1-2. (a) Satanaji wene mu nganala kyebhi o athu? (b) Ihi i twa-nda dilonga mu milongi yiyi?

SATANAJI o “tata ya makutu oso,” wene mu nganala o athu tundé mu izuwa ya Adá ni Eva. (Nzwá 8:44) Sayi milongi yiyi ya makutu ya lungu ni kufwa, ni kwila kyoso o muthu kya fwa u kala dingi ku mwenyu mu kididi kyengi. Ijila yavulu yene mu kayela o athu, ya moneka mukonda ene ala ni wôma wa jinzumbi ja athu afu kyá kala kyene mu longa Satanaji. Mukonda dya kiki sayi jiphange a bhingile ‘kuswina mu kuzokela o kixikanu’ kyoso kyafu muthu ku mwiji mba mu dyembu dyâ.—Juda 3.

² Se u dibhana ni ibhidi yiyi, ihi i tena ku kwatekesa kuzokela o milongi ya Bibidya ya lungu ni kufwa? (Efe. 6:11) Kyebhi ki u tena kuximbakatesa ni kuswinisa Kidistá ni mukwenu, a mu mu jijidika kubhanga mbandu mu ijila ya ibhila Nzambi? O milongi yiyi ya-nda londekesa kyebhi Jihova kya tu kwatekesa. Kya dyanga, tu mone ihi i zwela o Bibidya ya lungu ni kufwa.

3. O makutu a dyanga a tu bhekela ihi?

³ Nzambi ka mesenene kwila o athu afwa. Maji phala kukala ni mwenyu wa kalelaku, Adá ni Eva a bhingile kubelesela Jihova. Jihova wa a bhele o kitumu kiki kya bhebhuluka: “Ku muxi-phe wa kwijiya kyawabha ni kyayibha kana kudya-ku; mukonda o kizuwa ki wa kà dya-ku, ijiya na-kyu kuma wa kà fwa mwene.” (Dim. 2:16, 17) Maji Satanaji wa moneka ni kavwanza kê. Bhu kaxi ka nyoka, mwene wambela Eva: “Makutu, ki mwa-nda kufwa.” Kima kya kuluwala, maji mwene wa xikina mu makutu yá, yu wadi o kibundu. Mu kusuluka, mwadi wê wa di we o kibundu.  (Dim. 3:4, 6) Kyenyiki, o kituxi ni kufwa kwa bokona mu ngongo.—Loma 5:12.

4-5. Kyebhi Satanaji kyene mu suluka ni kunganala o athu?

⁴ Adá ni Eva afu kala kyambele Nzambi. Maji o makutu a Satanaji a lungu ni kufwa, ka sukina bhenyobho. Mu kubhita kithangana, mwene wa mateka dingi ku ta makutu engi. Ku makutu yá, umoxi o makutu a kwila, o mukutu wa xitu ufwa, maji sayi nzumbi i tunda anga i kala hanji ni mwenyu, mu kididi kyengi. Makutu a difu ni yá, éne mu nganala athu avulu katé mu izuwa yetu.—1 Tim. 4:1.

⁵ Mukonda dyahi, athu avulu éne mu a nganala? Satanaji wejiya kyebhi kya divwa o athu kyoso ki kufwa muthu. Mu kiki, mwene u a kwatesa wôma ni makutu mê. Kuma a tu bhange phala kukala ni mwenyu wa kalelaku, etu ki twa mesena kufwa. (Ndo. 3:11) Mu kixinganeku kyetu, o kalunga nguma.—1 Kol. 15:26.

6-7. (a) O kwila Satanaji wa tena kusweka o kidi kya lungu ni kufwa? Jimbulula. (b) O kidi kya Bibidya ki tu kwatekesa kyebhi kukamba o wôma wa athu afu?

⁶ Né mwene ni ngunzu ya bhange, Satanaji wa lembwa kusweka o kidi kya lungu ni kufwa. Lelu, o athu ejiya anga a boka o kidi kya Bibidya kya lungu ni athu afu ni kidyelelu kyala na-kyu, a beta kota mu ukulu ndenge. (Ndo. 9:5, 10; Ika. 24:15) O kidi kiki ki tu ximbakatesa ki tu kwatekesa we phala ki tu kale ni wôma mba phata ya lungu ni ihi i bhita ni muthu kyoso kya fwa. Mu kifika, etu tu jiselevende ja Jihova ki twala ni wôma wa athu afu kyá mba wôma wa kwila o jindandu jetu jafu a tala hadi. Twejiya kwila ene kala dingi ni mwenyu ni kwila ka tena ku tu bhanga kyayibha. Edi kala ayi ku kilu kya zongo. (Nzwá 11:11-14) Twejiya we kwila o athu afu kejiya dingi kima. Kyenyiki ku difukunukinu, katé mwene yó afu kya mivu yavulu kudima, kyoso kya-nda kwa fukununa a-nda mona kala kwa bhiti ngó kakithangana kófele.

⁷ Sé phata u xikina kwila o kidi kya lungu ni athu afu kyá ki kya bhonzo phala ku kitendela. O kidi kiki ki kya difu ni makutu a Satanaji! O makutu a mê ka nganala ngó o athu maji a xidisa we o Mubhangi wetu. Phala ku tu kwatekesa kutendela kyambote o ibhidi i tu bhekela Satanaji, twa-nda tambwijila o ibhwidisu yiyi: Kyebhi o makutu a Satanaji a xidisa o dijina dya Jihova? Kyebhi kya bhangesa o athu kuxinganeka kwila o sata ya kukula ya Kidistu ki twa i bhindamena? Kyebhi kya bandekesa o kuluwala ni hadi ya athu?

8. Kala ki londekesa Jelemiya 19:5, kyebhi o makutu a Satanaji a lungu ni kufwa a xidisa o dijina dya Jihova?

⁸ O makutu a Satanaji a lungu ni kufwa a xidisa o dijina dya Jihova. O makutu yá a lungu ni milongi ya kwila o athu afu a a bhitisa mu ifernu ya túbhya. O makutu yá a xingisa Nzambi! Kyebhi? O milongi yiyi, i bhangesa o athu kuxikina kwila, o Nzambi ya henda wa difwe ngó ni kijibhangânga Dyabhu. (1 Nzwá 4:8) Kyebhi ki u dívwa ni maka yá? O kya beta kota, kyebhi kya dívwa Jihova? Mwene wa zembe o ujibhangânga wa mawukexilu woso.—Tanga Jelemiya 19:5.

9. Kyebhi o makutu a Satanaji a zozesa o kixikanu kya athu mu sata ya kukula ya bhana Kidistu yo londekese mu divulu dya Nzwá 3:16 ni 15:13?

⁹ O makutu a Satanaji a lungu ni athu afu, a zozesa o kixikanu kya athu mu sata ya Kidistu. (Matesu 20:28) O makutu amukwá a Satanaji o kwamba kwila, o athu ala ni nzumbi ki ifu. Se o milongi yamba kwila, sayi mbandu ya muthu i kala ku mwenyu kyoso kya fwa yexile ya kidi, o athu oso eji kala ni mwenyu wa kalelaku. Kidistu-phe keji bhinga kubhana o mwenyu wê kala sata phala ku tu kula, ni tu kala ni mwenyu wa kalelaku. Lembalala kwila, o sata ya Kidistu, wene o ukexilu wa beta o kota wa kulondekesa henda ku athu. (Tanga Nzwá 3:16; 15:13.) Xinganeka kyebhi kya dívwa Jihova ni Jezú ni milongi ya kwila o ujitu wa katunda yú ki wala ni valolo!

10. O makutu a Satanaji a lungu ni kufwa, kwa bandekesa kyebhi o kuluwala ni hadi ya athu?

¹⁰ O makutu a Satanaji a bandekesa o hadi ya athu. O jitata ja mu bhânga ni ndolo ya kufunda mona, nange a a tangela kwila, Nzambi wa a katula o mona nange phala kukala anju ku dyulu. O makutu yá a Satanaji a sosolola inga a bandekesa o ndolo yâ? O athu exile mu kaxtikala ni kujibha yó a dituna o ilongesu ya jingeleja, a kexile mu zwela kwila a bhanga kiki mu kubelesela o ilongesu ya makutu ya ifernu. Kala kya londekesa o divulu A Inquisição Espanhola, o athu exile mu bhanga kiki, nange a kexile mu xikina kwila a kexile mu londekesa ngó kwa yó a bhukumukine o milongi ya ngeleja “kyebhi kyeji kala o túbhya twa infernu” phala n’a dyela ande dya kufwa ni kubhuluka ku infernu. Mu jixi javulu o athu ene mu dívwa kwila, a bhingi kuxila o jikuku jâ afu kyá, phala ku a bhana kijingu mba ku a besowala. Amukwá a mesena kusangulukisa o jikuku jâ phala ka a kaxtikale. Kima kya kuluwala, maji o ixikanu ijila mu makutu a Satanaji ki yene mu ximbakatesa o athu. Mu veji dya kiki, i bhekela dingi héle ni wôma.

11. Sumbala a mesena o mbote yetu, kyebhi o jindandu mba makamba kya tena ku tu bhangesa kubukumukina o Mak’a Nzambi?

¹¹ O henda kwa Nzambi ni ku Mak’a mê, i tu kwatekesa kubelesela Jihova né mwene kyoso o jindandu ni makamba, sumbala a mesena o mbote yetu, maji a tu jijidika kukayela o ijila ya lungu ni kufwa, ki yala mu Bibidya. Ene nange a tena ku tu kwatesa jisonyi mu kuzwela kwila, etu ki tu xila mba ki twa zolele o difundu. Mba ene a tena kuzwela kwila, se tu dituna kukayela o ijila yiyi, o difundu dya-nda bhekela ibhidi kwa yó a ala ni mwenyu. Kyebhi ki tu tena kuzokela o kidi kya Bibidya? Xinganeka kyebhi ki u tena kukumbidila o itumu yiyi ya Bibidya.

12. Ijila yebhi ya lungu ni kufwa ki yala mu Bibidya?

¹² Kayela o kitendelesu kiki: “Tundenu mu mundu wâ, mu di kalele” ku ijila ni ixikanu yo fidise mu Bibidya. (2 Kol. 6:17) Sayi kifuxi ku mbandu ya Caribe, o athu a xikina kwila, kyoso muthu kya fwa, o “nzumbi” yê i nyunga,  anga i kaxtikala oso a mu bhangele kya ibha. Sayi divulu dyamba kwila, o “nzumbi” i tena mwene “kubhekela mabhebhu ku dyembu dyoso.” Sayi ididi ku Africa o athu ala ni kifwa kya kuvunga o malumwenu kubhata dya difundu, ni kubhilula o jifoto phala ni ji yalela ku phalelu. Mukonda dyahi? Amoxi amba kwila, o kimbi ki kya tokala kudimona! Kuma tu jiselevende ja Jihova, etu ki tu xikina mu idifwa yoso-yoso mba tu bhanga mbandu mu ibhangelu i mwanga o makutu a Satanaji!—1 Kol. 10:21, 22.

13. Kala ki londekesa o divulu dya Tiyaku 1:5, ihi i wa tokala kubhanga se wala ni phata ya lungu ni kidifwa mba kijila?

¹³ Se wala ni phata ya lungu ni kijila kyoso-kyoso, samba kwa Jihova, mu bhinge unjimu. (Tanga Tiyaku 1:5.) Mu kusuluka, tokwesa o madivulu metu. Se kubhinga, sota o kikwatekesu kya tufunga kya kilunga kyê. Ene ka-nda kutangela ihi i wa-nda bhanga, maji a tena ku kukwatekesa kusanga itumu ya Bibidya kala i twa mono mu milongi yiyi. Se u bhanga kiki, wa ‘sungu kilunji,’ o kilunji kiki kya-nda kukwatekesa “kutungula kyoso kyawabha, mu kiki kyayibha.”—Jihe. 5:14.

14. Tu bhanga kyebhi phala ki tu bhangese akwetu kudibhala?

¹⁴ ‘Mu kubhanga kima kyoso-kyoso, yene yoso i kale ya kuximanesa Nzambi. Kana kuta kifudisu mu njila ki di bhalesa.’ (1 Kol. 10:31, 32) Mu kusola se twa-nda bhanga mbandu mu kijila mba kana, twa tokala we kuxinganeka kyebhi o kima ki twa-nda sola nange kya-nda funyisa o kitongolwelu kya akwetu benge-benge o Jikidistá. Mu kidi, ki tu mesena kubhalesa muthu! (Mál. 9:42) Ki tu mesena we kuxingisa o athu ki Jimbangi. O henda ya-nda tu bhangesa kuzwela na-u ni kuxila kwoso, kubhanga kiki, kubhekela kijingu kwa Jihova. Sé phata ki tu mesena kuxongwena o athu ni ijila yâ. Lembalala kwila, o henda yala ni kutena! Kyoso ki tu londekesa henda, ki tu xinganeka ni kuxila o athu, tu tena kuzozesa o mixima ya jinguma jetu.

15-16. (a) Mukonda dyahi unjimu kutangela o ixikanu yé kwa akwenu? Bhana phangu. (b) Kyebhi o izwelu ya Phawulu mu divulu dya Loma 1:6, ya lungu n’etu?

¹⁵ Ijidisa o athu mu dyembu dyê kwila u Mbangi ya Jihova. (Iza. 43:10) Se kufwa muthu ku mwiji wé, o jindandu ni jivizinyu jê a tena kuluwala kyavulu se u kamba kukayela kijila kyoso-kyoso. Ki kwa-nda kubhonza kudibhana  ni maka yá se u dyanga ku a jimbulwila o kixikanu kyê. Xiku wa tungu ku Moçambique, wa soneka: “Eme ni kazola kami Karolina, kyoso ki twa dilongo o kidi, twa tangela o jindandu jetu kwila, ki tweji bheza dingi o madifundu. O kima ki twa solo kubhanga a ki polovala kyoso kyafu phang’yâ Karolina. Mu dyembu dyetu ala ni kijila kya kuzowesa o kimbi. Mu kiki, o ndandu ya kazola, wa tokala kuzeka mawusuku atatu bhu kididi bhwa zowesa o kimbi. Ene a banza kwila, o ijila yiyi, i tululukisa o nzumbi ya difundu. O mwiji wa Karolina wa mesene kwila mwene u zekela bhu kididi bwa zowesa o kimbi.”

¹⁶ Ihi ya bhange Xiku ni kazola kê? Xiku wambe: “Kuma twa zolo Jihova, etu twa mesena ku mu ximana, twa ditunu kubhanga mbandu mu kijila kiki. O mwiji wa Karolina njinda ya a kwata. Ene a tu tatela kwila ki tu xila o madifundu, ambe we kwila, keji tu kunda mba ku tu kwatekesa. Kuma twa dyangele kyá ku a tangela o kixikanu kyetu, ki tu zwela na-u dingi o maka yá kyoso kyexile ni njinda. Sayi jindandu katé mwene a tu zokela, ambe kwila, twa a tangele kyá o kixikanu kyetu. Ku pholo o mwiji wa Karolina, wa zozoka, twa tena kukala ni kutululuka. Mu kidi amukwá katé mwene ayi ku bhata dyetu phala ku tu bhinga madivulu a lungu ni Bibidya.” Ki tu tokala kukala ni jisonyi ja kuzokela o kidi kya lungu ni kufwa.—Tanga Loma 1:16.

17. Se phange wa fundu, ihi i tena ku tu kwatekesa kukala tu makamba a kidi, a zola mu thembu joso?

¹⁷ Kyoso kidistá kya funda ndandu ya kazola, etu twa tokala kubhanga yoso phala kukala “dikamba u zola mu thembu joso; o ndandu u di monekena mu jiphaxi.” (Jisa. 17:17) Kyebhi ki tu tena kukala “dikamba u zola mu thembu joso,” benge-benge se phange wa fundu a mu mu jijidika kukayela ijila ki yala mu Bibidya? Tu mone itumu iyadi ya Bibidya i tena ku tu kwatekesa kukonda o malamba a yó a fundu.

18. Ihi ya didisa Jezú? Ihi i tu tena kudilonga mu phangu yê?

¹⁸ “Dilenu kumoxi ni yá a dila.” (Loma 12:15) Nange ku tu bhonza kwijiya i twa-nda zwela ku muthu wa fundu ndandu. Sayi ithangana o kudila  ni yó a fundu ndandu kwa beta kota o izwelu ndenge. Kyoso Lázalu kamba dya Jezú kyafu, Madiya, Malata ni athu amukwá, a didi, mukonda dya kufwa kwa phange ni kamba dyâ. Izuwa iwana kupholo, kyoso Jezú kya bhixila, mwene we ‘wa didi’ sumbala wejidile kwila, kwa kambele ngó weji fukununa Lázalu. (Nzwá 11:17, 33-35) O masoxi a Jezú a londekesa kyebhi kya divu Jihova ni kufwa kwa Lázalu. Kwa londekesa we o henda ya Jezú ku mwiji yó. Sé phata, kwa ximbakatesa Madiya ni Malata. Kyene we kimoxi, kyoso jiphange jetu kya mona o henda yetu, ene a dyelela dingi kwila, kala ubheka wâ, a a kondoloka ku makamba a a langa, a a kwatekesa.

19. Se kubhinga kuximbakatesa Kidistá ni mukwetu wa fundu, kyebhi ki twa tokala kukumbidila o divulu dya Ndongixi 3:7?

¹⁹ “Sayi kithangana kya kuzwela ni kithangana kya ku di xibha.” (Ndo. 3:7) O ukexilu wa mukwá wa kuximbakatesa Kidistá wa fundu, o kukala ngivwidi yambote. Ehela phang’yê kuzwela yoso ya mu kala ku muxima, kana kuluwala se ene ‘a zwela sé kuxinganeka.’ (Jobe 6:2, 3) Nange o ndolo yê ya di bandekesa mukonda dya kizukutisu kya jindandu kala kumoxi n’etu mu ubhezelu. Samba kumoxi ni mwene. Bhinga ku ‘mukwa kwívwa o misambu’ phala ku mu bhana nguzu ni kutetuluka. (Jisá. 65:2) Se ki bhana, tanga-nê o Bibidya. Mba-phe tanga-nê milongi ya tokala ya madivulu metu kala o misoso ya kidi i swinisa.

20. Ihi i twa-nda dilonga mu milongi ya kayela?

²⁰ Ujitu wa dikota kwijiya o kidi kya lungu ni kufwa, ni mabesá a-nda tambula yó ala mu kixinganeku kya Nzambi! (Nzwá 5:28, 29) Mu kiki, ki kale mu izwelu ki kale mu ibhangelu, tu zokele o kidi kya Bibidya ni kuswina kwoso, tu tangele we akwetu mu ithangana yoso i tu kala na-yu. Mu milongi ya kayela twa-nda dilonga ukexilu wengi wa Satanaji wa kufidisa o athu kwijiya o kidi. O wanga. Twa-nda dilonga mukonda dyahi twa bhingi kudituna o ibhangelu ni itonokenu ya lungu ni mubhetu yú wa madimonyo.