Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

A Living Translation of God’s Word

A Living Translation of God’s Word

“O kizuelu kia Nzambi kima kia muenhu.”—JIHEBELEU 4:12..

MIMBU: 37, 43

1. (a) Kikalakalu kiahi kia bhanene Nzambi kua Adá? (b) Kiebhi o mundu ua Nzambi kiene mu katula mbote ku ujitu ua kuzuela?

JIHOVA NZAMBI ua bhange o athu ni ujitu ua kuzuela. Mu jaludim ia Edene, Nzambi ua bhana kua Adá o kikalakalu kia kubhana majina ku iama ioso. Adá ua bhana o majina a tokala ku iama ioso. (Dimatekenu 2:19, 20) Tundé mu kithangana kieniókio, o mundu ua Nzambi uene mu ximana Jihova bhu kaxi ka izuelu, ni kutangela o athu o ima ia lungu ni muéne. Lelu, o mundu ua Nzambi uene mu katula mbote ku ujitu iú, mu kulungulula o Bibidia, phala kukuatekesa o athu kuijiia Jihova.

2. (a) Jindunge jebhi ja kaiela o jiphange a lungulula o Bibidia Tradução do Novo Mundo? (b) Ihi i tua-nda di longa mu milongi íii?

2 Kuene jimidi ni jimidi ja ji Bibidia, saí ji Bibidia a ji lungulula kiambote, maji ja mukuá kana. Phala ku lungulula kiambote o Bibidia, o jiphange a tokala ku kibuka kia kulungulula o Bibidia Tradução do Novo Mundo, a soto kukaiela jindunge jitatu: (1) Kujingisa o dijina dia Nzambi, ni ku di soneka mu ididi ioso kala kia di sonekene mu Mikanda iokulu. (Tanga Matesu 6:9.) (2) Kusoneka o milongi ioso mu ukexilu ua tokala, né muene kizuelu ni kizuelu. Mu ididi ia mukuá ki mu bhana kusoneka kizuelu ni kizuelu, eji lungulula o kilomboluelu kia milongi. (3) Kusoneka mu ukexilu ua bhebhuluka, ki ki bhonzo ku i tendela. * (Tala ku luiji.) (Tanga Nehemiia 8:8, 12.) O Bibidia a i lungulula kiá mu 130 a madimi ndenge. O jiphange joso a lungulula o Bibidia Tradução do Novo Mundo a kaiela ué o jindunge jitatu jiji. Mu milongi íii, tua-nda di longa se kiebhi o jiphange a lungulula o Bibidia Tradução do Novo Mundo a muvu ua 2013, kia kaiela o jindunge jiji, ni kiebhi o jiphange a i lungulula mu madimi engi kia kaiela ué o jindunge jiji.

O BIBIDIA IA UBHE I BHANA KIJINGU KU DIJINA DIA NZAMBI

3, 4. (a) Kuebhi ku tu tena kusanga o Tetragrama? (b) O kuila tu sanga o dijina dia Nzambi mu ji Bibidia joso?

3 Mu dimi dia Hebalaiku, o dijina dia Nzambi a di soneka ni ijimbuete i uana, a ixana Tetragrama. Tu tena kusanga o Tetragrama mu mikanda iokulu ia Hebalaiku. Mu kifika, tu tena ku i sanga mu Mikanda ia Mar Morto. Tu tena ku i sanga ué mu mikanda ia Bibidia Septuaginta. O mikanda íii a mateka ku i bhanga ku 200 ja mivu ande dia Kristu, a zubha ku i bhanga mu kubhita 100 ia mivu kioso kiafu Kristu. Athu avulu a diuana mu kumona kuila, o dijina dia Nzambi dio tumbule kiavulu mu mikanda iokulu.

Athu avulu a diuana mu kumona kuila, o dijina dia Nzambi dio tumbule kiavulu mu mikanda iokulu

4 Mu kidi, o dijina dia Nzambi dia tokala kukala mu Bibidia. Maji né kiki, saí alunguludi ka xikina kusoneka o dijina dia Nzambi mu ji Bibidia ja lungulula. Mu kifika, mu kubhita mivu iiadi kioso kia bhange o Bibidia Tradução do Novo Mundo das Escrituras Gregas Cristãs, a lungulula dingi o Bibidia American Standard Version (Versão Normal Americana). O Bibidia io lunguluile ku muvu ua 1901, ene a sonekene o dijina dia Nzambi, maji mu Bibidia ia muvu ua 1952 ka soneka-mu o dijina dia Nzambi. Mukonda diahi? O alunguludi a mono kuila, “ka tokalele” kutumbula o dijina dia Nzambi. Saí ji Bibidia ja mukuá a ji lungulule ué kiki, kikale mu dimi dia Kingileji, mba mu madimi engi.

5. Mukonda diahi o alunguludi a tokala kusoneka o dijina dia Nzambi mu Bibidia?

5 O kuila o alunguludi a tokala muene kusoneka o dijina dia Nzambi mu Bibidia? A tokala! O Bibidia ia tokala kua Nzambi, mu kiki, Jihova ua mesena kuila, o athu oso ejiia o dijina diê. O mulunguludi uambote ua tokala kuijiia o ima ia mesena o muthu uávu o divulu. Kioso kia lungulula o divulu, muéne u bhanga o ima kála kia mesena o muthu uávu o divulu. Mu Bibidia tu sanga-mu ibatulu iavulu ia ilondekesa kuila, o dijina dia Nzambi diala ni valolo ia dikota, ni kuila, a tokala ku di xila. (Makatukilu 3:15; Jisálamu 83:18; 148:13; Izaia 42:8; 43:10; Nzuá 17:6, 26; Ikalakalu 15:14) Jihova ua tumina o asoneki a Bibidia kusoneka o dijina diê mu veji javulu mu mikanda iokulu. (Tanga Makatukilu 3:15; Izekiiele 38:23.) Mukonda dia kiki, kioso o alunguludi kia katula o dijina dia Nzambi mu Bibidia, ene a londekesa kuila, ka mu xila o dijina dia Jihova.

6. Mukonda diahi a bandekesa dingi o dijina dia Nzambi mu Bibidia Tradução do Novo Mundo ia ubhe?

6 Lelu, kuene ima iavulu i tu bhangesa kuxikina kuila, tua tokala kutumbula o dijina dia Jihova. Mu Bibidia Tradução do Novo Mundo ia ubhe ia 2013, tu sanga-mu o dijina dia Nzambi mu 7.216 a ji veji. Kiki kilombolola kuila, mu Bibidia íii ia ubhe, a di soneka dingi samanu dia ji veji, mu Bibidia iokulu ndenge. A bandekesa o ibatulu itanu, mukonda a sange dingi Mikanda ia Mar Morto muala o dijina dia Nzambi. * (Tala ku luiji.) Ene a sange o dijina dia Nzambi mu divulu dia 1 Samuuele 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. O kia kasamanu, mu divulu dia Afundixi 19:18, a i bandekesa mukonda a tokuesa kiambote o mikanda iokulu ia Bibidia.

7, 8. O dijina dia Jihova dilombolola ihi?

7 O Jikidistá ja kidi ejiia o valolo ia kuijiia kiambote o dilomboluelu dia dijina dia Nzambi. O dijina diê dilombolola kuila, “Muene u Bheka ioso ia Mesena o ku Bheka.” * (Tala ku luiji.) M’ukulu o madivulu metu akexile mu jimbulula o dilomboluelu dia dijina dia Nzambi bhu kaxi ka divulu dia Makatukilu 3:14. O divulu didi dizuela: “Eme kala-dia-kala.” O Bibidia ia 1984 ia jimbulula kuila, Jihova ió u bheka ioso ia mesena o kubheka phala kukumbidila o ikanenu iê. * (Tala ku luiji.) Maji o Bibidia ia ubhe ia 2013, ijimbulula: ‘Sumbala o dijina Jihova dilombolola kuila, muéne u bheka ioso ia mesena o kubheka, maji o dijina didi, ki di lungu ngó ni ima ia sola kubheka. Dilombolola ué kuila, Nzambi u bhangesa o ibhangelu iê kubhanga ioso ia mesena muéne, phala kukumbidila o vondadi iê.’

8 Jihova u bhangesa o ibhangelu iê kubhanga o ima phala ku kumbidila o vondadi iê. Mu kifika, Nzambi ua bhangesa Noué kukala ni uhete ua kutunga o álaka, ua bhangesa Bezalele kukala ni uhete phala ku fuamesa o balaka. Ua bhangesa ué Ngidiione kukala disoladi dia katunda, ni kubhangesa Phaulu kukala mukunji. O dijina dia Nzambi diala ni dilomboluelu dia katunda phala o mundu uê, kiki kiene kia bhangesa o jiphange a lungulula o Bibidia Tradução do Novo Mundo, kusoneka o dijina dia Nzambi mu Bibidia.

9. Mukonda diahi ene mu bhana valolo ia dikota ku kikalakalu kia kulungulula o Bibidia mu madimi engi?

9 Mu ji Bibidia javulu, o dijina dia Nzambi a di katula-mu. Mu veji dia kusoneka o dijina dia Nzambi, ene a soneka o dijina dia ujitu “Ngana,” mba majina a jinzambi jâ. Mukonda dia kiki, o Kibuka Kia Utuminu, kia mono kuma, o mundu ua Nzambi ua tokala kukala ni Bibidia ijingisa o dijina dia Nzambi. (Tanga Malakiia 3:16.) Lelu, o dijina Jihova a mu di jingisa mu ku di soneka mu Bibidia Tradução do Novo Mundo, iala kiá mu 130 a madimi ndenge.

O BIBIDIA IA UBHE KI I BHONZO KU I TENDELA

10, 11. Ibhidi iebhi iene mu sanga o jiphange kioso kia lungulula o Bibidia Tradução do Novo Mundo mu madimi engi?

10 Kuene mu bhonza kiavulu kulungulula o Bibidia Tradução do Novo Mundo mu Kingileji phala o madimi engi. Mu kifika, o Bibidia ia Kingileji mu divulu dia Ndongixi 9:10, ni mu jivelusu ja mukuá, di tumbula o kizuelu “Seol” mu dimi dia Hebalaiku. O kizuelu kiki, kia kexile ué mu ji Bibidia ja mukuá mu dimi dia Kingileji. Maji o athu a madimi engi kejidile o kizuelu “Seol” mu dimi dia Hebalaiku, mukonda dia kiki, ka tenene kusoneka o kizuelu kiki mu kulungulula o Bibidia mu madimi mâ. O kizuelu kiki, ki ki moneka mu madivulu mâ a kutokuesa, saí bhabha akexile mu banza kuila, o kizuelu kia lungile ni kididi kioso-kioso. Mukonda dia kiki, a tumina o alunguludi kulungulula kiki: O kizuelu “Seol,” mu dimi dia Hebalaiku, a ki lungulula mbila, o kizuelu “Hades” mu dimi dia Ngeleku a ki lungulula ué “mbila.” Iú uene o ukexilu uambote ua kulungulula, u kuatekesa o athu kutendela kiambote o Bibidia.

11 O kizuelu “muenhu mba muthu” mu dimi dia Hebalaiku, ni dia Ngeleku, kia bhonzele ué ku ki lungulula mu madimi engi. Mu madimi iá, o kizuelu “muenhu mba muthu,” kilombolola jinzumbi, mba kima kiala moxi dia muthu ki tunda kioso muthu kiafuá. Phala kukuatekesa o athu kutendela kiambote, a tumina o alunguludi kulungulula o kizuelu “muenhu mba muthu,” kala ki moneka mu milongi. O ilomboluelu ia kizuelu “muenhu mba muthu,” io soneke kiambote mu kibandekesu kiala mu Bibidia Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas com Referências. O milongi i tu sanga ku luiji mu Bibidia ia ubhe, i kuatekesa kuijiia ni kutendela kiambote o izuelu io soneke mu dimi dia Hebalaiku, ni dia Ngeleku.

O jiphange ja lungulula o Bibidia ia ubhe, a di longo kiambote o ibhuidisu ia bhange o alunguludi a Bibidia

12. Ihi dingi ia lungulula mu Bibidia ia ubhe ia 2013?

12 O ibhuidisu ia bhange o alunguludi, ia londekesa kuila, saí ibatulu ia mukuá kene mu i tendela hanji kiambote. Mukonda dia kiki, ku muvu ua 2007 o Kibuka kia Utuminu, kia xikina kubhanga o Bibidia ia ubhe mu dimi dia kingileji. Kioso kia kexile mu lungulula o Bibidia ia ubhe, o jiphange ja bhange o kikalakalu kiki, a di longo kiambote o ibhuidisu ia kexile mu bhanga o alunguludi a Bibidia. Ene a katula o izuelu iokulu, anga a soneka mu ukexilu ua bhebhuluka, sumbala a bhange kiki, maji a soto kulungulula ioso mu ukexilu ua tokala. O ji Bibidia ja mukuá ja ubhe jo lunguluile mu dimi dia Kingileji, ja kuatekesa ué kusoneka kiambote o milongi mu dimi dia Kingileji.—Jisabhu 27:17.

O ATHU A I UABHELA KIAVULU

13. Kiebhi ki divua o athu kioso kia tanga o Bibidia ia ubhe ia 2013?

13 Kiebhi ki divua o athu kioso kia tambula o Bibidia Tradução do Novo Mundo ia ubhe mu dimi dia Kingileji? O jiphange mu mbonge ia Jimbangi ja Jihova ku Brooklyn, Nova York, ene mu tambula ji midi ni ji midi ja mikanda iene mu tumikisa o jiphange ku mundu uoso phala kulondekesa o kisakidilu kiâ. Saí phange ia muhatu ua soneka: “O Bibidia ia difu ni ngonga iezala ni misanga ia valolo. O kutanga o Mak’â Nzambi mu Bibidia ia ubhe ia 2013, kua difu ni kutonginina kiambote o misanga mu umoxi umoxi, phala kumona o kuuabha kua misanga ioso. O kutanga o Bibidia io lungulule mu ukexilu ua bhebhuluka, kuene mu ngi kuatekesa kukala ni ukamba uambote ni Jihova. Muéne ua difu ni tata ia henda u tanga misoso i ngi bhangesa ku divua kiambote.”

14, 15. Kiebhi ki divua o athu kioso kia tanga o Bibidia Tradução do Novo Mundo ia ubhe, mu madimi mâ?

14 Katé muene ni athu ka zuela o dimi dia Kingileji, a sanguluka kiavulu mukonda dia Bibidia Tradução do Novo Mundo ia ubhe. Saí diiala muadiakimi kiá, ua tungu mu mbanza ia Sofia, mu ixi ia Bulgária ua zuela ia lungu ni Bibidia ia ubhe mu dizuí dia Búlgaro. Muéne uambe: “Ngene mu tanga kiá o Bibidia tundé ukulu, maji nuka nga tange Bibidia ia bhebhuluka i tula o maka ku muxima, kala o Bibidia íii.” Kiene kiambe ué phange ia muhatu ua tungu ku ixi ia Albânia. Muéne uambe: “Nga uabhela kiavulu kutanga o Mak’â Nzambi mu dimi dia Albanês! Ujitu ua dikota kuívua o dizuí dia Jihova mu dimi dietu dia uvualukilu!”

15 Mu jixi javulu, ki bhonza kiavulu kusumba mba kusanga Bibidia. O kukala ni Bibidia, ujitu ua dikota! O jiphange ja tokala ku ixi ia Ruanda a soneka: “M’ukulu, o maxibulu a Bibidia ka kexile ni kixikanu kia kolo, mukonda kexile ni Bibidia. Ene kexile ni kitadi phala kusumba o ji Bibidia ja jingeleja. Mu kiki, ene kexile mu tendela kiambote o ibatulu ia mukuá ia Bibidia. Mukonda dia kiki, kia bhonzele kiavulu phala kukala ni kixikanu kia kolo.” Kioso kia tambula o Bibidia Tradução do Novo Mundo mu dimi diâ, saí muiji akua Ruanda, ala ni kiuana kia ana, ambe: “Tua sakidila kiavulu Jihova ni kimbadi kia fiiele, mu ku tu bhana o Bibidia íii ia ubhe. Etu tu jingadiama, ki tu kexile ni kitadi kia kusumba ji Bibidia, phala o athu oso ku muiji uetu. Maji lelu, kala muthu ku muiji uetu uala kiá ni Bibidia. Tuene mu tanga kumoxi o Bibidia izuua ioso, phala kulondekesa o kisakidilu kietu kua Jihova.”

16, 17. (a) Ihi ia mesena Jihova phala o mbote ia mundu uê? (b) Ihi i tua tokala o kubhanga?

16 Ku hádia, o Bibidia Tradução do Novo Mundo ia ubhe, a-nda i lungulula mu madimi a mukuá. Satanaji ua mesena kufidisa o kikalakalu kiki, maji tuejiia kuila, Jihova ua mesena kuma, o mundu uê uivua kiambote o dizuí diê, kioso muéne kia zuela mu ukexilu ua bhebhuluka. (Tanga Izaia 30:21.) Kua kambe ngó bhofele, “[o ixi] ioso ia kèzala ni kuijiia Nzambi, kala o menha kiezalesa kalunga.”—Izaia 11:9.

17 Tua tokala kubhanga ioso phala kukatula mbote mu maujitu oso ene mu tu bhana Jihova, ni mu Bibidia íii ia ubhe i jingisa o dijina diê. Ívua o dizuí dia Jihova mu kutanga o Mak’â mê izuua ioso. Muéne uivua ni henda ioso o misambu ietu. O kuzuela ni Jihova izuua ioso, kua-nda tu kuatekesa kukala ni ukamba uambote ni muéne. Mukonda dia kiki, tua-nda mu zola ni muxima uoso.—Nzuá 17:3.

“Ujitu ua dikota kuívua o dizuí dia Jihova mu dimi dietu dia uvualukilu!”

^ kax. 2 Tanga o milongi Como Você Pode Escolher Uma Boa Tradução da Bíblia?mu A Sentinela de 1.° de Maio de 2008.

^ kax. 6 O Bibidia Tradução do Novo Mundo iokulu, a i lungulula ni kikuatekesu kia mikanda a ixana texto massorético hebraico, maji kioso kia bhange o mikanda ia massorético hebraico, o Mikanda ia Mar Morto ia kexile kiá ni 1.000 ia mivu.

^ kax. 7 Sumbala saí madivulu avulu a jimbulula o maka mu ukexilu iú, maji saí akua kutokuesa ka xikina mu dilomboluelu didi.

^ kax. 7 Tanga o kadivulu Kikuatekesu Phala ku di Longa o Mak’a Nzambi, mu mbandu ia 5.