Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

‘O Kusuua o Imbamba ia Nzambi, Kubheka o Muenhu ni Kutululuka’

‘O Kusuua o Imbamba ia Nzambi, Kubheka o Muenhu ni Kutululuka’

‘Oso-phe a tokala kua Nzambi, a suua imbamba ia Nzambi.’​—LOMA 8:5.

MIMBU: 22, 52

1, 2. Mukonda diahi o Jikidistá a a undu a bhana valolo ku divulu dia Loma kibatulu 8?

MU KITHANGANA kia Lembalasa ia Kufua Kua Jezú, nange eie ua tange o divulu dia Loma 8:15-17. O jivelusu jiji, ji jimbulula se kiebhi o Jikidistá a a undu kiejiia kuila, a-nda kala ku muenhu ku diulu katé ku hádia ni hádia. O divulu dia Loma 8:1, di zuela kuila, o Jikidistá a a undu “ala mua Kristu Jezú.” Maji o kuila, o milongi i tu sanga mu divulu dia Loma kibatulu kia 8, ia tokala ngó ku Jikidistá a a undu? Inga ki tena ku kuatekesa ue o athu ala ni kidielelu kia kutunga mu ixi katé ku hádia, ni hádia?

2 O divulu dia Loma kibatulu kia 8, a di soneka benge-benge phala o Jikidistá a a undu. Ene a tambula o “nzumbi ia Nzambi,” anga a ‘kinga Nzambi ku a bhanga an’ê, ni ku a kula ku mikutu iâ ia xitu.’ (Loma 8:23) Ku hádia, ene a-nda kala an’â Nzambi ku diulu. Bhu kaxi ka sata ia kukula, Jihova u loloka o ituxi iâ. Kuma a fuama kukala an’ê, Nzambi u a mona kala athu a iuka.—Loma 3:23-26; 4:25; 8:30.

3. Mukonda diahi o athu ala ni kidielelu kia muenhu ua kalelaku mu ixi, a tena uâ kukatula mbote mu divulu dia Loma kibatulu kia 8?

3 Sumbala mu ibatulu ia dianga ia divulu dia Loma Phaulu ua zuela ia lungu ni diiala ka mu undile, maji o diiala didi, uexile muthu ua iuka bhu pholo ia Jihova. O diiala didi, Mbalahamu. Muene uexile muthu ua fiiele, ua tungile mivu iavulu kudima, ande dia Jezú kubhana o muenhu uê kala sata, phala kubhulula o athu. (Tanga Loma 4:20-22.) Lelu, Jihova u tena ue kumona o Jikidistá ja fiiele, ala ni kidielelu kia kutunga mu ixi, kala athu a iuka. Ene a tena uâ kukatula mbote mu milongi i tu sanga mu divulu dia Loma kibatulu kia 8.

4. Kioso ki tu tanga o divulu dia Loma 8:21, ibhuidisu iebhi i tua tokala o kubhanga?

4 Mu divulu dia Loma 8:21, Jihova u tu kanena kuila, ua-nda bheka o mundu uobhe, ni kubhulula o athu ku kituxi ni kalunga. O velusu íii, i jimbulula kuila, ene a ka “bokona mu ufôlo ua fuma, ua an’a Nzambi.” O kuila, u tena ku di xinganeka ku mundu uobhe? Tua-nda dilonga se ihi i tua tokala o kubhanga, phala kutambula o muenhu ku mundu uobhe.

‘KUSUUA O IMBAMBA IA XITU’

5. Ihi ia zuela Phaulu mu divulu dia Loma 8:4-13?

5 Tanga Loma 8:4-13. Mu kibatulu kia dinake kia divulu dia Loma, Phaulu ua jimbulula o maukexilu aiiadi a athu. Muene ua zuela ia lungu ni ió ‘a suua o imbamba ia xitu,’ ni ió a suua o imbamba ia ‘Nzambi.’ Sai athu, a banza kuila, Phaulu ua kexile mu zuela ia lungu ni ió kexile Jikidistá, ni athu exile Jikidistá. Maji Phaulu ua sonekene o Jikidistá ‘a exanene phala kukala mundu ua Nzambi.’ (Loma 1:7) Mu kiki, kikale ió ‘akexile mu suua o imbamba ia xitu,’ mba ió ‘akexile mu suua o imbamba ia Nzambi,’ enioso exile Jikidistá. Mu ukexilu uebhi ene ka difuile?

6, 7. (a) Ihi ilombolola o kizuelu “xitu,” mu Bibidia? (b) Ihi i zuela o divulu dia Loma 8:4-13, ia lungu ni kizuelu “xitu”?

6 Mu Bibidia, o kizuelu “xitu,” ki tena kulombolola ima iavulu. Sai bhabha, o kizuelu kiki, kilombolola o mukutu uetu ua xitu. (Loma 2:28; 1 Kolindo 15:39, 50) Ki tena kulombolola ue o undandu ku muiji. Mu kifika, o Bibidia i zuela kuila, ‘mu kidifua kia muthu, Jezú ua tundu ku mbutu ia sobha Davidi.’ Phaulu uambe kuila, o Jijudé exile “jindandu [jê] mu xitu.”​—Loma 1:3; 9:3.

7 Mu kiki, ihi ia mesenene kuzuela Phaulu kioso kia zuela ia lungu ni ió akexile mu ‘suua o imbamba ia xitu,’ mu divulu dia Loma 8:4-13? Tu tena ku sanga o kitambuijilu mu divulu dia Loma 7:5. Mu divulu didi, Phaulu ua soneka: “Kuma ki tua kexile mù laiela mu kikexilu kia xitu, jihanji ja ituxi, mukonda dia Kitumu, ja suinine dingi kiavulu mu idiandu ietu.” Mu velusu íii, Phaulu ua jimbulula kuila, o athu akexile mu ‘suua ngó o imbamba ia xitu,’ ió akexile mu suua o jihânji ja ituxi, ni kubhanga o ima ioso iaiibha.

8. Mukonda diahi Phaulu ua tendelesa o Jikidistá a a undu, phala ka ‘suue o imbamba ia xitu’?

8 Mukonda diahi Phaulu ua tendelesa o Jikidistá a a undu phala ka ‘suue o imbamba ia xitu?’ Mukonda diahi o Jikidistá ja lelu, a bhindamena ue o kitendelesu kiki? Mukonda o selevende ia fiiele ia Nzambi, u tena kumateka kusuua dingi o jihânji jê. Mu kifika, Phaulu uambe kuila, sai jiphange akua Loma, exile abhika a “jihanji jâ.” Nange muene ua kexile mu zuela kuila, ene akexile mu suua ngó o jihânji jâ mu ukaza, kudia, ni ima ia mukuá. (Loma 16:17, 18; Filipe 3:18, 19; Juda 4, 8, 12) Sai kithangana, kua moneka maka mu kilunga kia Kolindo, a lungu ni phange ua kexile mu bhanga undumbu ni “mukaji a tat’â!” (1 Kolindo 5:1) Sé-ku phata kuila, o Jikidistá ja dianga, a bhindamene o itendelesu ia Phaulu ia lungu ni ku dituna ‘kusuua o imbamba ia xitu.’​—Loma 8:5, 6.

9. O divulu dia Loma 8:6, ki di tu fidisa kubhanga ihi?

9 O kitendelesu kiki, kia tokala ue phala etu lelu. Né muene o muthu u sidivila kiá Jihova mu mivu iavulu, u tena kumateka ‘kusuua o imbamba ia xitu.’ Mu kiki, o kuila Phaulu ua kexile mu zuela kuila, etu ki tu tokala kuxinganeka mu ima kala o kudia, salu, itonokenu mba ku tangesa? Kana. Mu kidi, etu tua bhindamena o ima íii ku muenhu. Jezú ua uabhele kudia ni akuâ, ni kubhana kudia ku athu. Muene ua mono ue kuila, ua bhingile ku sota kithangana phala kunhoha. Poxolo Phaulu uambe kuila, o makaza a tokala ku di suua o jihânji jâ mu ukaza.

O izuelu ietu ilombolola ihi ia lungu n’etu? (Tala o kaxi 10, 11)

10. Ihi ilombolola o kizuelu ‘kusuua’?

10 Ihi ia mesenene kuzuela Phaulu ni kizuelu ‘kusuua?’ Mu dimi dia Ngeleku, o kizuelu kiki kia tumbula Phaulu, kilombolola muthu ua mesena kiavulu kima. Sai mukua kutokuesa uambe kuila, o kizuelu kiki kia tokala kua “ió a sota kiavulu kima, anga a zuela kiavulu ia lungu ni kima kieniókio kia mesena.” Muene uambe ue kuila, o athu iá, a suua ngó o jihânji jâ. Ene ehela o jihânji jâ kuia ni ku a tumina.

Kiebhi o kima kia beta-o-kota ku muenhu uetu?

11. Ima iebhi i tu tena kumateka ku bhana valolo iavulu?

11 O Jikidistá akua Loma, a tokalele ku di tonginina kiambote, ni kusota kumona se ima iebhi ia kexile mu suua. O kuila akexile mu ‘suua o imbamba ia xitu?’ Lelu, etu tua tokala ue kuxinganeka se ima iebhi i tuene mu suua. Tua uabhela kuzuela ia lungu ni ihi? Ihi i tua uabhela o kubhanga? Sai athu, nange a mesena kulola o maukexilu oso a vinhu a moneka mu itanda, ku iukisa o inzo iâ, kusumba izuatu ia ubhe, kubhanga mauenji mba kukatula kithangana phala kunhoha. Ki kima kiaiibha kubhanga o ima íii. Tua bhindamena o ima íii ku muenhu uetu. Mu kifika, Jezú ua bhange vinhu mu madiuanu, mu fesa ia ukaza. Phaulu ua tendelesa Timote kúnua “tuvinhu,” mukonda dia makukata mê. (1 Timote 5:23; Nzuá 2:3-11) Maji o vinhu ki iexile o kima kia betele dingi kota ku mienhu iâ. Abha etu? Kiebhi o kima kia beta-o-kota ku muenhu uetu?

12, 13. Mukonda diahi tua tokala ku di langa ku ima i tu bhana dingi valolo?

12 Phaulu ua tendelesa: “O kukala ni kilunji kia mu tumina kuala o hanji ia xitu, kubhekela kalunga.” (Loma 8:6) Ihi ia mesenene kuzuela Phaulu? Se tu sota ‘kusuua o imbamba ia xitu,’ tua-nda zanga o ukamba uetu ni Jihova. Mukonda dia kiki-phe, ku hádia, ki tua-nda tena kutambula o muenhu ua kalelaku. Maji ki tu bhingi kubhita mu ima íii. O muthu u tena kulungulula o ukexilu uê. O kuila ua mu lembalala o diiala dia kaie mu kilunga kia Kolindo, mukonda dia kubhanga o undumbu? Muene ua lungulula o ukexilu uê, mu ku dituna o jihânji jê jaiibha. Muene ua mateka kusidivila dingi Jihova mu ukexilu uambote.​—2 Kolindo 2:6-8.

13 O diiala mukuá Kolindo, ua kexile mu ‘suua ngó o imbamba ia xitu,’ maji né kiki, muene ua lungulula o ukexilu uê uaiibha. Mu kiki, se o Kidistá u mateka kukaiela o jihânji jê jaiibha, mu veji dia kukaiela o itendelesu ia Jihova, muene u tena ue kulungulula o ukexilu uê. O kulembalala o itendelesu ia Phaulu, ku tena ku tu kuatekesa kulungulula kidifua kioso-kioso kiaiibha, ki tuala na-kiu.

‘KUSUUA O IMBAMBA IA NZAMBI’

14, 15. (a) Phaulu ua tu tendelesa kusuua o ima iebhi? (b) Ihi ilombolola ‘kusuua o imbamba ia Nzambi’?

14 Kioso Phaulu kia zubha kuzuela ia lungu ni iluezu ia ‘kusuua o imbamba ia xitu,’ muene ua jimbulula: ‘O kusuua o imbamba ia Nzambi, kubheka muenhu ni kutululuka.’ Didi, dibesá dia dikota di tu tena kutambula!

15 Maji ‘o kusuua o imbamba ia Nzambi,’ ki kulombolola kuila, o muthu ka tena kubhanga dingi ima iéngi. Ki kulombolola ue kuila, o muthu u xinganeka, mba u zuela ngó ia lungu ni Jihova, ni Bibidia. Mu kifika, o jiselevende ja Nzambi ku hama ia dianga, akexile mu bhanga ima ia mukuá. Ene akexile mu dia, kúnua, kukazala, kuvuala tuana, ni kukalakala.​—Marku 6:3; 1 Tesalonika 2:9.

O kima kia betele o kota ku muenhu ua Phaulu, o kusidivila Nzambi

16. Kima kiahi kia betele o kota ku muenhu ua Phaulu?

16 Maji Phaulu ni Jikidistá ja mukuá ku hama ia dianga, ka kexile mu ta o ima íii ku pholo. Mu kifika, tuejiia kuila, Phaulu ua kexile mu tunga jibalaka, phala ku dikila o ibhindamu iê. Maji o kikalakalu kiki, ki kiexile o kima kia betele o kota ku muenhu uê. O kima kia betele o kota ku muenhu ua Phaulu, o kusidivila Nzambi. Phaulu ua kexile mu suua dingi o kikalakalu kia kuboka, ni kulonga o athu. (Tanga Ikalakalu 18:2-4; 20:20, 21, 34, 35.) O jiphange akua Loma, a tokalele kukaiela o phangu ia Phaulu. Etu tua tokala ue kukaiela o phangu iê.​—Loma 15:15, 16.

17. Mbote iebhi i tu katula, se tu sota ‘kusuua o imbamba ia Nzambi’?

17 Kiebhi kia-nda kala o muenhu uetu, se tu sota ku ta o sidivisu ia Jihova ku pholo? O divulu dia Loma 8:6 di zuela: ‘O kusuua o imbamba ia Nzambi, kubheka muenhu ni kutululuka.’ Phala kubhanga kiki, tua tokala kuehela o nzumbi ia Jihova kuendesa o ixinganeku ietu, ni kubhanga ioso phala kubanza kala muene. Jihova ua kanena ku tu kuatekesa kuzediua ku muenhu lelu, ni ku tu bhana o muenhu ua kalelaku ku hádia.

Tu sakidila kiavulu Jihova, mukonda mu ngalasa iê, tu tena kukala ni kutululuka kua kidi

18. Kiebhi ki tu tena kukala ni kutululuka, se tu suua o ‘imbamba ia Nzambi’?

18 Ihi ia mesenene kuzuela Phaulu kioso kiambe kuila, ‘o kusuua o imbamba ia Nzambi,’ ku tena ku tu bhekela kutululuka? Athu oso a mesena kukala ni kutululuka ku muenhu. Maji sai athu, kala ni kutululuka ku muenhu. Tu sakidila kiavulu Jihova, mukonda mu ngalasa iê, tu tena kukala ni kutululuka kua kidi. Tu tena kukala ni kutululuka ku muiji uetu, ni jiphange mu kilunga. Kuma tu akua ituxi, sai ithangana tua-nda kala ni maka ni jiphange jetu mu kilunga. Se kiki ki bhita, tua tokala kukaiela ni lusolo o kitendelesu kia tu bhana Jezú. Muene uambe: ‘Ndé u batule o maka ni mukuenu.’ (Matesu 5:24) Lembalala kuila, phang’iê ua mu sidivila ue Jihova, ‘o Nzambi, i bhana o paze.’​—Loma 15:33; 16:20.

19. Kutululuka kuahi ku tu tena kukala na-ku?

19 Se tu sota ‘kusuua o imbamba ia Nzambi,’ tua-nda kala ue ni ukamba uambote ni Nzambi. O polofeta Izaia ua soneka: “Eie, Jihova, uoso ua te muxima ua tenena kokué, eie ua kà mu bhaka ni kutululuka kua kidi, mukonda muene ua ku dielela eie.”​—Izaia 26:3; tanga Loma 5:1.

20. Mukonda diahi tua tokala kusakidila o kitendelesu ki tu sanga mu divulu dia Loma kibatulu kia 8?

20 Ki kale se tuala ni kidielelu kia kuia ku diulu, mba kia kutunga mu ixi, etu enioso tu tena kukatula mbote mu milongi i tu sanga mu divulu dia Loma kibatulu kia 8. Tu sakidila kiavulu, mukonda o Bibidia i tu suinisa ku ta o sidivisu ia Jihova ku pholo, mu veji dia kukaiela o jihânji jetu. Etu tuejiia kuila, o ‘kusuua o imbamba ia Nzambi,’ kua-nda tu bhangesa kutambula ujitu ua dikota. Phaulu ua soneka: “O ujitu-phe ua Nzambi muenhu ki uabhua, mua Kristu Jezú, Ngana ietu.”​—Loma 6:23.