Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Kolokota Phala ku Kala ni Ukaza ua Sanguluka

Kolokota Phala ku Kala ni Ukaza ua Sanguluka

“Jihova se ua kambe kutunga dibhata, a tala ngó hadi oso a di tunga.”​—JISÁLAMU 127:1a.

1-3. Ibhidi iebhi iene mu di bhana na-iu o makaza? (Tala o foto ia dianga.)

“SAÍ diiala dia sanguluka mu ukaza uê mu 38 dia mivu uambe: “Se u bhanga nguzu ni kulondekesa kuila, ua mesena muene ku kala ni ukaza uambote, u tena ku tambula mabesá avulu kua Jihova.” Mu kidi, o makaza a tena ku sanguluka mu ukaza uâ, ni ku di kuatekesa, kioso kia di bhana ni ibhidi.​—Jisabhu 18:22.

2 Makaza avulu ku mundu uoso, ene mu dibhana ni ibhidi. O Bibidia i tumbula o ibhidi íii, kala “jingongo mu xitu.” (1 Kolindo 7:28) Mukonda diahi? O ibhidi ia dibhana na-iu kala kizuua, i tena ku bhekela maka mu ukaza. Mukonda akua ituxi, saí ithangana o anumi ni ahatu ka dibhana kiambote, ni ku kamba ku di zuelesa mu ukexilu ua tokala. (Tiiaku 3:2, 5, 8) Makaza avulu a kalakala ola javulu ni ku sasa o tuana. O ku thandanganha ni ima ni ku bhuila, kuene mu fidisa o makaza ku sota kithangana phala ku kolesa o ukaza uâ. O maka alungu ni kitadi, uhaxi u nangenena, ni ibhidi iéngi, i tena ku zozesa bhofele bhofele o henda ni ukexilu uâ uambote ua ku di xila mudiâ. O ukaza uambote a tena ku u zanga mukonda dia ‘imbamba i bhanga o xitu,’ kala o undumbu, ku di kuatela unguma, ku di kuata jinvunda, difuba, ku di zemba, ku di muangununa ku madianda-madianda.​—Ngalásia 5:19-21.

3 Mu izuua íii “isukidila-ku,” o athu akua luímbi, ala ni ukexilu ua iibha ua ku sota ngó o ima ia mesena, ene ka zolo Nzambi, o ukexilu iú, u tena ku zanga o ukaza. (2 Timote 3:1-4) Kuene hanji o nguma ia dikota, ia jijila ku bhanga ioso phala ku buika o ukaza. Poxolo Phetele u tu dimuna: ‘O nguma, Diabhu, ua di bhange, kala hoji ia mu zuma, u nhunga jinga mu jimbandu jenu mu ku sota uoso a mu dia.’​—1 Phetele 5:8; Dijingunuinu 12:12.

4. Ihi i tena ku kuatekesa o athu ku kala ni ukaza u sangulukisa?

4 Saí munumi ku ixi ia Japão uambe: “Nga thandanganhele kiavulu ni ku sota kitadi. Mukonda eme ni kaza diami ki t’uexile mu di zuelesa, muéne ué, ua mateka ku thandanganha ni ima iéngi. Ki ku bhiti hanji thembu iavulu, muéne ua bhiti mu uhaxi ua dikota. Saí, ithangana, tuene mu zoka mukonda dia ku thandanganha kiavulu.” Ku tena ku moneka ibhidi mu ukaza, maji né kiki, tu tena ku ditunda kiambote mu ku di bhana na-iu. Ni kikuatekesu kia Jihova, o makaza a tena ku kala ni ukaza uambote ua sanguluka. (Tanga Jisálamu 127:1.) Tua-nda di longa maukexilu atanu, a tena ku kuatekesa o athu ku kala ni ukaza uambote, u nangenena ku hádia ni hádia. Tua-nda di longa ué se mukonda diahi o makaza a tokala ku di zola se a mesena kuila, o ukaza uâ u nangenena.

KAIELA O ITENDELESU IA JIHOVA MU UKAZA UÊ

5, 6. Ihi ia tena o ku bhanga o anumi ni ahatu, phala ku kaiela o itendelesu ia Jihova mu ukaza uâ?

5 Se o makaza a kala fiiele ni ku belesela o itendelesu ia Jihova, ene a tena ku kala ni ukaza uambote, u nangenena. (Tanga Ndongixi 4:12.) Mu ku kaiela o itendelesu ia Nzambi, o anumi ni ahatu, enda ni Nzambi mu ukaza uâ. O Bibidia izuela: “O mátui mé, mà kévua dízui ku dima dié, di ku fuetela kuila: Íii iene o njila, endelenu muenhumu; kana kuabhukila ku lukuaku lua kúdia mba lua kiasu.” (Izaia 30:20, 21) Lelu, o makaza ‘evua’ o dízui dia Jihova, kioso kia tanga kumoxi o Bibidia. (Jisálamu 1:1-3) Ene a kolesa dingi o ukaza uâ, ni ku di suínisa mu nzumbi kioso kia bhanga o ubhezelu uâ ku muiji, semana joso. Kioso o makaza kia samba kumoxi izuua ioso, ene a kala ni ukaza u tena ku kolokota mu izukutisu ia Satanaji.

Kioso o makaza kia sidivila kumoxi Jihova, ene a zukama dingi kua Nzambi ni ku di zukama mudiâ, mu kiki, ene a tena ku zediua mu ukaza (Tala o kaxi 5,6)

6 Gerhard, ua tungila ku ixi ia Alemanha uambe: “Kioso ki tu di bhana ni ibhidi, o itendelesu i tu sanga mu Mak’â Nzambi, i tu kuatekesa, ku kala ni muanhu mudietu ni ku di loloka.” Muéne uamba ué kuila, kima kiambote ku kala ni ídifua íii, se tua mesena ku kala ni ukaza uambote. Kioso o makaza kia bhanga ioso phala ku kaiela o itendelesu ia Nzambi ni ku mu sidivila kumoxi, ene a tena ku kala ni ukamba ni Jihova ni ku kolesa dingi o ukaza uâ.

ANUMI A TUMINA O MIJI NI HENDA

7. Kiebhi o anumi kia tokala ku talatala o ahatu’â?

7 O ukexilu uambote ua munumi ku tumina o muiji, uene u kolesa o ukaza ni ku u sangulukisa. O Bibidia i zuela: “O diiala dioso, ua mu kala ku pholo Kristu; o muhatu ua mu kala ku pholo o diiala.” (1 Kolindo 11:3) Ihi ilombolola o izuelu íii? Ilombolola kuila, o anumi a tokala ku talatala o ahatu’â kála kia kexile mu bhanga Jezú ku maxibulu mê. Jezú ka kexile mu talatala kia iibha o maxibulu mê. Mu ithangana ioso, muéne ua kexile mu londekesa kuila, ua zolele o athu, ni ku kala muthu ua lenduka, muthu ua belesela, ua batama muxima.​—Matesu 11:28-30.

8. Kiebhi o anumi kia tena ku bhangesa o ahatu’â ku zola ni ku a xila?

8 O anumi Jikidistá, ka bhingi ku jijidika o ahatu’â kua xila. Maji, ene, o ‘ahatu’â a tunga-nau ni kilunji’ ni ku a ‘bhana ujitu, kuma ene itutu ia tolo nguzu.’ (1 Phetele 3:7) Ki kale mu kididi mua kala athu avulu mba kioso kia kala ene ngó, o anumi a tokala ku xila o ahatu, mu ku zuela nau mu ukexilu uambote, ni kua talatala ni henda. Mu ukexilu ua ku talatala o ahatu ni ua ku zuela nau, o anumi a londekesa kuila, o ahatu’â ala ni valolo iavulu. (Jisabhu 31:28) Kioso o munumi kia talatala o muhatu’ê ni henda, o muhatu ua-nda mu talatala ué ni henda, ni ku mu xila, anga Jihova ua-nda besoala o ukaza uâ.

O AHATU A LENDUKA, A BELESELA O ANUMI’Â

9. Kiebhi o muhatu kia tena ku xila o munumi?

9 O ku zola Jihova ni itumu iê ni muxima uoso, kua-nda tu kuatekesa ku bhetama bhoxi dia “lukuaku lua Nzambi lua suina.” (1 Phetele 5:6) O ukexilu uambote ua muhatu ku londekesa kuila u xila o ungana ua Jihova, o ku kaiela o itendelesu ia munumi’ê. O Bibidia i zuela: “Enu ahatu, tumakenu anumi’enu, kuma kiene kia tokala kubhanga mua Ngana.” (Kolose 3:18) Mu kidi, nange o muhatu ka uabhela o ima ioso i sola o munumi. Maji se o ima ia sola ki i lungu ni ima i fidisa Nzambi, muéne ua-nda xila ni muxima uoso o ibanzelu ia munumi.​—1 Phetele 3:1.

10. Mukonda diahi kima kiambote o ahatu ku xila ni ku belesela o anumi?

10 Jihova ua bhana ujitu ua dikota ku ahatu ku muiji. O muhatu ‘kikuatekesu’ kia munumi. (Malakiia 2:14) Kioso o dikaza kia mesena ku batula maka a lungu ni muiji, o muhatu, ni ku xila kuoso u tena ku zuela o ima ia mu banza ni kiebhi kia divua, ni kulondekesa ué kuila, ua belesela. O diiala mukua unjimu uivua ni muanhu uoso, o muhatu’ê. (Jisabhu 31:10-31) Kioso o muhatu kia xila o munumi, o dikaza di sanguluka ni ku kala ni paze ku muiji. Mu kiki, o makaza a sanguluka kiavulu mu ukaza uâ, mukonda ejiia kuila, a mu bhanga o vondadi ia Nzambi.​—Efezo 5:22.

MUENDA NI KU DI LOLOKA MUDIENU

11. Mukonda diahi kima kiambote ku kala ni ukexilu ua ku loloka?

11 Phala ku kala ni ukaza u nangenena, o anumi ni ahatu a tokala ku di longa o ukexilu ua ku di loloka mudiâ. Kioso o makaza kiaia ni ‘ku di lendukila ni ku di kuatekesa mudiâ, ni ku di loloka,’ ene a kolokotesa dingi o ukaza uâ. (Kolose 3:13) O ukaza uambote u tena ku zoza, se o munumi mba o muhatu, ka xikina ku jimba o iluezu ia tele kaza diê m’ukulu, ni ku i tona dingi kua kaza diê. Mu kifika, o inzo iala ni misula, ki i nangenena, kiene ué, ki bhita ni dikaza diala ni kikote ku muxima, ni njinda, ka tena ku di loloka ni ku bhanga o ima kumoxi. Maji, o ukaza u kala uambote ni ku nangenena dingi, kioso ene kia di loloka mudiâ, kala kiene mu bhanga Jihova.​—Mikeia 7:18, 19.

12. Kiebhi o henda “i sueka nzungule ia ituxi?”

12 O henda ia kidi ‘ki iene ku fika ima ia iibha.’ Mu kidi, o henda “i sueka nzungule ia ituxi.” (1 Kolindo 13:4, 5; tanga 1 Phetele 4:8.) Mu kiki, se tua zolo o athu, tua-nda bhanga ioso phala ku loloka mu ithangana ioso. M’ukulu, kioso poxolo Phetele kia ebhuidisa kua Jezú, se veji ji kuxi ja tokalele ku loloka o athu, Jezú ua mu ambela: “katé lumakuinhi sambuadi a masambuadi.” (Matesu 18:21, 22) Ihi ia mesenene ku zuela Jezú? O izuelu iê, ilombolola kuila, o Kidistá ua tokala ku loloka akuâ mu ithangana ioso.​—Jisabhu 10:12. * (Tala ku luiji.)

13. Kiebhi ki tu tena ku kala ni ukexilu ua ku loloka?

13 Annette ua tungu mu ixi ia Alemanha uambe: “Se o dikaza ka di loloka mudiâ, a tena ku di bhakela phonzo ni ku kamba ku di dielela, mu kiki, o ukaza u mateka ku zoza, a tena ku zanga o ukaza uâ. O ku kala ni ukexilu ua ku loloka, u kolesa o ukaza ni ku bhanga o dikaza ku di bhana kiambote.” Kala ni ukexilu ua ku sakidila ni ku bhana valolo ku kaza diê. Sota ku ximana kaza diê mu ima iambote ia bhanga. Mu ku bhanga kiki, u tena ku kala ni ukexilu ua ku loloka. (Kolose 3:15) Mu kiki, mu tena ku tululuka ku muenhu, mu sanguluka mu ukaza uenu, mu kala makamba, ni ku kala ué ni ukamba ni Nzambi.​—Loma 14:19.

BHANGA KU KAZA DIÊ I UA MESENA O KU U BHANGA EIE

14, 15. Ihi ilombolola o milongi ia lungu ni ku bhanga ku akuetu o ima i tua mesena kuila ene a tu bhanga, ni kiebhi o ku i kumbidila ki kolesa o ukaza?

14 Mu kidi, eie u mesena kuila, o athu a ku talatala kiambote ni ku ku xila. U divua kiambote kioso, akuenu kia kuívua ni ku londekesa kuila ene a ku zolo. Maji, o kuila uevu kia muthu ku zuela kuila: “Kala kia ngi bhange muéne, kiene ué ki nga-nda mu bhanga?” Saí bhabha, kiki ki tena ku bhita. Maji o Bibidia i tu tendelesa: “Kana kuila, uixi: Kioso kia ngi bhange muene, eme ue kiene ki nga-nda ku mu bhanga.” (Jisabhu 24:29) Jezú ua longo o athu o ukexilu uambote ua ku dibhana ni maka a bhonzo. Jezú uambe: “Kioso ki mua mesena athu a mi bhanga-kiu enu, kiene ue muene ki mu a bhanga ene.” (Luka 6:31) Jezú ua kexile mu zuela kuila, tua tokala ku talatala kiambote o athu, né muene se ene ka tu talatala kiambote. Kiki kilombolola kuila, tua tokala ku bhanga ioso mu ukexilu uambote, se tua mesena ku sanguluka mu ukaza.

Tua tokala ku bhanga ioso mu ukexilu uambote, se tua mesena ku sanguluka mu ukaza

15 O makaza a tena ku kala makamba se a di zola mudiâ. “Saí munumi ku África do Sul uambe: “Tuene mu fikisa ku kaiela o milongi ia Jezú, ia lungu ni ku bhanga ku akuetu o ima i tua mesena kuila ene a tu bhanga. Mu kidi, saí ithangana, ki tu di bhana kiambote, maji, tuene mu bhanga ioso phala ku di talatala kiambote, phala ku kaiela o itendelesu ia Jezú, ia ku di bhana valolo ni ku di xila mudietu.”

16. Ihi ka tokala ku i bhanga ku anumi ni ku ahatu?

16 Kana ku jimbulula o iluezu ia kaza diê ku athu engi mba ku di zumina mu ithangana ioso ia lungu ni ídifua iê i ku ibhila, né muene se mua mu tonoka. Lembalala kuila, o ukaza ki u lombolola, ku di londekesa se nanhi ua beta-o-kota mu nguzu, mu ku zoka ni mukuá, mba mu ku zuela ima ia iibha, ni ku bhangesa mukuá ku divua kia iibha. Mu kidi, mukonda etu oso tu akua ituxi, saí bhabha, tu zuela kia iibha ku akuetu. Maji sé-ku kima kia tokala ku bhangesa o dikaza ku di xonguena mudiâ ni ku di zuelesa mu ukexilu ua iibha mba ku di beta.​—Tanga Jisabhu 17:27; 31:26.

17. Kiebhi o anumi kia tena ku kumbidila o milongi ia Jezú ia lungu ni ku bhanga ku akuetu o ima i tua mesena kuila ene a tu bhanga?

17 Saí jixi, o anumi a beta o ahatu, phala ku londekesa kuila, ene a beta-o-kota ku kala ni nguzu. Maji o Bibidia i zuela: “Muthu u xididika uala kota, kindanda ndenge; o utolola muxima uê uala kota, uatolola mbonge ndenge.” (Jisabhu 16:32) O muthu ua tokala ku di tumina jihanji kala kia bhangele Jezú Kristu, o muthu ua beta-kota ua kexile mu ixi. O munumi u bhangesa o muhatu ku mu kala ni uôma, ni ku mu beta, diiala dia kambe kilunji, muéne ka tena ku kala ni ukamba ni Jihova. O mukua jisalamu, Davidi, uexile diiala dia nguzu, muthu sé uôma, uambe: ‘Kalenu ni njinda, maji ki mu te kituxi; bhu hama bhu mua zeka, xinganekienu moxi dia mixima ienu ni mu di xibhe.’​—Jisálamu 4:4.

‘KALENU MU AKUA HENDA’

18. Mukonda diahi kima kiambote kulondekesa o henda?

18 Tanga 1 Kolindo 13:4-7. O henda iene o kídifua kia beta-o-kota mu ukaza. O Bibidia i zuela: ‘Kalenu ni muxima ua nangenena mu henda, ni ku bhanga mbote, ni ku batama, ni ku belesela, ni ku xidikika. Ku ima ioso-phe, kota o henda, kuma o henda iene o dijikita di kuta o ukamba ua tenena.’ (Kolose 3:12, 14) O anumi ni ahatu a tokala kulondekesa o henda ia kidi mu ku kaiela o phangu ia Jezú Kristu, ua di bhakula phala ku bhulula akuâ. Se o makaza a di zola kala kia bhangele Kristu, o ukaza uâ, ua-nda kolokota né muene ni maukexilu a iibha, mba maka a lungu ni sauidi, o ku kamba kitadi, mba maka a lungu ni miji.

19, 20. (a) Kiebhi o makaza kia tena ku kala ni ukamba uambote ni ku sanguluka dingi mu ukaza uâ? (b) Ihi i tua-nda di longa mu milongi ia-nda kaiela?

19 O kulondekesa henda, ni ku kala fiiele kua kaza dietu ni nguzu ioso i tu bhanga, ima ia tokala phala ku kala ni ukaza uambote. Kioso kia di bhana ni ibhidi, o makaza ka tokala ku di xisa. A tokala ku bhanga ioso phala ku kolesa o ukamba uâ. O makaza a zolo Jihova, ni ku di zola mudiâ, a tokala ku bhanga ioso phala ku batula o maka mu ukaza uâ, mukonda “o henda ki ia kà bhua.”​—1 Kolindo 13:8; Matesu 19:5, 6; Jihebeleu 13:4.

20 Ki bhonza kiavulu ku kala ni ukaza uambote, u sangulukisa mu jithembu jiji “jabhonzo.” (2 Timote 3:1) Maji, tu tena ku kala ni ukaza uambote se tu kaiela o milongi ia Jihova. Né kiki, o makaza a tokala ku bhânga ni jihanji ja íibha ja mundu iu ja lungu ni ukexilu ua ku di zeka. Mu milongi ia-nda kaiela, tua-nda mona, kiebhi o anumi ni ahatu kia tena ku kolokota mu ukaza uâ.

^ kax. 12 Sumbala o makaza a sota ku di loloka ni ku batula o maka a moneka, o Bibidia i longa kuila, o muhatu mba o diiala u divuua kia iibha, muéne ua tokala ku sola se ua-nda loloka, mba ua-nda senga o kaza diê ua te phánda. (Matesu 19:9) Tala o milongi ni diambu: “O Conceito da Bíblia, Adultério: Perdoar ou não Perdoar?” mu Despertai! de 8 de Agosto de 1995.