Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Atangi a Madivulu Metu Ebhula

Atangi a Madivulu Metu Ebhula

M’ukulu, o madivulu metu akexile mu tumbula kiavulu o ifika ni ilomboluelu ia ifika. Maji lelu, ki iene mu tumbula dingi kiavulu o ima íii. Mukonda diahi?

O Mulangidi ua 15 ua Katutu ua 1950, mu kingileji, ua jimbulula kuila, saí ithangana, o muthu, kizulukutu, mba kima mu Bibidia, kilombolola muthu mba kima kia dikota kia-nda bhita ku pholo.

M’ukulu, o madivulu metu a jimbulula kuila, o maiala ni ahatu a fiiele kala Debola, Elihu, Jefete, Jobe, Lahaba, Bebeka ni athu a mukuá, exile ifika ia kexile mu lombolola o Jikidistá a a undu, mba o “mundu uavulu.” (Dijingunuinu 7:9) Mu kifika, tua zuelele kuila, Jefete, ni Jobe, ni Bebeka, akexile mu lombolola o Jikidistá a a undu, ni kuila, Debola ni Lahaba, akexile mu lombolola o mundu uavulu. Maji mu mivu íii, ki tuene mu jimbulula dingi o milongi mu ukexilu iú. Mukonda diahi?

KIFIKA

O kambudi ka Phasu kexile mu satela mu Izalaiele io ukulu, kiexile kifika.​—Dialuilu 9:2

KILOMBOLUELU KIA KIFIKA

Phaulu ua zuela kuila, Kristu muene “o Kambudi ka Phasu ietu.”​—1 Kolindo 5:7

O Bibidia i longa kuila, saí athu mba ima mu Bibidia, ilombolola athu mba ima ia-nda bhita ku hádia. Mu kifika, mu divulu dia Ngalásia 4:21-31, o poxolo Phaulu u zuela “kifika” kia lungu ni kiiadi ahatu. O muhatu ua dianga, o mubhika ua Mbalahamu, Hangale. Phaulu ua jimbulula kuila, Hangale ua kexile mu lombolola o kifuxi kia Izalaiele, kia di kuikile kua Jihova bhu kaxi ka Kitumu kia bhanene Nzambi kua Mozé. O muhatu ua kaiiadi, o ‘muhatu ua kexile ni ufolo,’ Sala, o muhatu ua Mbalahamu. Sala ua kexile mu lombolola o muhatu ua Nzambi, o mbandu ia kilunga kia Nzambi ku diulu. Phaulu ua jimbulula ué kiebhi o sobha ni mukunji Melekizedeke kia difu ni Jezú. (Jihebeleu 6:20; 7:1-3) Phaulu ua sokesa ué o polofeta Izaia ni an’ê, ni Jezú ni Jikidistá a a undu. (Jihebeleu 2:13, 14) Jihova ua bhangesa Phaulu ku sokesa o ima íii, phala tuijiie ni kidi kioso kuma, o ifika íii, ni ilomboluelu iê, ia kidi muene.

Maji né muene se o Bibidia ilondekesa kuila, o muthu uoso uoso, kifika, ki tu tokala ku banza kuila, o ima ioso ia lungu ni muenhu ua muthu iú, ilombolola kima kia-nda bhita ku hádia. Mu kifika, Phaulu ua jimbulula kuila, Melekizedeke ulombolola Jezú. Maji né kiki, Phaulu ka zuela ia lungu ni kithangana kioso Melekizedeke kia bhana o mbolo ni vinhu kua Mbalahamu, kioso kia tolola o jisobha. Mu kiki, ki bhuala kima mu Bibidia ki tu suínisa ku sota o kilomboluelu kia kizulukutu kiki.​—Dimatekenu 14:1, 18.

Ku hama ia mivu kioso kiafu Kristu, saí asoneki a tondala mu ku soneka o milongi. Ene a jimbulula misoso iavulu ia Bibidia kala ifika. O The International Standard Bible Encyclopaedia (Enciclopédia Bíblica Padrão Internacional), ijimbulula o milongi ia Orígenes, Ambrósio, ni Jerônimo, mu ku zuela: “Ene a soto ifika, iá a i sange mu misoso iavulu ia Bibidia. Katé muene mu izulukutu iofele, ene akexile mu mona kuma ia kexile ni ilomboluelu ia katunda . . ., katé muene ni jimbiji ja bongele o maxibulu, mu usuku ua a tukulukila o Mubhuludi​—saí athu a soto kuijiia o dijimbuluilu dia kijimbuete 153!”

O musoneki ua mukuá a mu ixana Agostinho de Hipona, ua jimbulula kuila, o musoso ua Bibidia u zuela kioso Jezú kia disa 5.000 ja maiala ni mbolo jitanu jo bhangele ni sevada, ni mbiji jiiadi, ua kexile ni dilomboluelu dia katunda. Muéne uambe kuila, o mbolo jitanu jo bhangele ni sevada ja kexile mu lombolola o madivulu atanu a dianga a Bibidia. Mukonda dia kuila o sevada ki i kexile ni valolo iavulu kála o tiliku, kiki kia kexile mu lombolola kuila, o “Kikutu Kiokulu” ki ki kexile ni valolo iavulu kála o “Kikutu Kiobhe.” Muéne uambe ué kuma, o jimbiji jiiadi ja kexile mu lombolola, sobha ni mukunji. O musoneki ua mukuá ua jimbulula kuila, o musoso ua lungu ni Jakobo ku sumba o ukota kua Izaú ni ditijela dia makunde, ua kexile mu lombolola Jezú ku sumba ni manhinga mê a kusuka, o kidielelu kia athu kia kuia ku diulu!

Se kia mu ku bhonza kiavulu ku xikina mu milongi íii, kiki kilombolola kuila eie u tena kuijiia se mukonda diahi. O athu ka tena kuijiia se misoso iebhi ia Bibidia ilondekesa o ima ia makota ia-nda bhita ku hádia. Mu kiki, ihi i tua tokala ku bhanga? Kioso o Bibidia i tu longa kuila, muthu, kima mba kizulukutu, kilombolola kima kia-nda bhita ku hádia, etu tu xikina o dijimbuluilu. Maji etu ki tu tokala kulondekesa o dilomboluelu dia milongi ioso ioso ia Bibidia, se o Bibidia ki i jimbulula.

Kiebhi ki tu tena ku katula mbote mu milongi i tu tanga mu Bibidia? Poxolo Phaulu ua soneka: ‘Ima ioso ió soneke m’ukulu mu Mikanda Ikôla, a i sonekena phala etu ku di longa, phala mu kinhenge, ni mu kutula o muxima mu ku tanga o Mikanda, tu kale ni ku dielela.’ (Loma 15:4) Phaulu ua kexile mu soneka phala o Jikidistá a a undu ku hama ia dianga, phala ku a tangela kuila, ene a tenene ku katula mbote mu milongi ia Bibidia. Maji tundé mu thembu ioio, o Jikidistá joso, katé muene ni “jimbudi jamukuá,” ene mu katula mbote iavulu mu misoso ia Bibidia.​—Nzuá 10:16; 2 Timote 3:1.

O milongi ia Bibidia ki i zuela ngó ia lungu ni Jikidistá a a undu, o “jimbudi jamukuá,” mba izulukutu ieji bhita na-iu o Jikidistá mu kithangana kia tokala. Mu kiki, o mundu ua Nzambi m’ukulu ua katula mbote iavulu ku milongi ia Bibidia, kála kiene mu katula ué lelu. Mu kifika, o hadi ia Jobe, ki ilombolola ngó o hadi ia tale o Jikidistá a a undu kioso kia bhiti o Ita ia Dianga ku Mundu Uoso. Ku mundu ua Nzambi, athu avulu, maiala ni ahatu, Jikidistá a a undu ni ió a tokala ku “jimbudi jamukuá,” a tale hadi iavulu, mu kiki, a katula mbote mu ku di longa ia lungu ni ibhidi ia bhitile na-iu Jobe. Ene ejiia o “disukilu diê kioso Nzambi kia mu zediuisa. Mbata o Ngana ua vula o kukuatela henda ni kulendukila.”​—Tiiaku 5:11.

Mu ilunga ietu, tu sanga-mu ahatu avulu a kuka, a londekesa o ufiiele uâ kála Debola, ni tufunga tua minzangala a londekesa o unjimu kála ua Elihu. Tu sanga ué aboki a thembu ioso a suína kala Jefete, ni maiala ni ahatu a fiiele a londekesa muanhu kála Jobe. Tu sakidila kiavulu Jihova mu ku bhangesa kuila, o ‘ima ioso iósoneke m’ukulu,’ tu ijiia ué lelu, ‘phala mu kinhenge, ni mu kutula o muxima mu ku tanga o Mikanda, tu kale ni kidielelu.’

Mukonda dia kiki, etu ki tuene mu sota ku sanga ilomboluelu mu misoso ioso ia Bibidia. Mu veji dia kiki, o madivulu metu a longa dingi o madisá ambote i tu tena ku katula ku misoso ia Bibidia.