Angivwalela ku St. Paul, Minnesota, ku Estados Unidos, ku muvu wa 1954, o jitata jami kexile jimvwama né jingadyama. Ene atokalele ku ngeleja ya Katolika. O jitata jami jexile ni twana tutanu, eme ngimona wakayadi. Kuma mu undenge wami ngexile muya mu ngeleja ya Katolika, ngexile mukwatekesa muditala dya ngeleja. Nékiki eme ngejidile ngo ima yofele yalungu ni Bibidya. Ngaxikinine kwila sayi Mubhangi wa ima yoso, maji nékiki kingexile ni kixikanu mu ngeleja.

Mukaxi ka muvu wami wadyanga muxikola yakulonga o ufunu wakuzokela, mu Koleju William Mitchell, kyene kingeza mukwijiya o Jimbangi ja Jihova kudibhata dyami. Eme ngexile musukula o izwatu yami kyoso o Jimbangi ja Jihova kyeza kungikunda, yâ akanena kuvutaka mu kizuwa kyengi. Kyoso ene kyavutuka nga abange ibhwidisu iyadi: “Mukonda dyahi o athu ayibha ene dingi aditunga kyambote kumwenyu, o athu ambote ndenge?” ni “Kyebhi kitutena kusanga o kusanguluka kwakidi?” Ngaxikina o tudivulu A Verdade Que Conduz à Vida Eterna ni Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada. Mesumami edile twiyi, ku Bibidya yoyo yakyangu kyawisu. Ngaxikina we kudilonga  o Bibidya. Mukidi, kudilonga o Bibidya kyangijukula o mesu. Ngasangulukile kyavulu mukwijiya kwila o Utuminu wa Nzambi, unguvulu wa athu alenduka andatumina o ixi. Ngatenene kumona kwila o unguvulu wa athu walweza, wabhekela ndolo yavulu ku athu mu ixi, hadi, kukamba kuyuka, ni malamba kumwenyu wa athu.

Ngadibhakula kala Mbangi ya Jihova kudimatekenu dya muvu wa 1982. Mukubhita kithangana ngadibatizala mu kyônge kyadikota, ni dyambu: “A Verdade do Reino.” O kyônge kiki, kyabhiti mu Civic Center, mu Mbanza ya St. Paul. Mukubhita semana ngavutuka ku civic center, phala kubhanga izami ni ngikituke muzokedi. Kudimatekenu ya mbeji ya Katutu, angitangela kwila ngabhiti ku izami, kifwa ngejitena kukalakala kyá kala muzokedi.

Mukyônge kyadikota kyexile ni dyambu “A Verdade do Reino”, kwene kungeza mukwijiya phange Mike Richardson, watokalele ku Betele. Mwene wangitangela kuma, ku Betele ya Brookly ajikulaku xikitodyu phala kuzokela o Jimbangi ja Jihova. Ngalembalela o izwelu ya Ngolombole mukwa Etiyopya, yosoneke mu divulu dya Ikalakalu 8:36, eme ngadibhwidisu: ‘Ihi ingifidisa kukalakala Kuxikitodyu ya Betele?’ Kyenyiki, ngasoneka petisa phala kukalakala ku Betele.

O Jitata jami kasangulukile mukwijiya kwila eme ngeji kituka Mbangi ya Jihova. Tata yami wangibhwidisa se o kikalakalu kyami ku Betele kyeji ngibhekela mbote yahi ku ufunu wami wakuzokela. Eme ngamujimbulula kuma ngamudibhakula phala kukalakalaku. Ngamutangela kwila ku mbeji ngeji tambula 75 adolale, kiki kyene o kikwatekesu kitambula o jimpange koko ku Betele.

Kuma ngaxikinine kyá kikalakalu mu inzo yakufundisa mu kithangana kyenyokyo, ngayi ngo kukalakala ku Betele ya Brooklyn, Nova York, mu muvu 1984. Angibhana o kikalakalu ku Xikitodyu ya Kuzokela. O kithangana kingakalakala mu inzo yakufundisa kyangi pelepalala phala o ima yexile kupholo.

O sabhalalu Stanley kididi kyakubhanga teatro kyexile mu Mbanza ya Jersey, ku Nova Jersey, twakisumbu mu muvu wa 1983 mu mbeji wa Kamoxi. O jiphange abhingi ufolu phala kuyudika o jimbandu mubhita o mukengeji ni menya. Kyoso o jiphange kya adimixi a mbanza, O jiphange ajimbulula kwila, o sabhalalu Stanley mwexile mubhita jiteatro, yejikituka kididi phala kubhita Yônge Yamakota ya Jimbangi ja Jihova. Maji kwamoneka maka. O ijila ya mbanza yalungu ni kutunga, yambele kwila o ididi ya Ubhezelu atokala ku itunga ngó kwoso kwatungu o athu. O sabhalalu ya Stanley yexile mukididi kyakubhanga o weji, kyenyiki,  kya ehela kutunga o Kididi kya Ubhezelu mwenyomu. O jiphange abhingi dingi ufolo, maji ene kaxikina.

O musemana yami yadyanga ku Betele, o kilunga kyambata o maka yâ mu inzo yadikota yakufundisa, phala kumona se abhana o ufolo wakutunga. Kuma eme ngabhange ngó tumivu tuyadi mu kikalakalau kyakufundisa mu mbanza ya St.Paul, Minnesota, eme ngejidile o jindunge jawu. Sayi muzokedi wetu wasabhalalu Stanley wazwela kwila mukididi kiki mwexile mubhita jifilime ni mawukexilu akamukwa akutonoka ni mimbu akuxika o jingoma. Maji se kyene, mukonda dyahi kyeji kala kikuma se tungamu kididi kya kubheza? O inzo yadikota kufundisa yamona kwila mbe o mbanza ya Jersey kiyexile muxila o ufolo wakubheza. O inzo yadikota yakufundisa yatumu ku inzo yakufundisa yambanza ya phala kubhana o ufolo yakutunga ku jiphange. Ngamateka kumona kyebhi Jihova kyabesowala o kilunga kyê mu kikalakalu kyakuzokela, phala sidivisu yê ni yende kupholo. Ngasangulukile mukubhanga mbandu yakikalalakulu kiki.

O jiphange amateka kuyudika o sabhalalu, kwene kwabhiti o gradwasa ya Ngiliyadi ya 79 mu kizuwa kya 8 ya mbeji ya Kamusasadi ya muvu 1985 mu Kididi kya Yônge Yamakota mu mbanza ya Jersey. Eme ngasangulukile mu kubhanga mbandu ya kikalakalu kiki kya Jihova. Kiki kyangibhangesa kusanguluka ni kuzediwa, o kikalakalu kingabhangele kyá m’ukulu ndenge. Eme kingejidile kwila Jihova weji ngibhana dingi o ikalakalu yengi yalungu ni kuzokela o kilunga kyê.

Mumivu ya 1980, o jidotolo mu jinzo jakusaka, muveji javulu kexile muxila o ufolo wa Jimbangi ja Jihova wakwasaka se kwata manyinga. O afundixi exile muxinganeka kwila bengebenge o ahatu emita, kala ni ufolo wakudituna o manyinga. O afundixi exile mukwamba kwila se mama katambula manyinga weji xisa o mona ubheka wê, wejikala mon’âkitungu mba hukunyu.

Mukizuwa kya 29 kya mbeji ya Kayadi, muvu wa 1988, phange Denise Nicoleau wabhubhu mayinga avulu mukuvwala mon’ê. Muglobina yê yabhixidile kate 5.0, o musaki wamwambela kwila watokalele kutambula manyinga. Phange Nicoleau waditunu. Kikwaki o inzo yakusaka abhingi ku inzo yakufundisa phala kuta manyinga kwa phange Nicoleau, se mwene kukixikina. O mufundixi kabhana kithangana kwa Phange Nicoleau mba mwadiwe phala kujimbulula o kixikanu kyâ, nekyá ngo kwatangela kwila wabhanene ufolo ku inzo yakusaka phala kuta manyinga kwa phange Nicolaeu.

Kya sesa, mu kizuwa kya 30 kya mbeji ya Kayadi, ate manyinga kwa phange Nicoleau. Sumbala o mwadiwê ni mwijiwê kamesenene, ene ajiji ya amute manyinga. Mu usuku wenyo, sayi jindandu ni tunfunga a ate mukaleya, mukonda a atatela kwila exile mufidisa o jidotolo phala kate manyinga kwa phange Nicoleau. Mu kamene ka Sabhalu, kya 31 ya mbeji ya Kayadi, o mbanza ya Nova  York ni ya Long Island, yabhitisa o minangu yakwila, o jiphange a ate mukaleya.

Mukamene kya sekunda ngazwela ni mufundixi wadikota, Milton Mollen. Ngamujimbulula maka oso, eme ngamutangela kwila o mufundixi wamukwa wabhana ufolo wakuta manyinga ande dya kwivwa o haxi. O mufundixi Mollen wangibhingi phala ngivutuke mungoloxi muxikitodyu yê phala ni tuzwela o itumu yoso ibhanga mbandu yamaka enyâ. O phange wala kupholo yadepartamentu yakufundisa, Philip Brumley, wangixinjikila muxikitodyu yamufundixi Mollen mu usuku wenyo. O mufundixi wadikota wexana o azokedi a inzo yakusaka phala n’a bhange mbandu ya kyônge kiki. O mukubatula o maka yâ, ene atutemesa. O Phange Brumley wasoneka kutabelete yê, yu wangibhana phala kutanga. Mwene wasoneka: “Tululukaku bhofele.” Phala kuzwela o kidi yexile ndunge yambote, mukonda mukithangana kyokyo o mutwe watemene kyá, mu kusota kulondekesa kwila, o azokedi a inzo yakusaka kalungu kana, abele.

Mukubhita ola imoxi, o Mufundixi wadikota Mollen wambe kwila o maka andadyanga kubatula mungu mukamene o maka metu. Kyoso kitwexile mutunda muxikitodyu yê o Mufundixi wadikota wambe kwila o azokedi a inzo yakusaka, mungu “andakala ni kikalakalu kyadikota.” O izwelu yiyi ilombolola kwila, o azokedi a inzo yakusaka kyeji kwabhonza kuxikinisa o athu kwila, ene exile ni ufolo wakujijila phange Nicoleau kutambula o manyinga. Kyedile kala Jihova wexile kungidyelelesa kuma mumaka yâ etu mwene twejilunga. Ngadiwana mukumona kwila Jihova wakumbidila o vondadi yê bhukaxi ketu.

M’usuku twadisokejeka kyebhi kitwejizwela mu inzo yakufundisa mukamene. Kuma o inzo yakufundisa yazukamene ku Betele ya Brooklyn etu twayiletu bhoxi tunde mu Xikitodyu kate mu inzo yakufundisa. Kyoso o kiwana kya afundixi kyazubha kutwivwa ene asolo kiki, o kitumu kyakuta o manyinga kwa phang’etu, kyatokalele kukibhana. Ene azwela kwila o inzo yakusaka kiyexile ni ufolo wakujijila phange Nicoleau kutambula manyinga. Kyenyiki o inzo yadikota yakufundisa yalungisa Phange Nicoleau, o kukamba kwivwa o haxi anga amuta o manyinga, kubukumukina o ufolo wê walanawu.

Mukubhita kithangana o inzo yakufundisa kumbanza ya Nova York, yambe kwila o Phange Nicoleau wexile ni ufolo wakusola kumutalatala se kumuta manyinga. Eme ngabhange mbandu  mumaka alungu ni manyinga muveji jiwana, mu jimbanza kijadifu ku Estados Unidos. (Tala o kaxa “ Ikowe Itwatambula mu Jinzo Jakufundisa.”) Phala eme kyexile ujitu wadikota kubhanga mbandu kukikalakalu kiki. Eme ngakalakala we ni azokedi akamukwa ku Betele, mumaka alungu ni kusasa o twana ni kubatula o ukaza ni ijila yalungu ni kibela ni jinzo.

Kyoso kingadisange ni muhatu wami, Dawn, mwene wexile musasa twana tutatu ubheka wê wabatwile o ukaza wê. Mwene muhatu wanguzu, wexile mukalakala kala muboki wathembu yoso. Mwene wexile mudibhana ni ibhidi kumwenyu we, kyenyiki ngandiwana ni hanji yê ni nguzu yexile mubhanga phala kusidivila Jihova. Mumuvu wa 1992, twayi mu Kyônge Kyadikota yexile ni dyambu “Portadores de Luz” kumbanza ya Nova York. Kwenyoko twamateka kuditangesa. Mukubhita muvu twakazala. Muhatu wami wawabhela kuta o kikalakalu kya Jihova kupholo, muthu wasanguluka we, mwene wexile ujitu watundu kwa Jihova. Muhatu wami Dawn, wangibhange mbombete mumbote m’ukaza wetu woso.—Jisa. 31:12.

Kyoso kitwakazala o twana twexile mukitala kya 11, 13, ni 16 kyamivu. Eme ngamesenene kukala tata yambote phala ene, kyenyiki, ngatange o jimbandu joso jingasange mumadivulu metu jalungu ni kukala tata yakusasa. Mu mivu yabhiti twadibhana ni ibhidi, maji ngasanguluka mukonda o twana angixikina kala dikamba dya kudyelela, ngitata yahenda. O makamba atwana twetu, exile mukwiza kubhata, twawabhelele kukala bhukaxi kamizangala.

Mu muvu wa 2013, Dawn ni eme twayi kumbanza ya Wisconsin phala kulanga o jitata jê. Phala kubandekesa o kusanguluka kwami ngasuluka ni kikalakalu kyami ku Betele. Angibhana o ujitu wakukwatekesa mumaka alungu ni kuzokela o kilunga kya Jihova.

Mumbeji ya Katutu wa 2018, ngatoginina kwila o dikelengu dyami kidyexile dingi kyambote. O dotolo musanzala yetu, katena kuthonginina se uhaxi webhi ungexile nawu. Mukusuluka, sayi dotolo yamukwa wangitangela hanji phala kusota neurologista. Mumbeji yakatatu wa 2019, o dotolo neurogista wangizambula uhaxi wabhonzo kiwivu milongo, awixana palsy mba paralisia, (PSP).

Mukubhita izuwa itatu, ngabhukuka lukwaku kyoso ki ngexile mutonoka mujelu. Kiki kyene kyexile o kitonekenu kyami kumwenyu wami woso; ngexile ni uhetu wakutonoka mujelu. Kuma eme ngejidile kya kyambote o kitonekenu kiki, ngatonginina kwila kingexile mulanga dingi o mixibha yamukutu wami.

Eme ngasanguluka kyavulu mukonda kumwenyu wami woso ngatena kukwatekesa o kilunga kya Jihova mu kukalakala kala muzokedi. Ngexile we ni ujitu wakusoneka milongi mujijornale ni kubhana we milongi yalunguni kusaka kumundu woso, ni kuzokela o ufolo wa mundu wa Jihova, wakusoloa kwatalatala se kutambula manyinga. Kyenyikiphe phala kubhitulula, o izuelu yami yadifwengo ni yamusoneke wadivulu dya Luka 17:10, kyoso kyambe: ‘Ngimubhika wahatu. O Ima Inga Bhange, Yene Inga Tokalele o Kubhanga.’