1. Tu tena kudyelela mu ima iyadi yebhi?

JIHOVA NZAMBI wa zolo o abhezi’yê. Mwene wa zolo o athu tundé ukulu. Wa-nda suluka ni ku a zola katé ku hádya. Mwene wa zolo we o kuyuka. (Jisá. 33:5) Kyenyiki-phe tu tena kudyelela mu ima iyadi: (1) Se jiselevende jê a a talatala sé kuyuka, Jihova muxima u mu kata. (2) Mwene wa kanena kwila, o mundu wê ka-nda suluka ni ku a talatala kyayibha; wa-nda bhana o kaxtiku ka tokala. Mu mbandu ya dyanga ya milongi iwana yiyi, * twa dilongo kwila, o Kijila kya bhanene Nzambi ku akwa Izalayele bhu kaxi ka Mozé, a ki bhanene ni henda. Kya kexile mu kwatekesa o athu kubatula o maka ni kuyuka, benge-benge a yó ka tenene kudizokela mudyâ. (Mate. 10:18) O Kijila kyokyo, kyexile mu londekesa o henda ya dikota ya Jihova ku abhezi’yê.

2. Ibhwidisu yebhi i twa-nda tambwijila?

² O Kijila kya Mozé kyabhu ku muvu wa 33 K.K., kyoso kya mateka o kilunga kya Jikidistá. O kwila o Jikidistá keji kala ni kijila kyo bhanene ni henda, ki kwatekesa o athu kubatula o maka ni kuyuka? Ki kyene! O Jikidistá ene mu belesela Kijila kya ubhe. Mu milongi yiyi, twa-nda dyanga kudilonga se o kijila kiki ihi. Mu kusuluka twa-nda tambwijila o ibhwidisu yiyi: Mukonda dyahi tu tena kwamba kwila, o kijila kiki kyo bhane ni henda? Mukonda dyahi tu tena kuzwela kwila, o kijila kiki ki bhangesa kubatula o maka ni kuyuka? Mu kukayela o kijila kiki, kyebhi o athu ala ni mawujitu kya tokala kutalatala akwá?

3. Kala kyo tumbule mu mukanda wa Ngalásya 6:2, “o kijila kya Kidistu” kya lungu ni ihi?

³ Tanga Ngalásya 6:2. O Jikidistá jene mu belesela ‘o kijila kya Kidistu.’ Jezú ka soneka ijila phala o akayed’yê, maji mwene wa bhana itendelesu, itumu ni jingonge phala ku a endesa. ‘O kijila kya Kidistu’ kya lungu ni milongi yoso ya bhanene Jezú. Phala kutendela kyambote o kijila kiki, twa-nda dilonga dingi mu makaxi a kayela.

4-5. Jezú wa longo mu mawukexilu ebhi? Mwene wa longo mu ithangana yebhi?

⁴ Jezú wa longele mu mawukexilu ebhi? Kya dyanga, mwene wa longo o athu bhu kaxi ka izwelu yê. O izwelu yê yexile ni kutena mukonda mwene wexile mu longa o kidi kya lungu ni Nzambi, wa longo o valolo ya lungu ni mwenyu, wa boko we kwila, o Utuminu wa Nzambi wene ngó wa-nda zubha o hadi ya athu oso. (Luka 24:19) Jezú wa longo we bhu kaxi ka phangu yê. Bhu kaxi ka wendelu wê, mwene wa londekesa ku maxibulu mê, kyebhi kya tokalele kwambata o myenyu yâ.—Nzwá 13:15.

⁵ Jezú wa longo mu ithangana yebhi? Mwene wa longo mu kithangana kya ukunji wê mu ixi. (Mat. 4:23) Mwene wa longo we o akayed’yê kyoso kya mu fukununa. Mu kifika, mwene wa monekena kibuka kya maxibulu—nange kya tenesa 500 a athu—yú wa a bhana o kitumu kya ‘kulonga maxibulu.’ (Mat. 28:19, 20; 1 Kol. 15:6) Kala mutwameni wa kilunga, Jezú wa suluka ni kubhana itendelesu ku maxibulu mê kyoso kya vutuka ku dyulu. Mu kifika, mu muvu wa 96 K. K. Kidistu wa bhangesa poxolo Nzwá kuswinisa ni kutendelesa o Jikidistá a a undu.—Kol. 1:18; Dij. 1:1.

6-7. (a) O milongi ya Jezú a isoneka kwebhi? (b) Kyebhi ki tu belesela o kijila kya Kidistu?

⁶ O milongi ya Jezú a isoneka kwebhi? Ima yavulu ya zwela ni ya bhange Jezú kyoso kyexile mu ixi, a isoneka mu madivulu a Matesu, Máluku, Luka ni Nzwá. O Mikanda ya amukwá ya Ngeleku a tu kwatekesa kutendela o ukexilu wa Jezú wa kutala o ima, mukonda a isoneka kwala o mala a a bhusu bhu kaxi ka nzumbi ikôla, exile we ni “kilunji kya Kidistu.”—1 Kol. 2:16.

⁷ Madisá: O milongi ya Jezú i kwatekesa mu mawukexilu oso a mwenyu. Kyenyiki-phe, o kijila kya Kidistu kyendesa o ima i tu bhanga kubhata, kusalu, ku xikola ni mu kilunga. Tu dilonga o kijila kiki, mu kutanga ni kuxinganeka  mu, Mikanda ya Ngeleku. Tu belesela o kijila kiki, kyoso ki tu tumaka o itendelesu, itumu ni jingonge ji tu sanga mu madivulu yâ o bhuse. Kyoso ki tu tumaka o kijila kya Kidistu, twa mu belesela o Nzambi yetu ya henda, Jihova, o Fixi ya milongi yoso ya tu bhana Jezú.—Nzwá 8:28.

8. Kebhi o kaboko ka kijila kya Kidistu?

⁸ O inzo yó tunge ni kaboko ka kolo kyambote i bhangesa o athu a tungu-mu kudivwa kwila ala mu kididi kya kondama. Kyene kimoxi we, o kijila kyo bhange ni kaboko ka kolo kyambote ki bhangesa o athu a ki kayela kudivwa kwila ala mu kididi kya kondama. O kijila kya Kidistu a ki bhange ni kaboko ka beta kota. O kaboko kaka, o henda. Mukonda dyahi tu zwela kiki?

9-10. Ihi ya bhangele Jezú ya londekesa o henda yê? Kyebhi ki tu tena kukayela o phangu yê?

⁹ Kya dyanga, ima yoso ya bhange Jezú wa i bhange ni henda. Mwene wexile ni henda ya athu. Mukonda dya henda, Jezú wa longo kibuka kya athu, wa sakele jihaxi, wa disa exile ni nzala yú wa fukununa a fwile. (Mat. 14:14; 15:32-38; Mál. 6:34; Luka 7:11-15) Sumbala o kubhanga kiki kwexile mu nyana kithangana ni nguzu, mwene wexile mu ta o ibhindamu ya akwá kupholo. O ukexilu wa beta kota wa Jezú kulondekesa o henda, o kubhana o mwenyu wê kala sata phala kubhulula akwá.—Nzwá 15:13.

¹⁰ Madisá: Tu tena kukayela o phangu ya Jezú mu kuta o ibhindamu ya akwetu kupholo dya ibhindamu yetu. Tu tena we kukayela o phangu yê mu kubandekesa o henda yetu ku athu u tu sanga mu ukunji wetu. Se o henda yetu i tu bhangesa kuboka ni kulonga o njimbu yambote, kifwa twa mu belesela o kijila kya Kidistu.

11-12. (a) Ihi i londekesa kwila, Jihova u tu suwa kyavulu? (b) Kyebhi ki tu tena kukayela o henda ya Jihova?

¹¹ Kayadi, Jezú wa londekesa o henda ya Tat’ê. Mu kithangana kya ukunji wê mu ixi Jezú wa londekesa kyebhi Jihova kya suwa o abhezi’yê ni muxima woso. Bhu kaxi ka ima ya mukwá ya zwela, Jezú wa longo kwila: Kala muthu mudyetu wala ni valolo ya dikota ku mesu a Tat’ê wala ku dyulu. (Mat. 10:31) Jihova wala polondo phala kutambulula o tumbudi twa texika, maji a dyela anga a mesena kuvutuka mu kilunga. (Luka 15:7, 10) Jihova wa tu londekesa o henda yê mu ku tu bhana Mon’ê kala sata ya kukula phala o mbote yetu.—Nzwá 3:16.

¹² Madisá: Kyebhi ki tu tena kukayela o henda ya Jihova? (Efe. 5:1, 2) Mu kubhana valolo ku jiphange jetu joso, ni mu kutambulula kyambote o ‘mbudi ya jimbidile’ kyoso kya vutukila kwa Jihova. (Jisá. 119:176) Etu tu londekesa kwila twa zolo o jiphange jetu mu kukatula kithangana ni nguzu yetu phala kwa kwatekesa benge-benge kyoso kya bhindama. (1 Nzwá. 3:17) Kyoso ki tu londekesa henda ku akwetu, twa mu belesela o kijila kya Kidistu.

13-14. (a) Kala kilondekesa Nzwá 13:34, 35, Jezú wa tendelesa o akayed’yê kulondekesa ihi? Mukonda dyahi kiki kitumu kya ubhe? (b) Mukonda dyahi tu belesela o kitumu kya ubhe?

¹³ Katatu, Jezú wa tendelesa o akayed’yê kulondekesa henda ya kidi, mu kusuwa dingi akwá. (Tanga Nzwá 13:34, 35.) O kitumu kya Jezú kya ubhe, mukonda ki tu bhinga kulondekesa henda mu ukexilu ki u difu ni wa Kijila kya bhanene Nzambi ku akwa Izalayele. Kifwa twa tokala kuzola o jiphange jetu kala kya tu zolo Jezú. Kubhanga kiki, kubhinga kulondekesa henda ya kidi. * Twa tokala kuzola dingi o jiphange jetu etu ndenge. Twa tokala ku a zola katé  ki tu suka mu kubhana o mwenyu wetu kala kya bhanene Jezú kokwetu.

¹⁴ Madisá: Kyebhi ki tu belesela o kitumu kya ubhe? Mu izwelu ya bhebhuluka, mu kuta o jivondadi jetu kudima phala kubhanga o mbote ku jiphange jetu. Etu twa zolo kyavulu o jiphange jetu, twa-nda tena kubhakula ima yonene phala ene, kala o kubhana o mwenyu wetu phala ku a bhulula. Maji twala we polondo phala kubhakula ima yofele. Mu kifika kyoso ki tu kwatesa mwadyakime kuya mu yônge, mba kukala polondo mu kuta o vondadi yetu kudima phala kusangulukisa muthu, kyoso ki tu katula o kithangana kyetu phala kukwatekesa yó a bhiti ni mavuwa, twa mu belesela o kijila kya Kidistu. Etu we tu kwatekesa mu kubhangesa o kilunga kukala kididi kya kondama. Kyenyiki, athu oso ala-mu a tena kudivwa kyambote.

15-17. (a) O ibhangelu ya Jezú ya londekesa kyebhi o kuyuka kwê? (b) Kyebhi ki tu tena kukayela Jezú?

¹⁵ Mu Bibidya o kizwelu “kuyuka” kilombolola kubhanga o ima ya wabha ku mesu a Jihova sé katombo. Mukonda dyahi tu zwela kwila o kijila kya Kidistu ki bhangesa kubatula maka ni kuyuka?

¹⁶ Kya dyanga, o ibhangelu ya Jezú ya londekesa kyebhi mwene kexile kutala o kuyuka. Tala ngó, mu izuwa ya Jezú, o atwameni o Jijudé a zembele yó kexile Jijudé, akexile mu xongwena o Jijudé ka di longele mu jixikola ja Jijudé, ene kexile mu xila o ahatu. Maji, Jezú wa talatala athu oso ni kuyuka sé katombo mu ithangana yoso. Mwene wa xikina yó kexile Jijudé exile ni kixikanu phala ku mu kayela. (Mat. 8:5-10, 13) Mwene wa bokela athu oso sé katombo kikale o jimvwama, kikale o jingadyama. (Mat. 11:5; Luka 19:2, 9) Mu ku di bhana ni ahatu mwene ka a talatala kyayibha mba kwa xongwena. Mu veji dya kiki, mwene wexile mu xila ni kulendukila ahatu, katé ni ahatu yó, ku mesu a akwá edile kala kyala ni valolo.—Luka 7:37-39, 44-50.

¹⁷ Madisá: Tu tena kukayela o phangu ya Jezú mu kutalatala akwetu sé katombo ni mu kubokela athu oso ala polondo phala ku tu kwívwa, né mwene se ene jimvwama mba jingadyama mba a tokala mu ngeleja yengi. O mala mu kilunga kya Jikidistá a kayela o phangu yê mu kutalatala kyambote ni kuxila o ahatu. Kyoso ki tu bhanga o ima yiyi, twa mu belesela o kijila kya Kidistu.

18-19. Ihi ya longo Jezú ya lungu ni kuyuka? Madisá ebhi u tu tena kudilonga mu milongi yê?

¹⁸ Kayadi, tala ngó ya longo Jezú ya lungu ni kuyuka. Mwene wa bhana jingonge jeji kwatekesa o akayedi’yê kutalatala akwâ ni kuyuka. Mu kifika, xinganeka o ngonge ya lungu ni kukayela o ukexilu wa kubhanga ku athu o ima i wa mesena ya ku bhanga. (Mat. 7:12) Etwenyoso twa mesena kwila a tu talatala ni kuyuka. Maji, etu twa tokala kutalatala akwetu ni kuyuka. Se kyene ki tu bhanga, ene we a-nda tu talatala ni kuyuka. Maji-phe se éne mu ku talatala kyayibha? Jezú wa longo we o akayedi’yê phala kudyelela kwila, Jihova ‘wa-nda batula ni kuyuka o maka a jiselevende jê, ene ku mu dyondela suku ni mwanya.’ (Luka 18:6, 7) O izwelu yiyi, kikanenu kya kwila, o Nzambi yetu ya yuka, wa mu mona o hadi i twa mu tala mu izuwa yiyi ya sukidila-ku, ni kwila mu kithangana kya tokala, wa-nda batula o maka ni kuyuka.—2 Tes. 1:6.

¹⁹ Madisá: Se tu kayela o ngonge ya longo Jezú, twa-nda talatala akwetu mu ukexilu wa yuka. Se a tu talatala kyayibha ku mundu yú wa Satanaji, tu tena kuximbakata mu kwijiya kwila, kwa kambe ngó Jihova wa-nda batula o maka ni kuyuka kwoso, phala o mbote yetu.

20-21. (a) O yó ala ni mawujitu a tokala kutalatala kyebhi akwá? (b) Kyebhi o munumi kya londekesa henda mu kusuwa o ibhindamu ya akwá ni kyebhi o tata kya tokala kutalatala o twana twê?

²⁰ Mu kutumaka o kijila kya Kidistu, o athu ala ni mawujitu a tokala kutalatala kyebhi akwá? Kuma o henda yene o kaboko ka kijila kiki, o athu ala ni mawujitu, a tokala kuxila akwá ni ku a talatala kyambote. Ene a tokala kulembalala kuma, Kidistu wa mesena kwila ima yoso tu i bhanga ni henda.

²¹ Ku mwiji. O munumi wa tokala kuzola muhatu’ê ‘kala Kidistu kya zolo o kilunga.’ (Efe. 5:25, 28, 29) O munumi wa tokala kukayela o henda ya kidi ya Kidistu, mu kuta o ibhindamu ya muhatu’ê kupholo dya ibhindamu yê. Sayi mala, ki tena ku a bhonza kulondekesa o henda yiyi, nange mu kijila kya kudila, o kutalatala athu ni kuyuka ni henda, ka ku bhana valolo. Nange kwa bhonza kuxisa o ifwa yayibha, maji, phala kutumaka o kijila kya Kidistu, a tokala mwene kulungulula o ukexilu wâ. O diyala di londekesa o henda ya kidi, muhatu’ê u mu xila kyavulu. O tata ya zolo o twana twê, ka-nda ku a talatala kyayibha, kikale mu izwelu, kikale mu ibhangelu. (Efe. 4:31) Mu veji dya kiki, mwene wa londekesa henda, wa xikina, wa bhangesa kudivwa kwila ala mu kididi kya kondama. O tata i bhanga kiki, twana twê tu mu zola, tu mu dyelela.

22. Kala ki londekesa 1 Phetele 5: 1-3, o “jimbudi” ja tokala kwa nanyi, ni kyebhi kya tokala kwa inga?

²² Mu kilunga. O tufunga twa tokala kulembalala kwila, o “jimbudi” ki ja a tokala. (Nzwá 10:16; tanga 1 Phetele 5:1-3.) O izwelu “kilunga kya Nzambi,” “kyoso kya mesena Nzambi,” ni “a mi bhana-nâ ku a enga” i lembalesa o tufunga kwila, o jimbudi ja tokala kwa Jihova. Mwene wa mesena kwila, o jimbudi jê a ji talatala ni henda, ni kilendu. (1 Tes. 2:7, 8) O tufunga tu kumbidila o kikalakalu kyâ kya kwinga o  kilunga ni henda, a a xikina kwala Jihova. O tufunga tutu, a a zola ni ku a xila ku jiphange mu kilunga.

23-24. (a) Se sayi phange mu kilunga wa te kituxi kya dikota, kyebhi o kikalakalu kya tufunga? (b) Mu kubatula maka kala yá, ihi ya tokala kulembalala o tufunga?

²³ Mu kubatula o maka a lungu ni ituxi ya makota, kyebhi o kikalakalu kya tufunga? O kikalakalu kyâ ki kya difu ni kya afundixi ni tufunga twa kexile mu kumbidila o Kijila kya bhanene Nzambi ku akwa Izalayele. Mu kijila kyokyo, akexile mu sola mala phala kubatula maka a lungu ni ubhezelu kwa Jihova, ni maka amukwá a moneka mu kizuwa ni kizuwa. Maji mu kijila kya Kidistu, o kikalakalu kya tufunga o kubatula ngó o maka a lungu ni kubheza Jihova. Ene a xikina kwila, Nzambi wa bhana ku jinguvulu o kikalakalu kya kubatula o maka ka lungu ni ubhezelu. O jinguvulu jene jala ni kutena kwa kukaxtikala oso a tondala, kala kwa bhinga jimuluta ni ku a ta mu kaleya.—Loma 13:1-4.

²⁴ Se sayi phange mu kilunga wa te kituxi kya dikota, kyebhi o tufunga kya batula o maka? Ene a tokwesa o maka bhu kaxi ka Mikanda Ikôla phala kusola ihi ya-nda bhanga. Ene a ta mu kilunji kyâ kwila, o henda yene o kaboko ka kijila kya Kidistu. O henda i bhangesa o tufunga kudibhwidisa: Ihi i tu tena kubhanga phala kukwatekesa phange mu kilunga a mu te kituxi mba a mu bhange kyayibha? Ya lungu ni muthu wa te o kituxi, o henda i bhangesa o tufunga kudibhwidisa: O kwila mwene wa dyela? O kwila tu tena ku mu kwatekesa kuyudika o ukamba wê ni Jihova?

25. Ihi i twa-nda dilonga mu milongi ya kayela?

²⁵ Twa sanguluka kyavulu mu kukala ni kijila kya Kidistu! Se etwenyoso tu bhanga nguzu phala ku ki belesela, twa-nda kwatekesa o athu mu kilunga ku divwa kwila a a zolo, ala ni valolo, ala mu kididi kya kondama. Né kiki, etu twa tungu hanji ku mundu yú. O ‘athu ayibha’ a mu “di bandekeza” kizuwa ni kizuwa. (2 Tim. 3:13) Twa tokala kudilanga mu ithangana yoso. Kyebhi o kilunga kya Jikidistá kya londekesa o kuyuka kwa Nzambi kyoso kya batula o maka alungu ni kuzangata ana ndenge? O milongi ya kayela-ku, ya-nda tambwijila o kibhwidisu kiki.