1. Mukonda dyahi lelu’idi athu avulu kadyelela mu Bibidya?

 LELU’IDI athu avulu atala hadi mukonda kejiya se andadyelela kwa nanyi. Ene kejiya se andadyelela ku jinguvulu, ku jingijiye mba ku akwa wenji, mukonda kejiya se athu yá andala mwene o mbote yâ. Ku mbandu ya mukwá, ene we kaxila o atwameni a jingeleja amba kwila Jikidistá. Mukonda dya kiki kitudiwana mu kumona kuma ene kadyelela mu Bibidya, o divulu dyamba o atwameni a jingeleja kwila adibelesela.

2. Kala kyambe Sálamu 119:160, tutena kudyelela mu ihi?

² Kuma tu jiselevende ja Jihova, twejiya ni kidi kyoso kwila mwéne o “Nzambi ya kidi” ni kwila ithangana yoso wamesena o mbote yetu. (Jisá. 31:5; Iza. 48:17) Twejiya kwila tutena kudyelela mu yoso itusanga mu Bibidya, mukonda “tunde ku dimatekenu katé ku dizubhilu, [o maka a Nzambi] kyene o kidi.” (Tanga Jisálamu 119:160.) Etu tuxikina mu kima kyambe mukwa kutokwesa o Bibidya: “Nzambi kazwela makutu, yoso yazwela idikumbidila mwene. O mundu wa Nzambi utena kudyelela mu yoso izwela mwene, mukonda ene adyelela ku Muthu wazwela o maka enyá.”

3. Ihi itwandadilonga mu milongi yiyi?

³ Kyebhi kitutena kukwatekesa o athu kudyelela mu Mak’â Nzambi kala etu? Tumone ima itatu itubhangesa kudyelela mu Bibidya: Kyadyanga, kyebhi o maka a Bibidya kalunguluka; kayadi, kyebhi o ikanenu ya Bibidya yadikumbidila ni katatu, o kutena kwa Bibidya kwa kulungulula o myenyu ya athu.

4. Mukonda dyahi sayi athu axikina kuma o maka ala mu Bibidya alunguluka?

⁴ Jihova Nzambi wasolo 40 a mayala a fiyele phala kusoneka o Bibidya. Maji, o mikanda yasoneka o mayala enyá, lelu ki yeneku dingi. Lelu twala ngó ni jikópya ja jikópya. Kiki kibhangesa amoxi kudibhwidisa se o ima itutanga mu Bibidya mu izuwa yetu yene mwene yasoneka o mayala enyó. O kwila wadibhwidisa kyá o maka enyá?

5. Kyebhi kyabhange o jikópya ja Mikanda ya Hebalayiku? (Tala ofoto yakapa.)

⁵ Phala kulanga o njimbu yala mu Bibidya, Jihova watangela o mundu wê phala kubhanga jikópya. Mwene watendelesa o jisobha mu Izalayele phala kukopiyala o Kitumu, wasolo we o Jilevita phala kulonga o Kitumu ku athu. (Mate. 17:18; 31:24-26; Neh. 8:7) Kyoso o Jijudé kya ambatele mu ubhika ku Babilonya, athu avulu amateka kubhanga jikopya ja Mikanda ya Hebalayiku. (Eji. 7:6) O mayala enyó akexile mubhanga kyambote o kikalakalu kyâ, ni ku itonginina we kyambote. Ku pholo dya kwenda mu kubhanga o kikalakalu kyâ, ene kexile ngó mu kondala o izwelu, kana, maji exile we mu kondala katé mwene o jiletala. Exile mubhanga kiki phala kwijiya kwila, exile mu kopiyala kyambote o ima. Né kiki, kuma ene exile akwa ituxi, mu mikanda yexile musoneka mwabokona tu itondalu. Maji ene asoneka jikopya javulu, mu kiki o itondalu ku pholo dya kwenda o athu atenene ku isanga. Kiki kyabhiti kyebhi?

6. Kyebhi o akwa kutokwesa o Bibidya kyatena kusanga o itondalu yatele o athu abhange o jikópya mu ukulu?

⁶ Lelu o akwa kutokwesa o Bibidya ala ni ukexilu wambote wa kusanga o itondalu yatele o athu abhange jikopya ja Bibidya. Mu kifika: Xinganeka kwila 100 ya mayala atambula o kikalakalu kya kusoneka difwe dimoxi dya mukanda. Umoxi mudyâ watondala bhofele mu kopya yê. Ukexilu umoxi wa kusanga o kitondalu kiki, o kusokesa o kopya yê ni jikópya ja mayala engi, o akwa kubhanga jikópya. Kyene we kimoxi, mu kusokesa mikanda yavulu yasoneka akwa kubhanga jikópya, o akwa kutokwesa o Bibidya amutena kusanga o itondalu ya athu abhange o jikópya jiji.

7. Ihi yabhange o athu asoneka o jikópya ja Bibidya, phala jene jikale kyambote?

⁷ O athu asoneka o jikópya ja Bibidya atale hadi phala kubhanga kiki mu ukexilu wambote. Tala o phangu yiyi. O jikópya jatenena ja Mikanda ya Hebalayiku jokulu dingi, ajibhange ku muvu wa 1008 mba wa 1009 K.K. O jikópya jiji ajixana Código ya Leningrado. Maji o akwa kutokwesa atungununa mikanda mba jimbandu ja mikanda jokulu, o ya Código ya Leningrado ndenge. Sayi athu axinganeka kwila, mu kubhita 1.000 ya mivu ndenge ni kubhanga jikópya ni jikópya, o maka ejikala mu Código ya Leningrado keji difwangana ni maka osange mu mikanda yokulu. Maji ki kyene kyabhiti. O akwa kutokwesa kyoso kyasokesa o mikanda yokulukulu ni mikanda a isange kindala, ene amono kwila o ukexilu wa izwelu, ene ngó kadifwangana bhofele, maji o njimbu mba maka ala mu mikanda yoso, ene amoxi.

8. Kyebhi o jikópya ja Mikanda ya Ngeleku ni jikópya ja madivulu a mukwa ki jadifu?

⁸ O Jikidistá ja dyanga akayela we o phangu ya athu asoneka jikópya ja Mikanda ya Hebalayiku. Ene asoneka we jikópya ja 27 a madivulu a Mikanda ya Ngeleku. Ene exile mu itanga mu yônge yâ ni kubokela nayu o athu. Sayi diyala mukwa kutokwesa o Bibidya, wasokesa o jikópya ja Mikanda ya Ngeleku ni madivulu a mukwa a thembu yenyoyo. Mwene wambe: “Lelu, sayi dingi jikópya ja Mikanda  ya Ngeleku, o ja madivulu a mukwa, ndenge. Sayiku dingi milongi mu jikópya ja Mikanda ya Ngeleku, mu jikópya ja madivulu engi, ndenge.” Sayi divulu dizwela yalungu ni Kikutu Kyobhe (Novo Testamento) dyambe: “Tutena kudyelela kwila o njimbu itutanga mu Bibidya yolungulule kyambote mu izuwa yetu, o maka alamu ene amoxi asoneka mwene o asoneki a Bibidya.”

9. Kala kilondekesa o divulu dya Izaya 40:8, ihi itwamba yalungu ni njimbu ya Bibidya?

⁹ Mu jihama ja mivu kudima athu avulu abhange nguzu yavulu mu kubhanga jikópya ja Bibidya jitwene mutanga ni kudilonga naju lelu. b Sé phata Jihova mwene wabhangesa o Bibidya kubhixila katé mu izuwa yetu. (Tanga Izaya 40:8.) Né mwene akamukwa amba kuma o Bibidya ki ilunguluka, maji ene azwela kwila o kiki ki kilondekesa kwila Nzambi mwene wa ibhusu. Kindala tumone ima ilondekesa kuma o Bibidya a ibhusu mwene kwa Nzambi.

10. Mu kuxinganeka mu divulu dya 2 Phetele 1:21, bhana phangu ya ikanenu ya Bibidya ya dikumbidila kya. (Tala o foto.)

¹⁰ Mu Bibidya mwala ikanenu yavulu ya dikumbidila kya, sayi ikanenu ya dikumbidila ku jihama ni jihama ja mivu kudima. O misoso yene ku mundu izwela o kidi kiki. Etu kitwene mu diwana ni ima yiyi, mukonda o ikanenu yoso yala mu Bibidya Jihova mwene wa ibhusu. (Tanga 2 Phetele 1:21.) Mu kifika banza mu kikanenu kyalungu ni kibwikilu kya mbanza ya Babilonya. Ku hama ya 8 A.K.K., o polofeta Izaya wambe kuma o mbanza ya Babilonya exi ku itolola. Mwene we wazwela o muthu wejibhanga kiki, o muthu yu dijina dye Silu, mwene wa jimbulula kyebhi kyeji ku itolola. (Iza. 44:27–45:2) Izaya wambe we kwila o mbanza ya Babilonya eji ku ibwika, seku muthu weji tena kutungamu dingi. (Iza. 13:19, 20) Kiki kyene kyabhiti. O mbanza ya Babilonya a itolola ku akwa Medu ni Pelesa ku muvu wa 539 A.K.K., mu izuwa yalelu, o mbanza yoyo ya dikota ya xala ngó kya Ilumbu. Tala o vidyu O Bibidya Yakanene  Kya Okibwika kya Ilumbu ya Babilonya, mu divulu Sanguluka Katé Kuhádya ni Hádya! mu disá dya 03 mbandu 5.

11. Jimbulula kyebhi o divulu dya Daniyele 2:41-43 dya mudikumbidila lelu.

¹¹ O ikanenu ya Bibidya ki yadikumbidila ngó mu ukulu, maji we yamudikumbidila kate lelu. Xinganeka mu kikanenu kya Daniyele kizwela yalungu ni Utuminu wa Anglo-Americana. (Tanga Daniyele 2:41-43.) O kikanenu kiki kilondekesa ni kidi kyoso kwila o Utuminu wa Anglo-Americana weji kala ni nguzu kala felu, maji weji botomoka we kala utuma. Lelu tutena kumona kwila o kiki kidi mwene. O ixi ya Estados Unidos ni ya Grã-bretanha alondekesa o nguzu yâ kala felu mu kutolola o ita iyadi yabhiti mu Ngongo Yoso. Katé lelu ala hanji ni kutena kwavulu ni nzungule dya masoladi. Maji o athu atungu mu jixi jiji ene muzozesa o kutena kwa utuminu yu, mu kudikalanganza yalungu ni ufôlo wa athu, ni mukubhanga ibuka ya akalakadi adikalanganza mukonda dya ima ibhita ku wenji wâ ni mu ikalakalu yâ. Sayi diyala udilonga kyavulu yalungu ni maka a jinguvulu, wambe kiki: “Jixi javulu mu ngongo, mu ukexilu wâ wa kutumina, o jinguvulu jamba kwila o athu ala ni ufôlo wa kusola o ima yamesena. Mu jixi jiji, o ya betakota mu kukala ni kavwanza mwaxaxi ka jinguvulu, o ixi ya Estados Unidos.” Ku Grã-bretanha, o mbandu yamukwa ya utuminu yu, tumivu kudima o athu azozesa o kutena kwa jinguvulu mu kwamba kwila ene kaxikina o ukamba wala nawu o ixi yâ ni jixi ja mukwá jatokala ku União Europeia. O ima yiyi yalondekesa o kuzoza kwala naku o Utuminu wa Anglo-Americana.

12. O ikanenu ya Bibidya itudyelelesa kwa nanyi?

¹² O ikanenu yoso ya Bibidya ya dikumbidila mu ukulu ikolesa o kixikanu kyetu, ni kwila o ikanenu yoso ya Nzambi ku hádya yanda dikumbidila mwene. Etu tuxikina ku musambu wa mukwa Jisálamu kyoso kyambe: “Azediwa yó oso a yukila kyambote mu njila, mu kwenda akayela o ngonge ya Jihova.” (Jisá. 119:81) Bhukaxi ka Bibidya Jihova uzwela kuma, “nda ngi mi bhane dizubhilu di mwene ku kinga.” (Jel. 29:11) O kidyelelu kyetu phala o hádya ki kya dikwatenena ku ikanenu ya athu, maji ku ikanenu ya Jihova. Mu kiki kima kyambote kusuluka kudilonga o Bibidya ni kukolesa o kidyelelu kyetu mu Mak’â Nzambi.

13. Kala kilondekesa Jisálamu 119:66, 138, kima kyahi dingi kitubhangesa kuxikina kwila o Bibidya ya kidi mwene?

¹³ O kima kyengi kitubhangesa kudyelela mu Bibidya, o kwijiya kuma o ilongesu yé ikwatekesa o athu kulungulula o myenyu yâ. (Tanga Jisálamu 119:66, 138.) Mu kifika, sayi dikaza amesenene kudixisa mukonda dya maka exile nawu, kindala ene asanguluka mukonda dya kudilonga o Bibidya. O twana twa dikaza didi, kindala amwasasa kya mu kididi kyatululuka, mu kiki ene mudivwa kuma a azolo kyavulu.—Efe. 5:22-29.

14. Bhana kifika kilondekesa kuma o Bibidya itena kulungulula o mwenyu wa muthu.

¹⁴ Katé mwene ni athu exile ijibhanganga, alungulula o ukexilu wa myenyu yâ mukudilonga o Bibidya ni kukumbidila o itumu yalamu. Tala ihi yabhiti ni manu Nzwá wexile mu kaleya. c Mwene wexile kindanda kyadikota, bhukaxi ka jipelezu jamukwa a abalakalele phala kwajibha, mwene wabetele kota o akwawu ndenge. Maji sayi kizuwa manu Nzwá wamono dikamba dyê wexile mudilonga o Bibidya  mu kaleya. O henda ya londekesa o jiphange ku dikamba dyê wexile mudilonga, kya mubhangesa we kudilonga. Mwene wamateka kukumbidila o ilongesu yexile mudilonga yu waxisa o ukexilu wê wayibha, yu wakituka muthu wambote. Mu kubhita thembu manu Nzwá wakituka muboki, anga amubatizala. Mwene wexile mu boka ni nguzu yoso o njimbu yalungu ni Utuminu wa Nzambi, yu walongo we o kidi ku kiwana kya jipelezu. O kizuwa phala kumujibha manu Nzwá kyabhixila, maji mwene wakitukile kya muthu wambote. O muzokedi wê wambe: “Manu Nzwá walungulula o mwenyu wê, yu ki mwene o diyala u nga mwijidile ku 20 a mivu kudima. O ima yadilongo ni Jimbangi ja Jihova, ya mubhangesa kulungulula o ukexilu wamwenyu wê.” Maji manu Nzwá amujibha mwene. O phangu yê ilondekesa kuma o Mak’â a Nzambi atene kukwatekesa muthu wosowoso kulungulula o mwenyu wê.—Iza. 11:6-9.

15. Kyebhi o ku kumbidila o njimbu ya Bibidya ikwatekesa o mundu wa Jihova kukala athu ala ni idifwa yambote? (Tala o foto.)

¹⁵ O mundu wa Jihova ala ni muxima umoxi mukonda ene mukumbidila o itumu ya Bibidya. (Nzw. 13:35; 1 Ko. 1:10) O paze yetu ni kutululuka kwetu ki yadifu ni katombo kene naku o athu ku mundu yu wayibha. Sayi munzangala a mwixana manu Jean, kyoso kyamono o henda yene mu dilondekesa o Jimbangi ja Jihova, o ukexilu yu wamutula kumuxima. Mwene wakudila mu ixi ya Africa. Kyoso ku ixi yé kya mateka o ita mwene wabokona ku usoladi, mukusuluka mwene walengela ku ixi yengi. Kwenyóko kwene kwejidila o Jimbangi ja Jihova. Jean wambe: “Eme ngadilongo kuma o yó abhanga mbandu ku ubhezelu wakidi katokala kudita mu maka a jinguvulu né ku diwanuna mudyâ, kifwa ene adizolo mudyâ.” Yu wambe dingi: “Eme ngabhiti mivu yavulu ku mwenyu wami mu kuzokela o ixi yami. Tunde kingamateka kudilonga  o Bibidya, eme nga dibhakula phala kusidivila Jihova ku mwenyu wami woso.” Jean walungulula o mwenyu wê. Muveji dya kubhala ni athu kadifu ni mwene mukonda dya ita, lelu uzwela ni athu yalungu ni njimbu ya Bibidya ikwatekesa o athu kukala kumoxi mba kudizola dingi. Mu kwijiya kuma o njimbu ya Bibidya ikwatekesa o athu oso mu ngongo, kabasa kididi, tutena kudyelela kwila o Mak’â Nzambi a kidi mwene.

16. Mukonda dyahi kima kyambote kukolesa o kixikanu kyetu mu Mak’â Nzambi?

¹⁶ O ku ibha mu ngongo kwene mu dibandekesa izuwa yoso, mu kiki tutena kukingila kuma o kixikanu kyetu anda kilola dingi. Mu kifika, o athu atena kutubhangesa kukala ni phata ya kwila o Mak’ â Bibidya ki a kidi ni kwila o ikanenu ya Nzambi ki yanda dikumbidila, Jihova ki mwene wasolo o kimbadi kya fiyele phala mu kutukwatekesa lelu. Maji se tudyelela kuma o mak’â Nzambi a kidi mwene, o izukutisu yiyi ki yanda tolola o kixikanu kyetu. Twanda ‘kwaluka o jingonge ja Jihova katé ku hádya ni hádya.’ (Jisá. 119:112) Kitwatokala ku kala ni “jisonyi” ja kutangela o athu yalungu ni Mak’â Nzambi ni kukumbidila o njimbu ya Bibidya. (Jisá. 119:46) Muveji dya kiki twanda tena kutolola o ibhidi yoso yoso, “ni mwanyu ni kusanguluka.”—Kol. 1:11; Jisá. 119:143, 157.

17. O velusu ya muvu yu yanda tukwatekesa kyebhi?

¹⁷ Mu kiki tusakidila kyavulu Jihova mu kutubhana o kidi kya lungu ni Mak’â mê! O kidi ki kwatekesa kukala ni mwanyu ni kutululuka, kitulonga we se kyebhi kitutena kutunga ku mundu yu wayibha kinene. O kidi kitubhana we o kidyelelu kya kwila o Utuminu wa Nzambi wanda tumina o ngongo yoso ni kuyuka kwoso. O velusu ya muvu wa 2023, yanda tukwatekesa kudyelela dingi kuma o Mak’â Nzambi a kidi mwene!—Jisá. 119:160.