1. Ihi ya kanena Izaya yalungu ni Jezú, ni mukonda dyahi o kikanenu kiki ki tu swinisa?

O KIKANENU kya Izaya kya lungu ni Jezú, ki tu swinisa, ki tu bhana kidyelelu. Izaya wa kanena kwila, Jezú “[keji] xikina kufundisa mulonga kala kya u mono ku mesu mê, kaxikina we kubazela kima kyevu ngó ku mátwi mê,” weji “fundisa jingadyama ni kidi kyoso.” (Izaya 11:3, 4) Mukonda dyahi kwijiya o kidi kiki, ku tu swinisa? Mukonda twala ku mundu wezala ni katungu. Ku mundu yu, o athu a fundisa akwa bhu kaxi ka ima ya tena kumona. Mu kidi etu twa bhindamena o mufundixi wa kidi Jezú, yo ka-nda tu fundisa bhu ka ima i moneka ku mesu!

2. Ihi ya tu tendelesa kubhanga Jezú? Ihi i twanda dilonga mu milongi yiyi?

² Izuwa yoso twene mu sota kwijiya o idifwa ni ukexilu wa akwetu. Maji etu twa akwa ituxi, ki twa yuka kala Jezú, mu kiki o ixinganeku yetu ki ya yuka. Ki kubhonzo ku tu funyisa mu ima i tu mona. Maji Jezú wa tendelesa: “Kana ku batula jinga maka kala ki mwa fika, inda mu batula mu kidi.” (Nzwá 7:24) Jezú wa mesena kwila, tu kayela o phangu yê, mwene kexile mu  fundisa akwâ bhu kaxi ka ima i moneka kupholo. Mu milongi yiyi, twa-nda dilonga mawukexilu atatu a tena kufunyisa o ukexilu u tu tala akwetu: o kikonda mba ixi mwa mu vwalela, se ngadyama mba m’vwama, ni kitala. Mu jipondo jitatu jiji, twa-nda dilonga kyebhi ki tu belesela Jezú, mu veji dya kufundisa akwetu bhu kaxi ka ima i twa fika.

3, 4. (a) Mukonda dyahi Phetele wa lungulula o ukexilu wê wa kumona o athu kexile Jijude? (Tala o foto ya dyanga.) (b) Kidi kyebhi kya ubhe kya longo Jihova kwa Phetele?

³ Xinganeka kyebhi kya divu Phetele kyoso kya mu tumu kuya ku Sezaleya ku dibhata dya Kolonelyu, kexile Jude! (Ikalakalu 10:17-29) Phetele wa kulu ni kixinganeku kya kwila, oso kexile jijudé, exile athu a xidi. Maji kwa bhitile ima ya lungulula o ixinganeku yê. Mu kifika, mwene wa mwene kisuma mu kutena kwa Nzambi. (Ikalakalu 10:9-16) Mu kisuma, Phetele wa mono kima kyedile kala dilasola dyonene dyexile mu tuluka ku dyulu, mwexile yama ya mawukexilu oso a xidi. Mwene wívwa dízwi dixi: “Balumuka, Phetele, u jibhe, u dye!” Phetele ni nguzu yoso wa ditunu lutatu. Mu veji yiyi, o dizwi dyambe: “Kya zelesa Nzambi, eye ku ile wixi kyaxidi.” Kyoso kya zubha kumona o kisuma, Phetele ka tendela ihi ya mesenene ku mu tangela o dízwi. Mu kusuluka, akunji a Kolonelyu a bhixila. O nzumbi ikola ya Nzambi, yendesa Phetele katé monzo ya Kolonelyu kumoxi ni yo a ile mu mu takana.

⁴ Se Phetele wa kexile mu fundisa ‘kala kya kexile mu banza,’ mwene kejiya mu dibhata dya Kolonelyu. O Jijude kexile muya mu mabhata a athu kexile Jijude. Ihi ya bhangesa Phetele kuya? Sumbala mu ukulu wexile mu tala ni katungu; oso kexile Jijudé, o kisuma kya mono ki kilondekesu kya um bhana o nzumbi ikola, kya um bhangesa kulungulula o ixinganeku yê. Kyoso kya zubha kwivwa Kolonelyu, mwene wambe: “Kya kidi kyene, nga mono kuma Nzambi kene ni kathombo ka athu. Maji ku akwa jixi joso, woso u mu xila mwène, hé u bhanga yoso ya yuka, Mwène u mu tambulula.” (Ikalakalu 10:34, 35) O kixinganeku kya ubhe kiki, kya sangulukisa kyavulu Phetele ni Jikidistá joso mu thembu yoyo. Kyebhi?

5. (a) Ihi ya mesena Jihova kwila Jikidista joso a ki tendela? (b) Sumbala twejiya kya o kidi, ixinganeku yebhi itena kukala hanji ku muxima wetu?

⁵ Bhu kaxi ka Phetele, Jihova wa kwatekesa o Jikidistá joso kutendela kwila Mwene ki mukwa katungu. Phala Jihova, o kikonda kyetu, o kididi mwa tu vwalela, o mwiji, mba dimi, ki kima. Se tu xila Nzambi, anga tu bhanga o mbote, mwene u tu xikina. (Ngalásya 3:26-28; Dijingunwinu 7:9, 10) Nange o maka yá eye wa a ejiya kyá. Ihi i twamba se wa kudila mu ixi mba mwiji wala ni kotombo? Né mwene se u banza kwila eye ki u mukwa katungu, o kwila u tena kukala ni ibazelu ya lungu ni katombo? Né mwene kyoso kya kwatekesa akwa kwila Nzambi ki  mukwa katombo, mwene wa londekesele hanji katombo. (Ngalásya 2:11-14) Kyebhi ki tu tena kubelesela Jezú ni kudituna kufundisa akwetu mukonda dya ima i tu mona?

6. (a) Ihi i twa tokala kubhanga phala kuxisa o katombo? Ihi ya londekesa o relatório ya phange wala ni mawijitu mu kilunga?

⁶ Phala kutolola ixinganeku yoso ya lungu ni katungu, twa bhingi ku di tonginina. Twa bhingi we kusokesa o wendelu wetu ni yoso i twa dilongo mu Mak’a Nzambi. (Jisálamu 119:105) Tu tena we kwibhwidisa dikamba, se wa tale kya kifwa kya katombo mu dyetu, ki tu tena ku u mona ubheka wetu. (Ngalásya 2:11, 14) Nange tu tena kulondekesa ixinganeku ya lungu ni katombo, kate ki tu suka mu kwijiya kwila tu akwa katombo. Kiki kyene kya bhiti ni phange wa kexile ni ujitu. Mwene wa soneka mukanda phala kuzwela ya lungu ni dikaza akexile mu sidivisu ya thembu yoso ni nguzu yavulu. O diyala wa tokalele ku mwiji wa kexile mu mona o athu kala ka kexile ni valolo yavulu. O phange wa kexile ni ujitu, wa soneka ima yavulu yambote ya lungu ni munumi, maji wa te-ku o izwelu: “Sumbala mwene wa tokala [ku mwiji yú] o ibhangelu yê ni ukexilu wa mwenyu wê u kwatekesa akwa kutendela kwila, [kutokala ku mwiji yú] ki kulombolola kukala ni ukexilu wa xidi, mwenyu wa hadi, kala kyene mu kala athu a tokala ku mwiji [yú].” Ihi i tu di longa ku musoso yú? Né mwene se twala ni mawujitu avululu mu kilunga kya Jihova, twa tokala ku di tonginina ni kuxikina kitendelesu kyoso-kyoso ki tu kwatekesa kukatula ku muxima kixinganeku kyoso-kyoso kya katombo. Ihi dingi i tu tena kubhanga?

7. Kyebhi ki tu tena kulondekesa kwila etu “twa jikula o mixima?”

⁷ Se ‘twa jikula o mixima,’ twa-nda katula o katombo ku muxima, ni tu bhinganesa-bhu o henda. (2 Kolindo 6:11-13) Eye wene mu sola ngo kukala ni athu a kikonda kya difu ni kye, atokala ixi imoxi, mwiji umoxi mba dimi dimoxi? Se kyene, fikisa kukala we ni athu amukwa. U tena kwixana jiphange a mawukexilu engi, phala ku kalakala na-u mu sidivisu ya kuboka. Utena kwa exana we phala ku dyongeka mba kujandala kubhata dyê. (Ikalakalu 16:14, 15) Bhofele-bhofele, o muxima we wa-nda kwizala ni henda, ki bhwa-nda kala kididi phala katungu. Kindala, twa-nda zwela ukexilu wengi, u tena ku tu bhangesa kufundisa akwetu ‘kala ki twa fika.’

8. Ya lungu ni unvwama mba wadyama kufunyisa o ukexilu u tu tala akwetu, ihi i tu tena ku dilonga mu divulu dya Ijila 19:15?

⁸ O m’vwama mba wadyama wa athu, u tena kufunyisa o ukexilu wetu wa kwa tala. O divulu dya Ijila 19:15 yamba: “O ki mu fundisa kana kuzamena ngadyama, mba kusuwa muthu wonéne; mukwenu mu batwile mulonga wê kala kya fwama mu kidi.” Maji  kyebhi o m’vwama mba wadyama wa muthu, u tena kufunyisa ukexilu wetu wa ku mu tala?

9. Kidi kyebhi kya soneka Somola? Ihi i tu longa o kidi kiki?

⁹ Solomá wa soneka o izwelu yiyi, ya kidi: “Ngadyama a mu zemba, katé ni ku jindandu jê kwene; maji o m’vwama-phe, makamba avula. (Jisabhu 14:20) O sabhu yiyi i tu longa ihi? Se tu kamba kudilanga, tu tena kumesena kubhanga ukamba ni jiphange ala ni kitadi kyavulu, o jingadyama kana. Mukonda dyahi kilwezu kufundisa athu bhu kaxi ka ima yala nayu, mba ya a kambe?

10. Tiyaku wa dimuna o Jikidistá yalungu ni maka-hi?

¹⁰ Se tu fundisa o jiphange mukonda dya kukala jingadyama mba jimvuwama, twa-nda bheka kudiwanuna mu kilunga. Kiki kya bhiti ni ilunga ya mukwa ku hama ya dyanga. Kyenyiki, Tiyaku wa bhingile kudimuna o Jikidistá ya lungu ni maka yá. (Tanga Tiyaku 2:1-4.) O kifwa kya ku di wanuna ki twa tokala kukyehela kubokona mu kilunga kyetu. Kyebhi-phe ki tu tena kufidisa o ukexilu wa kufundisa o athu bhu kaxi ka ima yala na-yu?

11. O kwila o jimbote jitena kufunyisa o ukamba wa muthu ni Jihova? Jimbulula.

¹¹ Twa tokala ku tala o jiphange wila kya a tala Jihova. O valolo ya muthu ku mesu a Jihova ki ijila mu kukala ngenji mba ngadyama. O ukamba wetu ni Jihova ki u lungu ni kukala ni kitadi mba ima yavulu. Mu  kidi Jezú wambele kwila “mukwa itadi ki mu bhonza, o kubokona mu Utuminu wa Dyulu. ” Maji mwene kambele kwila mukwa kitadi ka tena. (Matesu 19:23) Jezú wambele we: “Mwa zediwa enu mu jingadyama, mukonda o Utuminu wa Nzambi wà kàla wenu.” (Luka 6:20) Maji kiki ki kilombolola kwila jingadyama joso eji kwívwa Jezú ni kutambula mabesá. Kwexile jingadyama javulu ka kexile mu kayela Jezú. Kifwa, mu kidi, ki tu tena kufundisa o ukamba wa muthu ni Jihova bhu kaxi ka ima yala na-yu.

12. Kitendelesu kyahi kibhana o Bibidya ku jimvwama ni ku jingadyama?

¹² Bhu kaxi ka mundu wa Jihova, twala ni jiphange jingadyama, amukwa jim’vwama. Maji enoso a zolo Jihova, a mu sidivila ni muxima woso. O Bibidya i tendelesa o jimvwama phala ka “dyelele o jimbongo ja makutu’iji, ki ji tena ku bhandulula kima.” (Tanga 1 Timote 6:17-19.) O Mak’a Nzambi a dimuna we o jiselevende joso ja Jihova, kikale ji m’vwama mba jingadyama kwila, kuzola o kitadi kilwezu kya dikota. (1 Timote 6:9, 10) Se tu mona o jiphange jetu kala kya a mona Jihova, ki twa-nda kwa fundisa bhu kaxi ka ima yala na-yu mba ya a kambe. Abha o ya lungu ni kitala kya muthu? O kwila tu tena kufundisa akwetu bhu kaxi ka kitala kyâ?

13. Yalungu ni kuxila adyakime, ihi i tu longa o Bibidya?

¹³ O Bibidya i tu tendelesa kyavulu kwila, twa tokala kuxila adyakime. Ijila 19:32 yamba: “Ki u mona mukwa-jimvi, mu balumukine; o mwadyakime wa sunga-ku kyá, u mu jingisa; Nzambi yé mu xile jinge.” O divulu dya Jisabhu 16:31 di tu tangela kwila o “jimvi kitundu kya ujitu, se wala na-ju mu njila ya kuyuka.” Phawulu wambela Timote kwila, ka tokalele ku kala ni katenda kwa adyakime, maji wa tokalele kwa xila kala ji tata jê. (1 Timote 5:1, 2) Sumbala Timote wexile ni mawujitu bhu kaxi ka jiphange a sungu-ku kya mu kitala, mwene wa tokalele ku londekesa henda ni kwa xila.

14. Kithangana kyebhi kyene mu bhinga kubazela muthu, ne mwene se mwadyakime wetu?

¹⁴ Abha se mwadyakime u ta kituxi mu lwelu, mba wenda ni ku swinisa akwa kubhanga kima kya zembe Jihova? Jihova ka-nda loloka muthu u ta kituxi mu lwelu, ne mwene se mwadyakime mba muthu a mu xila kyavulu. Tala o kitumu ki tu sanga mu divulu dya Izaya 65:20: “O mukwa-ituxi né u kala ni ham’amivu, a kà mu bhubhidila mwene.” Tu sanga kitumu kya mukwa kyadifu ni kiki, mu kisuma kya Izekiyele. (Izekiyele 9:5-7) Kinyiki-phe, etwenyoso twa tokala kuxila Jihova, o Mukulu-wa-Ndamba, sé kufula. (Daniyele 7: 9, 10, 13, 14) O woma ni kuxila Jihova, kwa-nda tu bhana nguzu ni kuswinisa phala ku bazela woso wa bhingi o kikwatekesu, ne mwene se mwadyakime kya.—Ngalásya 6:1.

15. Ya lungu ni kuxila o minzangala, ihi i tu longa o phangu ya poxolo Phawulu?

¹⁵ Se o phange munzangala? O kwila kiki kilombolola kwila ka tokala ku mu xila? Kana. Phawulu wa sonekena timote: “Kana kwehela kwila bhu kala muthu u ku tènda mukonda dya undenge. Oso-phe a xikana, eye-mwène a bhane phangu, ni mu kuzwela, ni mu kudituma, ni mu henda, ni mu kuxikana ni mu kuzela.” (1 Timote 4:12) Kyoso Phawulu kya soneka izwelu yiyi, nange Timote wexile ni 30 a mivu. Né kiki, Phawulu wa mu bhana ikalakalu yavulu. Ihi i tu  dilonga? Ki twa tokala kufundisa phange ya munzangala mukonda dya kitala kyê. Xinganeka mu yoso ya bhangele kyá Jezú kyoso kyexile ni 33 a mivu!

16, 17. (a) Sayi tufunga ene mu bhanga kyebhi kyoso ki kubhinga kusola jiphange kala akwatekexi a tufunga mba tufunga? (b) Kyebhi o ixinganeku yâ ni idifwa ya ixi ki yene mu diphupha ni milongi ya Bibidya?

¹⁶ Sayi ididi, athu kene mu xila o minzangala ya mala. Kyenyiki, sayi tufunga a tena kulaleka mu kusola o munzangala phala kukala mukwatekexi wa tufunga mba kafunga, né mwene se wala ni mawukexilu a mbote. Maji o Bibidya ki izwela kwila sayi kitala phala phange ku mu sola kala mukwatekexi wa tufunga mba kafunga. (1 Timote 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9) Se kwala kafunga u bhanga itumu yê phala kubatula o maka yâ, mwene ka mu kayela o Mak’a Nzambi. O tufunga katokala kufundisa o phange ya munzangala mu ibanzelu yâ, maji a tokala kukayela o itumu ya Mak’a Nzambi.—2 Timote 3:16, 17.

¹⁷ Se o tufunga a kamba kukayela o itumu ya Bibidya mu ola ya kusola o akwatekexi a tufunga mba kafunga, ene a mu xita o njila ya minzangala ala ni uhete wa ku a sola. Sayi ixi, o mukwatekexi wa tufunga wexile mu kumbidila kyambote o ikalakalu yê mu kilunga. O tufunga a xikinine kwila mwene wa mu kayela mwene o itumu ya Bibidya yalungu ni kukala kafunga. Né kiki, sayi tufunga adyakime kyá ambe kwila, mwene munzangala hanji phala kukala kafunga. Mu kiki-phe ka mu sol’wâ. Mu kiki, phangi yú a kambe ku mu sola , kala kafunga mukonda exile mu mu moma kala munzangala hanji. O misoso ilondekesa kwila o ukexilu yú wa kubanza wala mu jixi javulu ku mundu. Kima kyambote kudyelela mu Bibidya mu veji dya kudyelela mu ibanzelu yetu mba o kidifwa kya ididi mu twa tungila. Se tu bhanga kiki, twa-nda belesela Jezú, ki twa-nda fundisa akwetu kala kya moneka.

18, 19. Ihi ya-nda tu kwatekesa ku tala o jiphange jetu mu ukexilu u tala Jihova?

¹⁸ Etu tu akwa ituxi, maji tu tena kudilonga kumona akwetu sé katombo kala kya mona Jihova. (Ikalakalu 10:34, 35) Mu kiki twa tokala kubhana matwi mu itendelesu ya Maka’a Nzambi. Kyoso ki tu i kumbidila, twa mu belesela o kitumu kya Jezú kyoso kyambe: “Kana ku batula jinga maka kala ki mwa fika.”—Nzwá 7:24.

¹⁹ Kwa kambe ngó, Sobha yetu Jezú Kidistu wa-nda fundisa athu oso. Mwene wa-nda fundisa bhu kaxi ka itumu ya yuka ya Nzambi, mu veji dya kufundisa bhu kaxi ka ima ya mona mba yevwa. (Izaya 11:3, 4) Mu kithangana kiki etu twa mu kingila ni kinyenge kyoso!