atambwile o nzumbi ikôla, kexile mu xikina dingi mu milongi ya makutu ni kwila exile ni kidyelelu kya kutumina ni Kidistu. Maji ejidile kwila se o akwa Listra ejibelesela Kidistu, eji tambula we o mabesá oso yá.

13 Kyebhi kitumona o athu utwene mwabokela? O kwila tu amona kala athu asokela netu? Kyoso kituya ni kukwatekesa o athu kudilonga o kidi kya Mak’â Nzambi, o kwila tudituna kutuximana mu makutu kala kyabhangele Phawulu ni Balanabé? Charles Taze Russell, mulongexi wambote wexile ku pholo mu kikalakalu kya kuboka ku disukilu dya hama 19 ni ku dimatekenu dya hama 20, wabhana phangu yambote mu maka yá. Mwene wasoneka: “Kitumesena kwila o athu atubheza mba aximana kyavulu o madivulu utusoneka. Kitumesena we kwila atwixana Jimesene.” Phange Russell walondekesa kulenduka kala Phawulu ni Balanabé. Mu ukunji wetu, kitumesena we kwila o athu atubhana kijingu maji twamesena kwakwatekesa kuzukama kwa “Nzambi ya mwenyu.”

14-16. Madisá ebhi ayadi a mukwá ututena kudilonga ku izwelu ya Phawulu ni Balanabé ku akwa Listra?

14 Tala ihi dingi itutena kudilonga mu izwelu ya Phawulu ni Balanabé. Ene exile mu suwa o jingivwidi jâ. Akwa Ikônyu kexile kala o Jijudé ni akwa jixi jengi axikinine o ijila ya Jijudé. Ene kejidile ima yavulu mba kejidile mwene kima kyalungu ni Mikanda Ikôla ni ukamba wexile nawu Nzambi ni kifuxi kya Izalayele. Avulu mu mbanza yenyoyo exile idimakaji, ku Listra kwexile mavu ambote phala kukuna. O athu exile mumona ima yavulu yexile mwalondekesa o idifwa ya Mubhangi wa ngongo. Kala kyexile mumona mu ithangana ya kubhongolola kudya, Phawulu ni Balanabé atumbula o ima yiyi phala kubhangesa o jingivwidi jâ kuxinganeka.—Lom. 1:19, 20.

15 O kwila mu ukunji wetu tutena we kutumbula o ima yabhindamena kwivwa o athu utwene mwabokela? Sumbala o kidimakaji ukuna jimbutu jadifu, maji watokala kupelepalala o mavu mu ukexilu ki udifu. Sayi jimbandu o mavu ala kyá kyambote phala kukunamu. Maji jimbandu ja mukwa, nange o mavu abhingi hanji kwasokejeka kyambote. Kiki kibhita we netu. O mbutu itukuna yene imoxi, o njimbu ya Utuminu yala mu Mak’â Nzambi. Maji se tukayela o phangu ya Phawulu ni Balanabé, twandabhanga yoso phala kwijiya se o muthu twamuzwelanê watokala mu ngeleja yebhi ni ibhidi yebhi yamudibhanayu. O ima yiyi yandatukwatekesa kumutudila kyambote o njimbu ya Utuminu.—Luk. 8:11, 15.

16 O kima kya katatu ki tutena ku dilonga ku musoso wa Phawulu, Balanabé ni akwa Listra kyenyiki: Né mwene se tubhanga nguzu yavulu sayi bhabha o mbutu itukuna a ivuza mba ilawuka bhu matadi. (Mat. 13:18-21) Kana kuluwala se kiki kibhita kupholo dya kwenda. Phawulu wa tangela ku jiphange mu mbanza ya Loma kwila kala muthu mudyetu kate mwene yo twene mwabokela o njimbu ya maka a Nzambi, wanda bhakula jikonda kwa Nzambi.—Lom. 14:12.

“A axila phala kwalanga kwa Jihova” (Ika. 14:20-28)

17. Phawulu ni Balanabé ayile kwebhi kyoso kya tundu ku Delebe ni mukonda dyahi?

17 Kyoso Phawulu kya mububa bhukanga dya mbanza ya Listra, o athu afika kwila wafwile, o jiphange ja mukondoloka, mwene wemana wabokona mu mbanza, yu wasange kididi phala kukalamu, mu kizuwa kya kayela Phawulu ni Balanabé abhange njila ya 100 ya jikilometulu kate ku Delebe. Maji kupholo dya kwenda Phawulu amububa ni matadi ya amukwamene mu kubhanga o njila yiyi, mwene wexile mu kwivwa jindolo javulu, maji ne kiki mwene ni Balanabé akolokota, kyoso kya bokona ku Delebe abhange maxibulu avulu. Mu veji dya kuya mu njila yabutu dingi, ku Andiyokiya ya Sídya, mu mbanza mwakexile mu kalako dingi, ene avutuka ku Listra ku Ikônyu ni ku Andiyokiya. Mukonda dyahi? Phala kuswinisa “o maxibulu phala asuluke mu kukolesa o kixikanu kyâ kwa Ngana.” (Ika. 14:20-22) O mayala yá atuxila phangu yambote ya kuta kupholo o ibhindamu ya jiphange mu kilunga, mu veji dya ibhindamu yâ. O tufunga twa ilunga ni akunji a jixi jengi ene mu kayela o phangu yâ.

18. Ihi ibhangesa kusola phange kala kafunga mba mukwatekexi wa tufunga?

18 Katuku o kuswinisa o maxibulu ni phangu yâ yambote, Phawulu ni Balanabé “asolo we tufunga mu ilunga.” Sumbala a atumikisa “bhukaxi ka nzumbi ikôla” mu njila yabhange, Phawulu ni Balanabé asambe a jejuwala kyoso kyasolo o tufunga “phala kwalanga kwa Jihova.” (Ika. 13:1-4; 14:23) Kyene kibhita we lelu. Ande dya kusola muthu phala kukala kafunga mba mukwatekexi wa tufunga, o kibuka kya tufunga bhu kaxi ka musambu atonginina o muthu yú mu kumona se mwene wamukayela o milongi yoso yala mu Bibidya. (1 Ti. 3:1-10, 12, 13; Tit. 1:5-9; Tiy. 3:17, 18; 1 Ph. 5:2, 3) Mu kusola o jiphange, kene mu dikwatenena mu mivu yala kyá o muthu mu kilunga kya Jihova, mu veji dya kiki ene atonginina se o wendelu wê, ukexilu wê amu uwendesa kwala o nzumbi ikôla. O kukumbidila o itumu ya Bibidya yalungu ni yó amesena kukala kafunga mu kilunga, kyene o kima kibhangesa kumusola kala kafunga mu kilunga mba mukwatekexi wa tufunga. (Nga. 5:22, 23) O kafunga ka ilunga mwéne wala ni kikalakalu kya kuzwela kwila, phange amusolo kala kafunga mba mukwatekexi wa tufunga.—Sokesa ni 1 Timote 5:22.

19. O tufunga anda bhakula jikonda mu ihi ni kyebhi kyene mu kayela o phangu ya Phawulu ni Balanabé?

19 O jiphange amusidivila kyá kala tufunga ejiya kwila anda bhakula jikonda kwa Nzambi mu ukexilu wamulanga o kilunga. (Jih. 13:17) Kala Phawulu ni Balanabé o tufunga ala kupholo mu kikalakalu kya kuboka. Bhukaxi ka izwelu ene mu kolokotesa o jiphange jâ mu nzumbi. Ala polondo phala kuta kupholo o ibhindamu ya jiphange mu kilunga, mu veji dya ibhindamu yâ.—Fil. 2:3, 4.

20. Mbote yebhi itukatula mu kutanga o misoso yalungu ni kikalakalu kya jiphange jetu?

20 Kyoso Phawulu ni Balanabé kyavutuka mu Andiyokiya ya Sídya, o kididi mwakexile mubhitamu ithangana yavulu, “atangela o ima yoso yabhangele Nzambi bhukaxi ka ene, ni kyebhi Nzambi kya jikula o njila phala akwa jixi jengi axikane.” (Ika. 14:27) Mu kutanga yalungu ni kikalakalu kya jiphange jiji ni kumona kyebhi Jihova kyabesowala o nguzu yâ, yanda tuswinisa kusuluka kuboka ni kuswina kwoso bhukaxi ka “kutena kwa Jihova.”

a Tala o kaxa “ Ikônyu mbanza ya akwa Fidíjya,” mu difwe 108.