Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

O Kuila Uehela o Ngumbi ia Dikota K’umba?

O Kuila Uehela o Ngumbi ia Dikota K’umba?

“Tala-ze, mukua ni utuma bhu maku ma ngumbi, kiene ue ki muala enu bhu maku mami.”​—JELEMIIA 18:6.

MIMBU: 60, 22

1, 2. Mukonda diahi Nzambi ua ‘zolele kiavulu’ Daniiele, ni kiebhi ki tu tena kukala athu a belesela, kála Daniiele?

KIOSO kiambata akua Judá ku Babilonha, ene a sange-mu iteka iavulu, ni athu akexile mu bheza o madimonho. Maji o athu a fiiele, kala Daniiele ni kitatu kia makamba mê, a ditunu kukaiela o ima ia kexile mu bhanga akua Babilonha. (Daniiele 1:6, 8, 12; 3:16-18) Daniiele ni makamba mê a xikina Jihova kala Ngumbi iâ, iá a suluka ni ku mu bheza. Sumbala Daniiele ua tungile bhu kaxi ka athu akexile mu bhanga ima ia iibha, o anju ia Nzambi ia zuela kuila, ‘a mu zolele kiavulu.’​—Daniiele 10:11, 19.

2 M’ukulu, o ngumbi ia kexile mu ta o utuma bhu kididi kia k’umbila, phala o imbia i tunde mu ukexilu uambote. Lelu, o abhezi a kidi ejiia kuila, Jihova muéne o Nguvulu ia ngongo ioso. Mu kiki, muéne uala ni kutena kua k’umba o athu oso. (Tanga Jelemiia 18:6.) Nzambi uala ué ni kutena kua ku tu umba. Maji Jihova ka jijidika muthu kulungulula o ukexilu uê. Mu veji dia kiki, muéne ua mesena kuila, tu muehela ku tu umba mu vondadi ietu. Mu milongi íii, tua-nda di longa kiebhi ki tu tena kukolokota kukala kála utuma uambote bhu maku a Nzambi. Tua-nda tambuijila ibhuidisu itatu: (1) Kiebhi ki tu tena ku lenga o ídifua i tena ku tu bhangesa kudituna o itendelesu ia Nzambi, ni kukala kála utuma uaiibha? (2) Kiebhi ki tu tena kukala ni ídifua i tena ku tu kuatekesa kukolokota mu kubelesela, ni kukala kála utuma uambote? (3) Kiebhi o jitata kia kalakala ni Nzambi kioso kia umba o tuana tuâ?

DITUNE O ÍDIFUA I BHANGESA KUKALA NI MUXIMA UA KOLO

3. Ídifua iebhi i tena kukolesa o muxima uetu? Bhana phangu.

3 O divulu dia Jisabhu 4:23, di zuela: “Ku ioso ia fuama ku langa, langa o muxima ué, kuma mu muxima muene muala o dimatekenu dia matundilu moso ma muenhu.” Phala o muxima uetu ki u kole, tua tokala ku dituna o ídifua iaiibha kala o ku di zangeleka, o ku ta kituxi, ni kukamba o kixikanu. Se ki tu di lange, o ima íii i tena ku tu bhangesa kubhukumukina o itumu ia Nzambi. (Daniiele 5:1, 20; Jihebeleu 3:13, 18, 19) Kiki kiene kia bhitile ni Sobha Uziia, mukua Juda. (Tanga 2 Malunda 26:3-5, 16-21.) Ku dimatekenu, Uziia ua belesele, anga ua kexile ni ukamba uambote ni Nzambi. Mukonda dia kiki, Nzambi ua mu bhana nguzu. Maji “kia zubha kiá o ku kituka dizonda, o muxima uê ua di zangeleka katé ki ua zangiua.” Muéne ua di zangeleka kiavulu, katé muene uai mu kuoha uasu ua dizumba mu tembulu, sumbala o akunji ene ngó a tokalele kubhanga kiki. Kioso o akunji kia mu tangela kuila, o kima kia mesenene kubhanga kiexile kima kiaiibha, Uziia ua kexile ni njinda iavulu! Jihova ua mu kuatesa jisonhi, mu ku mu kuama ni uhaxi ua dibhute, anga u kala ni uhaxi iú katé kiafu.​—Jisabhu 16:18.

4, 5. Ihi i tena kubhita se ki tu dilange ku ukumbu? Bhana phangu.

4 Se ki tu ditunu o ukexilu ua ku di zangeleka, tu tena kuxinganeka kuila, etu tua beta kota, akuetu ndenge. Mu kiki, nange tu mateka kudituna o itendelesu ia Bibidia ia tu bhana. (Jisabhu 29:1; Loma 12:3) Kiki kiene kia bhitile ni kafunga a muixana Jim. Muéne ua di kuatele ni tufunga ni akuâ, mukonda dia maka a kexile mu batula. Jim ua zuela: “Nga tangela o jiphange kuila, ene ka kexile mu londekesa henda, mu kusuluka, nga tundu mu kiônge.” Mu kubhita mbeji jisamanu, muéne ua xisa o kilunga kiê, anga uia mu kilunga kiéngi, maji ka mu solo dingi kala kafunga. Jim ua luualele kiavulu. Kuma ua xikinine ni kidi kioso kuila ua lungile, muéne ua bhiti kuinhi dia mivu sé kuia mu kilunga kia Jihova. Muéne u zuela kuila, ua kexile ni ukumbu, iú ua mateka ku tatela Jihova mukonda dia ima ia kexile mu bhita. Ku mivu iavulu, o jiphange akexile mu kunda Jim phala ku mu kuatekesa, maji muéne ua ditunu o kikuatekesu.

5 Jim uambe: “Ithangana ioso, nga kexile mu xinganeka mu maka a bhitile, ni kumona kuila, o jiphange a luezele.” O phangu iê i tu kuatekesa kumona kuila, o ukumbu u tena ku tu bhangesa kuzokela o ukexilu uetu uaiibha. Se kiki ki bhita, ki tua-nda difua dingi ni utuma uambote. (Jelemiia 17:9) O kuila saí phange ua ku bhangele kiá kima kiaiibha? O kuila ua divuile kiá kiaiibha, mukonda dia ku kukatula ujitu? Ihi i ua bhange? Ua kexile mu dizangeleka, inga ua mono kuila, o kubhanga ukamba ni jiphange jê, ni ufiiele ué kua Jihova, kua beta-o-kota?​—Tanga Jisálamu 119:165; Kolose 3:13.

6. Ihi i tena kubhita, se tuia ni ku ta kituxi?

6 Se o muthu uia ni kuta kituxi mu kasuekele, nange ki bhonza phala muéne kuxikina o itendelesu ia Nzambi. Mu kiki, ki ki bhonzo phala muéne kuta dingi ituxi ia mukuá. Saí phange ia diiala ua zuela kuila, saí kithangana, muéne ka kexile mu divua dingi kiaiibha, mukonda dia kituxi kia kexile mu ta. (Ndongixi 8:11) Phange ia mukuá ia diiala, ua uabhele kumona o jifilme ja ufusa, uambe: “Nga mateka kulongolola o tufunga.” O ukexilu uê ua zange o ukamba uê ni Jihova. Kioso o tufunga kia mono kuila, muéne ua kexile mu bhanga ima iaiibha, ene a mu kuatekesa. Mu kidi, etu enioso tu akuâ ituxi. Maji se tu mateka kulongolola o athu a tu bhana itendelesu, mba tu kuata kuzokela o ukexilu uetu uaiibha, mu veji dia kubhinga o muloloki ni kikuatekesu kia Nzambi, nange ki tua-nda xikina dingi o itendelesu ia tu bhana.

Mukonda dia kubhukumuka ni kukamba kixikanu, o akua Izalaiele a xibhakele, afú mu kikangalakata

7, 8. (a) Kiebhi o akuâ Izalaiele kia londekesa kuila, ka kexile dingi ni kixikanu? (b) Ihi i tu longa o phangu íii?

7 Kioso akua Izalaiele kia tundu ku ixi ia Ijitu, ene a monene o ima ioso ia madiuanu ia bhangele Jihova phala ku a bhulula. Maji né kiki, kioso kiexile polondo phala kubokona mu Ixi ia Kanene, ene a mateka kubhukumukina o itumu ia Nzambi. Mukonda diahi? Mukonda ka kexile dingi ni kixikanu kua Nzambi. Mu veji dia kudielela kua Jihova, ene akexile ni uôma, anga a kuata kulongolola Mozé. Katé muene a mesenene kuvutuka ku Ijitu, kua kexile ku ubhika! Jihova ua divu kiaiibha, anga u zuela: “Mbambe bhebhi bhu suka kifuxi kiki, ni ku ngi tènda?” (Dialuilu 14:1-4, 11; Jisálamu 78:40, 41) Mukonda dia kubhukumuka ni kukamba kixikanu, o akuâ Izalaiele a xibhakele, afú mu kikangalakata.

8 Lelu, tuala polondo phala kubokona ku mundu uobhe. Kuma o mundu uobhe ua zukama, a mu lola o kixikanu kietu. Mu kiki, tua tokala kutonginina kiambote o kixikanu kietu. Kiebhi ki tu tena kuijiia se o kixikanu kietu kia kolo? Tu tena kubhanga kiki, mu kuxinganeka mu izuelu ia Jezú mu divulu dia Matesu 6:33. Dibhuidise: ‘O kuila o jimbambe ji ngene mu suua ni ima i ngene mu sola ilondekesa kuila, nga dielela mu izuelu ia Jezú ni muxima uoso? O kuila ngeji fonga mu iônge, mba mu sidivisu ia kuboka, phala kunganhala dingi kitadi? Ihi i nga-nda bhanga, se o salu iami i bhinga kithangana ni nguzu iavulu? O kuila ngeji kuehela o mundu iú ku ngi funhisa, mba ku ngi bhangesa kuxisa o kilunga kia Jihova?’

9. Mukonda diahi tua tokala ‘kulola’ o kixikanu kietu, ni kiebhi ki tu tena kubhanga kiki?

9 Se ki tu kaiela o itendelesu ia Bibidia, ia lungu ni makamba aiibha, athu a kaie mu kilunga ni itonokenu, tu tena kukala ni muxima ua kolo. Ihi i ua tokala kubhanga se o kima kiki, ki mateka kubhita n’eie? Ua tokala kutonginina o muxima ué ni lusolo! O Bibidia i zuela: “Di lodienu enu-enu mba mu kuxikana enu momo.” (2 Kolindo 13:5) Kana ku di nganala, sota kutanga o Mak’â Nzambi mu ithangana ioso, phala kukala ni ibanzelu iambote.

KOLOKOTA MU KUKALA UTUMA UAMBOTE

10. Ihi i tena ku tu kuatekesa kukala kála tu utuma uambote bhu maku a Jihova?

10 Phala ku tu kuatekesa kukala kála tu utuma uambote, Nzambi ua tu bhana o Maka mê, o kilunga, ni kikalakalu kia kuboka. Kioso ki tu tanga ni kuxinganeka mu milongi ia Bibidia izuua ioso, tu kala tu utuma uambote bhu maku a Jihova. Mu kiki, muéne u tena ku tu umba. Jihova ua tumine o jisobha ja Izalaiele kusoneka o Kitumu Kia Nzambi ni ku ki tanga mu izuua ioso. (Matendelelu 17:18, 19) O jipoxolo ejidile kuila, phala kubhanga kiambote o kikalakalu kia kuboka, ene a tokalele kutanga ni kuxinganeka mu Mikanda Ikola. Mu veji javulu, ene a tumbula o ibatulu ia Mikanda ia Hebalaiku mu mikanda ia soneka. Kioso kia kexile mu bokela o athu, ene akexile mu a suínisa kutanga ué o Mikanda Ikola. (Ikalakalu 17:11) Kála kia bhangele ene, etu tua tokala ué kutanga ni kuxinganeka mu Mak’â Nzambi izuua ioso. (1 Timote 4:15) Kiki ki tu kuatekesa kulondekesa o kulenduka mu ithangana ioso. Mu kiki, Jihova u tena ku tu umba.

Katula mbote mu maujitu a tu bhana Nzambi, phala kukala kála o utuma uambote (Tala o kaxi 10-13)

11, 12. Kiebhi Jihova kia tena kulanga o ibhindamu ietu mu ku tu umba bhu kaxi ka kilunga? Bhana phangu.

11 Jihova uejiia o ima i tua bhindamena. Mu kiki, muéne u tu umba bhu kaxi ka kilunga kiê. Jim, u tua mu tange kiá ku dima, ua mateka kulungulula o ukexilu uê, kioso kia mu londekesa o henda ku kafunga. Jim ua zuela: “Muéne ka ngi tatela, mba ku ngi bazela mukonda dia kima ki nga bhangele. Mu veji dia kiki, muéne ua londekesa kuila, ua mesenene ku ngi kuatekesa.” Mu ku bhita mbeji jitatu, o kafunga uexana Jim phala kuia mu kiônge. Jim ua zuela kuila, o jiphange a mu tambula ni henda ioso, ni kuila, o henda iâ ia mu kuatekesa kulungulula o ibanzelu iê. Muéne ua mono kuila, o kima kia betele-o-kota, ko ukexilu ua kexile mu divua. O muhatu’â Jim, ni tufunga mu kilunga kiê, a mu suínisa kiavulu. Mukonda dia kiki, bhofele bhofele, muéne ua vutuka kua Jihova. Jim ua katula ué mbote mu milongi ni diambu: “A Culpa Não Cabe a Jeová,” ni mu milongi iambe, “Sirva Lealmente a Jeová,” mu A Sentinela de 15 de Novembro de 1992.

12 Mu kubhita thembu, Jim ua kituka dingi kafunga. Tundé mu kithangana kieniókio, muéne uene mu kuatekesa jiphange javulu kubatula o maka a difu ni maka a bhitile nau, ni ku a kuatekesa kusuínisa o kixikanu kiâ. Muéne ua zuela kuila, ua banzele kuila, ua kexile ni ukamba uambote ni Jihova, maji mu kidi, kana! Muéne u diela mukonda dia kuehela o ukumbu ku mu bhangesa kuxinganeka kiavulu mu iluezu ia akuâ, mu veji dia kuxinganeka mu ima ia beta-o-kota.​—1 Kolindo 10:12.

Se tu kaiela o ídifua ia Kristu, nange o athu a-nda xikina o njimbu ietu, ni ku tu talatala mu ukexilu uambote

13. O kikalakalu kietu kia kuboka ki tu kuatekesa kukala ni ídifua iebhi, ni mbote iebhi i bheka o kikalakalu kiki?

13 O kikalakalu kia kuboka, ki tena ué ku tu umba ni ku tu kuatekesa kukala athu ambote. Kiki ki bhita kiebhi? Kioso ki tu boka o njimbu iambote, tua tokala kulondekesa o ídifua kala o kulenduka, ni ídifua ia mukuá ia nzumbi ikola ia Nzambi. (Ngalásia 5:22, 23) Xinganeka o ídifua iambote i uala na-iu, mukonda dia kubhanga o kikalakalu kia kuboka. Se tu kaiela o ídifua ia Kristu, nange o athu a-nda xikina o njimbu ietu, ni ku tu talatala mu ukexilu uambote. Mu kifika, Jimbangi jiiadi ku ixi ia Austrália, akexile mu boka, anga a phupha ku dibhitu dia muhatu. O muhatu ua kexile ni njinda iavulu, iú ua talatala kia iibha. Maji o jiphange a muívu ni kuxila kuoso. Mu kubhita thembu, o muhatu ua diela o kima kia bhangele, anga u sonekena o filiiale. Muéne ua bhingi muloloki. Muéne uambe: “Ki nga londekesa kilunji, mukonda ki nga bhana mátui ku athu ejile ku ngi tudila o Mak’â Nzambi.” O phangu íii, i tu kuatekesa kumona o valolo ia kulondekesa o kulenduka mu sidivisu ia kuboka. Mu kidi, o kikalakalu kietu kia kuboka ki kuatekesa akuetu, maji ki tu kuatekesa ué kukala athu ambote.

KALAKALA NI NZAMBI, KIOSO KI UMBA O TUANA TUÊ

14. Ihi ia tokala kubhanga o jitata, se a mesena kulonga kiambote o tuana tuâ?

14 O an’a ndenge akua kulenduka, mukonda dia kiki, ene ala polondo phala ku di longa ima iaubhe. (Matesu 18:1-4) Mu kiki, kima kiambote o jitata kulonga o tuana tuâ kuzola o kidi kia Bibidia, mu undenge uâ. (2 Timote 3:14, 15) Phala kulonga kiambote o tuana tuâ, o jitata a tokala kuzola o kidi kia Bibidia, ni ku i kumbidila ku muenhu uâ. Kioso o jitata kia bhanga kiki, ki ki bhonzo phala o tuana tuâ kuzola ué o kidi kia Bibidia. O ana a-nda mona ué kuila, o jitata a bazela, mukonda a zolo, ni kuila, Jihova ua zolo ué.

15, 16. Kiebhi o jitata kia tokala kulondekesa o kixikanu kiâ kua Nzambi, se bhu kala mona a mu kaia mu kilunga?

15 Né muene se o jitata a longa o kidi kia Bibidia ku tuana tuâ, saí ana, a xisa o kilunga kia Jihova, mba a kaia. Se kiki ki bhita, o muiji u luuala kiavulu. Saí phange ia muhatu ku ixi ia África do Sul, uambe: “Kioso phange’ami ia diiala kia xisa o kilunga, nga divu kuma ua fuile. O muxima uami ua toloka!” Maji ihi ia bhange muéne ni jitata jê? Ene a kaiela o itendelesu ia Bibidia. (Tanga 1 Kolindo 5:11, 13.) O jitata ejidile kuila, se a belesele o itumu ia Nzambi, o athu oso ku muiji eji katula mbote. Ene ejiidile kuila, o kukaia o muthu ua te kituxi mu kilunga, kulondekesa o henda ia Jihova. Mu kiki, ene akexile mu zuela ngó ni muéne se kua bhingile.

16 Kiebhi kia divu o mon’â? Mu kubhita thembu, muéne uambe: “Eme ngejidile kuila, o muiji uami ua ngi zolele, maji ene akexile mu belesela Jihova ni kilunga kiê.” Muéne uambe dingi: “Kioso ki u bhita ni kibhidi ki ku jijidika kubhinga o kikuatekesu ni muloloki ua Jihova, kiene ki u mona kuila, ua bhingi o kikuatekesu kiê.” Xinganeka o kisangusangu kia muiji, kioso o munzangala kia vutuka kua Jihova! Sé phata, tua-nda sanguluka ni ku di tunda kiambote, se tu belesela Nzambi mu ithangana ioso.​Jisabhu 3:5, 6; 28:26.

Se tu londekesa o kulenduka ni kubelesela Jihova mu ithangana ioso, tua-nda kala ni valolo iavulu bhu pholo iê

17. Mukonda diahi tua tokala kubelesela Jihova mu ithangana ioso ku muenhu uetu, ni mbote iahi i tua-nda katula mu kubhanga kiki?

17 Polofeta Izaia ua zuela kuila, o Jijudé mu Babilonha akexile mu diela o ituxi iâ, ni kuzuela: “Jihova ei’eie u Tat’etu; etu tu utuma, ei’eie u ngumbi ietu; etu ene-oso tu kibhangelu kia maku mé.” Ene akexile mu dionda Jihova mu kuzuela: ‘Ku jijile kuxinganeka o itondalu ietu; o kiki, tala etu tua ku diondo, etu-en’oso tu athu’é.’ (Izaia 64:8, 9) Kioso ki tu londekesa o kulenduka ni kubelesela Jihova mu ithangana ioso, tu kala ni valolo iavulu bhu pholo iê, kála kiexile Daniiele. Jihova ua-nda suluka ni ku tu umba bhu kaxi ka Maka mê, o nzumbi iê ikola, ni kilunga kiê, phala ku hádia tu kituke an’a iuka a “Nzambi.”​—Loma 8:21.