1. Ibhidi yebhi ya dibhanene na-yu o Jikidistá ku hama ya dyanga?

BHU kaxi ka mivu 62 ndu 64, poxolo Phetele wa sonekena o “asonyi a mwanganena mu jixi ja Ponto, Ngalásia, Kapadósya, Ázya, ni Bitinya.” (1 Phetele 1:1) O jiphange jiji a tundile mu jixi javulu. Ene a dibhanene ni ‘jipolova ja makota’ mba izukutisu. Mukonda dya kiki, a bhindamene kiswinisu ni itendelesu. Ene exile mu izuwa ya bhonzo. Maji Phetele wa a sonekena: “Disukilu-phe dya ima yoso dya zukama.” Ande dya kutenesa dikwini dya mivu, Jeluzaleme a i bwika. Ihi yeji kwatekesa o Jikidistá ja mbandu joso kudibhana ni ithangana yenyoyo?—1 Phetele 4:4, 7, 12.

2, 3. Mukonda dyahi poxolo Phetele wa suinisa o jiphange jê kuzalela akwâ? (Tala o foto ya dyanga.)

² Phetele wa tendelesa o jiphange kukala ni ukexilu wa ku di ‘zalela mba ku di tambulula mu mabhata.’ (1 Phetele 4:9) O kizwelu “kudizalela,” mu dimi dya Ngeleku kilombolola “kulondekesa henda ku ajitu.” Maji Phetele wa kexile mu swinisa o  jiphange jê ‘ku di zalela mudiâ’ sumbala a dijidile kyambote ni kwila, exile mu bhanga ima yavulu kumoxi. Kiebhi o ku di zalela kweji kwa kwatekesa?

³ Kubhanga kiki, kweji ku a zukamesa dingi. Abha eye? O kwila u di lembalala o kusanguluka ku wa kexile na-ku, kyoso muthu kya kwixana ku bhata dyê? Kyoso ki uyxana muthu kubhata, o ukamba wenu u kola dingi. Kyoso ki tu zalela o jiphange jetu, tu tena ku a ejiya kyambote. Mu Izuwa ya poxolo Phetele o Jikidistá a bhingile kudizukama dingi, kyoso o ibhidi kyexile mu dibandekesa. Kuma twala mu “izwua isukidila-ku,” kyene we ki twa tokala o kubhanga.—2 Timote 3:1.

4. Ibhwidisu yebhi i twa-nda tambwijila mu milongi yiyi?

⁴ Kiebhi ki tu tena ‘ku di ‘zalela mba ku di tambulula mu mabhata’? Ihi i tena ku tu fidisa kuzalela akwetu ni kyebhi ki tu tena kutolola o ibhidi iii? Ihi i tena ku tu kwatekesa kukala tu asonhi ambote?

5. Kyebhi ki tu tena kutambulula kyambote o athu mu yônge yetu?

⁵ Mu yônge: Jihova ni kilunga kyê a twixana phala kuya mu yônge. Twa mesena kwila, oso eza mu yônge yetu, a divwa kyambote, benge-benge yó a mateka kindala. (Loma 15:7) Kuma Jihova mwene wa exana, twa tokala kwa tambulula kyambote, kikale se a te izwatu ya fwama mba kana. (Tiiaku 2:1-4) Se wa mono muthu wa mateka kwiza mu yônge, wala ubheka, u tena kuxikama-nê? Mwene wa-nda kusakidila se u mu kwatekesa kutendela ya-nda bhita mu kyônge, ni kusanga o ibatulu ya Bibidya. Yú ukexilu wambote wa ‘kuzalela jinga asonhi.’—Loma 12:13.

6. A nanhi u twa tokala ku a tambulula dingi kyambote?

⁶ Kubhana kadikoka: M’ukulu, athu avulu akexile mu londekesa o ukexilu wa kuzalela mu kwixana akwâ phala kudya ka dikoka, mu kulondekesa kwila a mesena ukamba ni kutululuka. (Dimatekenu 18:1-8; Afundixi 13:15; Luka 24:28-30) A nanyi u twa tokala kwa zalela? O jiphange jetu mu kilunga. Kuma o kuyibha ku mundu yú, kwa mu dibandekesa, twan-nda bhindamena o kikwatekesu kya jiphange ni makamba metu a fiyele. O mwiji wa Betele ku Estados Unidos, wa kexile mu dilonga o Mulangidi mu ola ya 18:45. Maji mu muvu wa 2011, o Kibuka kya Utuminu kya lungulula o kithangana phala 18:15. Mukonda dyahi? O ngolokela yambele kwila, o ola ya ubhe, yeji kwatekesa o mwiji wa Betele kuxikina ni kulondekesa dingi o ukexilu wa kuzalela, se o kyônge kibhwa selu. Jifiliyale joso ku mundu ja kayela o ndunge yiyi. Kiki, kya kwatekesa o jiphange mu ngongo yoso ku dijiya dingi kyambote.

7, 8. Kyebhi ki tu tena kuzalela o jiphange ene mu kwiza phala ku tu bhangela madiskursu?

⁷ Say ithangana, phange wa tundu mu kilunga kyengi, kafunga ka ilunga, mujitu wa tundu ku Betele, a bhanga diskursu mu kilunga kyetu. Tu tena kulondekesa o ukexilu wa kuzalela ku jiphange jiji? (Tanga 3 Nzuá 5-8.) Tu tena kubhanga kiki, mu ku mwixana kubhata dyetu phala kudya kama.

⁸ Say phange ya muhatu ku ixi ya Estados Unidos u lembalala: “Mu mivu kudima, eme ni mwadi wami twa tambula makaza avulu m’onzo yetu, ejile mu bhanga madiskursu  mu kilunga kyetu.” Mwene wa divu kala, ithangana yoso ya bhiti ni jiphange jiji, ya kolesa dingi o kixikanu kyâ, maji kyexile wê kithangana kya kutonoka-ku bhofele. Mwene wambe: “Ki twa dyela.”

9, 10. (a) A nanyi u twa tokala kuzalela kithangana kyavulu? (b) O kwila o athu ala ni jinzo jofele a tena kukwatekesa? Bhana Phangu.

⁹ Ajitu a-nda kala thembu kubhata dyetu: M’ukulu, o athu akexile mu tambulula asonyi ku mabhata mâ. (Jobe 31:32; Filimone 22) Lelw’idi, twa bhingi we kukala ni ukexilu yú. Sayi ithangana, phala kukunda o ilunga, o tufunga twa ilunga a a zalela kubhata dya jiphange. Nange kiki ki bhita we ny’athu a dilonga mu xikola ya Utuminu mba a dibhakula mu kikalakalu kya kutunga. Abha o jiphange a a bulu o jinzo mu mavuwa? Ene a-nda bhinga kididi phala kukala-mu katé kya-nda zubha kwa tungila dingi o jinzo jâ. Ki twa tokala kubanza kwila, yó ala ni jinzo ja makota éne ngó a tena kukwatekesa. Nange m’ukulu ene a kwatekesa kyá lwavulu. O kwila u tena kuzalela muthu né mwene se inzo yé yofele?

¹⁰ Say phange mu ixi ya Koreya ya lwiji, u lembalala o kithangana kya tambwile jiphange ayle mu mbanza yâ phala kudilonga mu xikola. Mwene wambe: “Ku dimatekenu, ngexile ni hele, mukonda twexile tu makaza a ubhe, twexile we mu inzo yofele. Maji, twa sangulukile kyavulu mu kukala kumoxi ni jiphange jojo. Kala tu makaza, twa mono o kisangusangu kijila kyoso o dikaza di sidivila Jihova kumoxi, ni kyoso kya suwa jimbambe.”

11. Mukonda dyahi twa bhingi kuzalela o jiphange a bhixila kindala mu kilunga kyetu?

¹¹ Athu a ubhe mu kilunga kyetu: Say jiphange mba miji, a tunda mu ilunga yengi, eza mu tunga mu mbambe ya kilunga kyetu. Nange ene eza mukonda, o kilunga kyetu kyala ni ibhindamu yavulu. Mba a a tumikisa kala aboki a thembu yoso, kwala o filiyale. Mu kiki, a bhingi kwijidila o mbanza, o kilunga, o dimi dya ubhe, katé mwene o ijila. Kiki kibhonza phala ene. O kwila u tena kwa exana n’a di kama mba phala kwenda kumoxi n’ejiya ididi yengi ya mbanza? Kiki kya-nda kwa kwatekesa kukala ni makamba a ubhe ni kwijidila o kikalakalu kya ubhe.

12. Musoso webhi ulondekesa kwila, eye kubhingi kukala ni jimbote javulu phala kuzalela akwenu?

¹² Eye ku bhingi kusokejeka ima yavulu phala kuzalela o asonyi. (Tanga Luka 10:41, 42.) Say phange u lembalala ya bhiti kyoso kyexile mukunji wa jixi jengi kumoxi ni muhatw’ê. Mwene wambe: “Twexile tu minzangala, ki twexile ni uhete. Twexile we ni ngunzu ya dibhata. Say kizuwa m’usuku, muhatu wami wa kexile ni ngunzu yavulu ya jindandu jê, ki ngi tenene ku mu kwatekesa. Ku 19 dya ola ni 30 a ithangana, a phuphu ku dibhitu dyetu. Wexile dixibulu dyetu  dya Bibidya, wa tu bhekele malalanza atatu. Mwene wejile mu tu sangesa. Twa mu bokwesa, hé twa mu bhana menya. Mu kusuluka, twa mu bhana xá ni xokolate. Ki twejidile luwa o dimi dya Swahili, mwene kejidile we o dimi dya Kingileji.” O phange wambe kwila, o kya bhiti ni mwene, kya mu bhangesa kukala ni makamba mu kilunga mwa kexile, ni kukala ni kisangusangu.

13. Kyebhi o kuzalela akwenu ku tena ku kukwatekesa?

¹³ O kwila u kala ni hele ya kuzalela akwenu? Se kyene, nange eie wa mu dibotesa kithangana kya kubhanga ukamba u tena kunangenena katé ku hádya ni hádya. Kuzalela akwetu, ndunge yambote phala ki tu divwe ubheka. Maji mukonda dyahi say athu nange a kala ni hele ya kuzalela o asonyi? Tu mone se mukonda dyahi.

14. Ihi i tu tena kubhanga se ki twala ni kithangana kya soko phala kuxikina ku tu zalela ni kuzalela akwetu?

¹⁴ Kithangana ni Nguzu: O jiselevende ja Jihova a kalakala kyavulu, ala ni mawjitu avulu. Say a mukuá nange a mona kwila kala ni kithangana ni nguzu phala kuzalela akwâ. Se kyene ki wene mu divwa, nange wa bhingi kusokejeka kyambote o ima, phala kuzalela akwenu mba kuxikina o kixanu kya akwenu. Kima kyambote kubhanga kiki, mukonda o Bibidya i tu swinisa kukala ni ukexilu wa kuzalela akwetu. (Jihebeleu 13:2) Mukonda dya kiki, kuzalela akwetu, kyene o kima ki twa tokala o kubhanga. Maji phala kuzalela akwenu, eye ku tokala kuzanga thembu yavulu ni ima ya kambe valolo.

15. Mukonda dyahi say athu a banza kwila ka tena kuzalela akwâ?

¹⁵ Kyebhi ki u divwa: O kwila say kizuwa eye wa kexile kyá ni vondadi ya kuzalela akwenu maji wa nono kuma ku tokalele ku ki bhanga? Nange eye u kala ni hele mba u thandanganha mu kubanza kwila, o ajitu ka-nda wabhela ki wa-nda bhanga. Mba nange u kala ni hele mukonda ki wala ni kitadi kya soko mba u thandanganha ni kima ki u tena kubhana ku ajitu, mu kusokesa ni ima i tena kubhana o jiphange ja mukwá. Maji lembalala kwila, ku bhingi kukala ni inzo ya fwama kyavulu, phala kuzalela. O ajitu a-nda sanguluka kyavulu se u xixila kyambote o inzo, ni ku di zwelesa na-u kyambote.

16, 17. Ihi i u tena kubhanga se wala ni hele ya kuzalela athu kubhata dyê?

¹⁶ Se wene mu kala ni hele ya kuzalela ajitu, ejiya kwila k’eye ngó. Say kafunga mu ixi ya Grã-Bretanha uambe: “Kusokejeka o ima phala kuzalela ajitu, kubhekela hele yavulu. Maji kala o ikalakalu ya mukwá i tu bhana Jihova, kubhanga kiki, ku tu bhekela mabesá avulu, o hele i twivwa ndenge. Nga sanguluka kyavulu mu kuxikama ni kúnwa tu kafwe, ni ku di zwelesa ni ajitu.” Yú ukexilu wambote wa kulondekesa henda ku ajitu. (Filipe 2:4) Athu avulu a wabhela kutanga o misoso yâ. Tu tena ngó kwívwa o misoso yâ, se tu sota kukala kumoxi ni ene. Kafunga ka mukwa wa soneka: “Kukala kumoxi ni makamba a kilunga kubhata, ku ngi kwatekesa kwa tendela kyambote. Ngi kala dingi ni kithangana kya kwa ejiya kyambote, benge-benge kwijiya kyebhi kya mateka kudilonga o kidi kya Bibidya.” Se u londekesa o henda ku ajitu, ene oso a-nda sanguluka kyavulu.

 ¹⁷ Say muboki wa thembu yoso mukwa kuzalela jiphange a bhanga o jixikola mu kilunga kya Jihova, uambe: “Ku dimatekenu nga kexile ni hele yavulu, mukonda ki nga kexile ni ima yavulu kubhata, o imbamba yami ki ya fwama dingi. Maji o muhatu wa mwendexi wa xikola, wa ngi tululukisa. Mwene wambe kwila, mu kukunda o ilunga, o jisemana ja beta-o-kota, jexile jojo ja kexile kumoxi ni athu a kulu mu nzumbi, a sidivila Jihova sumbala kala ni imbamba yavulu. O izwelu yê ya ngi lembalesa yexile mu zwela mam’etu, mu undenge wami, mwene wa kexile mu zwela: ‘Sembele o kakúdya ka mafwe bhwala o henda.’” (Jisabhu 15:17) Mu kiki-phe, kana kukala ni hele, mukonda o kima kya beta-o-kota o kulondekesa o henda yetu ku asonhi mba ajitu.

18, 19. Kyebhi o kuzalela akwetu kwa-nda tu kwatekesa kwa mona mu ukexilu wambote?

¹⁸ Ihi i u banza ya lungu ni akwenu? O kwila mu kilunga kyé mwala muthu u ku kwatesa njinda? Se kubatula o maka ni mwene, ki mwa-nda kala kyambote. Nange eye kwa-nda mesena kukala nê ku bhata dyé. Mba nange mu kilunga mwala muthu wa kuluwalesa, kwa mu tena ku mu loloka.

¹⁹ O Bibidya yamba kwila, se u kala ni ukexilu wa kuzalela asonyi, u tena kukala ni ukamba wambote ni akwenu, katé mwene ni jinguma jé. (Tanga Jisabhu 25:21, 22.) Kwixana o muthu ku bhata dyé, ki tena kukwatekesa kubatula o maka ni kukala ni ukamba wambote ni mwene, ni kutululuka kwoso. Kubhanga kiki kwa-nda ku kwatekesa  kumona o idifwa yê yambote ya bhangesa Jihova ku mu bheka mu kilunga kyê. (Nzuá 6:44) Kyoso o henda yé ki i kubhangesa kwixana muthu nuka wa banzele kwila weji mwixana, kiki kya-nda kubhangesa kukala ni ukamba wambote ku hádya. Kyebhi ki u tena kwijiya kwila, wa mu kibhangela mwene o henda? Mu kukumbidila o kitendelesu kyala mu divulu dya Filipe 2:3, dyamba: “Maji ni kubatama, kala muthu a kite mukwâ kota dyê; Kana ku di fika kwila mwa beta kuyuka o akwenu ndenge.” Twa tokala kubanza kwila, akwetu a beta-o-kota, etu ndenge. Nange tu tena kukatula phangu ku kixikanu, kukolokota kwâ, ni idifwa ya mukwá. Kuxinganeka mu idifwa yâ yambote, kwa-nda tu bhangesa kwa zola dingi ni kwa tambulula kyambote ku bhata dyetu.

20. Mukonda dyahi twa tokala kukumbidila o kikanenu kyetu? Ni kyebhi ki tu tena kubhanga kiki?

²⁰ Davidi webhula: “Jihova, nanyi u nanga mu balaka yé?” (Jisálamu 15:1) Mu kusuluka mwene wa tumbula o idifwa ya tokala kukala na-yu o ajitu a Jihova. Wa tokala u kala muthu wa kidi: “O muthu yó wa bhingi, se wa loka kyá, k’aluluka dingi bhu dimi, né wa di fumbu,” (Jisálamu 15:4) Se twa xikina kixanu, kikale kima kya dikota ki tu bhangesa kuvutuka kudima. O phange wa twixana nange wa di pelepalala kyâ phala ku tu tambwijila, nguzu yoso ya bhange, ya-nda dibota. (Matesu 5:37) Say athu a dituna o kixanu kya a bhange, mukonda kwa moneka kyengi kya a wabhela dingi. O kubhanga kiki kukamba kuxila, kukamba henda. Twa tokala kusakidila yoso ya tu bhana o muthu wa tu zalela. (Luka 10:7) Maji, se kwa-nda tena kumoneka, u tangela woso wa kwixana ni kithangana kya soko.

21. Kyebhi o kuxila o ijila ya ixi mu twala, ku tu kwatekesa?

²¹ Kima kyambote kukayela o ijila ya ixi. Say jixi, ki kwalé maka kumoneka ngó mu dibhata dya muthu. Maji jixi ja mukwá, sembele wa tangela o mukwá dibhata kwila eye wizó. Say ididi, o mukwa kuzalela u bhana ku mujitu o kudya kwa beta-o-kota. Ku mbandu jengi, oso a a talatala mu ukexilu umoxi. Say madyembu, o mujitu wiza ni kama phala kubandekesa o kudya. Ididi yamukwá, o mukwa kuzalela kehela o mujitu kwiza ni kima phala kubandekesa. Jixi jamukwá, o mujitu ni kuxila kwoso u tena kudituna lumoxi mba luyadi kyoso kya mwixana, maji ku mbandu jengi, kudituna kyoso kya kwixana a kumona kala ku kamba kuxila. Tu tena kubhanga yoso i tu tena phala ku sangulukisa o ajitu u tu tambulula kubhata dyetu.

22. Mukonda dyahi kima kyambote ‘kudizalela mu dyetu’?

²² Phetele wambe: “Disukilu-phe dya ima yoso dya zukama.” (1 Phetele 4:7) Lelu, twa mu dibhana ni ibhidi yavulu, nuka ya ka bhita dingi ku hádya. Kuma o kuyibha ku mundu yú, kwa mu dibandekesa, twa-nda bhinga kuzola kyavulu o jiphange jetu. O kitendelesu kya Phetele, kya tokala dingi mu izuwa yetu: ‘D’idikisyenu usonyi mudyenu, kala muthu a tambulule mukwâ ku bhata dyê’ (1 Phetele 4:9) Kyene mwene, o kuzalela ni kisangu-sangu, kima ki twa bhingi kulondekesa ku mwenhu wetu kindala, katé ku hádya.