SAYI Judé amwixana Moledekayi amutumbula mu Bibidya mu divulu dya Estele, wexile ni kikalakalu kya katunda. Mwene wakexile mukalakala mu inzo ya sobha ya Pelesa. Kiki kyabhiti mu hama ya katanu A.K.K., “mu izuwa ya [Sobha] Asuwelu.” (Lelu, athu avulu amba kwila o sobha Asuwelu mwéne o sobha Xerxes ya Dyanga.) O jinguma ja sobha akexile mudikunda mudyâ phala kumujibha. Moledekayi watungununa o maka yá, yu wa ejidisa ku akwâ anga o sobha kamujibha. Phala kumusakidila, o sobha wasokejeka o ima phala Moledekayi amujingise bhupholo ya mundu. Mu kubhita thembu, kyoso kyafu o nguma ya Moledekayi ni ya Jijudé ja mukwá amwixana Hamane, o sobha wate Moledekayi kala o Mutwameni wa Kayadi mu Utuminu. Kuma Moledekayi wexile o mutwameni wa kayadi mu ixi, mwene wabhana kitumu kyabhulula o Jijudé mu Utuminu wa Pelesa phala ka ajibhe.—Este. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Ande dya muvu wa 1941 sayi athu akwa misoso azwelele kuma o divulu dya Estele divulu dya makutu ni kwila Moledekayi kexile muthu wa kidi. Maji ku muvu yú, o akwa kukanda o ima koxi a mavu asange ima ilondekesa kwila o izwela o Bibidya yalungu ni Moledekayi, kidi mwene. Ene asange ihi?

Mu isoneku mu dimi dya akwa Pelesa ene asangemu o dijina didi: Marduka (mu Kimbundu Moledekayi). Wexile mu kalakala kala dimixi, mba mulangi wa jimbongo mu mbanza ya Suzana. Manu Arthur Ungnad, mutokwexi uzwela o misoso ya jixi jitundila o dikumbi, wambe kwila, mu kithangana kyenyókyo “katuku o Bibidya,” o isoneku yiyi mu dimi dya akwa Pelesa, “yene ngó o ima yexile muzwela yalungu ni Moledekayi.”

Tundé manu Ungnad kyazwela o ima yiyi, o akwa kutokwesa alungulula kyá mazunda a isoneku mu dimi dya akwa Pelesa. Mwaxaxi ka isoneku yiyi, mwala ibasakasa yofele mu kiphulungunzu kya mbanza ya Persépolis. Ene a isange mu mbandu mwexile o kididi kya kubhaka o jimbongo ja ixi. O ibasakasa yiyi yatokalele ku Utuminu wa Xerxes ya Dyanga. Yala mu dimi dya Elamite, mwenyomo mwala majina avulu ala mu divulu dya Estele. a

Mu ibasakasa yavulu yala mu mbanza ya Persépolis mwala o dijina Marduka, wakalakala kala seketa ya sobha mu mbanza ya Suzana mu utuminu wa Xerxes ya Dyanga. Sayi kibasakasa kyamba kuma Marduka wexile mulunguludi. Kiki kyene we kyamba o Bibidya yalungu ni Moledekayi. Mwene wexile mukalakala mu inzo ya Sobha Asuwelu (Xerxes ya Dyanga) ni kwila wexile muzwela madimi ayadi. Mu ithangana yavulu Moledekayi wexile muxikama bhu mwelu wa inzo ya sobha mu mbanza ya Suzana. (Este. 2:19, 21; 3:3) O mwelu yú wexile sabhalalu mwakexile mukalakala o jiselevende ja sobha.

O ima izwela o ibasakasa yalungu ni Marduka, ni ima izwela o Bibidya yalungu ni Moledekayi yadifu kyavulu. Kiki kitubhangesa kudiwana. Ene exile ku mwenyu mu kithangana kimoxi, atungile mu kididi kimoxi, ni akalakala bhu kididi kimoxi. O ima yoso yiyi yasange akwa kukanda o ima koxi a mavu ilondekesa kwila, o Marduka amutumbula mu ibasakasa ni Moledekayi amutumbula mu Bibidya, muthu umoxi ngó.