1-2. Mukonda dyahi o Jikidistá ja tokala kukala ni hânji ya kudilonga o divulu dya Ijila?

POXOLO Phawulu wa lembalesa kamba dyê munzangala Timote, kwila: “Mikanda yoso ya bhusu Nzambi, mikanda ya kubhandulula.” (2 Tim. 3:16) O izwelu yiyi ya lungu we ni divulu dya Ijila. Kyebhi ki u tala o divulu didi dya Bibidya? Avulu, a banza kwila, dyene divulu dya zala ni ijila ya kambe o valolo mu izuwa yetu. Maji o Jikistá já kidi, a tala kyengi o divulu didi.

² O divulu dya Ijila a disoneka 3.500 a mivu kudima. Né kiki, Jihova wa di bhake “phala etu ku di longa.” (Loma 15:4) O divulu didi, di kwatekesa kutendelela kyebhi Jihova kya tala o ima. Kyenyiki, twa tokala kukala ni hânji ya kudilonga o divulu didi. Mu kidi, sayi madisá avulu u tu tena kudilonga mu divulu didi dya Bibidya. Lelu, twanda dilonga-bhu ima iwana.

3. Mukonda dyahi exile mu bhana jisata lumoxi ku muvu?

³ Disá dya dyanga: Phala Jihova kuxikina o jisata jetu, twa tokala kubhanga yoso phala kukala ni wendelu wambote ku mesu-mê. Lumoxi ku muvu, exile muya o kifuxi kyoso ni yama phala kusatela. Mu kizuwa kiki, o kifuxi kya Izalayele kyexile mu dyongeka, o mukunji wa dikota wexile mubhana jisata. Exile mu bhana o jisata jiji phala kulembalesa akwa Izalyele kwila, a bhingile ku azelesa ku ituxi yâ. Maji ande dya kwambata o manyinga a sata mu Kididi-kikôla-kinéne, o mukunji wa dikota wa bhingile kubhanga kima kyengi. Mu kidi, o kima kiki kya betele kota, o muloloki wa ituxi ya akwa Izalayele ndenge.

4. Kala kilondekesa Ijila 16:12, 13, ihi yexile mubhanga o mukunji wa dikota mu veji ya dyanga kubokona mu Kididi Kikôla Kinéne, mu Kizuwa Kya kubhwisa o ikuma? (Tala o foto ya kapa.)

 ⁴ Tanga Ijila 16:12, 13. Xinganeka yexile mubhita mu Kizuwa Kya Kubhwisa o Ikuma. O mukunji wa dikota u bokona mu Balaka. Lukwaku lumoxi wa kwata kyómwenu kyezala ni wasu wa dizumba dyambote. Luwa mukwá wa kwata kyòmwenu kya ulu kyezala ni makala a túbhya. Mwene u tala kupholo dya kulutina wa xiti o dibokwenu dya Kididi Kikôla Kinéne. Mu Kizuwa Kya Kubhwisa o Ikuma, mwene wanda bokona lutatu mu Kididi Kikôla kinéne, yiyi o veji ya dyanga. Ni kuxila kwoso kwa muxima, mwene u bokona mu Kididi Kikôla kinéne, wimana kupholo dya álaka ya Umbangi. Kyedi kala wemana kupholo dya Jihova Nzambi! Mu kusuluka, o mukunji wa dikota o zunzumuna ni kudilanga kwoso o wasu wa dizumba ku makala a wama, kuma anga kumateka kunuha kyambote, anga wivwa dizumba dyambote. * Mu kubhita ithangana, wexile mu bokona dingi mu Kididi Kikôla kinéne ni manyinga o jisata jo bhane phala kuloloka o ituxi. Wa kimona? O mukunji wa dikota, wexile mu kwoha o wasu wa dizumba ande dya kubhana o manyinga o jisata ja kubhwisa o ituxi.

5. Kwoha o wasu wa dizumba mu Kizuwa kya Kubhwisa o ikuma ku tu longa ihi?

⁵ Kwoha o wasu wa dizumba mu Kizuwa kya Kubhwisa o ikuma ku tu longa ihi? O Bibidya yamba kwila, o misambu ya abhezi a fiyele a Jihova, yedi kala wasu wa dizumba. (Jisá. 141:2; Dij. 5:8) Lembalala kwila, o mukunji wa dikota wexile mu bokona ni wasu wa dizumba kupholo dya Jihova ni kuxila kwavulu. Etu we kyoso ki tu zukama kwa Jihova mu musambu, twa tokala ku kibhanga ni kuxila kwoso. Etu twa mu wabhela kyavulu. Tu sakidila o mubhangi wa ngongo yoso, mu ku twehela kuzukama kwa mwene, kala o kambonga kya zukama kwa tat’ê. (Tiya. 4:8) Mwene u tu xikina kala tu makamba-mê! (Jisá. 25:14) Yú ujitu wa dikota! Kyenyiki-phe, ki twa mesena kubhanga kima ki luwalesa o muxima wa Jihova.

6. O mukunji wa dikota wexile mu kwoha o wasu wa dizumba ande dya kubhana o ji sata. Ki ki tu longa ihi?

⁶ Lembala we kwila, ande dya kubhana o jisata, o mukunji wa dikota wa tokalele kwoha o wasu wa dizumba. Mu kubhanga kiki, mwene weji kwijiya kwila Jihova wa mu xikina. Weji bhana o jisata ni muxima wa zele. Ihi i tu dilonga mu maka yá? Xinganeka ya bhiti ni Jezú. Twejiya kwila, mwene weza mu ngongo phala kubhana o mwenyu wê kala sata. Maji ande dya kubhana o sata, mwene wa bhingi kubhanga kima kyengi kya beta dingi kota, o kubhulula o athu ndenge. Kima kyahi? Jezú wa tokalele kubhanga yoso phala Jihova n’a xikina o sata yê. Mwene weji bhanga kiki, mu kulondekesa ufiyele kwa Jihova. Mu kubhanga kiki, Jezú weji londekesa kwila, kubhanga o ima kala kya mesena Jihova, wene o ukexilu wambote wa kwambata o mwenyu. Jezú weji londekesa we ku athu oso kwila, o Utuminu wa Jihova ni ukexilu wê wa kutumina, wene wa yuka.

7. Mukonda dyahi o ukexilu wa Jezú wa kwambata o mwenyu wê wa sangulukisa kyavulu Jihova?

⁷ Ku mwenyu we woso mu ixi, Jezú wa belesela Jihova mu ukexilu wa yuka. Ki kwakexile tendasá mba polova ya mu fidisa kuzokela Tat’ê. Sumbala kwijiya kwila, eji mu talesa ndolo yavulu ande dya ku mu jibha. (Fil. 2:8) Kyoso kya dibhana ni jitendasá, Jezú wexile mu samba ni ku “dyonda, ni kudila masoxi”. (Jihe. 5:7) O misambu yê ya nguzu, ilondekesa kwila, wexile fiyele kwa Jihova ni  muxima woso, ya mu kwatekesa kusuluka ni kubelesela. Phala Jihova, o misambu ya Jezú yedile kala dizumba dyambote, dya fwama dya wasu. O ukexilu wa Jezú wa kwambata o mwenyu wê wa sangulukisa kyavulu Jihova, wa zokela o Ungana wa Jihova.

8. Kyebhi ki tu tena kukayela o phangu ya Jezú?

⁸ Etu we tu tena kukayela o phangu ya Jezú. Kyebhi? Mu kubhanga yoso phala kubelesela Jihova ni ku mu kala fiyele. Mu kubhita mu ima ilola o ufiyele wê, samba kwa Jihova ni muxima wê woso, mu bhinge phala ku kukwatekesa kubhanga yoso ya mu wabhela. Se u bhanga kiki, wanda londekesa kwila, eye u zokela o ukexilu wa Jihova wa kutumina. Ku mbandu yengi, kana kujimba kwila, Jihova kanda xikina o misambu yetu se twa mu bhanga o ima ya zembe. Maji, se twa mu bhanga o ima yambote, Jihova wanda xikina misambu yetu ya kidi. Phala mwene, o misambu yetu yanda kala wasu wa dizumba, unuha kyambote. Xikina ni muxima woso kwila, o ufiyele ni kubelesela kwê, wa sangulukisa kyavulu Jihova.—Jisa. 27:11.

9. Mukonda dyahi akwa Izalayele akexile mu bhana o sata ya paze?

⁹ Disá dya kayadi: Tu sidivila Jihova mukonda twa mesena kulondekesa o kisakidila kyetu. O disá dya kayadi, tu dimona mu sata ya paze. O sata ya paze ibhanga mbandu ya beta-kota mu ubhezelu mu kithangana kya Izalayele yòkulu. * O divulu dya Ijila ijimbulula kwila, o mukwa Izalayele wexile ni ufolo wa kubhana sata phala “kusakidila.” (Ijila 7:11-13, 16-18)  Mwene wexile mu bhana o sata yiyi mu lwelu, sé ku mu jijila. O mukwa Izalyele mwene wexile mu sola ku muxima we kubhana o sata yiyi kwa Jihova, Nzambi yê. O muthu wa bhana o sata, wexile mu idya kumoxi ni mwiji wê ni akunji. Maji sayi jimbandu ja kyama exile mu i bhana ngó kwa Jihova. Jimbandu jebhi?

10. O jisata ja paze j’o tumbule mu Ijila 3:6, 12, 14-16, ja difu kyebhi ni kikalakalu kya bhange Jezú phala Jihova?

¹⁰ Disá dya katatu: Tu bhana o ima yetu ya beta-kota kwa Jihova mukonda twa mu zolo. Ku mesu a Jihova, o banya yene o mbandu ya beta-kota ku kyama. Mwene wambele kwila, o idyandu ya katunda kala o anasonyi, yexile ni valolo ya dikota. (Tanga Ijila 3:6, 12, 14-16.) Kyenyiki, Jihova wexile mu sanguluka kyavulu, se mukwa Izalayele u mu bhana ni muxima woso o banya ni idyandu yamukwá ya katunda. O mukwa Izalayele u bhanga kiki, wexile mu londekesa kwila, wa mesenene kubhana kwa Jihova o ima yê ya beta-kota. Kyene kya bhangele we Jezú, kyoso kya bhakula o mwenyu we kwa Jihova, o kima kya betele kota. Mukonda dya henda yê kwa Nzambi, Jezú wa mu sidivila ni muxima woso. (Nzwá 14:31) Kubhanga o vondadi ya Tat’ê kyexile kisangusangu phala mwene. Mwene wa zolele kyavulu o kijila kya Nzambi. (Jisá. 40:8) Sé phata, Jihova wa sangulukile kyavulu mu kumona kwila, Jezú wa mesenene ku mu sidivila!

11. Mukonda dyahi o sidivisu yetu kwa Jihova ya soko ni sata ya paze? Kiki ki tu ximbakatesa kyebhi?

¹¹ Kala o jisata ja paze m’ukulu, o sidivisu yetu kwa Jihova tu i bhanga ni muxima woso, sé ku tu jijila. Etu twa mesena kubhana kwa Jihova o ima ya beta kota mukonda twa mu zolo ni muxima woso. Xinganeka hanji: Kyebhi kya kidivwa Jihova kyoso kya mona mazunda ni mazunda a athu, a dibhakula mu lwelu lwâ phala kubhanga o sidivisu yê, mukonda a mu zolo, a zolo we o itumu yê! Ki tu ximbakatesa kwijiya kwila, mwene u bhana valolo ku ima i tu bhanga, se tu bhana valolo mu kima ki tu bhangesa ku mu sidivila. Mu kifika, se ki wa mu tena dingi kubhanga yoso i wa mesena kubhanga mu kilunga mukonda dya ku kuka, ejiya kwila, Jihova wejiya o nguzu i wene mu bhanga. Nange u xinganeka kwila, ki wala dingi ni kima kya valolo phala kubhana kwa JIhova. Maji, mwene u mona o hanji ya muxima, i ku bhangesa ku mu bhana yoso i wa tena. Mwene u sanguluka mu ku tambula yoso i wa tena ku mu bhana.

12. Kyebhi Jihova wexile mu tala o jisata ja paze? Kiki ki tu dyelesa-hi?

¹² Ihi i tu dilonga ku jisata ja paze? Kyoso o tubhya ki tuya ni kwoha o jimbandu ja beta-kota ja kyama, kwexile dixi dyexile mu banda kwa Jihova. Kyenyiki, se eye wa dibhakula mu vondadi yê mu sidivisu ya Jihova, wa mu bhanga yoso i wa tena, dyelela kwila, Jihova wa sanguluka kyavulu n’eye. (Kol. 3:23) Xinganeka o kusanguluka kupholo dya Jihova, wa londekesa kwila, mwene wa kuxikina. Phala Jihova, kuvula ki kwene kwa beta-kota. Se o sidivisu i wa mu bhanga phala Jihova, wa mu i bhanga mukonda dya henda, mwene u bhana valolo yavulu. Mwene wanda i lembalala katé ku hádya ni hádya.—Mat. 6:20; Jihe. 6:10.

13. Kala kilondekesa Ijila 9:23, 24, Kyebhi Jihova kya londekesa kwila, wa xikinine o ukunji yú wa ubhe?

¹³ Disá dya kawana: Jihova wa mu besowala jinga o kilunga kyê mu ixi. Xinganeka ya bhitile mu muvu wa 1512 A.K.K., mu mulundu wa Sinayi. (Mak. 40:17) Mozé wendesa kyônge. O mu kyônge kiki, ala ni an’ê a solo phala kusidivila kala akunji. Kifuxi kyoso kya Izalayele, kya dyongekele phala kumona o akunji kubhana o jisata mu veji ya dyanga.  (Ijila 9: 1-5) Kyebhi Jihova kya londekesa kwila, wa xikinine o ukunji yú wa ubhe? Mbó, kyoso Mozé ni Alá kyexile mu besowala o mundu, Jihova wa tumikisa túbhya twa jidisa mba kwoha o jisata joso ja kexile mu kalatódyu.—Tanga Ijila 9:23, 24.

14. Jihova wa xikina o ukunji wa Ala ni twana twê. Mukonda dyahi kiki kyala ni valolo phala etu lelu?

¹⁴ O izulukutu yiyi yexile madiwanu. O thuya twa tundu ku dyulu, tu londekesa ihi? O madiwanu ya a londekesa kwila, Jihova wa xikina o ukunji wa Ala ni an’ê. Mu kumona kuma Jihova wa xikina o akunji a ubhe, akwa Izalayele a tonginina kwila, a tokalele ku a xikina we. O kwila kiki kyala ni valolo phala etu lelu? Kyala mwene. O ukunji mu Izalayele, wexile kizuzumbiya ngó kya ukunji wengi wa beta dingi kota. Kidistu mwene o mukunji wetu wa beta-kota, mwene wa kà kala ni 144 a jisobha ni akunji anda sidivila kumoxi ni mwene ku dyulu.—Jihe. 4:14; 8:3-5; 10:1.

15-16. Ihi ilondekesa kwila o “kimbadi kya fiyele kya dimuka” a ki xikina kwala Nzambi?

¹⁵ Mu muvu wa 1919, Jezú wa solo ka kibuka kya Jikidistá a undu, phala kusidivila kala “kimbadi kya fiyele kya dimuka.” O kimbadi kiki kyene kya mu kwendesa o kikalakalu kya kuboka, ki “bhana o kudya mu kithangana kya tokala” ku maxibulu a Kidistu. (Mat. 24:45) O kwila kwala ima ilondekesa ni kidi kyoso, kuma o kimbadi kya fiyele kya dimuka a ki xikina kwala Nzambi?

¹⁶ Satanaji ni mundu wê, ene mu bhanga yoso phala kubhonzesa o kikalakalu kya kimbadi kya fiyele. Se o kimbadi kexile ni kikwatekesu kya Jihova, kyeji tena kukumbidila o kikalakalu kyâ. Maji, sumbala ni ita iyadi ya bhiti mu ngongo, kizulukutisu, maka a lungu ni kitadi mu jixi joso, ni ku tu talatala kyayibha, o kimbadi kya fiyele kya dimuka, kya mu suluka ni kubhana kudya phala o akayedi  a Kidistu mu ngongo yoso. Xinganeka ngó: Lelu twala ni kudya kwavulu mu nzumbi, mu 900 a madimi ndenge! Twene mu kubhana sé kubhinga kima! Sé phata kiki kilondekesa kwila, Nzambi wa mu kwatekesa, wa xikina o kimbadi kya fiyele. Sayi dingi kima kyengi kilondekesa o mabesá a Jihova ku kikalakalu kya kimbadi: o kikalakalu kya kuboka. O njimbu yambote a mu i boka mu “jixi joso.” (Mat. 24:14) Ki kwala phata. Lelu, Jihova wa mu kwendesa ni kubesowala kyavulu o mundu wê.

17. Lelu, kyebhi ki tu tena kukwatekesa o kilunga kya solo Jihova?

¹⁷ Kima kyambote se tu dibhwidisa: ‘O kwila ngene mu londekesa kisakidilu mu kubhanga mbandu ya kilunga kya Jihova?’ Jihova wa mu tu londekesa kyambote o ima lelu, kala kya bhangele mu thembu ya Mozé ni Alá, kyoso kya londekesa ku akwa Izalayele bhu kaxi ka tubhya kwila, wa xikina o ukunji wa Alá. Twa tokala ku mu sakidila kyavulu. (1 Tes. 5:18, 19) Kyebhi ki tu tena kukwatekesa o kilunga kya solo Jihova lelu? Mu kukayela o itendelesu ya tundu mu Bibidya, madivulu metu ni mu yônge ya kilunga, yonene, ni yônge ya makota. Tu tena kulondekesa we o kikwatekesu kyetu ku kilunga, mu kuboka ni kulonga katé bhwa suku o nguzu yetu.—1 Kol. 15:58.

18. Ihi i wa mesena kubhanga ni muxima woso?

¹⁸ Sola ku muxima we kukayela yoso i twa dilongo mu divulu dya Ijila. Kya dyanga, bhanga yoso phala Jihova n’a kuxikina. Mu kiki, mwene wanda xikina o jisata jê. Kayadi, sidivila Jihova ni kisakidilu kya muxima. Katatu, mukonda dya henda yê kwa Jihova, kalakala ni nguzu yé yoso. Kawana, kwatekesa ni muxima wé woso o kilunga kya mu tambula o mabesá a Jihova. Se tu bhanga o ima yoso yiyi, twanda londekesa kwa Jihova kwila, twa zolo o ujitu wa kukala tu Jimbangi jê!