Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Kaiela o Kixikanu ni ku Belesela Kua Noué, Daniiele ni Jobe

Kaiela o Kixikanu ni ku Belesela Kua Noué, Daniiele ni Jobe

“Noué, Daniiele ni Jobe, . . . mu kuiuka kuâ eji kubhulula o mienhu iâ.”​—IZEKIIELE 14:14.

MIMBU: 120, 54

1, 2. (a) Mukonda diahi o kudilonga o phangu ia Noué, Daniiele ni Jobe, ku tu suinisa? (b) Kiebhi kiexile o ima kioso Izekiiele kia soneka o izuelu i tu sanga mu divulu dia Izekiiele 14:14?

O KUILA ua mu tala hadi mukonda dia uhaxi ua bhonzo, kukamba kitadi, mba izukutisu? O kuila sai ithangana kuene mu ku bhonza kusanguluka mu sidivisu ia Jihova? Se uene mu divua kiki, ua-nda sanga kisuinisu mu ku di longa o phangu ia Noué, Daniiele, ni Jobe. O maiala iá exile uá akua ituxi, ene a bhiti mu ibhidi iavulu kala i tuene mu bhita na-iu lelu. Sai ithangana, o muenhu uâ ua kexile mu iluezu. Maji ene a kolokota mu ufiiele uâ kua Jihova, mukonda dia kiki, Nzambi ua a tumbula kala phangu iambote ia kixikanu ni kubelesela.—Tanga Izekiiele 14:12-14.

2 Izekiiele ua soneka o kibatulu kia milongi iii, mu ixi ia Babilonha ku muvu ua 612 ande dia Kithangana kia Kristu. * (Tala ku luiji.) (Izekiiele 1:1; 8:1) Muene ua sonekene ande dia kubuikisa o mbanza ia Jeluzaleme ku muvu ua 607. Mu kithangana kienhókio, a bhulukile ngó athu ofele exile fiiele kua Jihova kala kiexile Noué, Daniiele, ni Jobe. (Izekiiele 9:1-5) Jelemiia, Mbaluke, Ebede-meleke ni akuâ Lekabita exile bhu kaxi ka athu a bhulukile.

3. Ihi i tua-nda dilonga mu milongi iii?

3 Kiene ue kimoxi lelu, kioso Jihova kia-nda kuiza phala kubuikisa o mundu iú uaiibha, muene ua-nda bhulula ngó o athu a iuka bhu mesu mê, ió a difu ni Noué, Daniiele, ni Jobe. (Dijingunuinu 7:9, 14) Mu kiki, tua-nda dilonga se mukonda diahi, Jihova ua tumbula o kitatu kiki kia maiala, kala phangu ia athu aiuka bhu mesu mê. Tua-nda mona (1) o ibhidi ia bhitile na-iu ni (2) kiebhi ki tu tena kukaiela o kixikanu ni kubelesela kuâ.

NOUÉ UA LONDEKESA O UFIIELE NI KUBELESELA MU HAMA’VUA A MIVU NDENGE

4, 5. Ibhidi iebhi ia dibhanene na-iu Noué, maji ukexilu uebhi uexile nau?

4 Ibhidi iebhi ia dibhanene na-iu Noué? Mu izuua ia kukulu ua Noué, Enoko, o athu akexile ni ukexilu uaiibha. Ene akexile mu “xonguena” Jihova. (Juda 14, 15) Mu kubhita thembu, o kuiibha kuexile mu di bandekesa. Mu izuua ia Noué, o ngongo iezalele ni usuéia. Jianju jaiibha eza mu ixi, a di bhangele mikutu ia athu, anga a kazalele ni ahatu. O an’a jianju exile mazonda ni athu aiibha. (Dimatekenu 6:2-4, 11, 12) Maji, athu oso a tenene kumona kuila, Noué ka difuile ni athu enhó. O Bibidia iamba: “Noué-phe u sanga kiadi ku mesu ma Jihova.” Kuma muene kexile mu kaiela o ukexilu ua athu a mu kondolokele, Noué uexile mu bhanga ima ia iuka. O Bibidia iamba dingi kuila, “Noué anga uenda ni Nzambi.”—Dimatekenu 6:8, 9.

5 O izuelu iii i tu londekesa ihi ia lungu ni Noué? I tu londekesa kuila, Noué ua sidivila Jihova ni ufiiele uoso ku mivu iavulu, né muene ua tungile bhu kaxi ka athu aiibha, ande dia Dilúvio. Muene ka londekesa ufiiele mu 70 mba 80 a mivu ngó, maji mu 600 a mivu, ndenge! (Dimatekenu 7:11) Noué kexile mu diongeka ni jiphange javulu mu kilunga phala kutambula kisuinisu, kala etu lelu. Kiki kilombolola kuila, katé muene o jiphange jê mu xitu, kexile mu mu kuatekesa. *—Tala ku luiji.

6. Kiebhi Noué kia londekesa kusuina?

6 Noué ka banzele kuila, kua bhingile ngó kukala muthu uambote. Ni kusuina, ua tangela akuâ ia lungu ni kixikanu kiê kua Jihova. O Bibidia i mu tumbula kala “mujimbuidi ua maka maiuka.” (2 Phetele 2:5) Poxolo Phaulu uambe ia lungu ni Noué: ‘Mukonda dia kixikanu kiê anga u belesa o mundu uoso.’ (Jihebeleu 11:7) Sé phata, o athu akexile mu mu tobhesa, iá a mesenene ku mu jika o dikanu. Nange a mesenene ku mu beta. Maji Noué kexile ni uôma ua athu. (Jisabhu 29:25) Muene uexile ni kixikanu, mu kiki Jihova ua mu bhana kusuina. Muene u bhana ue o kusuina ku jiselevende jê joso ja fiiele lelu.

7. Ibhidi iebhi ia dibhanene na-iu Noué kioso kiexile mu tunga o alaka?

7 Kioso Jihova kia tumu Noué kutunga o alaka ia dikota, muene uexile kiá fiiele kua Jihova mu 500 ja mivu ndenge. Phala kafue mu Dilúvio, sai athu ni iama a tokalele kukala mu alaka. (Dimatekenu 5:32; 6:14) Kutunga o alaka ia dikota, kua bhonzele kiavulu phala Noué. Sé phata, uejidile kuila, athu eji mu xonguena dingi, ni kubhonzesa o muenhu uê. Maji Noué uexile ni kixikanu kua Jihova, iú ua mu belesela. Mu kiki, o Bibidia iamba: “Noué anga u bhanga kienhókio kala kioso kia mu tumu Nzambi.”—Dimatekenu 6:22.

8. Kiebhi Noué kia dielele kua Jihova phala kudikila o muiji uê?

8 Noué ua dibhanene ni kibhidi kia mukuá. Muene ua tokalele kudikila o muhatu ni tuana tuê. Ande dia Dilúviu, athu a tokalele kudima kiavulu phala kukala ni mbolo ia kizuua. Kiene ue kia kexile mu bhanga Noué. (Dimatekenu 5:28, 29) Maji, kehela o ibhindamu ia muiji, ku mu landukisa ku kikalakalu kia betele-o-kota. Ithangana ioso, o kusidivila Jihova, kuexile o kima kia beta-o-kota ku muenhu uê. Sumbala muene ua tungile o alaka mu 40 mba 50 a mivu, ua kolokotele mu kusidivila Jihova. Muene ua bhange kiki mu 350 a mivu, tunde kia bhitile o Dilúvio. (Dimatekenu 9:28) Noué ua tu xila phangu iambote ia ufiiele ni kubelesela!

9, 10. (a) Kiebhi ki tu tena kukaiela o phangu ia kubelesela ni kixikanu kia Noué? (b) Ihi i ua tokala o kuijiia se ua mesena kubelesela o itumu ia Nzambi?

9 Kiebhi ki tu tena kukaiela o ufiiele ni ku belesela kua Noué? Tu bhanga kiki, kioso ki tu zokela o ukexilu ua Jihova ua kusola kiauabha ni kiaiibha, ki tu dituna ku dita mu maka a jinguvulu, ni kioso ki tu tula Jihova ku pholo. (Matesu 6:33; Nzuá 15:19) Tuejiia kuila, mukonda dia ima iii, o athu ku mundu a tu zembe. Mu kifika, o athu a tena kuzuela ima iaiibha ia lungu n’etu, mukonda dia kubelesela o itumu ia Nzambi, ia lungu ni ukaza ni ku di tangesa. (Tanga Malakiia 3:17, 18.) Kala Noué, ki tuala ni uôma ua athu, kana. Etu tuala ngó ni uôma ua Jihova, mukonda tu mu xila kiavulu, ki tua mesena ku mu luualesa. Tuejiia kuila, muéne ngó ua-nda tu bhana o muenhu ua kalelaku.—Luka 12:4, 5.

10 Dibhuidise: ‘O kuila nga-nda tena kusuluka ni kubhanga ia fuama ku mesu a Jihova, né muene se athu a ngi xonguena mba a ngi zuela kiaiibha? Nga-nda dielela kuila Jihova ua-nda dikila o muiji uami né muene kioso ima ki i bhonza?’ Se u dielela ni belesela kala Noué, Jihova ua-nda ku langa.—Filipe 4:6, 7.

DANIIELE UA LONDEKESA O UFIIELE NI KUBELESELA, NÉ MUENE MU MBANZA IEZALELE NI KUIIBHA

11. Ibhidi iebhi ia dibhanene na-iu Daniiele ni kitatu kia makamba mê, mu ixi ia Babilonha? (Tala o foto ia dianga.)

11 Ibhidi iebhi ia dibhanene na-iu Daniiele? Daniiele a mu ambatele mu ixi ia Babilonha, o mbanza iezalele ni jinzambi ja makutu, ni uanga. O akuá Babilonha a zembele o Jijudé, ene akexile mu a xonguena ni kuxonguena o Nzambi iâ, Jihova. (Jisálamu 137:1, 3) O ima iii, nange ia luualesele Daniiele ni Jijudé ja mukuá ja zolele Jihova! O athu akexile mu tonginina Daniiele ni makamba mê atatu Hananiia, Mizaiele ni Azadiia, mukonda ene a a solele, a a longo phala kusidivila o sobha ia Babilonha. Ene akexile ue ni ujitu ua kudia o ima ia sobha, maji Jihova ua fidisile o mundu uê ku i dia. Mukonda dia kiki Daniiele uambe: “Nguami ku di kasanesa ni makudia ma sobha.”—Daniiele 1:5-8, 14-17.

12. (a) Ukexilu uebhi ua kexile nau Daniiele? (b) Kiebhi Jihova kia kexile mu mona Daniiele?

12 Daniiele ua di bhanene ni ibhidi iamukuá ia makota. Muene uexile ni uhete uavulu, mukonda dia kiki, o sobha ua mu bhana dingi ikalakalu ia katunda. (Daniiele 1:19, 20) Maji né kiki, Daniiele ka dizangeleka mba kubanza kuila, mu ithangana ioso muene ua lungile. Muene ua suluka mu kulondekesa o kulenduka ni ku batama. Daniiele uambe kuila, Jihova muéne uexile ku mu kuatekesa kuditunda kiambote. (Daniiele 2:30) Tu xinganeke hanji: Jihova ua tumbula Daniiele kumoxi ni Noué ni Jobe kala phangu i tua tokala kukaiela. Mu kithangana kienhókio, Noué ni Jobe a sidivile kiá Jihova ni ufiiele uoso, a fuile kiá. Maji Daniiele uexile hanji munzangala. Mu kidi, Jihova ua mu dielele! Jihova ua lungiliê mu ku dielela Daniiele, mukonda muene ua kolokotele mu ufiiele uê ni kubelesela Nzambi, katé ku ufuilu uê. Kioso Daniiele kia tenesa 100 ia mivu, o anju ia Nzambi ia mu suinisa ni izuelu ia henda: “Daniiele, u muthu a ku zola kinéne.”—Daniiele 10:11.

13. Mukonda diahi Jihova uehela Daniiele kukala bhu kididi kia ungana?

13 Kuma Jihova uexile ku mu kuatekesa, Daniiele ua kitukile kabhitangu ka betele-o-kota mu Babilonha, ni mu Utuminu ua Mediia-ni Pelesa. (Daniiele 1:21; 6:1, 2) Nange Jihova uehela Daniiele kukala ni ikalakalu iii ia ujitu, phala kukuatekesa o mundu uê, kala Zuze mu ixi ia Ijitu, ni Moledekai ni Estere mu ixi ia Pélesa. * (Tala ku luiji.) (Daniiele 2:48) U tena kuxinganeka kiebhi Izekiiele ni Jijudé ja mukuá kia divu kioso kia mono kiebhi Jihova kia kexile mu a kuatekesa bhu kaxi ka Daniiele? Kiki, nange kia a suinisa kiavulu!

Kioso ki tu kolokota fiiele kua Jihova tu kala ni valolo iavulu bhu pholo iê (Tala o kaxi 14, 15)

14, 15. (a) Mu ukexilu uebhi o muenhu uetu ua difu ni ua Daniiele? (b) Ihi ia tena kudilonga o jitata ku phangu ia jitata ja Daniiele?

14 Kiebhi ki tu tena kukaiela o ufiiele ni kubelesela kua Daniiele? O ngongo iezala ni ufusa ni ubhezelu ua makutu. O athu ene mua funhisa kuala o Babilonha ia Dikota, o kisangela kia jingeleja ja makutu. O Bibidia ixana Babilonha ia Dikota, ‘ditungilu dia madimonho.’ (Dijingunuinu 18:2) Maji, mu ngongo, tuala tu asonhi. Mukonda dia kiki, o athu a tena kumona kuila, ki tu difu ni ene, mu kiki, a tu xonguena. (Marku 13:13) Maji né kiki, kala Daniiele, tu zukame dingi kua Jihova, Nzambi ietu. Se tu lenduka, tu dielela kua Jihova, ni ku mu belesela, muene ua-nda tu zola ue kiavulu.—Ajeu 2:7.

15 O jitata a tena kudilonga madisá avulu ku phangu ia jitata ja Daniiele. Kioso Daniiele kiexile mon’a ndenge mu Juda, a mu kondolokele ku athu aiibha. Né kiki, ua zolele Jihova. O kuila ua bhange kiki mu kingoho? Kana. Nange o jitata jê a mu longele ia lungu ni Jihova. (Jisabhu 22:6) O dijina Daniiele, dilombolola “Nzambi muéne o Mufundixi uami,” dilondekesa kuila, o jitata jê a zolele Jihova. Mu kiki, enu mu jitata, londekese-nu muanhu kioso ki mua mu longa o tuana tuenu ia lungu ni Jihova. Ki mu bhuile. (Efezo 6:4) Sambenu kumoxi ni ene. Mua sambedienu. Bhangenu ioso i mu tena phala kua longa kuzola o ima ia zolo Jihova. Se mu bhanga kiki, Jihova ua-nda mi besoala.—Jisálamu 37:5.

JOBE UA BELESELA NI KULONDEKESA KIXIKANU, MU UMVUAMA NI MU UADIAMA

16, 17. Ibhidi iebhi ia dibhanene naiu Jobe?

16 Ibhidi iebhi ia dibhanene na-iu Jobe? Muene ua bhiti mu ima iavulu ia lunguluile o muenhu uê. Ku dimatekenu, muene ua ‘betele kota ku unéne, oso ku thunda ndenge.’ (Jobe 1:3) Muene uexile mvuama ia dikota, oso a muijidile a kexile ku mu xila kiavulu. (Jobe 29:7-16) Né muene mu ioso iii, Jobe kexile mu xinganeka kuila, ua betele-o-kota akuâ ndenge, mba ua banzele kuila ka bhingi dingi Nzambi. Tuejiia o kidi kiki, mukonda Jihova ua muixana “Mubhik’ami,” ni kuila ue “Muthu ua kidi, ua iuka o muxima, u xila Nzambi, o ia ibha u i lenga.”—Jobe 1:8.

17 Maji mu ithangana iofele muenhu ua Jobe ua lunguluka. Ioso iexile na-iu ia diboto, ua tolokele muxima, ua mesenene kufua. Lelu tuejiia kuila, Satanaji muéne ua mu bhekele o maka oso ku muenhu. Muene uambele kuila, Jobe ua kexile mu sidivila Jihova mukonda dia jimbote jexile na-ju. (Tanga Jobe 1:9, 10.) Jihova ua mono o kutatela kuku kala maka a dikota. Ihi ieji bhanga phala kulondekesa kuila Satanaji mukua makutu? Muene ua bhana kithangana phala Jobe kulondekesa o ufiiele uê kua Nzambi, ni ku mu bheza ni muxima uoso.

18. (a) Ihi i ku bhangesa kudiuana mu musoso ua Jobe? (b) O ukexilu ua Jihova ua talatala Jobe, u tu longa ihi?

18 Satanaji ua zukutisa Jobe ni undanda uoso, ua mu bhangesa kubanza kuila, Nzambi muene ua kexile ku mu talesa o hadi. (Jobe 1:13-21) Mu suluka, mala atatu a dixana makamba a Jobe, a zuela ima i xiximisa o muxima. Ene ambe kuila o uhaxi uê uexile kaxtiku ka Nzambi. (Jobe 2:11; 22:1, 5-10) Né muene ni ibhidi ioso iii, Jobe ua suluka ni ufiiele kua Jihova. Mu kidi, sai ithangana muene ua zuela ima iaiibha. (Jobe 6:1-3) Maji, Jihova ua tendela kuila, Jobe ua zuelele ngó kiki mukonda dia ndolo ni kuila ua tolokele muxima. Ku mesu ma Jihova, Jobe ka mu bhana dikunda, né mu kithangana kimoxi, kioso Satanaji mukua jimvunda kia mu zukutisa luavulu. Kia bhiti o indanganda iii, Jihova ua bhana mu luiadi ioso iexile na-iu m’ukulu, iu ua mu bandekesa dingi 140 a mivu. (Tiiaku 5:11) Mu thembu ioso ioio, Jobe ka fulu kubheza Jihova ni muxima uê uoso. Kiebhi ki tuejiia o maka iá? Mukonda dia divulu dia Izekiiele 14:14, o kibatulu kia diambu dietu, a ki soneka hama ja mivu ku pholo kioso Jobe kiafu.

19, 20. (a) Kiebhi ki tu tena kukaiela o phangu ia kixikanu ni kubelesela kua Jobe? (b) Kiebhi ki tu tena kulondekesa henda ku akuetu kala ki bhanga Jihova?

19 Kiebhi ki tu tena kukaiela o ufiiele ni kubelesela kua Jobe? Kikale mu ithangana ia ibhidi mba iambote tua mesena kuila Jihova u kala o Muthu ua beta-o-kota ku muenhu uetu. Tua mesena ku mu dielela ni ku mu belesela ni muxima uoso. Kuma tuejiia dingi maka avulu, tuala ni ima iavulu i tu bhangesa kudielela ni kubelesela Nzambi, Jobe ndenge. Xinganeka mu maka u tuejiia lelu. Etu tuejiia dingi ima iavulu ia lungu ni Satanaji ni jindunge jê. (2 Kolindo 2:11) Bhu kaxi ka Bibidia, benge-benge ka divulu dia Jobe, tuejiia se mukonda diahi Nzambi uehela o hadi. Bhu kaxi ka kikanenu kia Daniiele, etu tuejiia kuila, o Utuminu ua Nzambi unguvulu ua kidi, ua mu tumina bhu kaxi ka Jezú Kristu. (Daniiele 7:13, 14) Tuejiia ue kuila, kua kambe ngó bhofele o Utuminu iú, ua-nda tumina o ixi ni kuzubha o jiphaxi joso.

20 O musoso ua Jobe, u tu longa kulondekesa henda kioso o jiphange jetu kia mu bhita mu jiphaxi. Kala Jobe, nange ene a tena kuzuela ima sé kuxinganeka. (Ndongixi 7:7) Maji ki tu mesena kubanza ima iaiibha ia lungu ni ene, mba ku a tatela kuila a bhange kima kiaiibha. Mu veji dia kiki, tu sota ku a tendela. Se tu bhanga kiki, tua-nda kaiela o phangu ia Tat’etu Jihova, mukua jihenda.—Jisálamu 103:8.

JIHOVA ‘UA-NDA KU SUINISA’

21. Kiebhi o izuelu mu 1 Phetele 5:10 i tu lembalesa o ima ia bhitile ni Noué, Daniiele ni Jobe?

21 Noué, Daniiele, ni Jobe ka tungile mu kithangana kimoxi, ene a di bhanene ue ni ibhidi ki i difu. Maji a kolokotele mu ibhidi ioso ia di bhanene na-iu. O ima ia bhitile na-iu, i tu lembalesa ia zuela poxolo Phetele, kioso kiambe: “O Nzambi-phe ia kiadi kioso . . . ki mua kà zubha kathangana ka kutala hadi, muène-muene u mi tenesa, u mi kuatesa, u mi suinisa.”—1 Phetele 5:10.

22. Ihi i tua-nda dilonga mu milongi ia-nda kaiela?

22 O mundu ua Nzambi lelu, u mona kuila o izuelu i tu sanga mu 1 Phetele 5:10, ia kidi muene. Jihova u tu dielelesa kuila, ua-nda kuatekesa o jiselevende jê kukolokota mu ufiiele uâ. Etu enioso tua mesena kuila, Jihova u tu suinisa, ni tu kolokote mu ufiiele uetu. Mukonda dia kiki, tua-ndala kukaiela o phangu ia kixikanu ni kubelesela kua Noué, Daniiele ni Jobe. Mu milongi ia-nda kaiela, tua-nda dilonga kuila, o maiala iâ, a kolokotele mu ufiiele uâ kua Jihova, mukonda a muijidile kiambote. Mu kidi, a tenene ‘kutetuluka kiambote’ o ima ioso ia mesenene Nzambi. (Jisabhu 28:5) Etu, tu tena ue kubhanga kiki.

^ kax. 2 Izekiiele a mu ambatele mu Babilonha ku muvu ua 617 ande dia kithangana kia Kristu. Muene ua soneka o izuelu i tu sanga mu divulu dia Izekiiele 8:1–19:14 ku muvu ua 612. Kua bhitile ‘samanu dia mivu’ tundé kia mu ambatele mu ixi ienióio.

^ kax. 5 Lameke, o tata ia Noué, ua londekesele ufiiele kua Nzambi, maji uafu mivu itanu ande dia Dilúvio. Se manh’a Noué ni jiphange jê exile hanji ku muenhu kioso kia mateka o Dilúviu, kilombolola kuila, ene afu.

^ kax. 13 Nange Jihova uehela ue Hananiia, Mizaiele ni Azadiia kukala ni ikalakalu ia katunda phala kukuatekesa o kifuxi kia Jijudé.—Daniiele 2:49.