Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

MBANDU YAKUDILONGA 40

O Kudyela Kwa Kidi Kulombolola Ihi?

O Kudyela Kwa Kidi Kulombolola Ihi?

“Eme . . . ngeza mù kwixana akwa ituxi, n’a dyele ituxi yâ.”—LUKA 5:32.

MWIMBU 36 Langa o Muxima Wé

ITWANDADILONGA *

1-2. Kyebhi o Sobha Manasa ni Sobha Akabe kadifwile mu ima yabhangele, ni ibhwidisu yebhi itwandatambwijila?

TUMONE jisobha jiyadi jatungile mu thembu yokulu. Umoxi wexile o sobha ya dikwinyi dya ifuxi dya utuminu wa Izalayele; o mukwa, wexile sobha ya ifuxi iyadi ya utuminu wa Judá. Sumbala ene katungu mu thembu imoxi maji ene abhangele ima yavulu yadifu. O sobha jiyadi abhukumukina Jihova, ya abhangesa o mundu kuta ituxi. Kiyadi kya abheza jinzambi jamakutu ya akexile we ni kikuma kya manyinga. Maji o mayala ayadi yá sayi kima mudyâ kikyadifwile. Umoxi ko wasuluka ni kubhanga o ima yayibha kate ku ufwilu wê, maji o mukwa wadyela ya amuloloka o ima yayibha yabhangele. Yá exile ananyi?

2 O majina mâ exile, sobha Akabe ya Izalayele ni sobha Manasa, ya Judá. Ku ima yabhange o mayala ayadi yá kiyadifwile, tutena kudilonga ima yavulu yalungu ni kudyela. (Ika. 17:30; Loma 3:23) O kudyela kulombolola ihi ni kyebhi kitutena kulondekesa kwila twadyela mwene? Etu twabhingi kwijiya o ima yiyi, mukonda twamesena kwila Jihova utuloloka kyoso kituta ituxi. Phala kusanga o itambwijilu ya ibhwidisu yiyi, twandadilonga yabhiti kumwenyu wa jisobha jiyadi jiji ni kumona se ihi itutena kudilonga mu phangu yâ. Mukusuluka twandadilonga we ihi yalongo Jezú yalungu ni kudyela.

IHI ITUTENA KUDILONGA MU PHANGU YA SOBHA AKABE

3. O sobha Akabe wexile muthu wakidifwa kyahi?

3 Akabe wexile o sobha yakasambwadi ya dikwinyi dya ifuxi mu utuminu wa Izalayele. Mwene wakazalele ni Jezabele, mon’a sobha ya akwa Sidonya, wexile o mvwama yakifuxi kya thunda. O ukaza wê, nange wabhekela umvwama mu ixi ya Izalayele. Maji mukonda dya ukaza yú, o kifuxi kyoso kya Izalayele kyate ituxi yavulu kwa Jihova. Jezabele wexile mubhezi wa Bahale, wafunyisa Akabe kumwanga o ubhezelu wamakutu walungile ni kubhanga undumbu mu tembulu kate mwene ni kusatela o twana. Kyoso Jezabele kyexile namvwale o jipolofeta joso ja Jihova jexile mu kilwezu. Avulu, watumina kwa ajibha. (1 Jis. 18:13) Akabe “u bhanga kyayibhila Jihova ku mesu mê, hé u beta mwene dingi [kota] kubhanga kyayibha ene oso a mu dyangelele, ndenge.” (1 Jis. 16:30) Jihova wakexile mumona yoso yakexile mubhanga Akabe ni Jezabele. Jihova wejidile yoso yexile mubhita. Maji, Jihova walondekesa henda mukutumikisa Elija ni jipolofeta jamukwa phala kukwatekesa o mundu kulungulula o ukexilu wâ ni kumusidivila mwene ande dya kubheka o kibwikilu. Maji Akabe ni Jezabele kabhana mátwi.

4. Ihi yatangela Jihova kwa Akabe ni ihi yabhange mwene?

4 Mukusukaku o mwanyu wa Jihova wabhu. Mwene watumikisa polofeta Elija phala kutangela Akabe ni Jezabele, yeji bhita ni ene. O mwiji we woso weji fwa. O izwelu ya Elija yabhangesa Akabe kudivwa kyayibha! Kima kya kudiwana, maji o diyala dyódyo wa “ditulula.”—1 Jis. 21:19-29.

Sobha Akabe walondekesa kwila kadyele ni muxima woso mukonda dyakuta o polofeta ya Nzambi mu kaleya (Tala ojikaxi 5-6) *

5-6. Kyebhi kitwejiya kwila Akabe kadyela ni kidi kyoso?

5 Sumbala Akabe wadyela mukakithangana, o ima yabhange yalondekesa kwila mwene kadyela ni kidi kyoso. Mwene kasoto kuzubha o ubhezelu wa Bahale mu utuminu wê. Mwene kaswinisa akwa kubheza Jihova. Sayi ima yakamukwa yabhange Akabe yalondekesa we kwila mwene kadyela mukidi.

6 Kupholo dya kwenda kyoso Akabe kyexana o Sobha yambote ya Judá, Jozafate, phala kudibunda ne mukubhânga ni akwa Sídya, Jozafate wamubhana o ndunge yakudyanga kusota o polofeta ya Jihova. Kudimatekenu Akabe waditunu o ndunge yu wambe: “Sayi hanji muthu umoxi tutena ku mu tuma kutusotela kwijiya kizwelu kya Ngana; maji emephe ngadizembanê, mukonda eme nuka angi zambwila mbote ya kima, kala kuyibha mukuyibha ngó.” Né kiki mwene wexana polofeta Mika. Akabe walungilye, o polofeta ya Nzambi, wamutudila njimbu yayibha! O diyala didi dyayibha Akabe, kadyela, kabhingi muloloki kwa Jihova, muveji dya kiki wate o polofeta mu kaleya. (1 Jis. 22:7-9, 23, 27) Sumbala wate o polofeta ya Jihova mukaleya, Akabe katena kubhanga kima phala kufidisa o izwelu ya polofeta kudikumbidila. Mu ita yakayela Akabe amujibha.—1 Jis. 22:34-38.

7. Kyebhi Jihova kyatumbula Akabe kyoso mwene kyafu?

7 Kyoso Akabe kyafu, Jihova walondekesa kyebhi kyakexile kumutala. Kyoso o sobha yambote Jozafate kyabhuluka, Jihova watumikisa polofeta Jehu phala kumubazela, mukonda dya kubhanga o kikutu ni Akabe. O polofeta ya Jihova wambe: “Eye weji ku kwatekesa muthu wayibha, ni kuzola yó azembe Jihova?” (2 Mal. 19:1, 2) Kindala xinganeka: Se o kudyela kwa Akabe kwexile kwa kidi mwene, se phata o polofeta ya Jihova keji mutumbula kala muthu wayibha, wazembele Jihova. Mukidi Akabe wadyela maji kadyela ni muxima woso.

8. Ihi itutena kudilonga kuphangu ya Akabe?

8 Ihi itutena kudilonga kuphangu ya Akabe? Kyoso mwene kyevu o njimbu ya kibwikilu kya mwiji wê, Akabe kudimatekenu waditulula. Mwene wamateka kyambote. Maji kupholo dya kwenda, o ibhangelu yê yalondekesa kwila kadyela ni muxima woso. Kyenyiki, phala kudyela twatokala kubhanga dingi kima; o kuzwela ngó twaluwala mukonda dya kima kitwabhange, kiki soko. Yalungu se ihi ilombolola o kudyela kwa kidi, kindala twandadilonga o phangu ya Manasa.

IHI ITUTENA KUDILONGA KUPHANGU YA SOBHA MANASA

9. Manasa wexile sobha yakidifwa kyahi?

9 Mukubhita hama jiyadi jamivu, Manasa wakituka sobha ya Judá. Mwene wabetele kota mukubhanga o ima yayibha Akabe ndenge! O Bibidya yamba: “Anga ubhanga mwene kyayibha kyavulu bhupholo ya Jihova, mbé o ku mu lokalala o njinda yê.” (2 Mal. 33:1-9) Mu tembulu ikôla ya Jihova, Manasa wabhangelemu jikalatódyo ja jinzambi jamakutu, katé mwene watulamu kiteka kyalungile ni ubhezelu wa undumbu! Mwene wakexile mudita mu maka alungile ni wanga, kuzambula ni kusatela. Mwene we “wa zunza manyinga avulu.” Mwene wajibha athu avulu katé wa “bhitisa we an’ê mu túbhya,” mukwa satela ku jinzambi jamakutu.—2 Jis. 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Kyebhi Jihova kyabazela Manasa, ni ihi yabhange mwene?

10 Kala Akabe, Manasa waditunu kwivwa o kitendelesu kya Jihova bhukaxi ka jipolofeta Jê. Kiki “kyabhangesa Jihova [kutula] ku thandu dyâ [Judá] o ilamba ya kifuxi kya sobha ya Asídya; ene anga Manasa amukwatela mu minya, hé amukuta ni malubhambu anga amwambata ayanê ku Babilónya.” Kukala mukaleya ku Babilonya kwabhangesa Manasa kuxinganeka kyavulu mu ima yabhangele. Mwene wa sambe kyavulu kwa Jihova Nzambi yê, anga udibhomba, utoloka mwene kyavulu kwa Nzambi ya jitata jê.” Katé mwene, Manasa wabhange dingi ima. “Mwene . . . wa sambe kyavulu kwa Jihova Nzambi yê.” Mukidi Manasa “anga Umusambela.O diyala didi dyayibha wexile mulungulula o ukexilu we. Mwene wamateka kumona Jihova kala “Nzambi yê,” wasambe kwa sé kufula.—2 Mal. 33:10-13.

Sobha Manasa walondekesa kwila wadyele ni kidi kyoso mukuzubha o ubhezelu wamakutu (Tala okaxi 11) *

11. Kala kilondekesa o divulu dya 2 Malunda 33:15, 16, kyebhi Manasa kyalondekesa kwila mwene wadyela ni kidi kyoso?

11 Mu kithangana kyenyokyo, Jihova watambwijila o musambu wa Manasa. Mwene wamono kwila Manasa, walungulukile mwene mukonda dya ima yabhingi mu musambu. Jihova waloloka Manasa yu wamwehela kukala dingi sobha. Manasa wabhange yoso phala kulondekesa kwila wadyela ni muxima woso. Mwene wabhangele ima yakambele kubhanga Akabe. Mwene walungulula o ukexilu wê, wasoto kuzubha o ubhezelu wamakutu, waswinisa o mundu kubheza Jihova. (Tanga 2 Malunda 33:15, 16.) Manasa wabhingile kuswina ni kukala ni kixikanu phala kubhanga o ima yiyi. Mukonda, ande dya kudyela, mwene wexile ni jiphangu jayibha ja mwiji, ni athu afuma ni mundu wê mumivu yavulu. Maji kyoso Manasa kyakukile kyá, wasoto kuyudika o ima yoso yayibha yabhangele. Mukonda dya kiki, mwene wexile phangu yambote phala o mulawula wê, o munzangala, Joziya. Kupholo dya kwenda wakituka sobha yambote.—2 Jis. 22:1, 2.

12. Ihi itutena kudilonga kuphangu ya Manasa yakudyela?

12 Ihi itutena kudilonga kuphangu ya Manasa? Mwene waditulula, wabhange dingi ima. Mwene wadyondela o muloloki wa Jihova, walungulula o ukexilu wa mwenyu wê. Mwene wasoto kubatula o maka abhekele; wabhangele yoso yatenene phala kubheza Jihova, wakwatekesa we akwa kubhanga kiki. O phangu ya Manasa ikwatekesa yó ene mubhanga ima yavulu yayibha. O yabhiti ni Manasa ilondekesa kwila Jihova Nzambi “muthu wambote, ulenguluka kuloloka.” (Jisá. 86:5) Jihova wandaloloka yó adyela mwene ni kidi kyoso.

13. Bhana kifika kitukwatekesa kutendala ima yalungu ni kudyela.

13 Manasa wabhange dingi kima muveji dya kuluwala ngó mukonda dya ituxi yê. O kiki kitulonga disá dyakatunda dyalungu ni kudyela. Tala o kifika kiki: Eye uya mudiloja anga ubhinga bolo kumusumbixi. Maji muveji dya kukubhana o bolo, o musumbixi ukubhana ngó diyaki. Weji sanguluka? Mukidi kana! O kwila weji sanguluka se o musumbixi ukujimbulula kwila o diyaki kyene o kima kya betakota phala kubhanga o bolo? Lwamukwa dingi kana, kiweji sanguluka! Kyene kimoxi we, Jihova ubhinga kumukwa ituxi phala kudyela. Se muthu udivwa kyayibha mukonda dya ituxi yê, o kiki kima kyambote. O kubhanga kiki kibhanga mbandu yakima kyabetakota mukudyela, maji kikyene ngó. Mukiki, ihiphe yabhingi dingi? Tudilonge ima yalungu ni maka yá mukifika kyate Jezú.

KYEBHI KITWIJIYA KWILA O MUTHU WADYELA MWENE NI KIDI KYOSO

Kyoso o mona wabhukumuka kyasungu o kilunji, mwene wabhange njila yalebha phala kuvutuka kubhata (Tala ojikaxi 14-15) *

14. Mukifika kyate Jezú kima kyahi bhangele o mona wajimbidile kilondekesa kwila wadyele ni kidi kyoso?

14 Jezú wazwela o musoso uswinisa walungu ni mona watexika utusanga mudivulu dya Luka 15:11-32. Sayi munzangala wabukumukine tat’ê, waxisa o dibhata, yu wayi ku “ixi yadikanga.” Kwenyoko wadite mu undumbu, wambata mwenyu wayibha. Kyoso o mwenyu we kiwabhonzele mwene wamateka o kuxinganeka yalungu ni ima yayibha yasolele o kubhanga. Mwene wamono kwila o mwenyu we wabetele o kuwabha kyoso mwene kyakexile mu inzo ya tata yê. Jezú wambe kwila o munzangala ‘wasungu kilunji,’ wasolo kuvutuka kudibhata ni kubhinga o muloloki kwa tata yê. Mukithangana kiki, o mona wamono kwila wasolele kubhanga ima yavulu yayibha. Kiki kyexile kima kyambote. Maji o kwila o kubhanga kiki kyasokele? Kana. Mwene wabhingile kulungulula o ukexilu wa mwenyu wê!

15. Kyebhi o mona wajimbidile mukifika kya Jezú walondekesa kwila wadyele ni kidi kyoso?

15 O mona wajimbidile walondekesa kwila wadyela ni kidi kyoso mu ima yabhangele. Mwene wabhangele njila yalebha phala kubhixila kudibhata dyâ. Kyoso kyazwela ni tat’ê, mwene wambe: “Ngate kituxi kudyulu kwa Nzambi ni mu ngongo kokwé! Ki nga fwama dingi ku ng’ixana ngi mon’é.” (Luka 15:21) O munzangala wadyela ni muxima we woso wamesenene kuyudika o ukamba we ni Jihova. Mwene waxikina we kwila o ima yabhangele yaluwalesa tat’ê. Mwene wabhange yoso phala kutambula o muloloki wa tat’ê, katé mwene wakexile polondo phala kumutalatala kala mukalakadi wa tat’ê! (Luka 15:19) O kifika kiki, kimusoso ngó phala kutuswinisa. O musoso yú utena kukwatekesa kyavulu o tufunga; utena kwa akwatekesa kyoso kyasota kumona se o muthu wate o kituxi kyadikota wadyela mwene ni kidi kyoso.

16. Mukonda dyahi kibhonza o tufunga kutonginina kwila o muthu wate o kituxi wadyela mwene ni kidi kyoso?

16 Kikikalakalu kyofele phala o tufunga kutonginina kwila o muthu wate o kituxi kyadikota kindala wadyela mwene ni kidi kyoso. Mukonda dyahi? Mukonda o tufunga katena kwijiya yala kumuxima. Kyenyiki ene atokala kumona kima kwa phang’yâ kilondekesa kwila mwene wazembe kya o ima yayibha yabhangele. Sayi ithangana o tufunga adyôngeka ni muthu wate o kituxi kyadikota, maji nange kamono kima kilondekesa kwila mwene wadyela ni kidi kyoso.

17. (a) Bhana kifika kilondekesa kwila o muthu waluwala ni ima yabhange kikisoko phala kulondekesa kwila mwene wadyela ni kidi Kyoso. (b) 2 Kolindu 7:11, ijimbulula kyebhi yatokala kubhanga o muthu wadyela mukidi?

17 Xinganeka mu kifika kiki: Phange uta phanda mumivu yavulu. Muveji dya kusota o kikwatekesu mwene usweka o kituxi kyê ku muhatu wê, kumakamba ni ku tufunga. Kudisukilu amutungununa. Kyoso o tufunga kyazwela né, amona o ima ilondekesa kwila mwene wate phanda, mwene uxikina kwila kidi mwene katé mwene udyela kyavulu. O kwila kiki kyasoko? O tufunga atokala kumona dingi ima, muveji dya kutala ngó kwila waluwala mwene ni ima yabhange. O diyala didi kate o kituxi muveji imoxi, mukonda dya kusola kyayibbha. Muveji dya kiki, mwene wate o kituxi muveji javulu. O diyala didi kayi muvondadi yê mukufisala o kituxi maji amutungununa. Mukiki o tufunga abhingi kumona ima ilondekesa kwila mwene wamulungulula o ukexilu wê, wamulungulula o ibanzelu yê, o ukexilu wakudivwa ni ibhangelu yê. (Tanga 2 Kolindu 7:11.) O kiki kyandabhinga kithangana kyasoko phala o diyala kulungulula ni kulondekesa kwila mwene wadyela mwene. Nange kwandabhinga kumusandula mukilunga mu kithangana kyasoko.—1 Kol. 5:11-13; 6:9, 10.

18. Kyebhi o muthu amute mukamukonde kyalondekesa ni kidi kyoso kwila wadyela ni ihi itena kubhita?

18 Phala kulondekesa kwila wadyela ni kidi kyoso, o muthu amute mukamukonde watokala kuya muyônge ithangana yoso, kukayela o itendelesu ya tufunga ni kukala ni ukexilu wakudilonga o Bibidya ubheka we ni kusamba ithangana yoso. Mwene watokala we kubhanga yoso phala kulenga o ima itena kumubhangesa kuta dingi o kituxi. Se mwene ubhanga yoso phala kuyudika dingi o ukamba wê ni Jihova, mwene utena kudyelela ni kidi kyoso kwila Jihova wandamuloloka, o tufunga andamukwatekesa phala kuvutuka dingi mukilunga. Mukidi, kyoso tufunga kyasota kumona se muthu wate o kituxi wadyela mwene mba kana, ene abhingi kwijiya kwila kala maka kadifu; kyenyiki abhingi kulenga o ukexilu wakufundisa se kuyuka.

19. O kudyela kwakidi kwalungu ni ihi? (Izekiyele 33:14-16)

19 Kala kitwadilongo o kudyela kwa kidi kikwalungu ngó ni kuzwela kwila twadyela o ituxi itwate. O muthu watokala kulungulula o ukexilu wê wakudivwa ni wakubanza ni kubhanga ima ilondekesa kwila wadyela mwene mukidi. Kiki kyalungu ni kweha o ima yayibha ni kuvutuka kubhanga o ima mu ukexilu wa Jihova. (Tanga Izekiyele 33:14-16.) O kima kyabetakota, o muthu wate o kituxi watokala kusota kukala dingi ni ukamba wambote ni Jihova.

KWATEKESA O MUTHU WADYELA

20-21. Kyebhi kitutena kukwatekesa o muthu wate o kituxi kyadikota?

20 Jezú wajimbulula o mbandu yabetakota mu ukunji wê kyoso kyambe: “Eme . . . ngeza mù kwixana akwa ituxi, n’a dyele ituxi yâ.” (Luka 5:32) O kiki kyene kitwamesena we o kubhanga. Tuxinganeke kwila tweza mukwijiya kuma o kamba dyetu dyakazola wate kituxi kyadikota. Mukiki, ihi itwatokala o kubhanga?

21 O kwila twandasweka o kituxi kyate kamba dyetu kutufunga? Etu kitwandatena kusweka o kituxi mukonda Jihova yu umona. (Jisa. 5:21, 22; 28:13) Eye utena kukwatekesa kamba dyê phala kuzwela ni tufunga na mukwatekese. Abha se kamba dyê udituna kuzwela ni tufunga? Eye watokala kutangela kutufunga yalungu ni maka yá, mukubhanga kiki wandalondekesa kwila eye wamesena mwene kumukwatekesa. Kima kyambote kubhanga kiki, mukonda se mwene katambula o kikwatekesu kya tufunga ni kudyela, utena kuzanga o ukamba wê Jihova!

22. Ihi itwandazwela mumilongi yakayela?

22 Abha se o muthu uta kituxi wenda njila yadikanga, usuluka kuta o kituxi muthembu yavulu, o kwila o tufunga atokala kusola se amuta mukamukonde? O kwila kiki kilombolola kwila mwene katokala kumutalatala ni henda yoso? Mumilongi yakayela twandazwela yalungu ni ukexilu wa henda wa Jihova wakubazela yó ate o ituxi, ni kyebhi kitutena kukayela o phangu yê.

MWIMBU 103 O Tufunga—Mawujitu a tu Bhana Jihova

^ kax. 5 O kudyela kwa kidi kikwalungu ngó ni izwelu yakwamba twadyela o ituxi itwate. Bhukaxi ka phangu ya Sobha Akabe, ya Sobha Manasa, ni ya mona wajimbidile mukifika kyate Jezú, o milongi yiyi yandatukwatekesa kutendela se o kudyela kwa kidi kulombolola ihi. Twandazwela we ima yatokala kuxinganeka o tufunga kyoso ene kyabhinga o kusola se phange wate kituxi kyadikota, se mukidi wadyela mwene mba kana.

^ kax. 60 KILOMBOLWELU KYA FOTO: Sobha Akabe ni njinda yoso watumina o alangidi wê kukwata polofeta ya Jihova, Mika, phala kumuta mukaleya.

^ kax. 62 KILOMBOLWELU KYA FOTO: Sobha Manasa wamutumina kubula o iteka yatele mwene mu tembulu.

^ kax. 64 KILOMBOLWELU KYA FOTO: O mona wajimbidile, watohoka kyoso kyabhange o njila yalebha o kyoso kyamono o dibhata dyâ mudikanga o muxima wamutululuka dingi.