O JIHEBELEWU mu Ixi Yokanene, exile mutala o dimatekenu dya muvu mu kithangana kya kukuna jimbutu, mu izuwa yetu mu mbeji ya Katutu ni ya Kamusasadi.

O athu exile mu kondala o jimbeji, bhukaxi ka kunyunga kwa dyeji, kwexile mubhanga 29 mba 30 a izuwa. Ene exile mukondala o mivu bhukaxi ka kunyunga kwa mwanya. Maji o kukondala o muvu bhukaxi ka kunyunga kwa dyeji kwa bhutile dingi, o kukondala bhukaxi ka kunyunga kwa mwanya kwa lebhele dingi. Ene atokalele kusota ndunge phala o kithangana kiki ki sokelele. Akexile mubhanga kiki mu kubandekesa izuwa mba sayi mivu, mu kubandekesa mbeji ande dya kumateka muvu wa ubhe. Mu ukexilu yú, o kalendalu keji sokela ni kithangana kya kukuna jimbutu ni kithangana kya kubhongolola.

Maji mu izuwa ya Mozé, Nzambi watangela o mundu Wê kwila o muvu wâ, wejimateka mu mbeji ya Abibi mba ya Nizá. (Mak. 12:2; 13:4) Mu mbeji yiyi, ene exile mubhanga fesa yalungile ni kubhongolola kwa sevada.—Mak. 23:15, 16.

O mukwa kutokwesa amwixana Emil Schürer, mu divulu dyê dizwela yalungu ni Jijudé mu izuwa ya Jezú, mwene wasoneka kiki: “Ki kyabhonzele kwijiya se muvu webhi ejibandekesaku mbeji mu Kalendalu. O fesa ya Phasu atokalele ku ibhanga mu dyeji dyezala (lua cheia), mu mbeji ya Nizá (kizuwa kya 14 kya Nizá). Maji atokalele ku ibhanga mu mbeji ya Katanu mba Kasamanu, mu kizuwa kyejikayela, kyoso o usuku ni mwanya usokelela mu ji ola . . . Kyenyiki, mu kubhixila o disukilu dya muvu, se o Jijudé ejimona kwila o fesa ya Phasu, eji ku ibhanga ande dya kubhixila o kizuwa kyatokala, ene ejibandekesamu dingi mbeji imoxi.”

O Jimbangi ja Jihova akayela o ndunge yiyi phala kusola o kizuwa kya Lembalasa ya Kufwa Kwa Jezú. Kiki kibhita mu mbeji ya Katanu mba ya Kasamanu, mu kizuwa kya 14 kya Nizá kala kilondekesa o kalendalu ka Jihebelewu. Ande dya kubhixila o kizuwa kiki, o jiphange mu ngongo yoso a atangela kyá. *

Maji kyebhi o Jihebelewu kyejidile o disukilu dya jimbeji ni dimatekenu dya mivu? Etu lelu tutena kubhanga kiki mu kumona o kalendalu mu phaphela mba bhukaxi ka mutelembe wetu. Maji m’ukulu kyabhonzele dingi.

Mu izuwa ya Dilúvyu, o athu exile mumona kwila o mbeji yakexile ni 30 a izuwa. (Dim. 7:11, 24; 8:3, 4) Maji mu kubhita thembu, o Jihebelewu akexile mu mona kuma o mbeji ki yexile ngó ni 30 a izuwa. Phala o Jihebelewu, o mbeji yamatekene kyoso kyejimoneka o dyeji dya thethama (lua nova). Kyoso kyejibhita 29 mba 30 a izuwa tunde kyamateka o mbeji yatundumu, ene exile mu kwijiya kwila o mbeji ya ubhe yamateka.

Sayi kizuwa, Davidi ni Jonata azwela kiki yalungu ni mbeji: ‘Mungu-ze o mbeji ya thethama.’ (1 Sam. 20:5, 18) Mu hama ya 11 A.K.K., o akwa Izalayele ejidile o dimatekenu dya jimbeji ande dya kubhixila o kithangana. Kyebhi ene kya kijidile? O Míxena, o divulu di phopheka o ijila ni itumu ya Jijudé, ikwatekesa kwijiya o maka yá. Yene ilondekesa kwila, kyoso o Jijudé kyatundu mu ubhika mu ixi ya Babilonya, o akwa inzo yadikota ya kufundisa ya Jijudé, éne akexile mu ki bhanga. Mu sambwadi dya jimbeji ja jifesa, o akwa inzo ya kufundisa akexile mu dyongeka mu kizuwa kya 30 kya mbeji. O mayala enyá, atokalele kuzwela o ithangana ya dimatekenu dya jimbeji. Ihi yexile mubhanga?

O mayala atungile ku milundu mu mbanza ya Jeluzaleme, mu usuku, exile mu tala ku dyulu, phala kumona se kwejimoneka dyeji dyathethama. Ene anga exile mutangela o athu atokalele mu inzo yadikota ya kufundisa. Kyoso kyexile mwa tangela ku athu avulu kuma kwamoneka dyeji dyathethama, o akwa inzo ya kufundisa, exile mu kwamba  kuma o mbeji ya ubhe yamateka. Majiphe ihi yejibhita se o matuta ni dimume dyeji fidisa o mayala kumona o dyeji dyathethama? Ene ejizwela kwila o mbeji yala ni 30 a izuwa, anga kyejimateka mbeji ya ubhe.

O Míxena izwela kwila, phala kubhanga o ngolokela kuma o mbeji ya ubhe yamateka, o akwa inzo yadikota ya kufundisa, akexile mu tuma kutakula túbhya bhulu tundé ku Mulundu wa Midiva, wazukamene ku Jeluzaleme. Mu jimbanza ja mukwá mu Izalayele, exile we mu takulamu túbhya bhulu ku milundu phala kwijidisa o athu. Mu kusuluka, akexile mutumikisa athu phala kutudila o njimbu yiyi. Kyenyiki o Jijudé mu Jeluzaleme, mu ixi yoso ya Izalayele, ejidile kuma o mbeji ya ubhe yamateka. Mu kiki, enyoso ejitena kubhanga o jifesa jâ mu kithangana kimoxi.

O mukanda wakayela, wanda tukwatekesa kwijiya o jithembu, o jifesa ni jimbeji mu kalendalu ka Jihebelewu.