Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Ene a ‘Mono’ o Ima ia a Kanene

Ene a ‘Mono’ o Ima ia a Kanene

“O jipolomesa ja a bhele Nzambi ka ji tambuile luua, maji a ji muena ngó mu kanga.”​—JIHEBELEU 11:13.

1. Mukonda diahi o kutena kua ku xinganeka mu ima kiluua tu i mona, ujitu ua dikota? (Tala o foto ia dianga.)

JIHOVA ua tu bhana ujitu ua dikota. O ujitu iú, o kutena kua ku xinganeka mu ima kiluua tu i mona. O kutena kuku, ku tu kuatekesa ku kingila ni hanji ioso, o ima iambote i tua-nda tambula ku hádia. Ku tu kuatekesa ué ku di iudika kiambote, phala ku di langa mu ibhidi. Jihova uejiia o ima ia-nda bhita ku hádia, mu kiki, muéne u tu tangela o ima iambote i tu tena ku kingila. Sumbala ki tu tena ku i mona, tu tena ku i banza ni ku dielela kuila, ia-nda dikumbidila.​—2 Kolindo 4:18.

2, 3. (a) O ku xinganeka mu ima ia-nda bhita ku hádia, ku tu kuatekesa kiebhi? (b) Ibhuidisu iebhi i tua-nda tambuijila mu milongi íii?

2 Mu kidi, saí bhabha, tu xinganeka ima iambote, maji o ima íii, ki i tena ku dikumbidila. Mu kifika, kamona ka muhatu nange ka xinganeka kuila ka mu sambela ku thandu a kimbiambila. Mu kidi, muéne ka tena kuenda ni kimbiambila. Maji mam’â Samuuele, Hana, ua xinganekene mu ima ia tenene kubhanga. Muéne ua kexile mu xinganeka o kizuua kieji kuambata mon’ê mu tembulu, phala ku kalakala kumoxi ni akunji. Muéne kexile mu lota nzoji, kana. Ua mesenene muene ku ki bhanga. Mu kiki, o ku xinganeka mu kizuua kiki, kua kuatekesa Hana ku kumbidila o kikanenu kia bhangele kua Jihova. (1 Samuuele 1:22) Kioso ki tu xinganeka mu ima ia tu kanena Jihova, tua mu xinganeka mu ima ia-nda dikumbidila sé kufula.​—2 Phetele 1:19-21.

3 M’ukulu, bhu kaxi ka mundu ua Jihova, saí athu akexile mu banza mu ima ia a kanene Nzambi. Mukonda diahi ene a bhangele kiambote ku banza mu ima ienioió? Mukonda diahi kima kiambote ku xinganeka o kuzediua ku tua-nda kala na-ku, kioso kia-nda dikumbidila o ikanenu ia Nzambi?

O KIXIKANU KIÂ KIA SUÍNA DINGI, KIOSO KIA XINGANEKA MU IMA IEJI BHITA KU PHOLO

4. Mukonda diahi Abele ua kexile mu xinganeka mu ima iambote ieji bhita ku pholo?

4 Abele uexile o diiala dia dianga ku xikina mu ikanenu ia Jihova. Muéne uejidile ihi ia zuelele Jihova ku nhoka, kioso Adá ni Eva kia tele o kituxi. Nzambi uambe: “Nga-nda kuta unguma bhu kaxi ké eie ni muhatu, ni bhu kaxi ka mbutu ié-eie ni mbutu iê-muène; muène ua kà ku bula o mutue, eie ua kà mu numata o kasende.” (Dimatekenu 3:14, 15) Abele kejidile kiambote kiebhi kieji dikumbidila o kikanenu kiki. Maji nange muéne ua xinganeka kiavulu mu ima ia zuelele Nzambi. Nange Abele ua xinganeka: ‘Nanhi a-nda mu numata kuala o nhoka, ni ku kuatekesa o athu ku kala athu a iuka?’ Abele ua dielele kuila, kima kioso kioso kia kanene Jihova, kieji dikumbidila. Kioso kia bhana o sata iê, Jihova ua sanguluka kiavulu.​—Tanga Dimatekenu 4:3-5; Jihebeleu 11:4.

5. O kuxinganeka mu ima ieji bhita ku pholo, kua kuatekesa Enoko ku bhanga ihi?

5 Enoko uexile mu dielela ué kiavulu kua Nzambi. Muéne ua tungile bhu kaxi ka athu akexile mu zuela ‘ima ia iibha,’ ia lungu ni Nzambi. Maji Enoko uexile muthu ua suína, muéne ua boko o njimbu ia Nzambi. Muéne ua tangela o athu kuila, Jihova ueji buika o athu a iibha. (Juda 14, 15) Ihi ia mu kuatekesa? Nange Enoko ua xinganekene kiebhi kieji kala o mundu, kioso o athu oso mu ngongo kieji sidivila Jihova.​—Tanga Jihebeleu 11:5, 6.

6. Nange ihi ia banze Noué, kioso kia bhiti o Dilúvio?

6 Noué ua dielele kua Jihova, mukonda dia kiki, ka mu buika ku Dilúvio. (Jihebeleu 11:7) Mukonda dia kixikanu kiê, Noué ua bhana sata ia iama kua Jihova. (Dimatekenu 8:20) Mu ku bhita kithangana, kioso kia bhitile o Dilúvio, o ixi iezalele dingi ni athu a iibha. Nimilodi ua mateka ku tumina, muéne ua mesenene kuila, o athu a bhukumukina Jihova. (Dimatekenu 10:8-12) Maji Noué ua kolokota mu kixikanu kiê. Kála kia bhitile ni Abele, muéne ua dielele ué kuila, saí kizuua, Nzambi ueji buika o kituxi ni kalunga. Nange Noué ua banze ué o kithangana kieji buika o jinguvulu joso ja iibha. Etu tu tena ku xinganeka ué mu kithangana kiki, mukonda kia zukama kiá!​—Loma 6:23.

ENE A XINGANEKA MU KITHANGANA KIEJI DIKUMBIDILA O IKANENU IA NZAMBI

7. Ihi ia kexile kiá mu mona Mbalahamu, Izake, ni Jakobo?

7 Mbalahamu, ni Izake, ni Jakobo a xinganekene mu ima iambote ieji bhita ku pholo. Jihova ua a kanene kuila, ku “mbutu” iâ kuene kueji zediuila o miji ioso mu ixi. (Dimatekenu 22:18; 26:4; 28:14) Nzambi ua a kanena ué kuila, o muiji uâ ueji kituka kifuxi kia dikota, ueji tunga mu Ixi ia iuka ia a Kanene. (Dimatekenu 15:5-7) Mbalahamu, Izake, ni Jakobo, ejidile kuila o ikanenu ia Jihova ieji dikumbidila, mu kiki, ene a kexile kiá mu mona o miji iâ ku tunga mu ixi ienioió. Mu kidi, tundé Adá ni Eva kia te o kituxi, Jihova uene mu kuatekesa o jiselevende jê ku tendela, kiebhi o athu kia-nda kala dingi ni muenhu ua iuka.

8. Ihi ia kuatekesa Mbalahamu ku dielela ni muxima uoso, ni ku belesela?

8 Kuma ua dielele kua Jihova ni muxima uoso, Mbalahamu ua belesela Jihova, katé muéne ni mu ithangana ia bhonzo. Mbalahamu ni Jiselevende ja mukuá ja fiiele, akexile mu xinganeka mu ima ia kanene Jihova, sumbala o ima ki i dikumbidile kioso kiexile hanji ku muenhu. O Bibidia i zuela: “A ji muena ngó mu kanga, hé a ji tanesa ku makanga kuenioko ku ja monekena.” (Tanga Jihebeleu 11:8-13.) Mbalahamu uejidile kuila, Jihova ua kumbidile o ikanenu iê ioso ia bhangele m’ukulu, mukonda dia kiki, muéne ua dielele ni muxima uoso kuila, ioso ia kanena Jihova ku hádia, ua-nda i kumbidila.

O athu m’ukulu, akexile mu kingila ni hanji ioso, o kithangana kieji tumina Jihova mu ixi, katé ku hádia ni hádia

9. Kiebhi o kixikanu kia Mbalahamu mu ikanenu ia Nzambi ia mu kuatekesa?

9 Kuma Mbalahamu ua dielele mu ima ia mu kanene Jihova, muéne ua bhange o ima ioso ia mu tumine Jihova. Mu kifika, muéne ua xisa o inzo iê mu Mbanza ia Ule, anga u kuata mu nhunga mu jimbanza katé kiafú. Muéne uejidile kuila, o jimbanza jiji ja mu kondolokele, ki jeji nangenena, mukonda o jisobha kexile mu sidivila Jihova. (Josuué 24:2) Mu veji dia kiki, ene akexile mu kingila ni hanji ioso, o kithangana kieji tumina Jihova mu ixi, katé ku hádia ni hádia. O utuminu iú, ‘dibhata diala ni madisésa ma nangenena, o mesene iê ni mutungi muène Nzambi.’ (Jihebeleu 11:10) Mbalahamu, ni Abele, ni Enoko, ni Noué, ni abhezi a mukuá, a xikinine ku difukunukinu. Kioso kia kexile mu banza mu ujitu ua ku tunga mu ixi ia iuka katé ku hádia ni hádia, o kixikanu kiâ kua Jihova kia di bandekesele dingi.​—Tanga Jihebeleu 11:15, 16.

10. O ku xinganeka mu ima ieji bhita ku pholo, kua kuatekesa Sala ku bhanga ihi?

10 O muhatu ua Mbalahamu, Sala, ua dielele mu ikanenu ia Jihova ni muxima uoso. Sumbala ua tenesele kiá 90 a mivu sé ku vuala mon’a, maji muéne ua kexile mu kingila ni hanji ioso, o kithangana kieji vuala mon’a. Sala ua kexile ué mu mona kiá an’ê ku kituka kifuxi kia dikota. (Jihebeleu 11:11, 12) Mukonda diahi muéne ua dielele mu ima íii ni muxima uoso? Mukonda Jihova ua zuelele kua muadi uê kuila: “Nga-nda ku mu zediuisa, ngi mu bhana dibhesá; nga-nda ku ku bhela kua muene, mona u tunda momu’é; ngi mu bhana dibesá, u kala kivuadi ki bhanga miji; jisobha muene ji tumina ifuxi hinu ji tunda ku mukutu uê.” (Dimatekenu 17:16) Kala kia kanene Jihova, Sala ua vualele mon’a, dijina diê Izake. Kiki kia bhangesa Sala ku dielela kuila, o ikanenu ioso ia Jihova ieji dikumbidila. Etu tu tena ku suínisa ué o kixikanu kietu, mu ku xinganeka mu ima ioso ia tu kanena Jihova.

MUÉNE UA KOLOKOTA KU XINGANEKA MU KIKOUÉ

11, 12. Ihi ia kuatekesele Mozé ku bandekesa o henda iê kua Jihova?

11 Mozé ua dielele ué mu ikanenu ia Jihova. A mu sase ku Ijitu, kala mon’â sobha. Maji kuma Mozé ua zolele kiavulu Jihova, muéne ua ditunu o jimbongo. O jitata jê ja mu vuala, exile Jihebeleu, a mu longo kuila, Jihova ua kanene kubhulula o Jihebeleu ku ubhika, ni ku a bhana o Ixi ia Kanana. (Dimatekenu 13:14, 15; Makatukilu 2:5-10) Kioso Mozé kia kexile mu banza mu ikanenu íii, o henda iê kua Jihova ia kexile mu di bandekesa dingi.

12 O Bibidia i tu tangela o ima ia kexile mu xinganeka Mozé, mu ku zuela: “Mu kuxikana, Mozé kia zubha kukula, u dituna ku mu ixana dingi mon’a ngene a mon’a Falaó. Ua solo-bho o kutala hadi ni mundu ua Nzambi, kana o ku di uabhela muène mu jivondadi ja ituxi ji bhanga ngó kathangana. O muondo ua Kristu phala muène kota dia nganhu, o jimbongo joso ja Ijitu ndenge. Kuma muène ua tele mesu ku dilau dià keza-ku.”​—Jihebeleu 11:24-26.

13. O ku xinganeka mu ikanenu ia Jihova, kua kuatekesele Mozé ku bhanga ihi?

13 Mozé ua xinganeka kiavulu mu kikanenu kia Jihova kia ku bhulula o Jihebeleu ku ubhika. Kála o jiselevende ja mukuá ja Jihova, Mozé uejidile kuila, Jihova ueji bhulula o athu oso ku’alunga. (Jobe 14:14, 15; Jihebeleu 11:17-19) Mu kiki, Mozé uejidile kuila, Jihova ua zolele kiavulu o mundu ué. Kiki kia bhangesa Mozé ku zola dingi Jihova, ni ku mu dielela ni muxima uoso. Kia mu kuatekesa ué ku sidivila Jihova, katé bhu ufuilu ué. (Matendelelu 6:4, 5) Mozé ka kexile ni uôma, né muene kioso kia mesenene ku mu jibha kua Falaó. Muéne uejidile kuila, ku hádia Jihova ueji mu besoala.​—Makatukilu 10:28, 29.

XINGANEKA O IMA IA-NDA BHANGA O UTUMINU UA NZAMBI

O kuila u xinganeka kubhanga o ima ia ku kanena Jihova? (Tala o kaxi 15)

14. Ihi i banza o athu ia lungu ni ima ia-nda bhita ku hádia?

14 Athu avulu a banza ia lungu ni ima ia-nda bhita ku hádia, maji ene a banza ima ki ia-nda di kumbidila. Mu kifika, o jingadiama ji banza kuila, a-nda kala jimvuama, ni kuila, ka-nda thandanganha dingi ni kima. Maji o Bibidia i zuela kuila, o mundu iú ua Satanaji, ua “hadi ngó ni mukôndo.” (Jisálamu 90:10) Saí iâ a banza kuila, ku hádia kua-nda moneka nguvulu mu ixi, ua-nda batula o maka oso ku mundu. Maji o Bibidia i zuela kuila, o Utuminu ua Nzambi uene ngó u tena ku batula o maka oso mu ngongo. (Daniiele 2:44) Athu avulu a banza kuila, o ima mu ngongo ki ia-nda lunguluka. Maji o Bibidia i zuela kuila, Nzambi ua-nda buika o ima ioso ia iibha ku mundu. (Sofoniia 1:18; 1 Nzuá 2:15-17) O athu ió a banza o ima ka i kanena kua Jihova, a-nda diela.

15. (a) O ku xinganeka mu ima ia-nda bhita ku hádia ku tu kuatekesa kiebhi? (b) Kima kiahi ki ua mu kingila ni hanji ioso?

15 Jihova ua tu kanena ima iambote. Kioso ki tu banza mu ima íii, tu sanguluka kiavulu, tu kala ué ni nguzu ia bhingi phala ku kolokota ku mu sidivila. O kuila u xinganeka ku bhanga o ima ia ku kanena Jihova, ki kale se ua dielela ku tunga mu ixi mba kuia ku diulu? Se ua kingila ku tunga mu ixi katé ku hádia ni hádia, di xinganeke kukalakala kumoxi ni makamba mê, phala ku bhangesa o ixi kukituka jaludim ia iuka. O jiphange ji langa o kikalakalu kiki, a mesena o mbote iê. O athu oso a ku kondoloka a zolo Jihova, kála eie. Eie uala ni sauidi iambote, uala ué ni nguzu iavulu, mu kiki, ku tokala ku thandanganha ni kima. Eie ua zediua mukonda, bhu kaxi ka unjimu ni uhete uê, u tena ku kuatekesa akuenu ku ximana Jihova. Nange ua-nda kuatekesa o athu a-nda ku a fukununa kua Jihova. (Nzuá 17:3; Ikalakalu 24:15) Kioso ki u xinganeka mu ima íii, kua mu lota nzoji kana. Kala ki tanga o Bibidia, o ima ioso íii, ia-nda di kumbidila muene.​—Izaia 11:9; 25:8; 33:24; 35:5-7; 65:22.

ZUELA IA LUNGU NI IMA I UA MU KINGILA

16, 17. O kuzuela ia lungu ni ima ia kanena Jihova ku tu kuatekesa kiebhi?

16 Kioso ki tu zuela ku jiphange jetu o ima i tua mesena ku bhanga ku mundu uobhe, tua mu di kuatekesa ku xinganeka mu ima iambote ia-nda bhita ku hádia. Mu kidi, ki tuejiia kiambote o ima i tua-nda bhanga. Maji kioso ki tu zuela ia lungu ni ima i tua mu kingila, tu londekesa kuila, tua dielela mu ima ia tu kanena Jihova. Mu kiki, tu di suínisa ku kolokota mu ku sidivila Jihova mu ithangana ia bhonzo, kála kia bhangele poxolo Phaulu ni jiphange ja mukuá, mu ixi ia Loma.​—Loma 1:11, 12.

17 Se u xinganeka mu ima ia kanena Jihova, kua-nda xinganeka kiavulu mu malamba mê. Saí kithangana Phetele ua thandanganhele, mu kiki, ua tangela Jezú: “Talesa, etu, iene ioso tua i xi, etu tua ku kaiela; diláu dietu di kala dia-hi?”Jezú anga u mu ambela, uixi: “Kidi kiene ngi mi ambela, mu kikexilu kióbhe, Mon’a Muthu kia kà xikama ku kialu kia ungana uê, enu uenu mua ngi kaiela, mua kà xikama ku kuinhi dia ialu ni’iadi, mu fundisa kuinhi dia miji ni’iadi ia Izalaiele. Uoso ue u-xa jinzu, mba jiphange ja mala, mba jiphange ja ahatu, mba tata, mba mama, mba muhatu, mba ana, mba jixi, mu henda ia dijina diami, ioso ia-xi i mu vutukila luhâma, hé ua kà lundula ue ni muenhu ki uàbhua.” (Matesu 19:27-29) Mu kiki, Phetele ni maxibulu a mukuá a xinganeka o kithangana kieji tumina kumoxi ni Jezú ku diulu, ni ku kuatekesa o athu a belesela mu ixi, kukituka athu a iuka.

18. O ku xinganeka mu kithangana kia-nda dikumbidila o ikanenu ia Nzambi, ku tu kuatekesa kiebhi?

18 Tua di longo o ima ia kuatekesa o jiselevende ja Jihova ku kala ni kixikanu kia kolo. Abele ua xinganeka mu ima iambote ia kanene Jihova, mukonda dia kixikanu kiê, ua sangulukisa Jihova. Mbalahamu ua xinganeka mu kithangana kieji dikumbidila o ikanenu ia Jihova ia lungu ni “mbutu,” mukonda dia kiki, muéne ua belesela Jihova katé muene ni mu ithangana ia bhonzo. (Dimatekenu 3:15) Mozé ua kingila ni hanji ioso o kikoué kia mu kanene Jihova, kiki kia mu kuatekesa ku zola Jihova, ni ku kala fiiele. (Jihebeleu 11:26) Kioso ki tu xinganeka mu kithangana kia-nda dikumbidila o ikanenu ia Jihova, o kixikanu kietu ni henda ietu kua Jihova i di bandekesa. Mu milongi ia-nda kaiela, tua-nda di longa ima ia mukuá i tu tena ku xinganeka.