1, 2. Mukonda dyahi unjimu kwivwa o Mubhangi wé, se kubhinga kusola kima kya lungu ni mwenyu wé? (Tala o foto ya dyanga.)

SE U munzangala, nange ene mu kubhana milongi yavulu ya lungu ni mwenyu wé ku hádya. Alongexi, iledi ni athu engi nange a kutangela kwila, wa bhingi kudilonga mu xikola ya katunda, mba kusola ufunu wa-nda ku kwatekesa kunganyala kitadi kyavulu. Maji Jihova u kubhana milongi ya difu kyengi. Mu kidi, mwene wa mesena kwila u di sunga mu xikola, phala u tene kudikila o ibhinda yé ku mwenyu. (Kolose 3:23) Maji mwene wejiya we kwila, se u munzangala wa bhingi kusola ima ya-nda funyisa o mwenyu wé ku hádya. Mu kiki, mwene u bhana milongi phala ku kwendesa ni ku ku kwatekesa kwambata mwenyu wé mu ukexilu u mu sangulukisa, mu izuwa yiyi ya sukidila-ku.—Matesu 24:14.

² Ku jimbe kwila Jihova wejiya yoso. Mwene wejiya ya-nda bhita ku hádya, wejiya kyambote kwila o dizubhilu dya mundu  yú, dya zukama. (Izaya 46:10; Matesu 24:3, 36) Jihova wa kwijya we. Mwene wejiya o kima kya-nda ku sangulukisa ni kima ki tena ku kuluwalesa. O milongi ya athu nange i moneka kala yambote, maji se ki i tundu mu Mak’â Nzambi ki yala ni unjimu wa kidi.—Jisabhu 19:21.

3, 4. Kyebhi o kwivwa o milongi yayibha kwa funyisa Adá ni Eva ni twana twâ?

³ Milongi yayibha yenyé kyá tundé ukulu. Satanaji mwene wa dyanga kubhana milongi yayibha ku athu. Mwene wambela Eva kwila, mwene ni Adá eji sanguluka dingi se a solele mudyâ kyebhi kya tokalele kwambata o myenyu yâ. (Dimatekenu 3:1-6) Maji Satanaji wa di banze ngó mudyê! Mwene wa mesenene kwila Adá ni Eva ni ana eji vwala, a mu bheza mwene mu veji dya kubheza Jihova. Maji Satanaji ka bhanene kima ku athu. Jihova mwene wa a bhanene yoso ya kexile na-yu. Mwene wa a kazalesa, wa a bhana kididi kya fwama, wa a bhana we mikutu ya yuka yeji nangenena katé ku hádya.

⁴ Maji, Adá ni Eva ka belesela Nzambi. Mu kubhanga kiki ene a batula o ukamba wâ ni Yó wa a bhana o mwenyu. Kiki kya tu bhekela windwa! Kala ki bhita ni kithulu kyo batule ku muxi wê, bhofele bhofele, Adá ni Eva a kuka anga afu. An’ê a tale we hadi, hadi yiyi ya di mwange katé mu izuwa yetu. (Loma 5:12) Athu avulu lelu, a xongwena o izwelu ya Nzambi, a bhanga ngó o ima ya mesena. (Efezo 2:1-3) Ihi yene mu bhita? O Bibidya yamba kwila, “Jihova ku tena ku mu dimukina,” kifwa, ki tu tena kudibhana kyambote se tu bhana dikunda kwa Jihova.—Jisabhu 21:30.

5. Kidyelelu kyebhi kyexile nakyu Nzambi ku athu? O kwila mwene wa lungile mu kukala ni kidyelelu kiki?

⁵ Jehova wa dyelele kwila kweji moneka athu, katé mwene minzangala eji mesena ku mwijiya ni ku mu sidivila. (Jisálamu 103:17, 18; 110:3) O minzangala yiyi, yala ni valolo ya dikota bhu pholo ya Jihova! O kwila eye wala bhu kaxi kâ? Mu kiki-phe wa mu tambula o valolo ya “jimbote” javulu ji tunda kwa Nzambi, ji bandekesa o kusanguluka kwê. (Tanga Jisálamu 103:5; Jisabhu 10:22) Twa-nda dilonga ima i wana. Yeniyi: Kudya mu nzumbi, makamba ambote, jimbambe jala ni valolo ni ufôlo wa kidi.

6. Mukonda dyahi wa tokala kuthandanganya ni ibhindamu yé mu nzumbi? Ihi ya kubhana Jihova phala ku kukwatekesa?

⁶ O ibhaku ki yene ni kibhindamu mu nzumbi, kifwa, ki yala ni kibhindamu kya kwijiya o Mubhangi wâ. Maji etu twala. (Matesu 4:4) Kyoso ki twivwa Nzambi tu kala ni kutongoloka, unjimu ni kisangusangu. Jezú wambe: ‘A zediwa yó ejiya kwila a bhindamena Nzambi.’ (Matesu 5:3) Nzambi wa tu bhana o Bibidya ni ‘kimbadi kya fiyele kya dimuka’ phala ku tu bhana madivulu a tu kwatekesa kukolesa o kixikanu kyetu. (Matesu 24:45) O madivulu yâ twa exana kudya mu nzumbi mukonda a dikila o kixikanu kyetu, a kolesa we o ukamba wetu ni Jihova. Etu twala ni kudya kwa mawukexilu avulu mu nzumbi!—Izaya 65:13, 14.

7. O kudya mu nzumbi ku tunda kwa Nzambi kwa-nda ku kwatekesa kyebhi?

⁷ O kudya mu nzumbi, ku tena ku kubhana unjimu ni uhete wa kuxinganeka kyambote, u tena ku kulanga mu mawukexilu avulu. (Tanga Jisabhu 2:10-14.) Mu kifika, o idifwa  yiyi, ya-nda ku kwatekesa kutongolola o makutu, kala o makutu a kwila ki kwene Mubhangi mba o makutu a kwila, o kitadi ni jimbote kwa-nda kusangulukisa. Ya-nda ku kwatekesa we kulenga o vondadi mba ukexilu wa-nda zanga o mwenyu wé. Mu kiki bhanga yoso i u tena phala kukala ni unjimu, ni kutongolola kyambote o ima. Wa-nda mona mu dyé kwila, Jihova wa ku zolo, wa mesena o mbote yé.—Jisálamu 34:8; Izaya 48:17, 18.

8. Mukonda dyahi wa tokala kuzukama kwa Nzambi kindala? O kubhanga kiki kwa-nda ku kwatekesa kyebhi ku hádya?

⁸ Kwa kambe ngó, o mundu woso wa Satanaji a-nda u bwika. Jihova mwene ngó wa-nda tena ku tu langa ni ku tu bhana o ima i twa bhindamena kala o kudya kwetu kwa kayela. (Habakuke 3:2, 12-19) Mu kiki, yiyi yene o ola ya kuzukama kwa Nzambi ni kukolesa o kidyelelu kyé kwa mwene. (2 Phetele 2:9) Se u bhanga kiki, kabasa kima ki moneka ku mwenyu wé wa-nda dívwa kala Davidi kyoso kyambe: “Jihova izuwa yoso nga mu bhaka bhu pholo yami; mukonda dya mwene ku ng’imanena bhwa zukama, ki bhwala u tena ku ngi lundumuna.”—Jisámu 16:8.

9. (a) Kala ki tu tanga mu divulu dya Nzwá 6:44, ihi i bhanga Jihova? (b) Kima kyahi kya beta kota ki u mona kyoso ki wijiya Mbangi ni mukwenu?

⁹ Kyoso ki u di sanga ni muthu kejiya o kidi, mu veji ya dyanga, ihi i wijiya ya lungu ni mwene? Eye nange wijiya o dijina ni pholo yê, maji ku tena kujiya ima yavulu ya lungu ni mwene. Ki kyene kimoxi kyoso ki u disanga ni muthu wejiya o kidi mu veji ya dyanga. Eye wejiya kwila mwene wa zolo Jihova. Wejiya kwila, Jihova wa mono kima kyambote kwa mwene yú wa mwixana phala kubhanga mbandu ku mwiji wê wene mu mu bheza. (Tanga Nzwá 6:44.) Né mwene se ki wejiya kwa tundu o muthu, mba kyebhi kya mu sase, eye wejiya ima yavulu ya lungu ni mwene, mwene we wejiya ima yavulu ya lungu n’eye!

10, 11. Ihi yala na-yu o mundu woso wa Jihova? Kyebhi ki u dívwa mu kwijiya o kidi kiki?

 ¹⁰ Mu kithangana ki wijiya Mbangi ya mukwá eye wijiya kwila, mwa difu mu ima yavulu. Wejiya kwila né mwene se mu zwela madimi ka difu, maji mu zwela o ‘dimi dimoxi dya zele.’ (Sofoniya 3:9) Kiki kilombolola kwila, kiyadi kyenu mu xikina kwila kwene Nzambi, mu xila ijila imoxi ya lungu ni wendelu, mwala ni kidyelelu kimoxi phala o hádya. O ima yiyi, i mi kwatekesa kudidyelela, ni kubhanga ukamba wambote wa-nda nangenena.

¹¹ Kyenyiki, kyoso ki u bheza Jihova, u tena kuzwela ni kidi kyoso kwila, wala ni makamba a beta-kota. Eye wala ni makamba ku mundu woso, né mwene se ku a mono luwa né lumoxi! Katu-ku o mundu wa Jihova, wejiya muthu wala ni ujitu yú?

12. Ihi i wa mesena kubhanga?

¹² Tanga Ndongixi 11:9–12:1. O kwila eye wa kane kukumbidila mbambe i wa xindi? Nange wa mesena kutanga o Bibidya izuwa yoso, kutambwijila kyambote mba kulungulula o ukexilu wé wa kubhanga mbandu mu yônge. Nange wa mesena kubandekesa o uhete wé wa kulonga o Bibidya. Kyebhi ki u dívwa kyoso ki u mona kwila wa mu tena kukumbidila o mbambe yé mba kyoso kya kutangela ku akwenu? Nange u sanguluka kyavulu, kusangulukisa mwene! Mukonda dyahi? Mukonda wa bhange ya mesena Jihova, kala kya bhangele Jezú.—Jisámu 40:8; Jisabhu 27:11.

13. Kyebhi o kusidivila Jihova kwa beta-kota, kusota o fuma ya mundu ndenge?

¹³ Kyoso ki u lunga o muxima mu sidivisu yé kwa Jihova, wa mu bhanga o kima ki ku sangulukisa, ki kubhana o disukilu dyambote ku mwenyu. Phawulu wa tendelesa: “Kolokotenu, ki mu toloke. Mu swine jinge mu kikalakalu kya Ngana, kabasa mwa k’ijiya kuma Ngana se mwa mu talela hadi, o hadi ki i kala ya ngó.” (1 Kolindo 15:58) Maji kyoso o athu kya lunga o mixima mu kusota o ima ya mundu yú, kala kukala ni kitadi, kukala ni fuma, ka tena kusanga o kusanguluka kwa kidi. Né mwene se a ditunda kyambote, maji moxi dyâ a divwa kyayibha. (Luka 9:25) Kyene ki twa-nda dilonga ku musoso wa Sobha Solomá.—Loma 15:4.

14. Ihi i u tena kudilonga ku musoso wa Solomá? O kixikanu kya-nda ku kwatekesa kyebhi?

¹⁴ Solomá, wexile bhu kaxi ka mayala a betele-kota mu umvwama ni kutena, wa fikisa. Mwene wambela o muxima wê wixi: “Izá ngi ku teze hanji mi kusanguluka; kala kiki, kemba, sanguluka!” (Ndongixi 2:1-10) Solomá wa tungele jinzó ja sunga, wa kunu ji njaludim ni ididi yambote ya kutonokena, wa bhange yoso ya mesenene. O kwila ima yiyi ya mu sangulukisa? Kya tale o ima yoso ya bhange, mwene wambe: “Nga i mono kwila yoso ku mundu mbé ukumbu ngó.” Mwene wambe dingi: “Yoso bhoxi’abha ki yala ni kubhanduluka kwa kima.” (Ndongixi 2:11) Wa-nda katula mbote mu kifikisu kiki kya Solomá?

15. Mukonda dyahi mwa bhingi kukala ni kixikanu? Kala ki twa dilongo mu divulu dya Jisálamu 32:8, o kixikanu kya-nda kukwatekesa kyebhi?

¹⁵ Amoxi, a dimuka ngó ku mwenyu, kyoso kya dibhala anga a tala hadi. Jihova ka mesena kwila, kiki kibhita neye. Mwene wa mesena kwila u mwivwa, u mu belesela. Phala kubhanga kiki, kwa bhingi kukala ni kixikanu.  Maji ki wa-nda kudyela se u sola o ima mu kukayela o kixina kyé mu unzangala. Kumbandu yengi, Jihova nuka wa-nda jimba ‘o henda i mwedikisa ku dijina dyê.’ (Jihebelewu 6:10) Kyenyiki, bhanga nguzu phala kukala ni kixikanu kya kolo. Mu kusuluka, wa-nda sola kyambote o ima ku mwenyu, wa-nda kimona ni mesu-mê kwila, o Tata yê ya dyulu wa-ndala o mbote yê.—Tanga Jisálamu 32:8.

¹⁶Phawulu wa soneka: ‘Bhwoso-phe bhu kala o nzumbi ya Jihova, bhu kala ufôlo.’ (2 Kolindo 3:17) Jihova wa zolo o ufôlo, wa ku bhange phala kuzola we o ufôlo. Maji mwene wa mesena kwila, u sola o ima ni unjimu bhu kaxi ka ufôlo wé phala u ku lange. Nange o jikoleka jé jene mu tala ufusa, akwa undumbu, a ta myenyu yá mu kilwezu bhu kaxi ka jijoko, mba anwa ji droga ni mawuholwa. Kudimatekenu, ima yiyi i moneka wila ima yambote, maji ku disukilu i bhekela ibhidi; kala mawuhaxi, kudikwatenena ku uhólwa mba jidroga, ni kufwa. (Ngalásya 6:7, 8) O munzangala wala ni idifwa yiyi, u dibanza kwila wala ni ufôlo, maji mu kidi, kana.Tito 3:3.

17, 18. (a) Kyebhi o kubelesela Nzambi ku tu bhana ufôlo wa kidi? (b) Mu ukexilu webhi Adá ni Eva a betele kota mu kukala ni ufôlo o athu lelu ndenge?

¹⁷ Ku mbandu yengi, kubelesela Jihova ki tu bhekela mbote. Ki tu bhangesa kukala ni sawidi yambote, ku tu bhekela ufôlo wa kidi. (Jisálamu 19:7-11) Kyoso ki u kalakala kyambote ni ufôlo wé, kifwa, kyoso ki u sola kubelesela o itumu ni ijila ya yuka ya Nzambi, wa mu londekesa ki kale kwa Nzambi ni ku jitata jé kwila, eye u muthu wa kudyelela. Jitata jé ja-nda kudyelela dingi, a-nda kubhana dingi ufôlo. Jihova wa kanena we kwila, kwa kambe ngó wa-nda bhana ku jiselevende jê ja fiyele o ufôlo wa kidi, wa tenena. Mu Bibidya o ufôlo yú a wixana “ufôlo wa fuma, wa an’a Nzambi.”—Loma 8:21.

¹⁸ Yú wene o ufôlo wa kexile na-u Adá ni Eva. Mu njaludim ya Edene, Nzambi wa a fidisile kubhanga ngó kima kimoxi. Ene ka tokalele kudya ku kibundu kya muximi umoxi mu njaludim. (Dimatekenu 2:9, 17) Mu kixinganeku kyé, o kwila Nzambi wa kexile mu a katula o ufôlo mu ku a bhana o kijila kiki? Kana! Xinganeka kyá mu ndumba dya ijila ya athu, ni kyebhi kyene mu jijila akwâ ku i belesela. Maji Jihova wa bhele kitumu kimoxi ngó kwa Adá ni Eva.

19. Jihova ni Jezú a tu longo ihi ya-nda tu kwatekesa kukala ni ufôlo wa kidi?

¹⁹ Jihova u tu talatala ni kilendu kyoso, mwene njimu ya dikota. Mu veji dya ku tu bhana itumu yavulu, mwene u tu longa ni mwanyu woso phala tu tene kubelesela o itumu yê ya henda. Mwene u tu longa kuzola o itumu yê, u tu longa we ku zemba o ima yayibha. (Loma 12:9) Mu Diskulusu dya bhangele ku Mulundu, Mon’ê Jezú wa tu kwatekesa kutendela se mukonda dyahi athu ene mu bhanga ima yayibha. (Matesu  5:27, 28) O ku mundu wobhe, kyoso kya-nda kala Sobha ya Utuminu wa Nzambi, Jezú wa-nda suluka ni ku tu longa phala kumona o ima yawabha ni yayibha kala kya i mona mwene. (Jihebelewu 1:9) Jezú wa-nda tu yukisa we ki kale mu kixinganeku ni mu mukutu. Xinganeka ngó kyebhi ki wa-nda divwa: ki wa-nda bhita dingi mu jitendasá ja kubhanga ima yayibha, ki wa-nda tala dingi hadi mukonda dya kukala u mukwa ituxi. Kyenyiki, kudisukilu, twa-nda tambula o “ufôlo wa fuma” wa kanena Jihova.

20. (a) Kyebhi Jihova kya kalakala ni ufôlo wê? (b) Kyebhi ki wa tokala kukayela o phangu yê?

²⁰ Ku mundu wobhe, o ufôlo wetu wa-nda kala hanji ni mbambe. Mu ukexilu webhi? Ithangana yoso, ima i tu bhanga, twa-nda bhinga ku i bhanga mukonda dya henda yetu kwa Nzambi ni ku akwetu. Se o henda yene i twendesa, twa mu kayela o phangu ya Jihova. Sumbala Jihova wala ni ufôlo wa kubhanga yoso ya tena, mwene wene mu kwehela o henda kwendesa o ima yoso ya bhanga, katé mwene o ukexilu wa ku tu talatala. (1 Nzwá 4:7, 8) Kyenyiki, tu tena ku tendela se mukonda dyahi, phala kukala ni ufôlo wa kidi, twa bhingi ku kayela o phangu ya Nzambi.

21. (a) Kyebhi Davidi kya divu ya lungu ni Jihova? (b) Ihi i twa-nda dilonga mu milongi ya kayela?

²¹ O kwila u sakidila mu ima yoso yambote yene mu kubhana Jihova? Mwene wene mu kubhana kudya mu nzumbi, makamba ambote, jimbambe jala ni valolo, o kidyelelu kya kukala ni ufôlo wa yuka ku hádya, ni mawujitu amukwa dingi ambote. (Jisálamu 103:5) Nange wa mu divwa kala kya divu Davidi, kyoso kya tumbula o izwelu ya musambu i tu sanga mu divulu dya Jisálamu16:11: “Eye u ng’idikisa njila i bheka kwala mwenyu, kwala kusanguluka kwa mbote bhu pholo yê; o ku lukwaku lwê lwa kudya sayi-ku ima ya vondadi ki i kumu dingi.” Mu milongi ya kayela, twa-nda dilonga ima yengi yambote i tu sanga mu Sálamu ya 16. O milongi yiyi, ya-nda ku kwatekesa kumona kyebhi ki u tena kukala ni mwenyu wa beta kota katé ku hádya ni hádya!