Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

‘Ng’ejiia Kuma Muene Ua-nda Fukunuka’

‘Ng’ejiia Kuma Muene Ua-nda Fukunuka’

“Kamba dietu Lázalu uaii ku kilu. Maji eme ngiia-phe ku mu phaphumuna.”​—NZUÁ 11:11.

MIMBU: 54, 154

1. Kidielelu kiahi kiexile na-kiu Marta? (Tala o foto ia dianga.)

MARTA uexile dikamba, ni dixibulu dia Jezú. Sai kizuua muene ua luualele kiavulu. Phang’iê Lázalu ua fuile. O kuila sai kima kieji tena ku mu konda o malamba? Kiene muene. Jezú ua mu kanena: “Phang’ié ua-ndu fukunuka.” Tuejiia kuila, o izuelu iii, ki ieji zubha o kikote kiê. Maji né kiki, Marta ua dielela mu kikanenu kia Jezú, iú uambe: ‘Ng’ejiia kuma ua-nda fukunuka mu difukunukinu dia kizuua kia kà suka-ku.’ (Nzuá 11:20-24) Muene ua dielele ni kidi kioso kuila, ku hádia phang’iê ueji fukunuka. Maji mu kithangana kieniókio, Jezú ua bhange madiuanu. Muene ua fukununa Lázalu.

2. Mukonda diahi kima kiambote kudielela ku difukunukinu kála Marta?

2 Ki tu tokala ku kingila kuila, Jezú mba Tat’ê Jihova, a-nda fukununa o jindandu jetu mu thembu iii. Maji o kuila tu dielela ue ni kidi kioso kuma, ku hádia, kua-nda kala difukunukinu, kala kia dielele Marta? Nange eie ua fundu muadi ué, muhatu, tata, manh’inu, kuku mba mon’a. Eie ku tena dingi kuzuela, ku di bhabha, ni kuelela nau. Maji kisangusangu kia dikota ku dielela ku difukunukinu, kala Marta. Mukonda dia kiki, eie u tena kuzuela: ‘Ngejiia kuila, ku hádia ndandu iami ua-nda fukunuka.’ Né kiki, kala muthu mudietu ua bhingi kuxinganeka kiambote se mukonda diahi u xikina ni kidi kioso kuila, ku hádia, o jindandu jetu ja-nda fukunuka.

3, 4. Ihi ia bhange Jezú, ni kiebhi kia kolesa o kixikanu kia Marta?

3 Marta ua tungile mu mbanza ia zukamene ni Jeluzaleme. Mu kiki, nange muene ka muene Jezú kufukununa o mon’a mutudi ua Naini ia Ngalileia. Né kiki, nange Marta uevu ia lungu ni difukunukinu dia mon’a mutudi. Nange muene uevuile ue kuila, Jezú ua fukunuine o mon’a kilumba ua Jailu. O jindandu joso ja Jailu, ‘ejidile kuma o kilumba ua fuile.’ Mu kiki, Jezú ua kuata o lukuaku lua kilumba, anga u zuela uixi: “Mon’a Kilumba balumuka!” O kilumba anga ki balumuka. (Luka 7:11-17; 8:41, 42, 49-55) Marta ni Madiia, ejidile kuila, Jezú uexile ni kutena kua kusaka mauhaxi. Ene a dielele kuila, se Jezú uejile kioso Lázalu kia kexile mu kata, muene ueji mu saka. Kuma Lázalu ua fuile kiá, kidielelu kiahi kiexile na-kiu Marta? Marta uambe kuila ku hádia, Lázalu ueji fukunuka, mu “kizuua kia kà suka-ku.” Ihi ia mu bhangesa kukala ni kidielelu kiki kia dikota? Mukonda diahi u tena kudielela kuila, ku hádia kua-nda kala difukunukinu, mua-nda fukunuka o jindandu jé ja kazola?

4 Sai ima iavulu i tu bhangesa kuxikina ku difukunukinu. Tua-nda dilonga ia lungu ni ima i kolesa o kixikanu kietu ku difukunukinu. Mu kidi, eie u tena kusanga mu Bibidia jipondo ki ua ji banzele luua, maji ja-nda kolesa o kixikanu kié, kia kuila, ku hádia ua-nda mona dingi o jindandu jé ja kazola jafú kiá.

MISOSO I TU BHANA KIDIELELU!

5. Mukonda diahi Marta uejidile ni kidi kioso kuila, Lázalu ueji fukunuka?

5 Marta kambe kuila: ‘Nga mu kingila o kizuua kia-nda fukununa phang’iami.’ Maji muene uambe ni kidi kioso: ‘Ng’ejiia kuma muene ua-nda fukunuka.’ Ihi ia bhangesa Marta ku kala ni kidielelu kioso kiki? Muene uejidile o misoso ia madifukunukinu a bhitile kiá m’ukulu. Mu undenge uê, nange ua dilongo o misoso iii kubhata diê mba mu dilombe. Kindala tua-nda dilonga misoso itatu ia madifukunukinu a a tumbula mu Bibidia.

6. Marta ua dilongele ia lungu ni difukunukinu diebhi?

6 O difukunukinu dia dianga, dia bhiti kioso Nzambi kia bhana kutena kua polofeta Elija, phala kubhanga madiuanu. Ku ixi ia Izalaiele, mu mbanza ia Seleta, kuexile mutudi ua zalela Elija, né muene uexile ngadiama. Mu suluka Jihova ua bhangele madiuanu. Muene kehela o fuba ia mutudi ni maji mé kubhua, mu kiki, o muhatu ni mon’ê kafu ni nzala. (1 Jisobha 17:8-16) Mu ku bhita thembu mon’ê ua kate iú uafu. Maji Elija ua kuatekesa o mutudi. Muene ua di zale lutatu ku mukutu ua kamona, anga u samba kua Jihova uixi: “Nzambi iami, nga ku dióndo, muenhu ua kamona kaka vutula-u u bokone dingi moxi diê!” Nzambi uevu o musambu ua Elija, anga munzangala u fukunuka! Didi diene o difukunukinu dia dianga dio tumbule mu Bibidia. (Tanga 1 Jisobha 17:17-24.) Mu kidi, Marta uejidile kiambote o musoso iú.

7, 8. (a) Kiebhi Ilizeu kia kuatekesa o muhatu ua fundu o mon’a? (b) O madiuanu a bhangele Ilizeu, a londekesa ihi ia lungu ni Jihova?

7 O difukunukinu dia kaiiadi dio tumbule mu Bibidia, a di bhange kuala polofeta Ilizeu. Mu mbonge ia Suneme, muexile muhatu mukua Izalaiele ua kambele o mona. Mu ku zalela Ilizeu, Jihova ua besoala o muhatu ni muadi’ué ni kana ka diiala. Mu ku bhita tu mivu, o mon’a muenhú uafu. O muhatu iú ua luualele kiavulu. O ku luuala kuê kua mu bhangesa kuenda 30 a jikilómetulu phala ku disanga ni Ilizeu ku Mulundu ua Karmelu. Ilizeu ua tumikisa mukuatekexi uê Jeazí, phala ku fukununa o mon’a. Maji Jeazí ua lémbua ku mu fukununa. Mu ku suluka, o muhatu ua bhixila ni Ilizeu ku bhata diê.—2 Jisobha 4:8-31.

Nzambi ua londekesa o kutena kuê kua ku fukununa o athu afu

8 Ilizeu ua bokona m’onzo muexile o kimbi kia mon’a, iú ua sambe. Jihova ua tambuijila o musambu ua Ilizeu. Mu kiki ua bheka o mon’a ku muenhu. Kioso muhatu kia mono o mon’a ua fukunuka, ua sanguluka kiavulu! (Tanga 2 Jisobha 4:32-37.) Nange muene ua lembalala o musambu ua bhangele Hana. Hana kexile mu vuala. Maji ku pholo Jihova ua mu besoala ni mon’a, a mu ixanene Samuuele. Hana ua sambe kua Jihova mukonda muene uejidile kuila, Nzambi “u tulula athu katé mu mbila, anga u balumuna athu ku’alunga.” (1 Samuuele 2:6) Mu ku fukununa o mon’a muhatu ua Suneme, Nzambi ua londekesa o kutena kuê kua ku fukununa o athu afu.

9. Jimbulula o difukunukinu dia katatu diala mu Bibidia.

9 Kiafu Ilizeu kua bhiti kima ki bhangesa ku diuana. Muene ua kalakala kala polofeta mu 50 a mivu ndenge. Mu ku suluka “anga Ilizeu u kala mu kata, o uhaxi ue ueniú uene uafu na-u.” Mu kubhita mivu, o mukutu ua Ilizeu ua subhukile ngó ifuba. Sai kizuua, akua Izalaiele akexile mu-ia mu funda kimbi. Mu kithangana kienhokio, a mono jinguma akexile mu kuiza. Akua Izalaiele a bhange ioso phala ku lenga, mu ku lenga a takula o kimbi mu mbila ia Ilizeu. O Bibidia iamba: “Muthu ió kia laukila mu mbila, ua [tula] ku ifuba ia Ilizeu, anga u kala dingi ni muenhu, hé u balumuk’é kiá muene ku inama iê.” (2 Jisobha 13:14, 20, 21) O misoso iii, ia londekesa kua Marta kuila, Nzambi uala ni kutena kua ku fukununa o athu afu. O misoso iii, ia tokala ue ku tu bhangesa ku xikina kuila, Nzambi uala ni kutena kuavulu, ni kuila o kutena kuê ki kuene mbambe.

IZULUKUTU IA BHITI MU IZUUA IA JIPOXOLO

10. Kiebhi poxolo Phetele kia fukununa muhatu ua fuile?

10 Mu Mikanda ia Ngeleku, tu sanga-mu ue misoso ia lungu ni madifukunukinu a bhangele o jiselevende ja Nzambi. Tua tumbula kiá, o misoso iiadi, ia lungu ni kioso Jezú kia fukununa mon’a mutudi mukua Naini, ni mu dibhata dia Jailu. Mu kubhita mivu, poxolo Phetele ua fukununa ue phange ia muhatu a mu ixanene Doloka. Phetele ua bokona mu dixilu mua kexile o kimbi, u samba, iú uambe: “Tabita, balumuka!” Muene ua balumuka. O Bibidia iamba: “Phetele anga u mu bhana lukuaku, u mu balumuna. O kiexana akua Ngana oso ni atudi, u mu bhana kua ene ni muenhu.” O kizulukutu kiki, a kijidile ku athu avulu. Mu kiki athu ‘avulu mu mbanza a xikana o milongi ia Ngana.’ O maxibulu iá a ubhe a tenene kubokela akuâ ni njimbu iambote ia lungu ni Jezú, ni kua tangela ia lungu ni kutena kua Jihova kua kufukununa o athu afu.—Ikalakalu 9:36-42.

11. Ihi iambe o dotolo Luka ia lungu ni Eutiku? Kiebhi kiexile o athu kioso kia mono o kima kia bhiti ni muene?

11 Sai kizuua, poxolo Phaulu ua kexile mu kiônge ni jiphange mu sabhalalu ia matala atatu, mu mbanza ia Tolouade, lelu’idi mu ixi ia Turquia. Phaulu ua kexile mu longa katé mu kaxi ka usuku. Sai munzangala a mu ixana Eutiku, ua kexile mu kuívua. Muene ua xikamene bhu njanela, anga kilu ki mu kuata. Mu kubhita tu ithangana, muene ua lauka bhoxi. Nange Luka muene ua diangele ku kulumuka. Kuma muene uexile dotolo, ua mono kuila, o munzangala kexile dingi ni muenhu, ua fuile kiá! Phaulu ua kulumuka ue phala ku mu mona. Muene ua di sunununa ku thandu dia Eutiku, anga u tangela athu oso, uixi: “Muenhu uê iú-uê!” Kiki kia bhangesa athu oso kudiuana. Mu kuijiia kuila, o munzangala ua fuile ua vutuka ku muenhu, ene “a kala mu tana kiavulu.”—Ikalakalu 20:7-12.

KIDIELELU KIA KIDI

12, 13. Mu kudilonga ia lungu ni misoso ia ma difukunukinu, ibhuidisu iebhi i tu tena kubhanga?

12 O madifukunukinu, u tua di longo, a tu bhana kidielelu kia dikota, kala kiexile na-kiu Marta. Tu tena kudielela kuila, o Nzambi ietu ua tu bhana o muenhu, uala ue ni kutena kua ku fukununa o muthu uafu kiá. Kisangusangu kia dikota kuijiia kuila, ku madifukunukinu oso a bhiti, sai selevende ia Nzambi ia mono o izulukutu, kala Elija, Jezú, mba Phetele. Mu thembu ienióio, Jihova uexile hanji mu bhanga madiuanu. Mu kiki, ihi i tuamba ia lungu ni athu afu, kioso kiabhu o kithangana kia madiuanu? O kuila o muthu ua fiiele u tena kukala ni kidielelu kia kuila, ku hádia Nzambi ua-nda fukununa o athu afú kiá? O kuila ene a tena kudielela kala Marta, kioso kia zuela ia lungu ni phang’iê kuila: ‘Ng’ejiia kuma muene ua-nda fukunuka mu “kizuua kia kà suka-ku?”’ Mukonda diahi muene ua dielele ku difukunukinu mu “kizuua kia kà suka-ku,” ni mukonda diahi eie u tena ue kudielela?

13 Mu Bibidia tu sanga-mu misoso iavulu ilondekesa kuila, o jiselevende ja Nzambi a dielele ku difukunukinu dia-nda bhita ku hádia. Tua-nda dilonga ia lungu ni jiselevende jiji ja Nzambi.

14. O musoso ua Mbalahamu u tu longa ihi ia lungu ni difukunukinu?

14 Jihova ua tumine Mbalahamu kubhanga kima kua mon’ê ua kazola, Izake. Jihova uambe: “Katula mon’é, mon’é umoxi-èlele, Izake, mon’é ua kazola uie-nê k’oxi ia Modiia; kuenhoko ua kà ngi satele-nê.” (Dimatekenu 22:2) Mudié, kiebhi Mbalahamu kia divu kioso kiévu o kitumu kiki? Jihova ua kanene kuila, bhu kaxi ka mbutu ia Mbalahamu o miji ioso mu ixi ieji tambula o mabesá. (Dimatekenu 13:14-16; 18:18; Loma 4:17, 18) Jihova ua zuelele ue kuila, o mabesá eji kuiza bhu ‘kaxi ka Izake.’ (Dimatekenu 21:12) Maji kiki, kieji bhita kiebhi se Mbalahamu ua bhanene Izake kala sata? Bhu kaxi ka nzumbi ikola, poxolo Phaulu uambe kuila, Mbalahamu ua dielele kuila, Nzambi ueji tena kufukununa Izake. (Tanga Jihebeleu 11:17-19.) Maji né kiki, o Bibidia ki izuela se Mbalahamu ua dielele kuila, Izake ueji fukunuka mu ku bhita tu ola, izuua, mba semana. Mbalahamu kejidile se mon’ê eji mu fukununa mu thembu iebhi. Maji muene ua dielele kuila, Jihova uexile ni kutena kua kubheka dingi Izake ku muenhu.

15. Kidielelu kiebhi kia kexile na-kiu Jobe?

15 Jobe uexile diiala dia fiiele. Muene uejidile ue kuila, kua-nda kala difukunukinu ku hádia. Jobe uejidile kuila o muxi, né muene se a u batula u tena kukula dingi ni kukala muxi ua ubhe. Maji kiki, ki ki tena ku bhita ni muthu. (Jobe 14:7-12; 19:25-27) Se muthu ufua, ka tena ku di fukununa. (2 Samuuele 12:23; Jisálamu 89:48) Maji Nzambi u tena kufukununa o muthu. Mukonda dia kiki, Jobe ua dielele ni kidi kioso kuila, Jihova ueji mu lembalala. (Tanga Jobe 14:13-15.) Jobe kejidile o kithangana kieji bhita o difukunukinu. Maji né kiki ua dielele kuila, o Mubhani ua muenhu uala ni kutena kua ku mu lembalala ni ku mu fukununa.

16. Kisuinisu kiahi kia tambula Daniiele bhu kaxi ka anju?

16 Xinganeka ku diiala diéngi dia fiiele. Dijina diê Daniiele. Ku muenhu uê uoso muene ua sidivila Jihova ni ufiiele uoso. Mukonda dia kiki, Jihova ua mu kuatekesa. Sai kizuua, o anju ia Nzambi, iambe kua Daniiele i xi: Eie “u muthu a ku zola kinéne.” Iambe dingi i xi: “Tululuka; kala u kindanda!”—Daniiele 9:22, 23; 10:11, 18, 19.

17, 18. Ihi ia kanena Jihova kua Daniiele?

17 Kioso Daniiele uexile ni 100 ia mivu, iú uexile kiá phala kufua, nange muene ua kexile mu banza ihi ieji bhita ni muene. O kuila Daniiele ua dielele kuila ueji fukunuka? Kiene muene! Mu kibatulu kia sukina kia divulu dia Daniiele, tu sanga-mu o kima kia kanena Nzambi kua Daniiele: “Eie-phe, suluka kienhiki katé ku mbambe; mbata ua-ndu nhoha-ku, maji o mu kizuua kia kà suka-ku, ua kà fundumuka anga u tambula o undundu ue ua ku xikamena.” (Daniiele 12:13) Daniiele uejidile kuila, o madifundu ka mu tala hadi kana, maji a mu nhoha. Uejidile kuila mu mbila mueji kuia, “kana-mu dingi kikalakalu, mba ufunu, mba uhete, mba kuijiia kuoso-kuoso.” (Ndongixi 9:10) Né kiki, Daniiele uexile ni kidielelu kia muenhu. Jihova ua mu kanene ku mu bhana kima kia dikota ku hádia.

18 O anju ia Jihova ia mu tangela: “Ua kà fundumuka anga u tambula o undundu ue ua ku xikamena.” Daniiele kejidile o kithangana kieji bhita o ima iii. Muene uejidile ngó kuila, ueji kufua ni kunhoha. Maji kioso kiévu o kikanenu kia kuila “ua kà fundumuka anga u tambula o undundu,” muene ua mono kuila ku hádia a-nda mu fukununa. Kiki kieji bhita ngó ku hádia, “mu kizuua kia kà suka-ku.” O Bibidia ia Jeluzaleme i zuela: “Ua kà fundumuka anga u tambula o undundu mu jithembu ja sukidila-ku.”

Kala Marta, eie u tena kudielela kuila, o difukunukinu dia-nda bhita muene (Tala o kaxi 19, 20)

19, 20. (a) Kála kia bhiti ni Marta, kiebhi o misoso i tua dilongo i tena ku tu kuatekesa kukala ni kixikanu ku difukunukinu? (b) Ihi i tua-nda di longa mu milongi ia-nda kaiela?

19 Sé phata, Marta ua lungile mu ku dielela kuila o phang’iê Lázalu, ueji ‘fukunuka mu difukunukinu dia kizuua kia kà suka-ku.’ O kikanenu kia Jihova kua Daniiele ni kixikanu kia Marta ku difukunukinu, ki tu bhana ue nguzu ni kidielelu ku ima ia-nda bhita ku hádia. Ku hádia, kua-nda kala difukunukinu dia athu.

20 Tua dilongo misoso ia kidi ia lungu ni madifukunukinu a bhitile m’ukulu. O misoso iii, i tu longa kuila, o athu afú kiá a tena ku vutuka dingi ku muenhu. Tua mono ue kuila, o maiiala ni ahatu a fiiele a tungile m’ukulu, a dielele ue ku difukunukinu dia athu. Tuejiia kuma kua bhiti kiá thembu iavulu tundé Nzambi kia bhange o kikanenu kia difukunukinu. O kuila sai dingi kima ki tena kubandekesa o kidielelu kietu ku difukunukinu? Se sai, o kima kiki, ki tu bhangesa dingi ku kingila ni hanji ioso o difukunukinu dia-nda bhita ku hádia. Maji o ima iii, ia-nda bhita thembu kuxi? O ibhuidisu iii, tua-nda itambuijila mu milongi ia kaiela.