Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Atangi a Madivulu Metu Ebhula

Atangi a Madivulu Metu Ebhula

O kuila o Jikidistá a tena ku dilanga ni Dispositivo Intrauterino mba mola i langa o kuvuala kuâ, sé ku luualesa Nzambi?

Ia lungu ni maka enhá, o dikaza diene dia tokala ku sola kima. Ene a tokala ku sola kima kia a kuatekesa ku kala ni kitongoluelu kia zele. Phala kubhanga kiki, ene a tokala ku tokuesa kiambote kiebhi ki kalakala o Dispositivo Intrauterino (DIU), ni ku sokesa ni itumu ia Bibidia ia tokala ku kaiela.

Jihova ua tumina Adá ni Eva: “Vualenu, mu sokoloke.” Mu kubhita kithangana ua bhana ue o kitumu kiki kua Noué ni muiji uê. (Dimatekenu 1:28; 9:1) O Kidistá kala ni kijijidiku kia ku kumbidila o kitumu kiki. Mu veji dia kiki, dikaza dioso dia tokala ku sola se a-nda dilanga kiebhi, ia lungu ni kuvuala tuana, ni ku sola ue o kithangana kia-nda kala ni ana.

Ima ioso i sola o dikaza, ia tokala ku kaiela o itumu ia Bibidia. Mukonda, kituxi kia dikota ku selula o mona uala mu mala. Ku selula kifua, o kujibha o mona mu mala, né muene se o divumu ki dia kulu luua. O Bibidia i longa kuila o ku selula kituxi. O muthu u bhanga kiki, u londekesa kuila ka mu xila o muenhu. (Makatukilu 20:13; 21:22, 23; Jisálamu 139:16; Jelemiia 1:5) Maji o kuila kituxi o muhatu ku kala ni Dispositivo Intrauterino?

Maka iá a a zuela mu A sentinela de 1 de Janeiro de 1980, mbandu 31-32. O Dispositivo Intrauterino iokulu, javulu a kexile mu ji bhanga ni plástico, a i tula mu úteru ia muhatu ka mesena kuvuala hânji. O milongi ienhoio ia lombolola kuila, o athu kejidile kiambote kiebhi ki kalakala o Dispositvo Itrauterino. Jingijiie javulu ambe kuila, o dispositivo didi di fidisa o mbutu ia diiala (Esperma), ku takana ni mbutu ia muhatu (Óvulu). O mbutu ia muhatu ia bhingi i takana ni mbutu ia diiala phala ku mateka muenhu ua ubhe.

Né kiki, sai ima ia londekesa kuila, né muene ni dispositivo intrauterino, o mbutu ia muhatu i tena ku mateka ku kula mu mala. O mbutu iii, kioso ki i takana ni mbutu ia diiala, i mateka ku kula bhu kanga dia úteru, bhu trompas de falópio, o divumu didi a dixana ectópica. Ku mbandu iengi, nange o mbutu iii, iia katé bhu uteru, maji o dispositivo di fidisa o mona ku kula mu kididi kia tokalele. Se o mbutu ia muhatu io fekundala i bhixila bhu uteru, o dispositivo intrauterino i fidisa phala ki di bokone mu homba ia uteru. Kiki, kia difu ni ku selula. O milongi ia Mulangidi ia zuela dingi kuila: “O Kidistá ua mesena muene kuijiia se u tena mba kana ku kala ni dispositivo intrauterino, ua tokala ku tokuesa kiambote o maka iá. Ka jimbe kuila o Bibidia i longa kuma o muenhu kima kikôla.”—Jisálamu 36:9.

Maji tundé ku muvu ua 1980, o ima ia lunguluka ia lungu ni ji dispositivo jiji, ni mu ungijiie ua milongo.

Kiene muene. Mu muvu ua 1988, ku Estados Unidos kua moneka o dispositivo intrauterino io bhange ni ngondo. O kia bhixila o muvu ua 2001, a bhange o dispositivo hor-monal. Kiebhi ki kalakala o ji dispositivo jiji?

Ngóndo: Kala ki tua zuela kiá, o dispositivo intrauterino a i bhange phala ku fidisa o mbutu ia diiala ku takana ni mbutu ia muhatu. Maji kuala dingi. O dispositivo dio bhange ni ngondo, diala ni kima ki jibha o mbutu ia diiala. * (Tala ku luiji.) Iene, i lungulula o revestimento ia úteru.

Hormonal: O dispositivo intrauterino didi, iala ni ji hormona ji moneka mu ji comprimidos ji fidisa o muhatu kuimita (anticoncepcionais). Sai ahatu, kia kala ni dispositivo didi, o mbutu mba óvulu ki i moneka. Se-phe ki i moneka, o fekundasá ki i tena ku bhita. Ku mbandu iengi dingi, o hormona iala mu dispositivo didi, i lungulula o revestimento ia úteru. * (Tala ku luiji.)

Kala ki tua mono kiá, o ji dispositivo jiji, ji lungulula o revestimento ia útero. Abha se o óvulu i takana ni mbutu ia diiala? Mukonda dia dispositivo, o revestimento ia útero ki ieji kala kididi kia fuama phala o óvulu kukala-mu. Kiki kilombolola kuila, o muhatu keji tena kuimita. Maji o jingijiie ji zuela kuila, kiki ki bhonza kubhita, ni kuila kiene ki tena ue kubhita ni athu a di langa ni ji comprimido ji fidisa o muhatu kuimita.

Mu kiki, sé-ku muthu u tena kuzuela ni kidi kioso kuila, se o muhatu u di langa ni ji dispositivo jiji, ka-nda kuimita. Maji o jingijiie amba kuila, mukonda dia jindunge javulu ja londekesa o milongi iii, ki bhonza kiavulu o muhatu u di langa ni ji dispositivo jiji kuimita.

O dikaza dia mesena ku di langa ni Dispositivo Intrauterino, dia tokala kuzuela ni dotolo phala ku mu londekesa o ji Dispositivo ji moneka dingi ku diembu diâ. Ene a tokala ue ku ibhuidisa o jimbote, ni ibhidi i tena ku di bhana na-iu o muhatu mu ku kaiela o ndunge iii. Maji o munumi ni muhatu ka tokala kuehela muthu uoso-uoso, né muene o dotolo kua tangela o kima kia tokala o kubhanga. (Loma 14:12; Ngalásia 6:4, 5) Maka iâ, o dikaza diene dia tokala kusola. Ene a tokala kubhanga o ima mu ukexilu u sangulukisa Jihova, n’a kale ni kitongoluelu kia zele.—Sokesa ni 1 Timote 1:18, 19; 2 Timote 1:3.

^ kax. 8 Sai divulu dia itendelesu ia lungu ni sauidi ku ixi ia Inglaterra, iambe ixi: “O dispositivo se a di vudisa o ngondo, i kuatekesa mu 99% ndenge. Kifua ku hama ia ahatu ala ni dispositivo intrauterino, nange muhatu umoxi ngó uimita ku muvu umoxi. Se a tolesa o ngondo, o muhatu u tena kuimita.”

^ kax. 9 Kuma o dispositivo intrauterino hormonal, i bhanga kiambote ku útero, jidotolo javulu ene mu i tendelesa phala o ahatu makudi ni makaza ene mu di bhana ni jindolo ni ku bhomba manhinga avulu mu kithangana kiâ.