Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

MUSOSO WAKIDI

Jihova wa Tuswinisa mu Kithangana Kya Kutululuka ni mu Kithangana Kya Ita

Jihova wa Tuswinisa mu Kithangana Kya Kutululuka ni mu Kithangana Kya Ita

Paul: Etu twasangulukile kyavulu! Kyexile mu mbeji ya kamoxi wa 1985, twexile mu njila ya kikalakalu kyetu kyadyanga kala akunji ajixi jengi ku Liberia. O kiphululu kyetu kyemana ku Senegal. Anne wambe: “Kwa kambe ngo ola imoxi twanda kala kya ku Liberia!” Mu kithangana kyenyokyo kweza ngolokela: “Oso a muya ku Liberia atokala kutuluka ku kiphululu. Mukonda dya kavwanza ka jinguvulu kitwanda tena kuyaku.” Mu 10 dya izuwa twexile kumoxi ni jiphange exile akunji a jixi jengi mu ixi ya Senegal. O jingolekela jexile mutunda ku Liberia jexile muzwela kwila sayi makalu e zalele ni imbi. Exile we mu xika jikoloneta phala kubhongolola athu, woso uxibhaka amuloza.

Anne: Etu kitwadifu ni athu yo akambele woma. Tunde mu undenge wami angijidile kwila “Aninha, ngimukwa woma”. Ngi kala ni woma kate mwene phala kumatuka o kikoka! Maji Twakexile polondo phala kuya kumbambe yetu.

Paul: Kiyadi kyetu twatungile ku Inglaterra, atusase mudyembo dimoxi. Eme ni Anne twa kituka twa aboki atembu yoso kyoso kitwasuku o xikola ya kaxi. Twatambwile kikwatekesu kyavulu, mudyami ngatambula o kikwatekesu ku jitata jami, maji o mana Anne, kwa many’â. O mbambe yetu yexile o sidivisu ya tembu yoso, o jitata jetu a tukwatekesa kyavulu. Kyoso kingatenesa 19 amivu, a ngixana ku Betele, mana Anne wayi ku Betele kyoso kitwakazala ku muvu wa 1982.

Kizuwa kya sukina mu xikola ya Ngiliyade. 8 ya Katutu ka 1985

Anne: Etu twazolele o Betele, maji o hanji yetu yexile ya kuya musidivila mu ididi mwa bhindamenene dingi aboki. Kuma ku Betele twexile ni ujitu wa kukalakala ni jiphange exile akunji a jixi jengi kiki kyabandekesa dingi o hanji yetu, twexile mu samba mu mawusuku oso mu mivu itatu. Twasangulukile kyavulu kyoso ku 1985 twatambula o kixanu phala kubhanga o xikola ya 79 ya Ngiliyade! Atutumikisa mu ixi ya Libéria.

O HENDA YA JIPHANGE JETU YA TUSWINISA

Paul: Twakwata o kiphululu kya dyanga o kutumina kubokona ku Libéria. Kate mwene o jibuya jamakalu jexile mukwatesa woma wavulu ku athu! Phala kututululukisa twexile mutanga tumbandu mu Jisalamu mu mawusuku moso. Maji phe etu twazolele kyavulu o ukunji wetu. Anne wexile musidivila kala mukunj wa jixi jengi, eme ngexile musidivila ku Betele, ngexile mukalakala ni phange John Charuk. a O kwijiya kwê, ni unjimu wê walungu ni maka majiphange jetu wa ngilongo madisá.

Anne: Mukonda dyahi mukithangana kyofele twazolele kya Libéria? Mukonda dya jiphange jetu. Ene exile akwa henda, a wabhelele kuzwela ni ufiyele woso. Twexile mudibhana nawu kyambote, akituka mwiji wetu. O phangu yâ ya tuswinisa kyavulu mu nzumbi. O athu exile muluwala kyoso kitwexile muzumbuka selo. O athu exile mudizwelesa kumaka alungu ni Bibidya mu ikoka, kabasa o muthu kyabhixila utena kubhanga mbandu kumaka! Twexile ni maxibulu avulu mu kiki kyexile mutubhonza kwalonga o Bibidya. Twa wabhelele kuboka mu mbambe yiyi!

SUMBALA NI WOMA MAJI TWASWININE

Mu kulanga o jiphange alenge o ita, ku Betele ya Libéria ku 1990

Paul: Mu kubhita mivu iwana yedile kala kwatululuka, mu muvu wa 1989, o ima ya lunguluka ni lusolo lwoso, akwa ixi amateka kudijibha. O masoladi a bhixila ku dyembu ya akondoloka o Betele mu kizuwa kya 2 ya Kavwa wa 1990. Kujimbeji jitatu, kitwejidile kwebhi kwexile o athu bhukanga, kate mwene o mwiji wetu ni kumbonge ku Estados Unidos. Kwexile kavwanza, kikwexile kudya, kwexile ufusa wavulu. O maka enya asuluka ku 14 amivu anga a dimwange mu ixi yoso.

Anne: Sayi jisanzala exile mu dijibha mu dya. O masoladi exile ni mauta atele izwatu ki yafwamene exile munyunga o ikoka yoso ni kunyana o ima yoso imoneka ku pholo ya. Amoxi mudya phala ene o kujibha o muthu kyedile kala “o kujibha sanji.” O athu atenene kumona o ita ya imbi, mu ididi yexile mulanga o masoladi azukamene ku filiyale. Jiselevende ja fiyele ja Jihova a ajibha, kate mwene phange jetu jiyadi akunji a jixi jengi a ajibha wá.

Sayi jiphange exile muta o myenyu ya mu kilwezu phala kusweka akwa, akwa dyembu dyengi exile mwasota phala kwajibha. O akunji a jixi jengi ni akwa Betele kyene we kya bhangele. O jiphange alengele ku Betele, ene exile muzeka kumoxi netu. Etu twa wana o xilu dyetu ni mwiji wa sambwadi dya athu.

Paul: Izuwa yoso, o masoladi exile mujijila kubokona ku Betele phala kumona se exile muswekaku athu. Twexile ni kiwana kya athu exile alangidi’etu. Kiyadi kyexile mutalela mu njanena, kiyadi kya akwa exile bhu dibhitu. Se o kiyadi kyexile bhu dibhitu akala ni maku mâ bhu pholo kiki kilombolola kwila o ima yoso yexile mwene kyambote. Maji se atele o maku kudima, kiki kilombolola kuma o masoladi exile ni njinda yavulu, o yo exile mutalela mu njanena atokalele kuya ni kulenga phala kusweka o jiphange jetu.

Anne: Mu kubhita jisemana, kibuka kya masoladi kyexile ni njinda ya vulu atena kubokona ku Betele. Eme ni phange umoxi twadiswekele mu kididi kya kuzowela, bhenyobho bhwexile kididi kya kuswama kyofelelele, kididi kya kubhakela mo ima. O phange watokalele ku dikoteka. O masoladi ni mauta ma angikayela kate kuditala dya thandu. Ya akexile mubhana jihome ku dibhitu. Manu Phawulu wa adyondela: “Muhatu wami waluzowa.” Phala kudisweka bhenyobho twabhingile kulungulula imbamba bhu kididi, kubhanga jibuya ni kulaleka. Kiki kyexile mubheka jiphata. O mukutu woso wexile muteketa. Kyebhi kingeji tena kujikula o dibhitu? Nga sambe kwa Jihova ngamudyondela o kikwatekesu kyê. Mukusuluka, nga jikula o dibhito, mu kidi nga tululukile. Umoxi mudya wa ngilundula bhu mbandu yengi yu wayi mujikula o dibhakelu, ni kujikujula o mitala. Mwene kaxikinine kwila kasange kima. Mukusuluka mwene ni kibuka kye amateka kusota mujihota jengi ni kuditala. Ne kiki, kasangeku kima.

O KIDI KYASULUKA NI KU MWIKA

Paul: Ku jimbeji javulu kitwexile ni kúdya kwa soko. Kupholo dya kwenda o kúdya kwoso kwabhu. Ku ubhezelu wa matina ku Betele, twexile ngo ni kúdya munzumbi. Maji o kúdya kuku kwene kwa tudikila.

Etu twejidile kwila se twaxalele se kúdya ni menya, etwenyoso tweji tunda kufiliyale. Kyebhi kyeji kala o jiphange adiswekele kwenyoko? Nange eji kwajibha. Maji mukithangana kyatokala Jihova wexile mutubhana o ima yoso itwabhindamene! Jihova walange o ibhindamu yetu yu watukwatekesa kudibhana ni hele.

Kyoso o kuyibha ku mundu kuya ni kuvula, o kidi kyayi ni kudibandekesa. Kithangana ni kithangana, o jiphange jetu abhingile kulenga phala kubhulula o myenyu yá, maji asuluka ni ufiyele wâ ni kutululuka. Amoxi mudya ambe kwila o ibhidi yexile mu dibhana nayu yexile mwalondekesa o jiphaxi eji dibhana naju mu hadi ya dikota. Minzangala ya mala ni tufunga abhange yoso phala kukwatekesa o jiphange. Kyoso kyakexile mu lenga mukonda dya ita, ene exile muboka ni kudyongeka mu mixitu. Mu ithangana yoyo yabhonzo, o yonge yexile muswinisa kyavulu o jiphange ni kwabhana kidyelelu. Kyoso kitwexile mubhana kúdya ni izwatu ku jiphange, mu veji dya kutubhinga izwatu, ene exile mutubhinga jimbwenga phala kuboka naju. Mu kumona o ima yoso yiyi, henda yexile mutukwata! O athu aluwalele kyavulu mukonda dya ita, amateka kubhana matwi ku njimbu yambote. Ene adiwanene mu kumona kwila o Jimbangi ja Jihova asangulukile. Ene exile mu mwika mwaxaxi ka kitombe! (Mat. 5:​14-16) Katé mwene o kuswina kwa jiphange, kwabhangesa o masoladi kudilonga o Bibidya.

JIHOVA WATUBHANA NGUZU KYOSO KITWADILEKELA NI JIPHANGE

Paul: Sayi ithangana twabhingile kuxisa o ixi ya Libéria. Lutatu, twabhange ngo jimbeji, kyoso ki twatundu mu ixi. Maji mu veji jiyadi jamukwa, twabhange muvu umoxi. Sayi phange yamuhatu mukunji wa jixi jengi, wajimbulula kyambote kyebhi kitwexile mudivwa: “Mu xikola ya Ngiliyade twadilongo kulunga o mixima yetu mu kikalakalu kyetu, kiki kyene kitwabhange. Kuxisa o jiphange mu kutala hadi yavulu, kya tuluwalesa kyavulu!” Twasangulukile mukonda, sumbala twexile mu jixi jazukama ku Libéria, twatenene hanji kukwatekesa o jiphange exile mu Libéria.

Ni kisangusangu kyoso twamuvutuka mu ixi ya Libéria, ku 1997

Anne: Mu mbeji ya Kasambwadi ka 1996, eme kumoxi ni jiphange jitatu twexile mu kwenda ni dikalu mwexile madumendu a filiyale. Twamesenene kuya mu mbandu ya mukwa ya mbanza. Phala kuya bhu kididi bhutwamesenene kuya tweji kwenda 16 kya jikilométulu. Mu kithangana kyenyokyo, o masoladi exile ni njinda yavulu, abhixila bhukididi bhutwexile. Ene emanesa o dikalu, kitatu kyetu atuvuza mu dikalu, ayi kumoxi ni manu Paul. Twexile ni woma wavulu. Anga twamono manu Paul wexile mu kwiza ni kumbomba manyinga bhu dibhomo. Ku dimatekenu twafikile kwila amulozo, maji se amulozele, keji tena kwenda. Disoladi dimoxi wamubeta, yu wa mutakula bhoxi. Twasangulukile mu kwijiya kwila kamukwamene kyavulu.

Kwenyoko kwexile dikalu dya masoladi mwexile athu avulu akexile ni woma. Twanyenganana bhu dikalu, maji twakwata mu kama kofele ngo. O mwendexi wexile mu kwendesa o dikalu ni lusolo lwavulu. Kwakambele ngo tweji kubwa bhoxi. Twexile mudikola phala mwene kwimanesa o dikalu, maji mukonda dya woma, mwene kaxikina. Twabhange yoso phala kitubwe. Kyoso kitwabhixila, twatohokele kyavulu, twexile muteketa ni woma.

Paul: Twezalele ni fufuta, o izwatu yetu yatanduka, kitwejidile se kyebhi kitwexile hanji ku mwenyu. Twazekele bhukanga dya hatu. Twazukamene ku kiphululu (helicóptero) kyexile ni ijimbwete yavulu ya jibala. Mu kizuwa kya kayela twabande ku kiphululu kiki, étu twayi ku ixi ya Serra Leoa. Twasangulukile mu kukala hanji ku mwenyu, maji twatandanganyele we kyavulu ni jiphange axalele mu ixi ya Libéria.

JIHOVA WATUBHANA NGUZU PHALA KUDIBHANA NI IBHIDI YAMUKWA

Anne: Kyoso kitwabhixila mu mbanza ya Freetown, ku Serra Leoa, twadivu kwila twabhixila bhukididi kya kondama. O jiphange atutambulula kyambote. Maji mu kithangana ni mbandu ngexile mu lembalala o ima yoso yayibha yabhitile. Izuwa yoso ngexile ni woma wa kwila, kwanda bhita kima kyayibha. Musuku, ngabalumuka ni kuteketa ni mbambi, ni kubanza kwila kwanda bhita kima kyayibha. Ki ngatenene kubhwima. Etu twexile mu kwimba kate o woma woso wabhitile. Ngafikile kwila ngexile mu saluka ni kwila kingeji tena dingi kukala mukunji wa jixi jengi.

Nuka nganda jimba yoso ya bhiti netu. Mu semana yenyoyo twatambula madivulu ayadi. Dimoxi dyexile o Despertai!, 8 de junho de 1996. Dyexile ni dyambu “Como lidar com a síndrome do pânico.” Bhenyobho ngatendela yexile mubhita neme. O divulu dya kayadi dyexile A Sentinela, 15 de maio de 1996, ni dyambu “Como obtêm essa força?” O Mulangidi yu wexile ni foto ya kimbyambila o mabhabha kexile kyambote. O Mulangidi wa jimbulula kwila kala o kimbyambila kisuluka mukudya ni kutuka, sumbala o mabhabha me katenena dingi, etu tutena kutambula o nzumbi ikola ya Jihova phala kukwatekesa akwetu, ne mwene kyoso kitwala mukithangana kya bhonzo. O milongi yiyi ya ngibhana nguzu, yexile kúdya kwa ngibhana Jihova mu kithangana kyatokala. (Mat. 24:45) O kima kya ngikwatekesa o kutokwesa mu madivulu kala ya ni kwabhaka mukididi kyazukama mu mbwenga. Mukubhita ithangana o hele ingexile nayu ya sosoloka.

TWASWINA PHALA O KIKALAKALU KYA MUKWA

Paul: Kyoso kitwamono kwila o ima yalunguluka ni kwila tweji tena kya kuvutuka ku Libéria twa sangulukile kyavulu. Ku disukilu dya 2004, kwakambele ngo bhofele phala kutenesa 20 amivu mu kikalakalu kiki. O ita yabhwile kya. Exile muxinganeka kutunga-mu Betele. Maji mu kithangana ni mbandu, atwixana phala o kikalakalu kyengi.

Kyatubhonzele kyavulu. Twadikwatenene kyavulu ku mwiji wetu mu nzumbi, kyebhi kitweji dibhana ni maka ya? Mu kusuluka twalembalala kyoso kitwayi ku Ngiliyade, twatokalele kuxisa o mwiji wetu kudima twatambula mabesá avulu a Jihova. Mukonda dya kiki, twaxikina o kixanu. O kikalakalu kyetu kyobhe kyexile mu ixi ya Gana.

Anne: Kyoso ki twaxisa o Libéria twadidi kyavulu. Twadiwanene kyavulu kyoso o phange Frank, wakuka kya wexile ni ujimu wavulu, wambe: “Kanenu kutubanza kyavulu!” Bhenyobho mwene wajimbulula: “Kidi kwila enu nuka mwanda tujimba, maji mwatokala kudibhakula musidivisu yenu ni muxima woso mukonda o kikalakalu kiki kya Jihova, mu kiki mudikwatenena ngo mu jiphange ala koko.” Kiki kyatuswinisa kyavulu phala kudibhana ni ibhidi mu kikalakalu kyetu bhu kididi bhwala ngó athu ofele atwijiya.

Paul: Kikwalaleka kyavulu o jiphange joso ku Gana akituka mwiji wetu. Kwexile Jimbangi javulu ja Jihova kwenyoko! Twadilongo ima yavulu ni jiphange jojo. Kyoso kitwasidivila mu 13 ya mivu, mu ixi ya Gana, twatambula ujitu wengi. A twixana phala kusidivila ku Betele ya África Oriental, ku Quênia. Sumbala twexile ni ngunzu yavulu ya jiphange jitwaxisa kudima, ni lusolo lwoso twadikwatenene ku jiphange jiji jafiyele ku Quênia. Twadivu kwila twexile ni valolo yavulu mu kusidivila mu mbambe ya dikota, mwabhindamene aboki.

Kumoxi ni jiphange mu ixi ya Quénia, ku muvu wa 2023

MUKUTALA KUDIMA

Anne: Mu mivu yavulu ngabhiti mu ibhidi yavulu, sayi ithangana ngexile mukala ni woma wavulu. O ibhidi itudibhana nayu ku mwenyu wetu itena kutubhekela hele. Sumbala twamusidivila Jihova maji tutena kubhita mu ibhidi yavulu. Kyoso kingivwa fundanga, mu mala dyami mukata o maku’ami akala muteketa. Maji ngadilongo kudyelela mu kikwatekesu kyexile mutubhana Jihova phala kutuswinisa, kate mwene o kikwatekesu kya jiphange jetu. Ngadimwena, kwila se tudikwatenena mu sidivusu yetu mu nzumbi Jihova utena kutukwatekesa kusuluka ku mbambe yetu.

Paul: “Eye wawabhela o kikalakalu kyé?” O ixi enemwene se ya fwama maji itena kukatula o kutululuka ni kukala kididi kya kavwanza. Mukiki, ihi ingawabhela dingi o kwila o ixi? O kyabeta kota o jiphange jetu ni mwiji woso. Sumbala atusasela mu ukexilu ki wadifu ni ijila ki yadifu, maji twala ngo ni kixinganeku kimoxi. Twafikile kwila atutumikisa phala kuswinisa o jiphange, maji mu kidi kikyene kyabhiti.

Kyoso kituya mu ikalakalu yengi tumona madiwanu mu jiphange jetu. Kyoso kitubhanga mbandu mu kilunga, tukala ni mwiji ni inzo. Twala ni kidyelelu kya kwila se tusuluka mu kudyelela kwa Jihova, mwene wanda tubhana o nguzu itwabhindamena.—Fil. 4:13.

a Tanga o musoso wa phange John Charuk mu a Sentinela 1 de Novembro de 1973, ni dyambu: ‘Sou grato a Deus e a Cristo.’