Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

KIBATULU 12

Zuela Ima Iambote ‘i Kuatekesa Akuenu’

Zuela Ima Iambote ‘i Kuatekesa Akuenu’

‘Ki mu tunde ndaka mu kanu dienu. Maji o kuzuela kuenu ku kale kua ku kuatekesa akuenu’.—EFEZO 4:29.

1-3. (a) Ujitu uebhi ua tu bhana Jihova, ni kiebhi ki tu tena ku kamba ku i langa? (b) Phala ku kala mu henda ia Nzambi, kiebhi ki tu tena ku langa o dimi dietu?

SE EIE ua bhanene ujitu ku muthu ua mu uabhela kiavulu, kiebhi ki ueji divua mu kuijiia kuila o ujitu u ua mu bhana, ka mu u talatala kiambote? Xinganeka kuila ua mu bhana dikalu, iu ua mu di endesa kia iibha, iú ua kuama athu. Ki ueji luuala kiavulu?

2 O kutena kua kuzuela, ujitu ua bhana Jihova, o Mubhani ua ‘ujitu uambote u tu tambula, ni uhete ua uabha.’ (Tiiaku 1:17) O ujitu iú Nzambi ua u bhana ngó ku athu, o iama kana, uene u tu bhangesa kuzuela ioso i tua mesena. Kála o dikalu, se ki tu langa o dimi dietu, tu tena kuzuela ima ia iibha. Jihova u luuala kiavulu, kioso ki tu zuela ima ia iibha i bhekesa ndolo ku akuetu.

3 Phala ku kala mu henda ia Nzambi, tua tokala kuzuela ima ia tokala kála kia mesenene o Mubhangi uetu ku dimatekenu. Jihova ua tu tangela kiambote se uzuelelu uahi ua uabhela muéne. O Maka mê a zuela: ‘Ki mu tunde ndaka mu kanu dienu. Maji o kuzuela kuenu ku kale kua ku kuatekesa akuenu ku kula mu kixikanu ni a mone kioso kia bhindamena, phala o kuzuela kuenu ku bhange mbote kua oso evua.’ (Efezo 4:29) Tua-nda di longa se mukonda diahi tua tokala ku langa o dimi dietu, izuelelu iebhi i tua tokala kueha, ni kiebhi ki tu tena kuzuela ima ‘i kuatekesa akuetu.’

MUKONDA DIAHI TUA TOKALA KU LANGA O DIMI DIETU

4, 5. Kiebhi o divulu dia Jisabhu di zuela kuila o izuelu iala ni kutena?

4 O kima ki tu bhangesa ku langa o dimi dietu, o kuijiia kuila o izuelu iala ni kutena. O divulu dia Jisabhu 15:4, di zuela: ‘O dimi di zuela ni kutululuka, diala kála muxi ua muenhu; maji o dimi-phe di lula mu kuzuela, di bhekela ndolo ku muxima.’ * O uzuelelu uambote, u tena ku kuatekesa ió ua mu kuívua. Maji o uzuelelu ua bolo, u bhekela ndolo ku athu. Kienhiki, tu tena ku mona kuila o izuelu i tena ku kuatekesa athu, mba ku bhekela ndolo.​—Jisabhu 18:21.

5 O divulu dia Jisabhu, dizuela o kutena kuala na-ku o izuelu, o kuila: ‘O kuzuela sé ku banza, kua difuangana ni jiponda ja xibhata.’ (Jisabhu 12:18) O kuzuela sé ku banza, ku bhekela ndolo ku muxima, ni ku zanga o ukamba uambote ni akuenu. O kuila eie ua luualele kiá, mukonda dia uzuelelu ua iibha ua ku kuamene kála sosa? O divulu dia jisabhu di zuela ué kuila o ‘dimi-phe dia jinjimu, di bheka ku disanza.’ O izuelu ia muthu ilondekesa unjimu, i bhangesa o muthu ku divua kiambote ku muxima, ni ku bheka ukamba uambote. O kuila u tena ku lembalala kithangana ki ua mono kuila, o izuelu iambote iala ni kutena kua ku kuatekesa akuenu? (Tanga Jisabhu 16:24.) O kuijiia kuila o izuelu iala ni kutena, tua tokala ku langa o dimi dietu, phala ku saka akuetu, mu veji dia ku a bhekela ndolo ku mixima.

Izuelu iambote i sangulukisa

6. Mukonda diahi kua bhingi ku bhanga nguzu, phala ku langa kiambote o dimi dietu?

6 Né muene se tu bhanga nguzu, maji né kiki, ki tua-nda tena ku langa kiambote o dimi dietu. Kima kiambote ku di longa kuila saí dingi kima, ki tu kuatekesa ku langa o izuelu ietu: Mukonda dia ku kala tu athu a ituxi, ku tu bhangesa ku kamba ku langa kiambote o dimi dietu. O ima i tu zuela i tunda ku muxima, ‘kuma o ilunji ia ixinganeku ia muthu, ia iibha.’ (Dimatekenu 8:21; Luka 6:45) Kua bhingi ku bhanga nguzu phala ku langa o dimi dietu. (Tanga Tiiaku 3:2-4.) Sumbala ki tu tena ku langa kiambote o dimi dietu, maji né kiki, tua tokala ku bhanga nguzu phala tu kale ni ukexilu uambote ua kuzuela. Kála o muthu ua tokala ku bhanga nguzu kioso kia zóua mu kalunga, etu ué, tua tokala ku bhanga nguzu phala tuijiia o ku langa o dimi dietu.

7, 8. O kuila se tu kala ni ukexilu ua iibha ua kuzuela, Jihova ua-nda tu fundisa?

7 O kima kia katatu, ki tu bhangesa ku langa o dimi dietu, o kuijiia kuila o izuelu ietu, ia-nda tu bhangesa ku tu fundisa ku pholo ia Jihova. O ima i tu zuela ki i tena ngó ku zanga o ukamba uetu ni akuetu, maji i tena ué ku zanga o ukamba uetu ni Jihova. O divulu dia Tiiaku 1:26, diambe: ‘Saí muthu ua di fika ku kala mubhezi ua Nzambi? Se u kamba kuijiia ku langa o dimi diê, o kubheza kuê ki kuala ni valolo, muéne ua mu di nganala mudiê.’ * Kála ki tua mono kiá ku kibatulu kia dianga, phala Nzambi ku xikina o ubhezelu uetu, tua tokala ku kala ni ukexilu uambote ua kuzuela. Se ki tu langa o dimi dietu—mba tu zuela ima ia bolo—o sidivisu ietu ioso kua Nzambi ia-nda kala sé valolo. O kuila kiki ki kima kia ku xinganeka?—Tiiaku 3:8-10.

8 Kienhiki, tua tokala ku langa kiambote o dimi dietu, phala ki tu kale ni ukexilu ua iibha ua kuzuela. Ande dia ku di longa se kiebhi ki tu tena kuzuela ima iambote i kuatekesa akuetu, tua-nda di longa o ukexilu ua iibha ua tokala kueha o Jikidistá ja kidi.

IZUELU I KUAMA AKUETU

9, 10. (a) Ukexilu uebhi ua kuzuela uala nau athu avulu ku mundu? (b) Mukonda diahi, tua tokala ku dituna o uzuelelu ua bolo? (Tala ué ku luiji.)

9 Ku xinga. Lelu, saí athu avulu ku mundu ene mu zuela o ima ia bolo, ni ku xinga. Athu avulu ene mu zuela ima ia bolo, mukonda kejiia o ukexilu uambote ua kuzuela. O akua kuelelesa athu, ene mu zuela ima ia bolo, ni ima ia ufusa, phala ku bhangesa o athu kuelela. Maji tuejiia kuila kuzuela ima ia bolo, ki kima phala ku bhangesa athu kuelela. Mu 2.000 ja mivu ja bhiti, poxolo Phaulu ua bhanene itendelesu ku kilunga kia Kolose, kuila, a tokalele ku dilanga mu uzuelelu ua ‘jindaka.’ (Kolose 3:8) Phaulu uambe ku kilunga kia Efezo, kuila, ka tokalele kuzuela ima ia undumbu “kasekelu” (piadas obscenas), o kizuelu kiki ‘ka k’ivue né ku ji ta ngó maka mu kaxi k’enu.’—Efezo 5:3, 4.

10 Jihova ua ibhila o ukexilu ua kuzuela ima ia bolo. Oso a zolo Jihova, a ibhila ué o izuelu ia ukexilu iú. Kienhiki, o henda ietu kua Jihova, i tu bhangesa ué ku dituna o uzuelelu iú, ua iibha. Kioso o poxolo Phaulu kia zuela ia lungu ni ‘imbamba i bhanga o xitu,’ muéne ua zuela kuila o “ufusa” u tena ku kala uzuelelu ua iibha. (Ngalásia 5:19-21) Maka a ku xinganeka kiavulu. O muthu, a tena ku mu kaia mu kilunga, se kioso kia mu bazela muéne ka diela o uzuelelu ué ua bolo, u suluka mu zuela o ima ia undumbu. *

11, 12. (a) O ku longolola ihi, ni kiebhi o ukexilu iú, u bhekela maka? (b) Mukonda diahi o abhezi a Jihova, a tokala kueha o ukexilu ua kuzuela makutu?

11 Ku longolola, ni ku tatela makutu. O athu ala ni kífua kia iibha kia ku longolola akuâ. O kuila o ima ioso i tu zuela ia lungu ni muthu uéngi, kima kia iibha? Kana, se tua mesena ku bhana ngó njimbu iambote, mba phala ku kuatekesa akuetu, kála o kuzuela ia lungu ni phange a mu batizala kindala, mba phange ua bhingi ku tambula kikuatekesu mu nzumbi. O Jikidistá ja dianga, a kexile mu zuela o ima iambote ia lungu ni jiphange, phala ku di kuatekesa mudiâ. (Efezo 6:21, 22; Kolose 4:8, 9) O ku longolola ukexilu ua iibha, ua lungu ni ku tatela makutu, mba kuzuela maka a ngene ka ku tokala. O ukexilu iú, u bhangesa o muthu kuzuela makutu. O kuzuela makutu kilombolola ‘ku tatela akuenu, mba kuzuela ima ki ia bhiti . . . i xingisa, mba i katula o valolo ia muthu.’ Mu kifika, o Jifalizeu a tange makutu phala ku xidisa o dijina dia Jezú. (Matesu 9:32-34; 12:22-24) O kuzuela makutu kuene mu bhekela maka avulu mu kaxi ka athu.—Jisabhu 26:20.

12 Jihova ka xikina athu, ala ni ukexilu ua iibha ua ku tatela makutu, alungu ni akuâ, mba a bhangesa ku muangununa o ukamba uambote. Muéne ua ibhila oso ene ‘mu kuna jinvunda mu’axaxi ka jiphange.’ (Jisabhu 6:16-19) Mu Ngeleku, o kizuelu ku tatela makutu, kulombolola di·aʹbo·los, dijina phala kulondekesa Satanaji. Muéne o “Diabhu” ua zuela makutu ia lungu ni Nzambi. (Dijingunuinu 12:9, 10) Mu kidi, etu ki tu mesena ku kuzuela ima ia iibha, i tu bhangesa ku kala kála Diabhu. Mu kilunga kia Nzambi, ki muala kididi phala athu ala ni ukexilu ua ku tanga makutu, o ukexilu u bhangesa ku bhanga o ibhangelu ia xitu, i bhangesa o ‘ku bhua o ukamba,’ ni ku ‘di muangununa.’ (Ngalásia 5:19-21) Kienhiki, ande dia ku tula o njimbu ku muthu uéngi, ua tokala ku dibhudisa: ‘O kuila kiki kidi muene? O kuila kima kiambote ku jimbulula ku athu engi o maka enhá? O kuila nga tokala muene ku jimbulula o maka enhá?’—Tanga 1 Tesalonika 4:11.

13, 14. (a) Kiebhi o izuelu ia iibha i bhangesa akuetu ku divua kia iibha? (b) Mukonda diahi o muthu uala ni ukexilu ua iibha ua kuzuela, u di ta mu iluezu?

13 Izuelelu ia iibha. Kála ki tua di longo kiá, o izuelu ietu i tena ku luualesa akuetu. Mukonda dia ku kala tu athu a ituxi, saí ithangana tu zuela ima ia iibha i tu bhangesa o ku diela. O Bibidia i zuela o uzuelelu u tua tokala kueha mu kaxi ka muiji ua Kidistá, ni mu kilunga. Phaulu ua tendelesa o Jikidistá: ‘Ni kulula kuoso, ni kunônga, ni ku tema, ehenu-ku. Kana ku kuata ku hoia-hoia, ni kulokalala. Kana ku kala ni unguma.’ (Efezo 4:31) O kizuelu ‘izuelelu ia iibha’ mu ji Bibidia ja mukuá, kilombolola ‘ku xinga,’ ni “kulokalala.” O uzuelelu ua iibha ua lungu ué ni kuixana majina a iibha, ni ku sebhulula izuua ioso akuenu—i tena ku katula o valolo ia akuenu. O uzuelelu iú u bhangesa ué ana-ndenge ku divua kia iibha, kioso o adiakimi kia zuela.—Kolose 3:21.

14 O Bibidia i balakala o ukexilu ua ku xinga akuetu mu izuelu, ni ua kulokalala. O muthu uala ni ukexilu iú ua iibha, muéne u di ta mu iluezu, mukonda se kioso kia mu bazela muéne ka xisa o ukexilu iú, a tena ué ku mu kaia mu kilunga. Se muéne ka xisa o ukexilu ué ua iibha, ka-nda tambula o mabesá ijila mu kaxi ka Utuminu ua Nzambi. (1 Kolindo 5:11-13; 6:9, 10) Tua tokala kuijiia kuila, se tua mesena ku kala mu henda ia Nzambi, tua tokala ku langa kiambote o ima i tu zuela. O ukexilu iú u bhangesa akuetu ku divua kia iibha.

O IZUELELU ‘IAMBOTE, I KUATEKESA AKUENU’

15. Izuelelu iahi ‘iambote i kuatekesa akuenu?’

15 Kiebhi o ujitu ua kuzuela ua tokala ku tu bhangesa kuzuela ima iambote, kála kia mesenene o Mubhangi uetu ku dimatekenu? Ijiia kuila o Maka a Nzambi, a tu tendelesa kuzuela ‘ima iambote, i kuatekesa akuetu.’ (Efezo 4:29) Jihova u sanguluka kiavulu, kioso ki tu zuela ima iambote i suínisa, ni ku kuatekesa akuetu. Phala kuzuela ima iambote kua bhingi nguzu. O Bibidia ki i tu bhana ijila phala ku i kaiela, ia lungu ni kuzuela; né muene se tu sanga-mu ilombuelelu ijimbulula se kiebhi ki ‘tua tokala kuzuela.’ (Tito 2:8) Phala kuijiia o ‘ima iambote i kuatekesa akuenu,’ tua tokala ku di longa jipondo jitatu, ja lungu ni uzuelelu uambote: izuelu iambote, ia kidi, ni ilondekesa henda. Kioso ki tua-nda di longa o jipondo jiji, tua-nda mona o ifika ia lungu se kiebhi ki tua tokala kuzuela phala ku kuatekesa akuetu.​—Tanga o kaxa ‘ O Kuila Ngene mu Zuela Ima Iambote?’ mu mbandu ia 140.

16, 17. (a) Mukonda diahi, tua tokala ku ximana akuetu? (b) Ithangana iebhi i uala na-iu phala ku ximana o jiphange mu kilunga, ni ku muiji?

16 Kiximanu kia kidi. Ki kale Jihova, ni Jezú a mona o valolo ia ku bhana kiximanu. (Matesu 3:17; 25:19-23; Nzuá 1:47) O Jikidistá a tokala ué ku ximana akuâ. Mukonda diahi? Mukonda o divulu dia Jisabhu 15:23, diambe: “O kizuelu kiene mu touala bhu thembu iê!” Dibhudise: ‘Kiebhi ki ngi divua kioso kia ngi bhana kiximanu kia kidi? O kuila o kiximanu kia kidi ki ngi kolokotesa?’ O kiximanu kia kidi, kilondekesa kuila a ku uabhela, a mu ku bhana valolo mu ima i u bhanga. Mu kidi, o kiximanu kiki, ki bandekesa o kidielelu kiê, ki ku suínisa dingi mu ibhangelu iê. Se eie ua uabhela ku tambula kiximanu, ki ua tokala ué ku ximana akuenu?—Tanga Matesu 7:12.

17 Bhanga ioso phala u mone ngó o ídifua iambote ia akuenu, phala ku a ximana. Mu kilunga, eie u tena kuívua diskursu diambote, u mona muzangala ua mu bhanga ioso phala ku suua mbambe mu sidivisu ia Nzambi, mba u mona muadiakimi uia mu iônge izuua ioso, sumbala ua kuka kiá. O kiximanu kia kidi, ki tena ku a bhangesa ku divua kiambote, ni ku a suínisa mu nzumbi. Ku muiji, o diiala ni muhatu, a tokala ku di ximana mudiâ, ni izuelu ilondekesa kisakidilu. (Jisabhu 31:10, 28) Katé muene o tuana, a kula kiambote mu nzumbi se a a ximana, ni ku a sakidila, mu ima ia bhanga. Kála o muanha, ni menha a kuatekesa o ithulu ku kula kiambote, o tuana a divua kiambote kioso kia a ximana, ni ku a bhana valolo. O jitata a tokala ku sola kithangana, phala ku ximana o ídifua iambote, ni nguzu iene mu bhanga o tuana. O ku bhanga kiki, ki a suínisa ku bhanga dingi ima iambote, ni kidielelu kia kidi.

18, 19. Mukonda diahi, tua tokala ku bhanga ioso phala ku kuatekesa o jiphange jetu a toloka mixima, ni kiebhi ki tu tena ku bhanga kiki?

18 Ku kuatekesa, ni ku tululukisa. Jihova u thandanganha kiavulu ni athu ‘a batama o mixima,’ ni ‘oso a toloka.’ (Izaia 57:15) O Maka mê a tu tendelesa, phala ‘ku di kuatekesa jinga mudietu,’ ni ku ‘suínisa oso a toloka mixima.’ (1 Tesalonika 5:11, 14) Tuejiia kuila Nzambi, u mona, u bhana valolo mu nguzu i tuene mu bhanga, phala ku kuatekesa o jiphange jetu a toloka o mixima.

Jihova u sanguluka kiavulu se o izuelu ietu i kuatekesa akuetu

19 Ihi i ua tokala kuzuela, phala ku kuatekesa Phange ia toloka o muxima? Kana ku banza kuila, eie ua tokala ku batula o maka. O kima ki tena ku kuatekesa, o kuzuela kima kia uabha. Londekesa kua phange ua toloka o muxima, kuila eie, ua mesena o mbote iê. Eie u tena kusamba ni phange íii; kioso ki u samba kua Jihova, bhinga phala ku mu kuatekesa kuijiia kuila, enu ni Nzambi mua mu zolo kiavulu. (Tiiaku 5:14, 15) U mu zuela kuila muéne, uala ni valolo mu kilunga kia Nzambi. (1 Kolindo 12:12-26) Tanga kibatulu kia Bibidia, kilondekesa kuila Jihova ua mesena o mbote iê, ni kidi kioso. (Jisálamu 34:18; Matesu 10:29-31) O ku kala ni kithangana kia soko, phala kuzuela ni phange ua toloka o muxima, ‘izuelu iambote’ i tena ku mu kuatekesa kuijiia kuila a mu uabhela, a mu zolo ku jiphange joso.—Tanga Jisabhu 12:25.

20, 21. Ihi i bhangesa o milongi ku i xikina kiambote?

20 Milongi iambote. Mukonda dia ku kala tu athu a ituxi, nange tua bhingi ku tambula milongi. O Bibidia i tu tendelesa: ‘Ívua o milongi, ni ku xikina o ubazelu, ki u kale ni phata; phala o izuua iê ia sukidila-ku, uijiie kuenda na-iu kiambote.’ (Jisabhu 19:20) O ku bhana milongi ki kikalakalu ngó kia tufunga. O jitata a bhana milongi ku tuana tuâ. (Efezo 6:4) O jiphange ja ahatu a kulu kia mu nzumbi, a bhana milongi ku ilumba. (Tito 2:3-5) O henda ietu ku akuetu, iene i tu bhangesa ku a bhana milongi, o muthu u tambula o milongi íii, u i xikina sé ku divua kia iibha, mukonda tu i bhana ni henda ioso. Ihi i tena ku tu kuatekesa ku bhanga kiki? Tua-nda di longa pondo jitatu ji bhangesa akuetu ku xikina o milongi: O ukexilu ua muthu u bhana milongi, kuijiia se mukonda diahi ua tokala ku mu bhana milongi, ni kiebhi ki ua tokala o ku u bhana.

21 Phala o muthu ku xikina kiambote o milongi, o muthu u bhana o milongi ua tokala ku kala ni ukexilu uambote. Dibhudise: ‘O kuila eme ngi tena ku xikina o milongi íii?’ Ki ki bhonza ku xikina o milongi ia tu bhana, se tuejiia kuila o muthu ua mu tu bhana o milongi, ua mesena o mbote ietu, ni kioso ki tuejiia kuila muéne ua mu bhanga kiki ni kidi kioso. Kienhiki, o kuila eie ua tokala ku kala ni ukexilu iú, kioso ki u bhana milongi ku akuenu? O milongi iambote, a i xikina kioso iene i tunda mu Maka a Nzambi. (2 Timote 3:16) O milongi ioso i tu bhana, ia tokala ku tunda mu Bibidia. O tufunga a tokala ku dilanga phala ka bhane milongi i tunda mu ilunji iâ; né muene ku longa kia iibha o kibatulu kia Bibidia phala ku kuatekesa o milongi iâ. O milongi i tena ku kuatekesa kiambote o muthu, se u i bhana mu ukexilu uambote. O milongi i u bhana ni henda ioso, ki i bhonza ku i xikina, i kuatekesa ué o muthu ua mu tambula o milongi íii.—Kolose 4:6.

22. Ihi ua mesena ku bhanga ia lungu ni ukexilu ua kuzuela?

22 Mu kidi, o kuzuela ujitu ua tu bhana Nzambi. O henda ietu kua Jihova i tu suínisa ku langa kiambote o dimi dietu. Tua tokala kuijiia kuila o izuelu ietu iala ni kutena—kua ku kuatekesa, mba kua ku bhekela ndolo ku muxima. Tu bhange nguzu phala tu kale ni ukexilu uambote ua kuzuela, kála kia mesenene o Mubhangi uetu—‘phala ku kuatekesa’ akuetu. Mu ku bhanga kiki, o ukexilu uetu ua kuzuela ua-nda kala dibesá phala athu oso ala bhu kaxi k’etu, ni ku tu kuatekesa ué ku kala mu henda ia Nzambi.

^ kax. 4 Mu Ngeleku, o kizuelu “ku lula” ki tu sanga mu divulu dia Jisabhu 15:4, kilombolola ué “kima kia bhengala; kima kia iibha.”

^ kax. 7 Mu Ngeleku, o kizuelu ‘kima sé valolo,’ kilombolola kima ‘ki kiala ni valolo.’—1 Kolindo 15:17.

^ kax. 10 Kála kia isoneka mu Bibidia, o kizuelu “ufusa,” kilombolola ima iavulu ia ituxi. Sumbala o ufusa uoso ki u bhingi ku bhana kaxtiku ku muthu, maji né kiki, o muthu a tena ku mu kaia mu kilunga se u kala ni ukexilu uonene ua ufusa sé ku diela.—2 Kolindo 12:21; Efezo 4:19; Tanga o mbandu, “Atangi a madivulu metu ebhula” iala mu A Sentinela 15, ua mbeji ia Kavua, ua muvu ua 2006.