Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

KIBATULU 15

“Kuswinisa o Jiphange mu Ilunga”

“Kuswinisa o Jiphange mu Ilunga”

Tufunga twa ilunga akwatekesa o ilunga kukala ni kixikanu kya kolo

Adikatula mu divulu dya Ikalakalu 15:36–16:5

1-3. (a) Poxolo Phawulu wasolo nanyi phala kwendanê mu kikalakalu kya kukunda o ilunga? Mwene wexile muthu wa kidifwa kyahi? (b) Ihi itwandadilonga mu kibatulu kiki?

 KYOSO poxolo Phawulu kyexile mukwenda njila mwene wexile mubanza ni kumona o munzangala Timote wexile kumbandu yê. Timote wexile ni nguzu ya vulu nange wexile ni 20 a mivo. O njila yiyi yamubhangesa kukala dikanga dya inzo yê. Kyoso o dikumbi dyexile mu boba o mbanza ya Listra ni Ikônyu yexile mukala dingi dikanga. Ihi yejibhita ni ene? Phawulu wejidile kyambote o ima yejibhita mukonda yiyi yexile o njila yê ya kayadi kala mukunji wa jixi jengi. Mwene wejidile o ibhidi ni ilwezu yeji dibhana nayu. O kwila o munzangala Timote wejitena kukolokota mu ibhidi yiyi?

2 Timote wexile muthu walenduka, nange kadidyelele, maji Phawulu wamudyelele kyavulu. O ima yabhiti yabhangesa Phawulu kumona kwila wabhindamene muthu phala kwendanê mu njila yiyi. Phawulu wejidile kwila phala kubhanga o kikalakalu kya kuswinisa o jiphange ni kukunda o ilunga, o tufunga twa ilunga abhingile kuswina ni kukala ni muxima umoxi. Mukonda dyahi nange Phawulu wadivwile kiki? Nange mukonda dya kuzoka ni Balanabé, mu kiki ene adisandwile.

3 Mu kibatulu kiki twandadilonga yalungu ni ukexilu wafwama wa kubatula o maka. Twandadilonga we se mukonda dyahi Phawulu wasolo Timote phala kwendanê mu kikalakalu kya kukunda o ilunga, ni ihi yene mubhanga o tufunga twa ilunga mu izuwa yetu phala kuswinisa o ilunga.

“Tuvutuke ni tukunde dingi o jiphange” (Ika. 15:36)

4. Mukonda dyahi Phawulu wabhange o njila yê ya kayadi kala mukunji wa jixi jengi?

4 Mu kibatulu kyabhiti twamono kwila Phawulu, Balanabé, Judá ni Sila aswinisa o kilunga ku Andiyokiya ni kima kyasolo o kibuka kya utuminu yalungu ni kusaya. Ihi yabhange Phawulu ku pholo dya kwenda? Mwene wambe kwa Balanabé o kima kyejibhanga: “Kindala, tuvutuke ni tukunde dingi o jiphange mu jimbanza joso mu twa bokela o mak’â Jihova ni tumone kyebhi kyala.” (Ika. 15:36) Phawulu ni Balanabé kejikunda ngó o jiphange jojo kala makamba. O divulu dya Ikalakalu dilondekesa o kima kyamesenene kubhanga Phawulu mu njila yê ya kayadi. Kya dyanga, wejisuluka mu kubhixidisa ku jiphange o ima yasolo o kibuka kya utuminu. (Ika. 16:4) Kya kayadi, kala kafunga ka ilunga, Phawulu wexile mu swinisa o jiphange mu ilunga ni kwakwatekesa kukala ni kixikanu kya kolo. (Lom. 1:11, 12) Kyebhi o Jimbangi ja Jihova lelu kyene mu kayela o phangu ya jipoxolo?

5. Kyebhi o Kibuka kya Utuminu lelu kibhana itendelesu ni kiswinisu mu ilunga?

5 Lelu Kidistu wasolo o Kibuka kya Utuminu phala kubhana o itendelesu ku ilunga ya jiselevende ja Jihova. Ene abhana itendelesu ni kiswinisu mu ilunga yoso mu ngongo bhukaxi ka mikanda, madivulu, yônge ni maukexilu engi. O Kibuka kya Utuminu asota we kwijiya kyebhi kyala o jiphange mu ilunga bhukaxi ka tufunga twa ilunga. O Kibuka kya Utuminu kisola mazunda a tufunga mu ngongo phala kusidivila kala tufunga twa ilunga.

6, 7. Ikalakalu yebhi yala nayu o tufunga twa ilunga?

6 O tufunga twa ilunga bhukaxi ka Bibidya aswinisa o jiphange joso mu ilunga mwene mu kunda. Kyebhi kyene? Mu kukayela o phangu ya Jikidistá mu hama dyanga kala Phawulu. Mwene wabhana o kiswinisu kiki ku kafunga ni mukwá: “Boka o maka a Nzambi, bhanga kyenyiki ni lusolo, kikale mu ithangana yambote mba mu ithangana yabhonzo, u atendelesa, u abazela, u adimuna ni mwanyu woso ni uhete woso wa kulonga. . . . Bhanga o kikalakalu kya mukunji.”—2 Ti. 4:2, 5.

7 Kala kilondekesa o izwelu yiyi, o kafunga ka ilunga, se wakazala kyá, kumoxi ni muhatu wê, akalakala ni jiphange mu maukexilu avulu a sidivisu ya kuboka. O jiphange jiji kumoxi ni ahatu’â aboka ni kuswina kwoso, ene alonga we ni uhete woso. Kiki kikwatekesa kyavulu o jiphange mu ilunga yamukunda. (Lom. 12:11; 2 Ti. 2:15) O athu abhanga o kikalakalu kiki ata o ibhindamu ya akwâ kupholo. Abhanga nguzu yavulu, katé mwene ni kukunda o ilunga yala mu ididi mwavulu o ilwezu. (Fil. 2:3, 4) O tufunga twa ilunga aswinisa o jiphange, kwalonga ni kwatendelesa we bhukaxi ka madiskulusu. O jiphange joso mu kilunga akatula mbote ku phangu ya jiphange jiji ni kixikanu kyâ.—Jih. 13:7.

“Ene azoko” (Ika. 15:37-41)

8. Kyebhi Balanabé kyamono o ndunge ya Phawulu?

8 Balanabé waxikina o ndunge ya Phawulu ya ‘kukunda o jiphange.’ (Ika. 15:36) Ene akalakala kyá kumoxi, ejidile o jimbanza ni athu eji kwakunda. (Ika. 13:2–14:28) O kubhanga kumoxi o kikalakalu kiki, yexile ndunge yambote. Maji kwamoneka maka. Ikalakalu 15:37 izwela: “Balanabé wamesenene kyavulu kuya kumoxi ni Nzwá, amwixana we Máluku.” Balanabé kexile ngó mubhana ndunge. Maji “wamesenene kyavulu kuya kumoxi ni” Máluku. Máluku wexile mon’a sekulu a Balanabé.

9. Mukonda dyahi Phawulu kaxikina o kima kyamesenene Balanabé?

9 Phawulu kaxikina. Mukonda dyahi? O Bibidya yamba: “Maji Phawulu kaxikina kuya-nê kumoxi, mukonda mwene [Máluku] wa axisa mu mbanza ya Panfídya, ka sulukile nawu mu ukunji.” (Ika. 15:38) Máluku wende kumoxi ni Phawulu ni Balanabé mu njila yâ ya dyanga kala akunji a jixi jengi, maji kasuluka nawu katé ku disukilu. (Ika. 12:25; 13:13) Ku dimatekenu dya njila yoyo mu mbanza ya Panfídya, Máluku wa axisa yu wavutuka kubhata dyê mu Jeluzaleme. O Bibidya ki itutangela se mukonda dyahi Máluku wa axisa, maji Phawulu kawabhelele o ukexilu yú wa Máluku, walondekesa kwila kexile mu bhana valolo ku kikalakalu. Nange Phawulu wexile ni phata se Máluku wexile mwene muthu wakumudyelela.

10. Ihi yabhangesa Phawulu ni Balanabé kuzoka, ni ihi yabhiti?

10 Né kiki Balanabé wamesenene kyavulu kwambata Máluku. Maji Phawulu wambe we kwila kamesenene ku mwambata. Ikalakalu 15:39 yamba: “Mu kyenyiki, ene azoko, ya a diwanuna.” Balanabé wayi kumoxi ni Máluku ku Xipele mu mbanza mwamuvwalele. Phawulu wasuluka ni kikalakalu kyê. O Bibidya izwela: “Phawulu anga usola Sila. O jiphange asambe kwa Jihova phala kulondekesa o ngalasa yê kwa Phawulu, mwene anga uya.” (Ika. 15:40) Kiyadi kyâ ayi mu “jimbanza ja Sídya ni Silisya, ni kuswinisa o jiphange mu ilunga.”—Ika. 15:41.

11. Se sayi phange watuluwalesa, idifwa yebhi itwatokala kukala nayu phala kitubatule o ukamba ni mwene?

11 O musoso yú utulembalesa kwila etu enyoso tu akwa ituxi. Phawulu ni Balanabé exile ni ikalakalu yavulu mu kilunga kya Jihova. Ene exile mubhixidisa o njimbu ya kibuka kya utuminu. Nange Phawulu watokalele we mu kibuka kya utuminu. Maji mu kubatula o maka alungu ni Máluku, Phawulu ni Balanabé alondekesa kwila exile akwa ituxi. O kwila ehela o maka yá kuzubha o ukamba wexile nawu? Sumbala exile akwa ituxi, Phawulu ni Balanabé exile athu alenduka, exile ni kilunji kya Kidistu. Ku pholo dya kwenda, adiloloka, ya adilondekesa o henda ya kidi yala nayu o Jikidistá. (Efe. 4:1-3) Mu kubhita thembu, Phawulu ni Máluku akalakala kumoxi. aKol. 4:10.

12. Mu kukayela o phangu ya Phawulu ni Balanabé idifwa yebhi yatokala kukala nayu o tufunga mu ilunga ni tufunga twa ilunga?

12 Phawulu ni Balanabé azoko ngó mu kithangana kyenyókyo. Ene kexile ni kifwa kiki. Balanabé amwijidile kala muthu wambote, mukwa kubhana. Mu veji dya kumwixana mu dijina dyê dya Zuze, o jipoxolo amubhana o dijina dya Balanabé dilombolola “muthu ukolokotesa akwâ.” (Ika. 4:36) Phawulu amwijidile we kala muthu mukwa henda. (1 Te. 2:7, 8) Mu kukayela o phangu ya Phawulu ni Balanabé, o tufunga mu ilunga ni tufunga twa ilunga, atokala kubhanga nguzu phala kulondekesa o kulenduka ni kutalatala ni henda o tufunga ni akwá, ni jiphange joso mu kilunga.—1 Ph. 5:2, 3.

“O jiphange ku Listra ni ku Ikônyu, akexile ku muximana kyavulu” (Ika. 16:1-3)

13, 14. (a) Nanyi wexile Timote ni kyebhi Phawulu kya mwijidile? (b) Ihi yakwatekesa Phawulu kumona kwila o munzangala Timote wexile ni nguzu? (c) Kikalakalu kyebhi kya tambula Timote?

13 Mu njila yê kala mukunji wa jixi jengi Phawulu wabhiti mu mbanza ya Ngalásya, o mbanza yiyi yatokalele ku utuminu ya Loma. Ku disukilu mwene “wabhixila mu mbanza ya Delebe ni ya Listra.” O Bibidya izwela: “Ku Listra kwexile dixibulu dijina dyê Timote, many’â wexile Judé, waxikinine Ngana, maji tat’ê wexile Ngeleku.”—Ika. 16:1. b

14 Nange Phawulu wejidile o mwiji wa Timote mukithangana kyendele o njila mu veji ya dyanga mu mbanza yoyo mu muvu wa 47 K.K. Mukubhita mivu iyadi mba itatu tunde o kithangana Phawulu kyakundu o mbanza yiyi, wamono kwila o munzangala Timote wexile ni nguzu ni kwila “o jiphange ku Listra ni ku Ikônyu, akexile ku muximana kyavulu.” Ko jiphange ngó mu mbanza ya Listra mwavwalele Timote, exile mumuximana. O Bibidya yamba kwila mu mbanza ya Ikônyu o athu exile mu muximana, tunde mu mbanza ya Listra kate ku Ikônyu o dikanga dyexile dya 30 a jikilómetulu. (Ika. 16:2) Ni kikwatekesu kya nzumbi ikola o tufunga abhana kikalakalu kyadikota kwa Timote kala mukwatekexi wa Phawulu ni Sila phala kukunda o ilunga.—Ika. 16:3.

15, 16. Ihi yabhangesa Timote kumuximana kyavulu?

15 Sumbala wexile munzangala, ihi yabhange Timote yabhangesa kumuximana kyavulu? O kwila mukonda dya kwijiya kwê, kuwabha o pholo mba o mauhete exile nawu? Yiyi yene o ima ibhangesa o athu kudiwana. Sayi kizuwa katé mwene ni polofeta Samuwele wehela kwila o ima yiyi imufunyisa. Maji Jihova wamulembalesa: “Kuma Jihova kene kutala kala ki tala o muthu; mbata o muthu u tala kidifwa kya kanga, Jihova-phe u tala ku muxima.” (1 Sam. 16:7) O jiphange mu ilunga kexile muximana Timote mukonda dya unjimu wê mba kuwabha o pholo, maji exile mu muximana mukonda dya muxima wê wambote.

16 Mu kubhita mivu poxolo Phawulu watumbula o idifwa yexile nayu Timote. Phawulu wazwela yalungu ni ukexilu wa Timote wakuta kupholo o ibhindamu ya akwâ, o henda yê ni kudibhakula kwê mu ikalakalu ya Jihova. (Fil. 2:20-22) Athu ejidile kwila Timote wexile ni ‘kixikanu kya kidi.’—2 Ti. 1:5.

17. Kyebhi o minzangala kyatena kukayela o phangu ya Timote?

17 Lelu minzangala yavulu ene mu kayela o phangu ya Timote mu kukala ni idifwa isangulukisa Nzambi. Sumbala minzangala, né kiki ala ni ukexilu wambote bhupholo ya Jihova ni ya jiselevende jê. (Jisa. 22:1; 1 Ti. 4:15) Ene ki ambombo kumbodi, alondekesa kixikanu kya kolo. (Jisá. 26:4) Mukonda dya kiki, kala Timote atena kutambula ikalakalu yavulu mu kilunga. Kyoso kyakituka aboki a njimbu yambote, kyabhakula o myenu yâ kwa Jihova anga a abatizala, o makamba mâ ni jindandu jâ azolo Jihova adivwa kyambote!

“O ilunga yakexile muswina dingi mu kixikanu” (Ika. 16:4, 5)

18. (a) Kikalakalu kyebhi kyatambula Phawulu ni Timote mu kukala akunji a jixi jengi? (b) Kyebhi o ilunga yexile mwabesowala?

18 Phawulu ni Timote akalakala kumoxi mu mivu yavulu. Kuma exile akunji a jixi jengi, abhange ikalakalu yavulu yatambula ku kibuka kya utuminu. O Bibidya izwela: “Mu kuya mu jimbanza, ene akexile mutangela ku jiphange o itendelesu yabhana o jipoxolo ni tufunga mu Jeluzaleme, phala a ibelesele.” (Ika. 16:4) O tufunga exile mu kayela o itendelesu ya jipoxolo ni tufunga mu Jeluzaleme. Mukonda dya kubelesela, “o ilunga yakexile muswina dingi mu kixikanu, anga ikala mu dibandekesa izuwa yoso.”—Ika. 16:5.

19, 20. Mukonda dyahi o Jikidistá atokala kubelesela yó ala kupholo?

19 Kyene we kimoxi lelu o Jimbangi ja Jihova ene mwabesowala mukonda dya kutumaka ni kubelesela o itendelesu ya yó ala kupholo. (Jih. 13:17) Kuma o funza ya ngongo yiyi yamulunguluka, o Jikidistá atokala kudilonga ni kuxikina o itendelesu yene mu tambula ku “kimbadi kya fiyele kya dimuka.” (Mat. 24:45; 1 Ko. 7:29-31) Kubhanga kiki kwandatukwatekesa phala kitudibhale mu nzumbi ni kukala sé dixaka dya mundu yú.—Tiy. 1:27.

20 Mu kidi, lelu kikale o jiphange jatokala ku Kibuka kya Utuminu ni tufunga twamukwá enyoso akwa ituxi kala kyexile Phawulu, Balanabé, Máluku ni tufunga twa mukwá ku hama ya dyanga. (Lom. 5:12; Tiy. 3:2) Kuma o jiphange jatokala ku Kibuka kya Utuminu abelesela o Mak’â Nzambi ni kukayela o phangu yaxisa o jipoxolo, tutena kwadyelela. (2 Ti. 1:13, 14) Mukonda dya kiki o ilunga yene mu swina dingi mu kixikanu.

a Tala o kaxa “ Máluku watambula ikalakalu yavulu,” mu difwe 134.