Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Kuatekesa o Tuana Kukala ni Kixikanu né Muene mu Ixi Iengi

Kuatekesa o Tuana Kukala ni Kixikanu né Muene mu Ixi Iengi

“Kana kima ki kala kota mu ku ngi bhekela ngalasa, ki kale ngó kien’iki, o kuivua an’ami kuma ala kuenda mu kidi.”3 NZUÁ 4.

MIMBU: 41, 11

1, 2. (a) Ibhidi iebhi iene mu dibhana na-iu o tuana tua jitata a lengela mu jixi jengi? (b) Ibhuidisu iebhi i tua-nda tambuijila mu milongi iii?

JOSHUA uambe: “Tundé mu undenge uami, m’onzo ni mu kilunga ngene mu zuela o dimi dia jitata jami a tundu mu ixi engi. Kioso ki nga mateka o ku dilonga, nga mateka kuzola dingi o dimi dia ixi mu tuala. Ki ku bhitile mivu iavulu, nga kexile ngó mu zuela o dimi dia ixi. O milongi ia iônge ki nga kexile mu i tendela, ki nga kexile ue mu suua o ijila ia jitata jami.” O kia bhiti ni Joshua, kiene mu bhita ue ni athu avulu.

2 Lelu, 240.000.000 athu ka tungu mu ixi ia uvualukilu. Se eie u tata ua lengela mu ixi iengi, kiebhi ki u tena ku kuatekesa an’ê kuzola Jihova, ni “kuenda mu kidi?” (3 Nzuá 4) Kiebhi o jiphange kia tena kukuatekesa?

JITATA, BHANENU PHANGU IAMBOTE

3, 4. (a) Kiebhi o jitata kia tena kubhana phangu iambote ku tuana? (b) O jitata ka tokala ku kingila ihi ku tuana?

3 Jitata, o phangu ienu iambote iala ni valolo ia dikota ku muenhu ua tuana, se mua mesena kuila o tuana tuenu a kale ni ukamba ni Jihova, ni kukala ku muenhu ua kalelaku. Kioso o tuana tu mona kuila, mua mu dianga “kusota o Utuminu ua Nzambi,” ene a-nda dilonga kudielela kua Jihova mu ibhindamu iâ, kizuua ni kizuua. (Matesu 6:33, 34) Sota kuta ku pholo o sidivisu ia Jihova, mu veji dia kusota jimbote javulu. Kala ni ukexilu ua ku di tululula, kana ku ta ue makongo avulu. Sota kukala ni “jimbôngo ku diulu,” jene jala ni valolo bhu pholo ia Jihova, mu veji dia kusota jimbote mu ixi mba “ujitu u tunda ku athu.”—Tanga Marku 10:21, 22; Nzuá 12:43.

4 Sota kukala ni kithangana kia soko phala o tuana tué. Sota kua ejidisa kuila, mu sanguluka kioso ene kia ta Jihova ku pholo, mu veji dia kusota kitadi, phala ku mi dikila mba kudikila o ibhindamu iâ. Kanenu kubanza kuila, an’enu a tokala ku kalakala kiavulu phala ku mi bhana jimbote javulu. Dilembalale-nu kuila, “o ana ki ene a lûndila jitata, maji jitata jene ji lûndila o ana.”2 Kolindo 12:14.

JITATA, BHANGENU NGUZU PHALA KUZUELA KIAMBOTE O DIMI DIENGI

5. Mukonda diahi o jitata ja tokala kuzuela ni tuana ia lungu ni Jihova?

5 O Bibidia ia kanene kuila, athu “a tokala ku madimi m’engi ma miji ioso,” eji kuíza mu kilunga kia Jihova. (Zakadiia 8:23) Se mon’é kejiia kiambote o dimi dié, nange ki bhonza ku mu longa o kidi kia Bibidia. O tuana tué, éne o maxibulu mé a Bibidia a beta-o-kota. O “kuijiia” kua lungu ni Jihova, kua-nda kua bhekela muenhu ua kalelaku. (Nzuá 17:3) Phala o tuana tué a tendele o milongi ia Jihova, eie ua tokala ‘kua longa’ ithangana ioso.—Tanga Matendelelu 6:6, 7.

O tuana tuê, éne o maxibulu mé a Bibidia a beta-o-kota

6. Mbote iahi i katula o tuana mu ku dilonga o dimi dia jitata? (Tala o foto ia dianga.)

6 O tuana tué nange a-nda uabhela ku dilonga o dimi dia ixi. Maji ene a-nda kuijiia o dimi dienu kioso ki mu zuela nau ithangana ioso. Se o tuana ejiia kuzuela o dimi dié, ki kia-nda kua bhonza kuzuela n’eie, ni ku jimbulula se kiebhi kia mu divua. Maji kuene ima iengi ia valolo. Se an’enu a zuela madimi avulu, kiki kia-nda kua bhangesa kukula dingi mu ixinganeku, ni kusota kumona kiebhi kia mu banza akuâ. Kiki, kia-nda kua kuatekesa kubhanga dingi mu sidivisu ia kuboka. Carolina ua tungu mu ixi iengi ni jitata, uambe: “Kima kiambote ku sidivila mu kilunga kia dimi diengi, nga zolo ku kuatekesa o kilunga kia bhindamena aboki.”

7. Ihi i u tena kubhanga se o dimi dié dia mu bhonzesa o ima ku muiji ué?

7 Kioso ana kiaia ni kudilonga o dimi ni idifua ia ixi i muala, nange ki bhonza kuzuela o dimi dia jitata jâ. Jitata, se kiki kia mu bhita ni tuana tuenu, o kuila enu mu tena ku dilonga o dimi dia ixi mu mua tungu? Ki kia-nda bhonza kiavulu, kusasa o tuana tuenu se mu tendela o izuelu, itonokenu, ikalakalu ia xikola mba ku zuela ni alongexi’â a xikola. Mu kidi, phala ku dilonga dimi diengi kua bhingi kithangana, nguzu, ni kulenduka. Maji, kiki ki bhekela mabesá avulu. Mu kifika, se mon’é nange u kituka muxilu, ki ueji bhanga nguzu phala kuzuela n’ê, mu dimi dia ijimbuete? Ki kiene ue ki tua tokala kubhanga ni mona u zuela kiambote dimi diengi? *—Tala ku luiji.

8. Kiebhi ki u tena kukuatekesa o tuana tué, né muene se kuejiia kuzuela kiambote o dimi di zuela ene?

8 Nange kibhonza phala o jitata a tundu mu ixi iengi kuzuela kiambote o dimi dia tuana. Kiki ki bhonzesa o jitata kukuatekesa o tuana kutendela o “Mikanda Ikôla.” (2 Timote 3:15) Se kiki kia mu bhita n’eie, kuatekesa o tuana kuijiia ni kuzola Jihova. Sai kafunga a muixana Shan, uambe: “Mam’etu kejiidile kiambote o dimi di tua kexile mu zuela; eme ni jiphange jami ja ahatu, ki tua kexile mu zuela kiambote o dimi diê, maji kioso ki tua kexile mu mu mona kusamba ni kubhanga nguzu phala kuendesa o ubhezelu ku muiji mu dimi di tuejiia kiambote, tua mono kuila, kuijiia Jihova kima kia beta-o-kota.”

9. Kiebhi o jitata kia tena kukuatekesa o tuana tua bhingi kudilonga mu madimi aiiadi?

9 Nange o ana a bhinga ku dilonga o ima ia lungu ni Jihova mu madimi aiiadi. Mukonda diahi? Mukonda mu xikola a zuela dimi dimoxi, ku bhata a zuela dimi diéngi. Mukonda dia kiki, o jitata a tena kutanga madivulu, milongi io ngalavale, ni kutala jividiu mu madimi enhá. Mu kidi, o jitata ja tundu mu ixi iengi, a bhingi kubhanga nguzu iavulu phala kukuatekesa o tuana kukituka makamba a Jihova.

MUA TOKALA KUKALA MU KILUNGA KIA DIMI DIEBHI?

10. (a) Nanhi ua tokala kusola se a-nda kala mu kilunga kia dimi diebhi? (b) Ihi ia tokala kubhanga o mutuameni ua muiji ande dia kusola o kilunga?

10 Kioso “jinzuángiza” kia tunga dikanga dia jiphange a zuela dimi diâ dia uvualukilu, ene a tena kukala mu kilunga kia dimi dia ixi. (Jisálamu 146:9) Maji, se bhua butu, bhuala kilunga kia dimi dia uvualukilu, o mutuameni ua muiji ua tokala kusola o kilunga kia dimi dia beta-o-kota phala o muiji uê. Ande dia kusola o kilunga, muene ua tokala kuxinganeka kiambote ni kubhanga musambu ua lungu ni maka enhá. Muene ua tokala ue kuzuela ni muhatu ni tuana tuê. (1 Kolindo 11:3) Ihi ia tokala kuzuela n’â? Itumu iebhi ia Bibidia i tena ku mu kuatekesa kubatula kiambote o maka enhá?

O mutuameni ua muiji ua tokala kusola o kilunga kia dimi dia beta-o-kota phala o muiji uê

11, 12. (a) Kiebhi o dimi di tena kubhekela mbote ku tuana mu iônge? (b) Mukonda diahi sai tuana ka xikina kudilonga o dimi dia jitata?

11 O jitata ja tokala kutonginina kiambote se ima iebhi ia bhindamena o tuana tuâ. Phala kutendela kiambote o kidi kia Bibidia, o tuana ka bhingi ngó kudilonga o Bibidia mu iônge semana joso. Nange o tuana a tena kukatula dingi mbote mu iônge se aia mu kilunga kia dimi dia tendela kiambote. Nange o milongi ia-nda a tula dingi ku muxima. Maji se ka tendela kiambote o dimi, ka-nda tena kukatula mbote. (Tanga 1 Kolindo 14:9, 11.) O dimi dia uvualukilu dia tuana, nange ki dia-nda kala o dimi dia muxima uâ. Sumbala, sai tuana nange a tena kutambuijila, kubhanga ifika, ni kubhanga diskursu mu dimi dia jitata jâ, maji nange ka tena kujimbulula o maka mu ibanzelu iâ ni kiebhi kia divua.

12 O muxima ua mona, ka tena ku u funhisa ngó ku dimi, kana. Kiki kiene kia bhiti ni Joshua tua mu tumbula mu dimatekenu. Esther, phang’ê, uambe: “O an’a ndenge, a tena kudilonga, o dimi, o ijila, ni ubhezelu ua jitata, mu kithangana kimoxi.” Se o mona ka suu o ijila ia jitata jê, nange ka-nda mesena kudilonga o dimi ni kuxikina o ubhezelu ua jitata jê. Ihi ia tokala kubhanga o jitata ja tungu mu ixi iengi?

13, 14. (a) Mukonda diahi o dikaza dia tungila mu ixi iéngi ai mu sidivila mu kilunga kia dimi dia ixi ienióio? (b) Ihi ia kuatekesa o jitata kukala ni ukamba uambote ni Jihova?

13 O jitata Jikidistá a beta mu kusuua o ibhindamu ia tuana tuâ, o ibanzelu iâ, ndenge. (1 Kolindo 10:24) Samuuele, tat’â Joshua ni Esther, uambe: “Eme ni muhatu’ami, tua tonginina se dimi diebhi di tena kukuatekesa an’etu kukula mu nzumbi, anga tua bhingi unjimu mu musambu. O ima ki ia bhiti kala ki tua mesenene. Maji, kioso ki tua mono kuila ene kexile mu tendela kiambote o milongi ia iônge mu dimi dietu, tua solo kuia mu kilunga mua zuela o dimi dia ixi ienióio. Tua kexile muia kumoxi mu iônge ni mu kuboka. Tua kexile ue mu kuixana makamba phala kudia ni kutunda kumoxi. Ima ioso ien’ii, ia kuatekesa o tuana tuetu kukala ni ukamba uambote ni jiphange, ni kuijiia Jihova kala Nzambi, Tata ni Kamba diâ. Tua mono kuila, kiki kiexile o kima kia beta-o-kota, o kua longa dimi dietu ndenge.

14 Samuuele uambe dingi: “Phala kukolesa o kixikanu kietu, eme ni kazola kami tua kexile ue muia mu iônge ia dimi dietu dia uvualukilu. Kia bhonzele kiavulu, tua kexile ue mu tohoka kiavulu. Maji, lelu tu sakidila Jihova mu kubesoala o nguzu i tua bhangele. O tuana tuetu tutatu, a mu sidivila Jihova mu sidivisu ia thembu ioso.”

IHI I TENA KUBHANGA O MINZANGALA?

15. Mukonda diahi phange Kristina ua divu kiambote kioso kiai mu sidivila mu kilunga kia dimi dia zuela kiambote?

15 Kioso o tuana ki tuia ni kukula, nange a sola kusidivila Jihova, mu kilunga kia dimi dia tendela kiambote. Se kiki ki bhita, o jitata ka bhingi kudivua kala o an’â ka a zolo dingi. Kristina uambe: “Ngejiidile ima iofele ia lungu ni dimi dia jitata jami. Mu kiki, o milongi mu iônge ia ngi bhonzele kiavulu ku i tendela. Kioso ki nga kexile ni 12 kia mivu, ngaile mu kiônge kia dikota mu dimi dia ixi mu tua tungile. Nga tendela kiambote o milongi ia kiônge. Kiedile kala nga kexile mu kuívua o kidi mu veji ia dianga. O mbote ia mukuá, ia bhiti kioso ki nga mateka kusamba mu dimi di nga kexile mu zuela kiambote. Nga tenene kuzuela ni Jihova ni muxima uami uoso!” (Ikalakalu 2:11, 41) Kioso kia tenesa 18 dia mivu, Kristina ua zuela ni jitata jê, phala kuia mu kilunga mu zuela o dimi dia ixi mu a kexile. Muene uambe dingi: “Kudilonga ia lungu ni Jihova mu dimi di nga tendela kiambote kua ngi bhangesa kukula mu nzumbi.” Mu kubhita kithangana kiofele, Kristina ua kituka muboki ua thembu ioso, muene ua sanguluka ue kiavulu.

16. Mukonda diahi Nadia ua sanguluka kiavulu mu kukolokota kusidivila mu kilunga kia dimi dia jitata jê?

16 Munzangala, o kuila ua mu banza kuia mu sidivila mu kilunga mua mu zuela o dimi dia ixi mu uala? Se ua mu banza kiki, dibhuidise se mukonda diahi. O kuila o kusidivila mu kilunga kiéngi kua-nda ku kuatekesa kuzukama dingi kua Jihova? (Tiiaku 4:8) Inga ua mesena kuila, o jitata jê ka mone o ima ioso i uene mu bhanga? Mba ku mesena kubhanga nguzu iavulu? Nadia, ua mu sidivila ku Betele uambe: “Kioso eme ni jiphange jami, tua bokona mu kitala kia kikumbi, tua solo kusidivila mu kilunga kia dimi di tua kexile mu tendela kiambote.” Maji, o jitata jâ ejiidile kuila, o kuia mu sidivila mu kilunga kiengi, ki kieji kua kuatekesa kukala ni ukamba uambote ni Jihova. Nadia uambe dingi: “Tu sakidila kiavulu o nguzu ia bhange o jitata jetu, ia ku tu longa o dimi diâ, ni ku tu kolokotesa mu kilunga kiki. Kiki kia tu bhekela mbote javulu, mukonda dia kiki tua bandekesa o vondadi ia kukuatekesa akuetu kuijiia Jihova.”

KIEBHI O JIPHANGE MU KILUNGA KIA TENA KUKUATEKESA?

17. (a) Jihova ua bhana kua nanhi o kikalakalu kia kulonga o tuana? (b) A nanhi a tena kukuatekesa o jitata mu kilunga kulonga ku tuana tuâ?

17 Jihova ua bhana ku jitata o kikalakalu kia kulonga o kidi ku tuana. Muene ka bhana o kikalakalu kiki ku jikuku mba muthu uengi. (Tanga Jisabhu 1:8; 31:10, 27, 28) Né muene se o jitata kejiia luua o dimi dia ixi mua lengela, ene a tokala kukuatekesa o tuana kukumbidila o milongi. Kioso o jitata a bhinga kikuatekesu ku akuâ, ki kilombolola kuila, ene a mu lenga o kikalakalu kia kusasa o tuana. O kubhanga kiki, ki bhanga ue mbandu ku kikalakalu kia kusasa o tuana “ni ku a longa kioso kia tumu Ngana.” (Efezo 6:4) Mu kifika, o jitata a tena kubhinga jindunge ku tufunga se kiebhi kia tena kuendesa o ubhezelu ku muiji, ni kiebhi o tuana kia tena kusanga makamba ambote.

O jitata ni tuana, a katula mbote mu kukala kumoxi ni jiphange ja kilunga (Tala o kaxi 18, 19)

18, 19. (a) Kiebhi o jiphange kia tena kukuatekesa o minzangala? (b) O jitata ja tokala kusuluka mu bhanga ihi?

18 Phala kukuatekesa o tuana, o jitata a tena kuixana o jiphange phala kukala kumoxi mu ubhezelu uâ ku muiji. Minzangala iavulu ue, ene mu di longa ima iavulu ni Jikidistá ja mukuá, kioso kia boka kumoxi ni kioso kia bhanga ima iengi kumoxi. (Jisabhu 27:17) Shan, tua mu tumbula kiá, uambe: “Ngi lembalala kiambote o jiphange ja ngi kuatekesa kiavulu. Kioso kia kexile mu ngi kuatekesa kubhanga mbandu mu iônge, ngexile mu dilonga ima ia ubhe. Nga uabhelele o ithangana ia itonokenu i tua kexile mu bhanga kala tu kibuka.”

19 Mu kidi, o ima i sola o jitata phala kukuatekesa o tuana, ia tokala kua suinisa kuxila o jitata. O tuana a tena kubhanga kiki, mu kuzuela kiambote ia lungu ni jitata jâ, ni mu kuxila o kikalakalu kiâ, kia ku a sasa. O jiphange a bhana o kikuatekesu, ka tokala ue kubhanga kima kioso-kioso ki tena kuxingisa o jitata kikale mu kilunga mba kana. (1 Phetele 2:12) Sumbala o jitata nange a bhinga kikuatekesu ku jiphange mu kilunga, o kikalakalu kia kulonga o tuana kia ene. Éne a tokala kusola se ihi ia-nda fuama phala o tuana tuâ.

20. Kiebhi o jitata kia tena kukuatekesa o tuana kukala jiselevende ja fiiele ja Jihova?

20 Jitata, bhingenu kikuatekesu kua Jihova bhu kaxi ka musambu, ki muehele ue maku’enu kuzonda. (Tanga 2 Malunda 15:7.) Tenu o ukamba ua tuana tuenu ni Jihova ku pholo dia vondadi ienu. Bhangenu ioso i mua tena, phala o Mak’â Nzambi a bokone mu thulu dia tuana. Dielelenu kuila, o tuana tuenu a tena kukala jiselevende ja Jihova. Se o tuana tuenu a belesela o Mak’â Nzambi ni kukaiela o phangu ienu iambote, enu mua-nda divua kála kia divuile poxolo Nzuá kioso kiambe: “Kana kima ki kala kota mu ku ngi bhekela ngalasa, ki kale ngó kien’iki, o kuivua an’ami kuma ala kuenda mu kidi.”3 Nzuá 4.

^ kax. 7 Tanga o milongi “Você pode aprender outro idioma!” mu Despertai! de Março de 2007, paginas 10-12.