1. Ihi ya bhingi kubhanga o Jikidistá phala kutenesa o kulenga kwâ kwa kutambula o mwenyu?

O JIKIDISTÁ ja mu lenga phala kutambula o mwenyu. Twa bhingi kusuluka ni kulenga katé ku disukilu, ki kale se twa mateka kindala mba twa mu lenga kyá mu mivu yavulu. O kiswinisu kya bhanene Phawulu ku Jikidistá akwa Filipe, ki tena ku tu kwatekesa we kubhixila mu mbambe yetu. Kyoso kya tambula o mukanda wa soneka Phawulu, sayi Jikidistá mu kilunga kya akwa Filipe, akexile kyá mu sidivila Jihova mu mivu yavulu. Ene a kexile mu sidivila Jihova ni ufiyele woso, maji Phawulu wa a lembalesa kwila, a bhingile kusuluka ni kulenga. Mwene wa mesenene kwila, ene a suluka ni kukayela o phangu yê ya ku “swina ni kulengela kubhixila bhu mbambe.”—Fil. 3:14.

2. Mukonda dyahi tu tena kuzwela kwila, o kiswinisu kya Phawulu kwa akwa Filipe, kya bhixila mu kithangana kya tokalele?

² O kiswinisu kya Phawulu kwa akwa Filipe, kya bhixila mu kithangana kya tokala. O athu mu mbanza ya Filipe exile mu zukutisa o jiphange a tokalele mu kilunga kya ubhe. O ima ya mateka kyoso Phawulu ni Sila kya xikina o kixanu kya Nzambi kya kuya “ku Masedonya” ku Filipe ku muvu wa 50 K.K. (Ika. 16:9) Kwenyóko ene a sange-ku muhatu a mwixana Lidya. Ya lungu ni Lidya, Phawulu wambe: ‘Mwene anga u tu ivwa. Mwen’yú Jihova wa mu jikula o muxima’ mu kutambulula o maka ma njimbu yambote. (Ika. 16:14) Ni lusolo a mu batizala kumoxi ni mwiji wê woso. Maji, Dyabhu wa mateka kwa zukutisa. Kwa moneka mayala ambata Phawulu ni Sila ku afundixi, ya a tatela makutu kwila a mu bhanga kavwanza mu mbanza. Mukonda dya kyenyiki Phawulu ni Sila a beta, a te mu kaleya, mu kusuluka a kaye mu mbanza. (Ika. 16:16-40) O kwila ene a bhwila mba a kwata usudi? Né kya ngó! Ihi ya bhange o jiphange  a tokalele mu kilunga kya ubhe? Ene a xisa phangu yambote mukonda a kolokotele! Sé phata, o phangu ya bhana Phawulu ni Sila, ya a kwatekesa kyavulu.

3. Ihi ya tonginina Phawulu? Ibhwidisu yebhi i twa-nda dilonga?

³ Phawulu wa solo kukolokota ni muxima woso. (2 Kol. 4:16) Maji mwene wejidile kwila, phala kusuluka ni kusidivila Jihova katé ku di sukilu dya mwenyu wê, wa bhingile kulunga o mesu ni muxima ku mbambe yê. Ihi i tu tena kudilonga ku phangu ya Phawulu? O kwila kwala phangu ya jiselevende ja Jihova mu izuwa ya lelu, i tu londekesa kwila tu tena kukolokota sumbala ni ibhidi? Kyebhi o kidyelelu kyetu, ki tena ku tu bhana nguzu, phala ki tu kwate usudi mba kubhwila?

4. Kyebhi Phawulu kya suluka ni kuboka sumbala ni ibhidi yexile na-yu?

⁴ Xinganeka mu yoso yexile mu bhanga Phawulu kyoso kya sonekena o jiphange akwa Filipe. Mwene a mu kutile mu inzo yê, mu mbanza ya Loma. Kexile ni ufolo wa kuboka. Né kiki, mwene wa bokela oso ejile ku mu kunda, wa soneka mikanda phala o ilunga yexile makanga. Lelu we, kwala Jikidistá javulu, ka tena kutunda kubhata, ene mu bokela o njimbu yambote ku athu oso eza ku a kunda. Ene a soneka we mikanda iswinisa phala o athu yó, ka tena kudisanga na-u.

5. Kala kilondekesa Filipe 3:12-14, ihi ya kwatekesa Phawulu kulunga o mesu mu mbambe yê?

⁵ Phawulu kehela o ikalakalu mba itondalu yokulu ku mu landukisa. Mu kidi, mwene wambe kwila, “Ngila ni kujimba o ima ya xala ku dima.” Kubhanga kiki, kwa mu kwatekesa “ku di sungila ku ima yala ku pholo,” mba kutenesa o kulenga. (Tanga Filipe 3:12-14.) Ima yebhi yeji tena ku landukisa Phawulu? Kya dyanga, m’ukulu wexile mu ditunda kyambote bhu kaxi ka Jijudé. Né kiki, ima yoso yiyi wa “i kiti dixilu” mba ixete. (Fil. 3:3-8) Kayadi, sumbala m’ukulu wexile mu zukutisa o Jikidistá, mwene kehela o kikuma kiki ku mu fidisa kusidivila Jihova. Katatu, mwene ka xinganeka kwila, wa zubhile kyá o ikalakalu yoso ya bhingile kubhanga mu sidivisu ya Jihova. Phawulu wa bhangele ikalakalu yavulu, sumbala a mu tele mu kaleya, a mu betele, a mu tutula ni matadi, ulungu wa a budikila ku musanza, wa bhiti thuxi mba kukamba izwatu, ni nzala. (2 Kol. 11:23-27) Sumbala ni ikalakalu ya bhange ni hadi yoso ya tale, Phawulu wejidile kwila, wa bhingile hanji kusuluka ni ku di sunga. Etu we kyene ki twa tokala kubhanga.

6. Yebhi o “ima ya xala kudima” i twa tokala kujimba?

⁶ Kyebhi ki tu tena kukayela o phangu ya Phawulu, mu “kujimba o ima ya xala ku dima”? Amoxi mudyetu, a bhingi kutolola o ukexilu wa ku di tatela mukonda dya ituxi ya tele m’ukulu. Se kiki kya mu bhita neye, wa tokala kutokwesa milongi ya lungu ni sata ya kukula ya Kidistu. Se tu katula kithangana phala kudilonga, kuxinganeka ni kusamba mu milongi yiyi iswinisa, ki twa-nda ditatela mu kama koso-koso. Ki twa-nda divwa kwila, twala ni kikuma ku ituxi ya tu loloka kyá kwala Jihova. Tala dingi disa dyéngi di tu dilonga kwa Phawulu. Amoxi mudyetu phala kuta kupholo o Utuminu, a xisa ikalakalu yeji kwa bhana kitadi kyavulu. Se kyene, o kwila tu tena kujimba o ima ya xala kudima, mu kubhanga yoso phala ki tu xinganeke mu ima nange i tweji kala na-yu? (Dya. 11:4-6; Ndo. 7:10) O “ima ya xala kudima” i tena kukala we ikalakalu i twexile na-yu mu kilunga, mba ibhidi i twa tolola m’ukulu. Mu kidi, kuxinganeka kyebhi Jihova kya tu besowala ni ku tu kwatekesa tunde ukulu, ku tena ku tu zukamesa dingi kwa Tat’etu. Maji, ki  twa mesena kuxinganeka kwila, twa zubha kyá yoso i twa tokalele kubhanga mu sidivisu ya Jihova.—1 Kol. 15:58

7. Kala kyambe Phawulu mu mukanda wa 1 Kolindu 9:24-27, ihi ya bhingi phala kutambula o futu mu kulenga phala kutambula o mwenyu? Bhana phangu.

⁷ Phawulu wa tendela kyambote o kitendelesu kya Jezú kyoso kyambe: ‘Bhangenu nguzu.’ (Luka 13:23, 24) Phawulu wejidile kwila, wa bhingile kubhanga nguzu ku mwenyu woso, kala kya bhangele Kidistu. Mwene wa sokesa o mwenyu wa jikidistá ni jijoko ja ku lenga phala kutambula o kikôwe. (Tanga 1 Kolindu 9:24-27.) Phala ka landuke, o muthu wa mu lenga mu joko, ka tale ima yengi, maji u lunga o mesu mê ku disukilu mba ku mbambe. Mu kifika, mu jijoko ja kulenga mu izuwa ya lelu, o alengi a tena kubhita mu ikoka mwala maloja mba ima yengi i tena ku a landukisa. O kwila o muthu wa mu lenga, wa-nda kwimana hanji phala kutala o ima yambote ya mu sumbisa mu diloja? Se mwene wa mesena ku tambula o kikôwe, ka-nda kibhanga! Mu kulenga phala kutambula o mwenyu wa kidi, etu we twa tokala kudituna o ilandukisu. Se tu lunga o muxima mu mbambe yetu, anga tu bhanga nguzu kala kya bhangele Phawulu, twa-nda tambula o futu!

8. Ibhidi itatu yebhi i twa-nda dilonga?

⁸ Kindala twa-nda dilonga ibhidi itatu i tena ku tu zozesa. Yenyiyi: (1) Kukingila kima ki fula kubhita, (2) kukamba nguzu mukonda dya ku kuka ni (3) ibhidi i nangenena. Tu tena ku katula mbote mu kudilonga kyebhi jiphange kya kolokota mu ibhidi yiyi.—Fil. 3:17.

9. Kukingila kima ki fula kubhita ku tena ku tu bhangesa kudivwa kyebhi?

⁹ Kukingila kima ki fula kubhita. Etu twa mu kinga o ima yambote ya tu kanena Jihova. Kyoso Habakuke kyambe kwa Jihova kuma wa mesenene kwila Jihova u zubha o kuyibha mu Judá, Jihova wa mu bhana o kitendelesu kiki: “Eye-phe kinga na-kyu.” (Hab 2:3) Maji, kyoso ki tu mona kala o ima i twa mu kinga ya mu laleka kyavulu, o nguzu yetu ya kukalakala i tena kuzoza. Katé mwene tu tena kukala ni usudi mba kukamba kuswina. (Jisa. 13:12) Sayi jiphange mu mivu ya 1900 ndu 1914, kya a bhiti mwene. Mu thembu yóyo, Jikidistá javulu,  exile mu kingila kutambula o futu ya kuya ku dyulu ku muvu wa 1914. Ihi ya bhange o jiphange ja fiyele mu kumona kwila o ima ya kexile mu kingila, ki ya dikumbidila?

10. Sayi dikaza dya kexile mu kingila kima ni hanji yoso maji ki i di kumbidila. Ihi ya bhange?

¹⁰ Tala o phangu ya phange jiyadi ja fiyele a dibhana ni ibhidi yiyi. Phange Royal Spatz a mu batizala ku muvu wa 1908, wexile ni 20 a mivu. Mwene wa dyelele kwila, kwa kambele ngó weji tambula kyá o futu mba dilawu dyê. Katé mwene, kyoso kya bhingi phange Pearl mu ukaza ku muvu wa 1911, mwene wa mwambela wixi: “Eye wejiya ya-nda bhita ku muvu wa 1914. Se twa-nda kazala, kota twa kazala kya sé kulaleka!” O kwila o dikaza didi, kuma ka tambula o futu ya kuya ku dyulu mu muvu wa 1914, a kwata usudi wa kulengela o mwenyu? Kana ngó! Mukonda o kima kya dyanga kyexile ku mixima yâ, o kubhanga o vondadi ya Nzambi, mu veji dya kutambula o futu. Ene a solele kulenga ni kukolokota kwoso. Phange Royal ni Pearl a kalakala ni ufiyele woso mu mivu yavulu, katé kya zubha o ikalakalu yâ mu ixi. Sé phata, eye wa mu kingila ni hanji yoso o kithangana kyoso Jihova kya-nda zelesa o dijina dyê, ni kulondekesa kwila, o ukexilu wê wa kutumina wene wa fwama ni kukumbidila o ikanenu yê yoso. Dyelela kwila, ima yoso yiyi ya-nda bhita mu kithangana kya solo Jihova. Katé ki bhixila o kithangana kiki, twa tokala kulunga o muxima wetu mu sidivisu yetu kwa Nzambi. Ki twa tokala kwehela kwila o kukingila kima ki fula kubhita ku tu bhekela usudi mba ku tu zozesa.

11-12. Mukonda dyahi tu tena kusuluka ni kusidivila Jihova ni ufiyele? Bhana phangu.

¹¹ Kukamba nguzu mukonda dya kukuka. O athu a lenga mu jijoko, a bhingi kukala ni nguzu yavulu phala kulenga. Maji phala kukala ni kixikanu kwa Jihova ni kubhanga o ikalakalu yê, eye ki u bhingi kukala ni nguzu yavulu mu xitu. Mu kidi, avulu kala ni nguzu yavulu mu xitu. Né kiki, a mesena kubhanga yoso ya tena mu sidivisu ya Jihova. (2 Kol. 4:16) Mu kifika, phange Arthur Secord * wala ni 88 dya mivu wa sidivila ku Betele mu 55 kya mivu. Lelu wa kuka, kala dingi ni sawidi yambote. Sayi kizuwa o musaki wa zukama mu hama yê phala ku mu langa. Mwene wa mu tale yu wambe: “Phange Secord, eye wa bhange ima yavulu mu sidivisu ya Jihova.” Maji Arthur ka di kwatenene mu ima ya bhangele m’ukulu. Wa mu tale ku mesu, wolela yu wambe: “Kidi ki wa mu zwela. Maji o ima ya beta kota ko ima i twa bhange. O kukolokota mu ufiyele kindala.”

¹² Nange wene mu sidivila kyá Jihova mu mivu yavulu. Maji kindala, o sawidi yê ki ya mu kwehela dingi kubhanga o ima kala ki wexile mu bhanga m’ukulu. Se kyene, kana  kuluwala. Lembalala kwila, Jihova wejiya, u sakidila o kikalakalu kya fiyele ki wa bhange m’ukulu. (Jihe. 6:10) Ijiya we kwila o henda yetu kwa Jihova ki i di monekena mu kuvula kwa ima i tu bhanga. Mu veji dya kiki, tu londekesa o henda yetu kwa Jihova, mu kubhanga yoso i tu tena ni kisangu-sangu ni kidyelelu. (Kol. 3:23) Jihova wejiya bhwa suku o nguzu yetu, mwene ka tu bhingi kubhanga ima, se ki tu tena ku i bhanga.—Mál. 12:43, 44.

13. O kya bhiti ni Anatoly ni Lidiya, ki tu swinisa kyebhi kusuluka mu kusidivila Jihova né mwene se twa bhange kyá ima yavulu?

¹³ Ibhidi i nangenena. Sayi jiselevende ja Jihova a kolokota mu ibhidi ni izukutisu mu mivu yavulu. Mu kifika, Anatoly Melnik  * wexile mu kitala kya 12 dya mivu kyoso tat’ê kya mwambata mu kaleya, ya a mu balakalele ku ixi ya Sibéria. O mwiji wê wexile dikanga, wexile ku Moldávia 7.000 dya jikilómetulu. Mu kubhita muvu umoxi, Anatoly a mwambata we ku Sibéria kumoxi ni manyâ ni kukw’ê. Mu kubhita kithangana, a ile mu dyembu dyéngi, maji phala kuya mu yônge, a bhingile kwenda 30 a jikilómetulu mu neve mba jelu, kwexile mu bhanga mbambi yavulu, o mbambi ya kixibhu ndenge. Mu kubhita kithangana, o Phange Melnik a mu te mu kaleya, wa xisa muhat’wê Lidiya, ni mon’ê wa muhatu wexile ni muvu umoxi. Sumbala ni izukutisu, Anatoly ni mwiji wê a suluka mu kusidivila Jihova ni ufiyele woso. Kindala wala kya ni 82 a mivu, wa mu sidivila ku Kibuka kya Filiyale ku Betele ya Asia Central. Tu kayele o phangu ya Anatoly ni Lidiya, mu kubhanga yoso i tu tena mu sidivisu ya Jihova, ni mu kukolokota mu kuswina kala ki twene mu bhanga tunde ukulu.—Nga. 6:9.

14. Kala kya tonginina Phawulu, ihi ya bhingile kubhanga phala kubhixila ku mbambe yê?

¹⁴ Phawulu wa dyelele kwila weji bhixila kudisukilu dya dilengelu dyê, ni kwila weji kumbidila o mbambe yé. Kuma mwene wexile Kidistá a mu undu wexile ni kidyelelu kya ku tambula ‘o dilawu dya mwixanena ku dyulu kwala Nzambi.’ Maji phala kutambula o futu yiyi mwene wa tonginina kwila, wa bhingile ‘kuswina.’ (Fil. 3:14) Phawulu wa solo kifika kyambote phala kukwatekesa akwa Filipe kulunga o mixima mu mbambe yâ.

15. Kyebhi Phawulu ‘kya swinisa’ o Jikidistá akwa Filipe kusuluka ni kulenga bhu kaxi ka kifika kya kukala mukwa Loma?

¹⁵ Phawulu wa lembalesa akwa Filipe o kidyelelu kyâ kya kuya ku dyulu. (Fil. 3:20) Mukonda dyahi wa lembalesa o maka enyá? Mu  izuwa yóyo o athu a mesenene kubhanga mbandu ya ixi ya Loma mukonda exile ni mawujitu avulu. * Maji o Jikidistá a a undu a tokalele kyá ku utuminu wa betele kota, weji kwa bhekela mbote yavulu. Ku tokala ku unguvulu wa dyulu kwa betele dingi kota o ku tokala kwa Loma ndenge! Kiki kyene kya bhangesa Phawulu kuswinisa akwa Filipe ni izwelu: “Kala kiki, hé kima, o wendelu wenu u kale wendelu wa fwama mu njimbu yambote ya Kidistu.” (Fil. 1:27) O Jikidistá a a undu lelu a mu bhana phangu yambote mu kulenga ni kuswina phala o mbambe yâ ya mwenyu sé disukilu ku dyulu.

16. Ki kale sé twala ni kidyelelu kya kuya ku dyulu mba kukala mu ixi, ihi i twa tokala kusuluka ni kubhanga kala kilondekesa Filipe 4:6, 7?

¹⁶ Ki kale sé twala ni kidyelelu kya kuya ku dyulu mba kukala mu ixi, twa tokala kusuluka ni kulenga phala kubhixila mu mbambe yetu. Né mwene sé twa mu di bhana ni ibhidi yavulu, ki twa tokala kuxinganeka mu ima i twa xisa kudima. Ki twa tokala kwehela kima kyoso-kyoso ku tu fidisa kusidivila Jihova. (Fil. 3:16) Nange twa mu kingila kya o kumona o di kumbidilu dya ikanenu ya Jihova mu thembu yavulu mba twa kuka kya ki twala dingi ni nguzu yavulu kala mu unzangala. Nange twa kolokota kyá mu ibhidi ni izukutisu mu mivu yavulu. Kabasa kima ki twa mu di bhana na-kyu, twa tokala kukayela o kitendelesu kiki: “Ki mu kale ni hele ya kima, ki mu ile bhidibhidi.” Mu veji dya kiki, enda ni kubhinga kwa Nzambi yoso i wa mesena. Bhenyobho, mwene wa-nda kubhana o kutululuka kwê kwa somboka o kitongolwelu kyoso.—Tanga Filipe 4:6, 7.

17. Ihi i twa-nda dilonga mu milongi ya kayela?

¹⁷ O akwa kulenga mu jijoko, a bhanga dingi nguzu kyoso kyaya ni kuzukama ku disukilu. Etu we twa bhingi ku di kwatenena mu mbambe yetu ya kulenga phala kutambula o mwenyu. Etu twa mesena kubhanga yoso i twa tena, katé bhwa suku o nguzu ni kithangana kyetu. Ihi i twa tokala kubhanga phala kusuluka ni kwendela mu njila ya tokala, mu ukexilu wa fwama? O milongi ya kayela ya-nda tu kwatekesa kwijiya ihi i twa tokala ku ta kupholo ku mwenyu wetu, ni kyebhi ki tu tena “kusola o ima yoso yawabha” mba ya beta-kota.—Fil. 1:9, 10.