1, 2. Ihi ilombolola kulungila o mesu kwa Jihova?

ETU TWALA mu “jithembu jabhonzo.” (2 Timote 3:1) Ande dya Jihova kubwika o mundu yú wa yibha ni kubheka o paze mu ixi, o ibhidi ku myenyu ya athu ya-nda ya ni ku di bandekesa dingi. Mukonda dya kiki, twa tokala ku dibhwidisa: ‘Nga-nda sota kikwatekesu ni itendelesu kwa nanyi?’ Nange tu tena kutambwijila ni lusolo, “Kwa Jihova,” kiki kyene o kitambwijilu kya beta-o-kota.

² Ihi ilombolola kulungila o mesu kwa Jihova? Ni kyebhi ki twijiya kwila twa mu suluka ni kulungila o mesu metu kwa mwene kyoso ki tu kala ni maka? Mivu yavulu kudima, sayi musoneki wa Bibidya wa jimbulula o valolo ya kulungila o mesu kwa Jihova kyoso ki tu kala ni maka. (Tanga Jisálamu 123:1-4.) Mwene wambe kwila, kyoso ki tu lungila o mesu metu kwa Jihova, a tu sokesa ni mubhika u lungila mesu kwa ngana yê. Kiki ki bhita kyebhi? O mubhika u lungila mesu, mba u dyelela kwa ngana yê phala kudikila o ibhindamu yê ni  ku mu langa. Maji mwene wa tokala we kulungila o mesu kwa ngana yê ithangana yoso, phala kwijiya ihi ya mesena ngana yê ko kwê, mu kusuluka mwene wa tokala ku i bhanga. Kyene we kimoxi ni etu, twa tokala kudilonga kyambote o Mak’â a Nzambi izuwa yoso, phala kwijiya ihi ya mesena Jihova ko kwetu, mu kusuluka twa tokala ku i bhanga. Mu kiki-phe tu tena kwijiya kwila Jihova wa-nda tu kwatekesa kyoso ki tu bhindama.—Efezo 5:17.

3. Ihi i tena ku tu landukisa kulungila o mesu kwa Jihova?

³ Sumbala twejiya kwila twa tokala kudyelela kwa Jihova ithangana yoso, sayi bhabha tu tena kulalamana ni ima yengi. Kyene kya bhiti ni Malata, dikamba dya Jezú. Mwene wa ‘lalamene ni ikalakalu yavulu.’ (Luka 10:40-42) Hanji Malata muthu wa fiyele, wa lalamene ni ima yengi, sumbala wa kexile ni Jezú, abha etu, ki tu tena we kulalamana ni ima yengi? Tu tena. Ihi-phe i tena ku tu fidisa kulungila o mesu metu kwa Jihova? Mu milongi yiyi, twa-nda mona se kyebhi ki tu tena kulanduka mukonda dya ima i bhanga akwetu. Twa-nda dilonga we kyebhi ki tu tena kusuluka ni kulungila o mesu kwa Jihova.

4. Mukonda dyahi tu diwana mu kwijiya kwila Mozé wa texi o ujitu wa kubokona mu Ixi ya Kanana?

⁴ Mu kidi Mozé wa lungile o mesu mê kwa Jihova phala ku mwendesa. O Bibidya i tu tangela kwila, mwene ‘wa kolokota ni ufiyele kala wala ku mona Nzambi, Yó ka moneka ku mesu.’ (Tanga Jihebelew 11:24-27.) Yene yambe we kwila, “kiluwa ku kala dingi polofeta mu Izalayele kala Mozé, a mu ijidile kwala Jihova, katé kya dyendela jinga mu kuzwela-nê pholo ni pholo.” (Matendelelu 34:10) Sumbala Mozé wa kexile ni ukamba wambote ni Jihova, mwene wa texi o ujitu wa kubokona mu Ixi ya Kanana. (Dyalwilu 20:12) Kya bhiti kyebhi?

5-7. Kyoso akwa Izalayele kya tundu ku Ijitu, ihi ya bhiti? Ihi ya bhange Mozé?

⁵ Ki kubhitile luwa mbeji jiyadi kyoso akwa Izalayele kya túndu ku Ijitu, ande dya kubhixila ku Mulundu wa Sinayi, kwa bhiti maka a dikota. O mundu wa mateka kudikalanganza mukonda dya kukamba o menya. Ene a mateka kulongolola Mozé, katé muxima ki wa mu xiti, njinda ya mu kwata, ‘Mozé anga u dikola kwa Jihova, wixi: ‘O mundu yú ng’a a bhanga kyebhi? Kwa a kambe kya ngó ku ngi bûba ni matadi.’ (Makatukilu 17:4) Jihova wa bhana kwa Mozé itendelesu ki i bhonzele ku i tendela. Jihova wa mu tangela phala kuzangula o mbangala yê, ni ku i vunda mu ndanji ku Holebe. O Bibidya yamba: “Mozé anga u ki bhanga ku mesu a adyakimi a Izalayele.” O menya a tundu, akwa Izalayele akexile ni menya a soko phala kunwa; maka a batuka.—Makatukilu 17:5, 6.

⁶ O Bibidya i twambela kwila, o kididi kyokyo Mozé wa ki luku o dijina dya Masah, dilombolola “Polova,” ni dijina dya Medibah di lombolola “Jimvunda,” mukonda dya mvunda ya an’a Izalayele, “mukonda we a bhukumukina Jihova, exi: ‘O ki twal’iki, twila Jihova twala-nê, inga kana?’ “—Makatukilu 17:7.

⁷ Kyebhi kya divu Jihova ni maka a bhiti ku Medibah? Mwene wa divu kwila akwa Izalayele ka bhukumukina Mozé, maji a mu bhukumukina mwene. (Tanga Jisálamu  95:8, 9.) O kima kya bhangele akwa Izalayele, kyexile kituxi. Maji Mozé wa bhangele kima kyambote. Mwene wa lungile o mesu mê kwa Jihova, wa kayela kyambote o itendelesu yê.

8. Ihi ya bhiti kyoso akwa Izalayele kyexile phala kuzubha kya o njila yâ mu kikangalakata?

⁸ Mu ku bhita 40 a mivu, ihi ya bhiti? Kwa kambele ngó, akwa Izalayele eji zubha o njila yâ mu kikangalakata. Ene a bhixila mu kididi a kixana Kadexi, kya zukamene ku Ixi ya Kanana. O kididi kiki, eza mu kixana we Medibah. * (Tala kulwiji.) Mukonda dyahi? Mukonda akwa Izalayele a dikalanganza dingi mukonda dya kukamba o menya. (Dyaluwilu 20:1-5) Maji mu kithangana kiki, Mozé wa te kituxi kya dikota.

9. Itendelesu yebhi ya bhanene Jihova kwa Mozé, maji ihi ya bhange Mozé? (Tala o foto ya dyanga.)

⁹ Ihi ya bhange Mozé kyoso o mundu ki wa bhukumuka? Mwene wa kayela dingi o kitendelesu kya Jihova. Maji mu veji yiyi, Jihova ka tangela Mozé phala kuvunda mbangala ku ndanji. Mwene wambela Mozé phala kuzangula o mbangala yê, ni kwimanesa o mundu kumbandu a ndanji, mu kusuluka weji zwela ni ndanji. (Dyalwilu 20:6-8) O kwila kyene mwene kya bhange Mozé? Kana. Njinda ya mu kwata, mu kiki mwene wambela o mundu: “Enu mwa bhukumuka, kindala ivwenu: manyi o mu ndanji’umu tu tundisa-mu o menya phala enu?” Mu kusuluka mwene wa vundu dingi o mbangala yê ku ndanji, ki lumoxi ngó, wa i vundu luyadi.—Dialuilu 20:10, 11.

10. Kyebhi kya divu Jihova mu kima kya bhangele Mozé?

¹⁰ Jihova wa luwalele kyavulu ni Mozé. (Matendelelu 1:37; 3:26) Mukonda dyahi Jihova wa divu kiki? Mukonda Mozé ka belesela o itendelesu ya ubhe ya mu bhele Jihova.

11. Mukonda dyahi Mozé weji bhangesa akwa Izalayele kubanza kwila Jihova ka bhangele madiwanu, mu kuvunda o mbangala mu ndanji?

¹¹ Sayi dingi kima kya mukwa kya bhangesa Jihova kuluwala. O ndanji ya Medibah ya dyanga, ya kolele kyavulu. O muthu né wa vundile mbangala ni nguzu yê yoso, ki kweji tena kutunda menya. O ndanji ya Medibah ya kayadi, ki ya difwile. Jindanji javulu ja kididi kyenyókyo akexile mu jixana jindanji ja calcário mu phutu. Kuma o ndanji ya calcário ki i kolo kyavulu, say bhabha ku tunda menya moxi. O athu a tena kukatula o menya yá mu kukanda-mu kadikungu. O kwila kyoso Mozé kya vundu o mbangala mu ndanji mu veji dya kuzwela na-yu, kya bhangesa akwa Izalayele kuxinganeka kwila, o menya a tundu mu ndanji mudyé, ki madiwanu a Jihova kana? * (Tala kulwiji.) Ki twijiya kyambote.

12. Ihi dingi ya bhangesa Jihova kuluwala ni Mozé ni Alá?

¹² Nange kwa kexile dingi kima kyengi kya bhangesa Jihova kuluwala ni Mozé ni Alá. Mozé wambela o mundu: “Manyi o mu ndanji’umu tu tundisa-mu o menya phala enu?” Kyoso Mozé kyambe o kizwelu “tu,” kyedile kala wexile mu ditungula mwene ni Alá. O kyambe Mozé, kukamba kuxila, mukonda ka bhana o kijingu kyoso kwa Jihova kya madiwanu a kutundisa o menya ku ndanji. O divulu dya Jisálamu 106:32, 33, dyamba: “Anga a mu lokalal’â dingi, bhu menya ma Medibah, katé ni Mozé kwa mwiza wíndwa mukonda dya êne; mukonda a mu thathamesa o muxima moxi, anga ni mizumbu yê u zwela lusolo, ki kyene kya tokala.” * (Tala kulwiji.) (Dyalwilu 27:14) Mozé ka bhana kwa Jihova o kijingu kya Mu tokalele. Jihova wambela Mozé ni Alá, wixi: “Mwa xibhaka o kizwelu kyami.” (Dyalwilu 20:24) Kyexile kituxi kya dikota!

13. Mukonda dyahi o ukexilu wa Jihova wa kufundisa Mozé wa yukile?

¹³ Jihova wa kexile mu bhinga ima yavulu kwa Mozé ni Alá, mukonda éne akexile ku pholo ya mundu Wê. (Luka 12:48) M’ukulu, Jihova kehela mwiji wa muvimba wa akwa Izalayele kubokona mu Ixi ya Kanana mukonda ene a mu bhukumukine. (Dyalwilu 14:26-30, 34) Kyenyiki, kyexile kima kyambote, kya yuka Jihova kubazela Mozé kala kya bhangele ni mwiji wenyó. Kala o athu a bhumu mu thembu yenyoyo, Mozé ka mwehela kubokona mu Ixi ya Kanana.

14, 15. Ihi ya bhangesa Mozé kubhukumukina o kitumu kya Jihova?

¹⁴ Ihi ya bhangesa Mozé kubhukumukina o kitumu kya Jihova? Tu tale dingi ya zwela o divulu dya Jisálamu 106:32, 33 : “Anga a Mu lokalal’â dingi, bhu menya ma Medibah, katé ni Mozé kwa mwiza wíndwa mukonda dya êne; mukonda a mu thathamesa o muxima moxi, anga ni mizumbu yê u zwela lusolo, ki kyene kya tokala.” Sumbala a kwa Izalayele ene a bhukumukina Jihova, Mozé mwene wa thathamene o muxima moxi, mu izwelu ya mukwá wa dizangala. Mwene wa lémbwa kuditumina jihânji, wa zwela sé kuxinganeka o ibhidi yeji kwiza ku pholo.

¹⁵ Mozé wa fulu ku lungila mesu mê kwa Jihova mukonda wehela o ibhangelu ya akwá ku mu landukisa. Mu veji ya dyanga kyoso o mundu ki wa dikalanganza mukonda dya kukamba o menya, Mozé wa bhangele o kima kya fwama. (Makatukilu 7:6) Akwa Izalayele a londekesa kubhukumuka mu mivu yavulu, nange kiki kyene kya mu bhangesa kubhwila ni kukala ni njinda. Kiki kya bhangesa Mozé kuxinganeka kyebhi  kyexile mu divwa, mu veji dya kuxinganeka kyebhi kyeji bhana kijingu kwa Jihova.

16. O kituxi kya tele Mozé ki tu bhangesa kubanza ihi?

¹⁶ Se polofeta ya fiyele Mozé, wa landuka anga wa te kituxi, kiki ki tena we kubhita n‘etu. Kwa kambele ngó bhofele phala Mozé kubokona mu Ixi ya Kanana. Etu we kwa tu kambe ngó bhofele phala kubokona ku mundu wa ubhe. (2 Phetele 3:13) Mu kidi etu ki tu mesena ku texi o ujitu yu wa katunda. Maji phala kubokona ku mundu wa ubhe, twa tokala kusuluka ni kulungila o mesu mba kudyelela kwa Jihova, ni kusuluka ni ku mu belesela. (1 Nzwá 2:17) Mbote yebhi i tu tena kukatula ku kituxi kya tele Mozé?

17. Kyebhi ki tu tena kudilanga phala ki tu te kituxi kyoso ki tu kala ni njinda?

¹⁷ Se wala ni njinda bhanga yoso phala ku di tumina jihânji. Sayi ithangana tu di bhana ni ibhidi yavulu o matelu mu kithangana kimoxi. Maji o Bibidya yamba: “Ki tu kadyenu ni usudi mu kubhanga kyambote. Kuma hinu ki tu bhixila bhu thembu ya tokala, twa kà bhongolola, se twa kambe kubhwila.” (Ngalásya 6:9; 2 Tesalonika 3:13) Se sayi kima mba muthu u tu kwatesa  njinda ithangana yoso, o kwila tu xinganeka ande dya kuzwela? O kwila tu langa o njinda yetu? (Jisabhu 10:19; 17:27; Matesu 5:22) Kyoso akwetu kya tu lokalala, twa bhingi kudilonga ‘kweha o njinda,’ kifwa kubhana kididi kwa Jihova n’a bhana o kaxtiku ka tokala. (Tanga Loma 12:17-21.) Ihi ilombolola o maka ya? Mu veji dya kukala ni njinda, tu kingila ni mwanyu woso phala Jihova kubhanga kima mu maka u twa mu di bhana na-u, se u mona kwila kubhinga mwene ku ki bhanga. Se tu vutula phulu ni phulu, mu veji dya kudyelela kwa Jihova, ki twa mu mu xila.

18. Ya lungu ni kukayela itendelesu, ihi i twa tokala kulembalala?

¹⁸ Kayela o itendelesu ya ubhe. O kwila twene mu kayela ni ufiyele woso o itendelesu ya ubhe yene mu tu bhana Jihova? Etu ki tu tokala kusuluka ni kubhanga ngó o ima mu ukexilu u twejidila kya tunde ukulu. Mu veji dya kiki, twa tokala ku kayela o itendelesu ya ubhe i tu bhana Jihova bhu kaxi ka kilunga kyê ni lusolo. (Jihebelew 13:17) Twa bhingi we kudilanga phala ki tu ‘somboke o ima yòsoneke.’ (1 Kolindo 4:6) Kyoso ki tu kayela o itendelesu ya Jihova ni muxima woso twa lungila o mesu metu kwa mwene.

19. Kyebhi ki tu tena kufidisa o itondalu ya akwetu kuzanga o ukamba wetu ni Jihova?

¹⁹ Kana kwehela o itondalu ya akwenu kuzanga o ukamba wé ni Jihova. Se tu suluka ni kulungila o mesu metu kwa Jihova, o ukamba wetu ni mwene ki wa-nda zoza, ki twa-nda kala we ni njinda mukonda dya ima i bhanga akwetu. Kiki kyene o kima ki twa tokala kubhanga, benge-benge se twala ni kikalakalu kya ujitu mu kilunga kya Nzambi, kala Mozé. Mu kidi, kala muthu mu dyetu wa bhingi kubhanga nguzu ni kubelesela Jihova phala kubhuluka. (Filipe 2:12) Jihova u tu bhinga dingi ima yavulu, se mwene wa tu bhana we mawjitu avulu. (Luka 12:48) Maji se tu zola Jihova ni kidi kyoso, kana-ku kima kya-nda tu bhangesa kudibhala mba kya-nda tu sondolola ku henda yê ko kwetu.—Jisálamu 119:165; Loma 8:37-39.

20. Ihi i twa tokala kubhanga?

²⁰ Twala mu jithembu ja bhonzo. Kyenyiki, twa tokala kusuluka ni kulungila o mesu metu kwa Jihova, yó ‘wa xikama ku kyandu ku dyulu’ phala tu tene kutendela o vondadi yê phala etu. Ki twa tokala kwehela kwila, o ibhangelu ya akwetu i zanga o ukamba wetu ni Jihova. O maka a bhiti ni Mozé a tu longa disá dya dikota. Mu veji dya kubaza ni njinda kyoso akwetu kya tondala, twa tokala “kulungila o mesu metu kwa Jihova Nzambi yetu ni nguzu yoso, katé kya tu kwatela henda.”—Jisálamu 123:1, 2.