Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Aza, Jozafate, Ezekiia, ni Joziia

Sidivila Jihova ni Muxima uê Uoso!

Sidivila Jihova ni Muxima uê Uoso!

“Auá! Jihova, tata! Nga ku diondo xinganeka kuila ng’ende bhu pholo ié ni kidi, ni muxima ua tenena.”​—2 JISOBHA 20:3.

MIMBU: 52, 32

1-3. Ihi i lombolola o ku sidivila Jihova ni ‘muxima uoso?’ Bhana phangu.

ETU enioso tu akuâ ituxi, mukonda dia kiki, tuene mu lueza. Maji tu sakidila Jihova, mu ku tu bhana o sata ia kukula, phala ku tu loloka o ituxi. Se tu londekesa o kulenduka, ni ku diela o ituxi ietu, tu tena ku mu bhinga o muloloki. Tu tena kudielela ni kidi kioso kuila, Jihova ka-nda tu “bhanga kala kia fuama mu ikuma ietu.” (Jisálamu 103:10) Mu kiki, tua tokala ku ‘mu bheza ni muxima ua iuka.’ (1 Malunda 28:9) Kiebhi ki tu tena kubhanga kiki, sumbala tu akuâ ituxi?

2 Phala ku tu kuatekesa kutendela kiambote, tua-nda sokesa o muenhu ua Sobha Aza, ni ua Sobha Amaziia. O sobha jiiadi jiji, a bhangele ima iambote, maji a bhangele ue ima iaiibha, mukonda exile akuâ ituxi. Maji né kiki, o Bibidia izuela kuila, “o muxima ua Aza ua iukile . . . izuua ioso ia muenhu uê.” (2 Malunda 15:16, 17; 25:1, 2; Jisabhu 17:3) Muene ua soto ue kusangulukisa Jihova, iú ua mu sidivila Nzambi ni ‘muxima uoso.’ (1 Malunda 28:9) Maji Amaziia ka sidivila Jihova ni ‘muxima uoso.’ Kia zubha ku tolola o jinguma ja Nzambi, muene uambata o iteka iâ, anga u mateka ku i bheza.​—2 Malunda 25:11-16.

3 O muthu u sidivila Nzambi ni ‘muxima uoso,’ ua zolo Jihova ni kidi kioso. Muene u mesena ku mu sidivila ku muenhu ue uoso. Mu Bibidia, o kizuelu “muxima,” kilombolola o ukexilu uetu moxi. Kia lungu ni ixinganeku ietu, o ima i tua zolo, o ima i tua mesena o kubhanga ku muenhu, ni mukonda diahi tua mesena ku i bhanga. Sumbala tu akua ituxi, tu tena kusidivila Jihova ni muxima uoso. Tu sidivila Jihova, mukonda kiene o kima ki tua mesena kubhanga ku muenhu uetu. Ki tu ki bhange mukonda dia ku tu jijidika, mba tuejidila ku ki bhanga, kana.​—2 Malunda 19:9.

4. Ihi i tua-nda di longa kindala?

4 Tu tena kuijiia kiambote se ihi ilombolola o ku sidivila Nzambi ni muxima uoso, mu ku di longa o phangu ia Aza, ni phangu ia sobha jitatu ja mukuá ja fiiele, ja tumina mu mbanza ia Judá. O jisobha jiji, Jozafate, Ezekiia, ni Joziia. Sumbala o jisobha jiji, a tondalele ue, maji né kiki, ene a sangulukisa Jihova. Muene ua a mono kala athu a mu sidivila ni muxima uoso. Mukonda diahi Nzambi ua a mono mu ukexilu iú? Kiebhi ki tu tena kukaiela o phangu iâ? Tua-nda di longa o maka enhá.

MUXIMA UA AZA “UA IUKILE MU KUKAIELA JINGA JIHOVA”

5. Ihi ia bhange Aza, kioso kia mu tumbika ku usobha?

5 Aza muene o sobha ia katatu ia tumina o mbanza ia Judá, kioso kia uanene o kifuxi kia Izalaiele mu mautuminu aiiadi. O utuminu ua Izalaiele, ni utuminu ua Judá. Kioso Aza kia mu tumbika kala sobha ia Judá, muene ua mesenene kuzubha o ubhezelu ua makutu, ni undumbu uexile mu bhanga mu ixi. Muene ua buikisa o iteka ioso o athu iexile mu bheza, ni ku kaia o athu exile mu bhanga o undumbu mu jitembulu. Aza ua kaie katé muene ni kuku’ê, uexile “Na [Mvuale], mukonda dia kiteka kia bhangele ki kuatesa uoma.” (1 Jisobha 15:11-13) Aza ua suinisa ue o mundu ‘kusota Jihova,’ ni kubelesela “o kitumu ni kijila” kiê. Aza ua bhange ioso, phala ku kuatekesa akuâ kubheza Jihova.​—2 Malunda 14:4.

Aza ua mesenene kuzubha o ubhezelu ua makutu, ni undumbu uexile mu bhanga mu ixi

6. Ihi ia bhange Aza kioso akua Itiiópia ai mu luua ni akuâ Judá?

6 O kuinhi dia mivu ia dianga ia utuminu ua Aza, o mbanza ia Judá ia tululukile, ki kuexile ita. Maji mu kubhita thembu, o akuâ Itiiópia ai mu luua ni akua Judá. Ene ai ni midi ia jimidi ja masoladi, ni hama jitatu ja makalu. (2 Malunda 14:1, 6, 9, 10) Ihi ia bhange Aza? Muene uejiidile ni kidi kioso kuila, Jihova ueji kuatekesa o mundu uê. Mukonda dia kiki, ua sambe kua Jihova mu ku mu bhinga kikuatekesu, phala kutolola o jinguma. (Tanga 2 Malunda 14:11.) Sai ithangana, Jihova ua kuatekesa o mundu uê kutolola o jinguma jê, né muene kioso o jisobha kexile mu londekesa o ufiiele. Jihova ua kexile mu bhanga kiki, phala kulondekesa kuila, muéne o Nzambi ia kidi. (1 Jisobha 20:13, 26-30) Maji mu kithangana kiki, Jihova ua kuatekesa o mundu uê, mukonda Aza ua mu dielele. Jihova ua tambuijila o musambu ua Aza, ene anga a tolola o jinguma jâ. (2 Malunda 14:12, 13) Maji mu kubhita thembu, Aza ua tondala. Mu veji dia kubhinga kikuatekesu kua Jihova, muene ua bhingi o kikuatekesu kia sobha ia Asídia. (1 Jisobha 15:16-22) Maji né kiki, Jihova uejiidile kuila, Aza ua mu zolele kiavulu. “Muxima uê ua iukile mu kukaiela jinga Jihova izuua ioso ia muenhu uê.” Kiebhi ki tu tena kukaiela o phangu iambote ia Aza?​—1 Jisobha 15:14.

7, 8. Kiebhi ki u tena ku kaiela o phangu ia Aza?

7 Kiebhi ki tu tena kuijiia se tua di bhakula muene kua Jihova ni muxima uoso? Tu tena ku dibhuidisa: ‘O kuila nga-nda belesela Jihova né muene mu ithangana ia bhonzo? O kuila nga mesena muene kuzelesa o kilunga kia Nzambi?’ Aza ua tokalele kusuina, phala ku katula kuku’ê bhu kididi kia n’a mvuale. Sai ithangana, ua bhingi kulondekesa o kusuina, kala kia bhangele Aza. Mu kifika, ihi i ueji bhanga, se muthu ua tokala ku muiji ué, mba kamba dia kazola, u ta kituxi sé ku diela, anga a mu kaia mu kilunga? O kuila ueji xikina kubatula o ukamba ni muene? O muxima ué, ueji ku suinisa ku bhanga ihi?

8 Sai ithangana, Aza ua kexile mu divua kala, athu oso a mu bhanene dikunda. Sai bhabha, u tena ue kudivua kala muene. Nange o jikoleka jé ja xikola, mba ji mesene, a ku xonguena mukonda u Mbangi ia Jihova. Mba nange o athu ku salu ié, a ku mona kala ua tobho, mukonda ene a banza kuila, u zanga o kithangana kia kunhoha phala kuia mu iônge ia ilunga, mba ki u xikina kubandekesa o ji ola ja kukalakala, phala kunganhala dingi kitadi. Mu ithangana kala iii, ua tokala ku dielela kua Nzambi, kala kia bhangele Aza. Samba kua Jihova, londekesa o kusuina, suluka mu kubhanga o ima iambote. Lembalala kuila, Nzambi ua suinisa Aza. Mu kiki, muene ua-nda ku suinisa ue.

9. Kiebhi ki tu tena kusangulukisa Jihova kioso ki tu boka?

9 Aza ka xinganekene ngó mu ibhindamu iê. Mu veji dia kiki, ua suinisa ue akuâ, ‘kusota Jihova.’ Etu tu tena ue ku kuatekesa o athu a mukuá kubheza Jihova. Kioso ki tu bokela akuetu, muene u tu mona. Kioso kia mona kuila tua mu bhanga kiki mukonda dia henda ietu kokué, muene u sanguluka kiavulu. Nzambi u sanguluka ue mu kumona kuila, tu bhanga kiki mukonda tua zolo o athu, ni kuila, tua mesena kuma ene a kala ni kidielelu ku muenhu!

JOSAFATE UA SOTO JIHOVA

10, 11. Kiebhi ki tu tena ku kaiela o phangu ia Jozafate?

10 Jozafate, mon’â Aza, “uende mu njila ia Aza, tat’â.” (2 Malunda 20:31, 32) Kiebhi kia bhange kiki? Kala kia bhangele tat’ê, Jozafate ua suinisa o mundu kusuluka mu kubheza Jihova. Ua tumikisa maiala mu jimbanza ja Judá, phala kulonga o mundu o “divulu dia kitumu kia Jihova.” (2 Malunda 17:7-10) Muene uende o ixi ioso ia Izalaiele, tundé ku mbandu ia thunda katé ku milundu ia Ifalaíme, phala ku a “bhangesa kuvutukila dingi Jihova.” (2 Malunda 19:4) Sobha Jozafate, ua “sotele Jihova ni muxima uê uoso.”​—2 Malunda 22:9.

Jozafate ua suinisa o mundu kusuluka mu kubheza Jihova

11 Lelu, Jihova ua mesena kuila, o athu oso ku mundu, a muijiia. Mukonda dia kiki, etu tua mesena kubhanga o kikalakalu kiki. O kuila eie ua mesena kubhanga o kikalakalu kiki mu jimbeji joso? O kuila ua mesena ku longa o Bibidia ku akuenu phala kua kuatekesa kubheza ue Jihova? O kuila uene mu tumbula o maka enhá mu misambu ié? Se u bhanga nguzu, Jihova u tena ku ku kuatekesa kusanga muthu, phala ku mu longa o Bibidia. O kuila ua mesena ku longa muthu, né muene se ki bhinga ku ki bhanga mu kithangana ki ua uabhela o kunhoha? Kala kia bhangele Jozafate, ua soto ku kuatekesa akuâ ku vutuka kua Jihova, etu tu tena ue ku kuatekesa o jiphange ja zozo mu nzumbi. O tufunga ene mu di sokejeka ue phala ku kunda o athu a a kaie mu kilunga, benge-benge ió a xisa kiá o uendelu uaiibha.

12, 13. (a) Ihi ia bhange Jozafate, kioso kiexile ni uôma? (b) Mukonda diahi tua tokala kukaiela o phangu ia Jozafate?

12 Kala tat’ê Aza, Jozafate ua dielele kua Jihova, kioso kifuxi kia dikota kiai mu bhânga ni akua Judá. (Tanga 2 Malunda 20:2-4.) Muene ua kexile ni uôma uavulu, mukonda dia kiki, ua sambe mu kubhinga o kikuatekesu kia Jihova. Mu musambu uê, muene ua londekesa kuila, keji tena ku tolola o jinguma. Jozafate ua zuela ue kuila, muene ni kifuxi kioso, kejidile se ihi ieji bhanga. Jozafate uejiidile ni kidi kioso kuila, Jihova ueji ku a kuatekesa. Muene uambe: ‘O mesu metu tua a te kokué.’​—2 Malunda 20:12.

13 Kala Jozafate, mu ku dibhana ni ibhidi, sai bhabha, nange ki tuijiia ia ku bhanga. Nange tu kala ni uôma uavulu. (2 Kolindo 4:8, 9) Maji lembalala o kima kia bhange Jozafate. Muene ua sambe kua Jihova bhu pholo dia mundu uê, iú ua londekesa kuila, muene ni mundu uê kexile ni kutena. (2 Malunda 20:5) O atuameni a muiji a tokala kukaiela o phangu ia Jozafate. Bhinga kua Jihova, phala a ku kuatekese eie ni muiji ué, ku di bhana ni ibhidi i moneka. Kioso ki u samba bhu pholo dia muiji uê, kana kukala ni jisonhi ja kutumbula o ibhidi. Ene a-nda tena kumona o kixikanu kiê kua Jihova. Muene ua kuatekesa Jozafate, ua-nda ku kuatekesa ue.

EZEKIIA UA SULUKA MU KU BHANGA O MBOTE

14, 15. Kiebhi Ezekiia kia londekesa kuila, ua dielele kua Nzambi ni muxima uê uoso?

14 Sobha Ezekiia, ua ‘naminina ue kua Jihova.’ Muene ua soto kubheza Jihova, sumbala tat’ê ua bhangele ima iaiibha, ni kubheza iteka. Ezekiia ua “katula o matala oso, o italamu ioso ua i bula-bula, o mixitu ua i kokela bhoxi, o nhoka ia utadi ia bhangele Mozé muene ua i tuetujula,” mukonda o akua Izalaiele a kexile mu i bheza. Ezekiia ua di bhakula kua Jihova ni muxima uoso. Muene “ualuka jinga o ijila ioso ia bhele (Jihova) kua Mozé.”​—2 Jisobha 18:1-6.

15 Kioso Ezekiia kia kexile mu tumina, o masoladi akua Asídia a bokona mu mbanza ia Judá, iá a mesenene kubuikisa o mbanza ia Jeluzaleme. Senakedibe, o sobha ia Asídia, ua xonguena Jihova, anga u mesena kubhangesa Ezekiia ku di bhakula bhu maku mê. Mu ithangana ienióio ia ibhidi, Ezekiia ua dielele kua Jihova ni muxima uoso, iú ua sambe phala kubhinga o kikuatekesu kiê. Muene uejiidile kuila, Nzambi ua betele kukala ni kutena, o akua Asídia ndenge. Mukonda dia kiki, Jihova ueji tena kubhulula o mundu uê. (Tanga Izaia 37:15-20.) Nzambi ua tambuijila o musambu uê, mu ku tumikisa anju ia jibha hama ni makuinhi a nake a jimidi, ni midi jitanu ja masoladi akua Asídia.​—Izaia 37:36, 37.

16, 17. Kiebhi ki tu tena kukaiela o phangu ia Ezekiia?

16 Mu kubhita thembu, Ezekiia ua kate kiavulu, uexile mu fua. Mu kithangana kieniókio kia ibhidi, muene ua dióndo kua Jihova, phala ku lembalala o kixikanu kiê kua muene, ni ku mu kuatekesa. (Tanga 2 Jisobha 20:1-3.) Jihova uevu o musambu ua Ezekiia, iú ua mu sake. Tuejiia bhu kaxi ka Bibidia kuila, lelu ki tu tokala ku kingila kuila, Nzambi u saka o mauhaxi metu bhu kaxi ka madiuanu, mba u tu bhangesa ku nangenena dingi ku muenhu. Kala kia bhangele Ezekiia, tu tena ue ku dielela mu kikuatekesu kia Jihova. Tu tena ku mu tangela: “Jihova, tata! Nga ku diondo xinganeka kuila ng’ende bhu pholo ié ni kidi, ni muxima ua tenena.” O kuila eie u xikina kuila, Jihova ua-nda ku langa mu ithangana ioso, né muene se u kata?​—Jisálamu 41:3.

17 Kiebhi dingi ki tu tena kukaiela o phangu ia Ezekiia? Nange sai ima ia mu bhangesa o ukamba uetu ni Jihova kuzoza, mba ia mu tu fidisa kubhana kua Jihova o kithangana kia tokala. Mu kifika, lelu, avulu ene mu bheza athu kála jinzambi. Ene a diuana ni athu a fuma, katé muene ni athu a mukuá ka ejiia kiambote. Athu avulu a bhita ithangana iavulu mu kutanga maka a lungu ni athu enhá, ni ku tala o jifoto jâ. Mba nange a di zuelesa ni athu bhu kaxi ka mitelembe, mba ji komputadolo jala ni internete. Mu kidi, bhu kaxi ka jifalamenda jiji, tu tena ku di zuelesa ni jindandu, mba makamba metu. Maji nange tu tena kuzanga thembu iavulu mu ima iii. Tu tena kumateka ku di zangeleka, mu kuijiia kuila, o athu a uabhela kiavulu o jifoto, mba o ima i tu soneka mu internete. Mba nange, tu tena kudivua kiaiibha, mu kumona kuila, o athu ka mu mona dingi o jifoto jetu, mba o ima i tu soneka. Tua tokala kukaiela o phangu ia poxolo Phaulu, Akuila ni Pidisila. O kuila ene akexile mu zanga o kithangana kiâ, phala kusota kuijiia o ima ia bhangele o athu, benge-benge ió ka sidivila Jihova? O Bibidia izuela kuila, Phaulu ua ‘jijile ngó ku tanga o Mak’â Nzambi.’ Pidisila ni Akuila, a kexile mu boka ni kujimbulula kiambote o “njila ia Nzambi” ku akuâ. (Ikalakalu 18:4, 5, 26) Tu tena ku dibhuidisa: ‘O kuila ngene mu di langa, phala ki ngi bheze muthu? O kuila ngene mu di suinisa, phala ki ngi bhite thembu iavulu mu kubhanga ima ki iala ni valolo?’​—Tanga Efezo 5:15, 16.

JOZIIA UA BELESELA O ITUMU IA JIHOVA

18, 19. Kiebhi ki tu tena kukaiela o phangu ia Joziia?

18 Sobha Joziia, ua belesela ue o itumu ia Jihova, ni “muxima uê uoso.” (2 Malunda 34:31) Joziia, uexile mululu ua Ezekiia. Kioso kiexile hanji munzangala, muene ua “mateka kusota o Nzambi ia tat’â Davidi.” Kioso kia tenesa 20 a mivu, muene ua mateka kubula o iteka ioso mu mbanza ia Judá. (Tanga 2 Malunda 34:1-3.) Joziia ua bhange ioso phala kusangulukisa Jihova, muene ua bhange dingi, o jisobha ja ka mukuá ja Judá ndenge. Sai kizuua, o mukunji ua dikota ua sange o divulu dia Kitumu kia Nzambi mu thembulu. Nange diexile o divulu dia sonekene Mozé! Kioso o seketa kia tange o divulu, Joziia ua mono kuila, ua tokalele ku di suinisa dingi, phala kusidivila Jihova ni muxima uoso. Muene ua suinisa ue akuâ kubhanga kiki. Mukonda dia kiki, o athu “ka tondalele mu ku kaiela Jihova.”​—2 Malunda 34:27, 33.

Joziia ua kexile polondo phala kubhanga o vondadi ia Jihova, anga u lungulula o ima ni lusolo luoso

19 Se u munzangala, u tena kukaiela o phangu ia Joziia phala kuijiia kiambote Jihova. Nange Joziia ua di longo ni kuku’ê Sobha Manasa kuila, Jihova uala polondo phala kuloloka o athu. U tena ku di longa ue ni adiakimi ku muiji ué, mba mu kilunga. Ene a tena ku ku tangela o ima iambote iene mu kua bhangela Jihova. Lembalala ue kiebhi kia divu Joziia kioso, kiévu o maka a tange mu Mikanda Ikola. Muene ua kexile polondo phala kubhanga o vondadi ia Jihova, anga u lungulula o ima ni lusolo luoso. Se u tanga o Mikanda Ikola, ua-nda kala ue polondo phala kubelesela Jihova. Mu kubhanga kiki, o ukamba ué ni Nzambi ua-nda kola dingi. Ua-nda sanguluka ue kiavulu. Mu kiki, ua-nda kala ni vondadi ia kuzuela o kidi kia lungu ni Jihova ku athu a mukuâ. (Tanga 2 Malunda 34:18, 19.) Se u di longa o Bibidia, nange ua-nda mona ue kuila, kuene maukexilu amukuá a kubhanga dingi mu sidivisu ia Nzambi. Se ku bhinga, bhanga nguzu phala kulungulula o ima ku muenhu ué, kala kia bhangele Joziia.

SIDIVILA JIHOVA NI MUXIMA UÉ UOSO

20, 21. (a) Ihi ia bhange o jisobha jiuana? (b) Ihi i tua-nda di longa mu milongi ia-nda kaiela?

20 Ihi i tu tena ku di longa mu phangu ia jisobha jiuana ja Judá, ja sidivile Jihova ni muxima uoso? O maiala iá, a mesenene kiavulu ku sangulukisa Jihova, ni ku mu bheza ku muenhu uâ uoso. Ene a mu dielela, né muene kiexile phala kubhânga ni jinguma ja kexile ni kutena kuavulu. Ene a sidivila Jihova, mukonda a mu zolele.

21 O jisobha jiuana jiji, jexile akua ituxi, ene akexile ue mu tondala. Maji né kiki, Jihova ua a zolele kiavulu. Muene ua tonginina o mixima iâ, iú ua mono kuila, ene a mu zolele ni kidi kioso. Etu tu akuâ ituxi ue. Tuene mu tondala kiavulu. Maji Jihova ua-nda sanguluka kiavulu, se muene u mona kuila, tu mu bheza ni muxima uoso. Mu milongi ia-nda kaiela, tua-nda mona se ihi i tu tena ku di longa mu itondalu ia jisobha jiji.