Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Jihova—‘O Nzambi U Bhana O Kutululuka’

Jihova—‘O Nzambi U Bhana O Kutululuka’

Jihova—‘O Nzambi U Bhana O Kutululuka’

‘O Nzambi ia paze a kale kiá ni enu oso’—Lom. 15:33.

1, 2. Maka ahi a bhiti a tange mu divulu dia Dimatekenu mu kibatulu 32 ni 33, ni kiebhi kia a batula?

A di sange bhu kididi kia zukamene ku Penuele, ia zukama ku honga ia Jaboke, kua lungila o ngiji ia Njolodá. Izaú uevu kuila phang’ê ia jingongo Jakobo, ua kexile mu vutuka kubhata. Kua bhitile kiá 20 a mivu tundé Izaú kia sumbisile o ukota uê kua phang’ê, Jakobo ua kexile ni uôma kuila o Phang’ê ua kexile hanji ni njinda, ni kuila ueji mu jibha. Izaú uai mu di sanga ni phang’ê kumoxi ni 400 ja mala. Ua banzele kuila o phang’ê keji mu tambulula kiambote, Jakobo ua tumikisa kua Izaú, 550 a ibhaku. O mala oso akexile mu ku ambata o iama akexile mu tangela Izaú kuila o iama íii, ia kexile ujitu ua phang’ê.

2 O kithangana kia bhixile kiá! Kioso Jakobo kia kexile mu zukama kua Izaú ni ku suína kuoso, muéne ua fukamena Izaú—ki veji imoxi ngó, maji mu sambuadi dia ji veji. Jakobo ua bhangele kiá kima kiambote phala ku tululukisa o muxima ua phang’ê. Jakobo ua sambele kua Jihova phala ku mu bhulula bhu maku a Izaú. O kuila Jihova ua tambuijila o musambu iú? Ua u tambuijila. O Bibidia izuela kuila: “Izaú anga u lenga mu kutakana-nê, u mu bhubhala, u mu bhana jibejo.”—Dim. 32:11-20; 33:1-4.

3. Ihi i tu longa o phangu ia Jakobo, ni Izaú?

3 O maka a bhiti ni Jakobo ni Izaú, alondekesa kuila tua tokala ku bhanga nguzu phala ku batula o maka a tena ku katula o kutululuka mu Kilunga. Jakobo ua mesenene ku kala ni paze ni Izaú, sumbala muéne ka bhangele kima kia iibha kua phang’ê, kia mu bhangesa ku mu bhinga muloloki. Izaú muéne ka mesenene o ukota uê, iu ua u sumbisile kua Jakobo mu dilonga dia kudia. (Dim. 25:31-34; Jihe. 12:16) Maji o ukexilu ua Jakobo ua ku zukama kua Izaú, ulondekesa kiambote o ukexilu u tua tokala ku kala nau, phala ku kala ni kutululuka ni jiphange jetu mu Kilunga. ulondekesa ué kuila o Nzambi ia kidi, u tambuijila o misambu ietu phala tu kale ni kutululuka. Mu Bibidia muala phangu javulu ji tu longa ku kala tu athu a zola o kutululuka.

O Phangu ia Dikota Phala ku i Kaiela

4. Ihi ia bhange Nzambi phala ku bhulula o mundu ku ituxi, ni mu kufuá?

4 Jihova muene o phangu ia dikota—‘o Nzambi ia paze.’ (Lom. 15:33) Xinganeka, Jihova mu henda iê u tu bhana o ujitu ua ku kala tu makamba mê. Mukonda dia ku lundula o kituxi kia Adá ni Eva, etu tua tokala ku tambula ‘o futu ia ituxi o kufuá.’ (Lom. 6:23) Maji né kiki, mu henda iê Jihova ua tu bhulula ku ituxi mu ku tumikisa mon’ê ua kazola, tundé ku diulu phala ku mu vuala mu ixi. O Mona ua belesela. Muéne ka fidisa o jinguma ja Nzambi ku mu jibha. (Nzu. 10:17, 18) O Nzambi ia kidi ua bhulula o Mon’ê ua kazola, ua bhana o valolo ia manhinga mê kua Tat’ê, ieji bhulula o akua ituxi mu kufuá hádia, ni hádia.—Tanga Jihebeleu 9:14, 24.

5, 6. Kiebhi kia kuatekesa o manhinga a Jezú, mu ukamba ua Nzambi ni athu akua ituxi?

5 Kiebhi kia kuatekesa o sata ia Mon’â Nzambi, mu ukamba ua Nzambi ni athu? O divulu dia Izaia 53:5 dizuela: “O hadi i tu bhekela o kutululuka ni kubatama ia kexile ku thandu diê, o italakanha iê iene ia tu sake.” Nzambi kene mu mona o athu kála jinguma jê, mu veji dia kiki, ene a tena ku kala ni ukamba ni muéne. O Bibidia izuela: “Mbata etu a tu kula mu kufua kua Kristu, kiene muéne, oko o ituxi ietu iòloloke.”—Efe. 1:7.

6 O Bibidia izuela: “Kuma kia vondadi ia Nzambi muene, kuila o Mona, uvimba uoso ua Nzambi Tata, u tunga mua muène ni kutenena kuoso.” Mukonda o vondadi ia Nzambi ia-nda dikumbidila bhu kaxi ka Kristu. O vondadi ia Nzambi ihi? O ku bhangesa kuila, “Nzambi ua solele ue kua Mona kuluualuila-ku o ima ioso ni muène Nzambi, kia zubha kubhanga paze ni manhinga” ma kufuá kua Mon’ê [ku taka iê]; “iene ioso kindala i luualukila kua muène o Mona,” “kixi ima mu ngongo,” “kixi ima ku diulu.” O ima íii ihi?—Tanga Kolose 1:19, 20.

7. O “ima ku diulu,” ni “ima mu ngongo” iala ni paze ni ukamba ni Nzambi, ihi?

7 O Kukula kua bhangesa kuila o Jikidistá a a undu, a ‘a xikina kua Nzambi,’ mukonda an’â Nzambi, ‘ala ku paze ni Nzambi.’ (Tanga Loma 5:1.) O Bibidia iamba kuila ene o “ima ku diulu,” mukonda ene a kingila kuia ku diulu, “ene hinu à kala mù tumina mu ngongo,” ni ku sidivila kála akunji a Nzambi. (Dij. 5:10) Maji o “ima mu ngongo,” o athu a diela o ituxi, enhá a-nda tambula o muenhu ua kalelaku mu ixi.—Jisá. 37:29.

8. Ihi i u banza kioso ki u xinganeka mu kima kia bhange Jihova, phala athu ku kala ku paze ni muéne?

8 Mu ku sakidila o ujitu ua Jihova Phaulu ua sonekena o Jikidistá a undu mu Efezo: “Nzambi-phe mu ku lenduka kuê kua mu kala o nzungule, . . . kiene muéne kia tu phaphumuna kumoxi ni Kristu. Kuma mu henda ia Nzambi ngó ku mua bhulukila.” (Efe. 2:4, 5, NW) Ki kala tua-nda aia ku diulu, mba tua-nda kala mu ixi, etu tuala ni dikongo kua Nzambi, mukonda dia henda iê. Tu sakidila kiavulu, o henda ia Jihova ia bhangesa kuila o mundu u kala ku paze ni muéne. Kioso ki tu mona maka a bheka o ku kamba o kutululuka mu kilunga, ki tu tokala ku xinganeka o phangu ia Nzambi, ni ku kala tu athu a zolo o kutululuka?

Kaiela o Phangu ia Mbalahamu, ni Izake

9, 10. Kiebhi kia londekesa Mbalahamu kuila ua zolo o kutululuka kioso kia moneka maka bhu kaxi ka abhidi’ê, ni abhidi a Lote?

9 O Bibidia izuela kuila: “‘Mbalahamu ua xikana Nzambi, mu ku xikana kuê, muene mua mu xikina Nzambi’ ni ku mu tanesa kuma ua lungu. Nzambi anga u mu ixana, uixi: ‘Kamba diami Mbalahamu.’” (Tiia. 2:23) O kixikanu kia Mbalahamu kia londekesa kuila muéne muthu ua zolele o kutululuka. Mu kifika, kioso o ibhaku iê ia kexile mu dibandekesa, kua moneka maka bhu kaxi ka abhidi’ê, ni abhidi a muevu’ê, Lote. (Dim. 12:5; 13:7) Kua bhingile kuila Mbalahamu ni Lote a di muanga. Ihi ieji bhanga Mbalahamu phala ku batula o maka enhá a bhonzele? Mu veji dia kuamba kuila eme ngi dikota, mba eme ngi kamba dia Nzambi, anga u tangela muevu’ê ihi ia tokalele ku bhanga, Mbalahamu ua londekesa kuila ua zolele o kutululuka.

10 Mbalahamu uixi kua muevu’ê: “Ki bhu kale jimvunda bhu’axaxi ka eme ni eie, ni bhu’axaxe ka abhidi a ibhaku iami, ni abhidi a ibhaku ié, “mukonda tuala tu jiphange.” Mbalahamu ua suluka: “Ixi ioso ki ii ia di zale’oio bhu pholo ié? Tu di uanune-ze ni eie ni eme. Ki uila u di tela ku kiasu, eme [ngiile] ku kúdia; ki uila u di tela ku kúdia, eme [ngiile] ku kiasu.” (Dim. 13:8-11) Mu ku bhita kithangana, Lote a mu ambata ku masoladi, Mbalahamu ka kexile ni hele ia kuia mu bhulula muevu’ê, ni abhidi.—Dim. 14:14-16.

11. Kiebhi kia londekesa Mbalahamu kuila ua zolele o kutululuka, ni jivizinhu jê akua Fidíxia?

11 Xinganeka ué kiebhi Mbalahamu kia londekesa kuila ua zolele o kutululuka, ni jivizinhu jê akua Fidíxia, mu ixi ia Kanana. O akua Fidíxia ‘a tambuile ni nguzu’ o fixi ia kandele o jiselevende ja Mbalahamu mu Beleseba. Kiebhi kieji bhanga o diiala ua bhuluile o muevu’ê bhu maku a jisobha jiuana mu maka enhá? Mu veji dia kuia mu bhânga phala ku tambula o fixi iê, Mbalahamu ka bhange kima. Mu kithangana kieniókio, o sobha ia akua Fidíxia, uai mu bhanga paze ni Mbalahamu. Kioso kia bhange kiki, Mbalahamu ua mu kanena kuila muéne, ueji kuatela henda ku jisobha ja Fidíxia, Mbalahamu ua mu tangela-phe o maka a fixi ia mu nhanene ku jiselevende ja sobha. O Sobha ua sasumuka mu kuívua o maka enhá, mu kiki muéne ua vutula o fixi kua Mbalahamu. Kienhiki Mbalahamu ua kolokota mu tunga ni paze mu ixi ienioió kála musonhi—Dim. 21:22-31, 34.

12, 13. (a) Kiebhi kia kaiela Izake o phangu ia Tat’ê? (b) Kiebhi Jihova kia besoala Izake mukonda dia kuzola o kutululuka?

12 O mon’â Mbalahamu Izake ua kaiela o phangu ia tat’ê, ia ku zola o kutululuka. Kiki tu ki mona mu ukexilu uê ua ku di bhana ni akua Fidíxia. Mukonda dia nzala ia kexile mu mbanza, Izake ua xisa Lahai-loi, ku mikau ia sulu ku Nejebe, uai mu tunga ni muiji uê mu ixi i bhana idima iavulu, ia akua Fidíxia mu Jelale. Jihova ua besoala Izake ni kudia kuavulu, ni ibhaku iê. O akua Fidíxia a mateka ku kala ni luímbi lua muéne. O akua Fidíxia kandalele kuila Izake u zediua kála kia zediuile tat’ê, ene a xiti o fixi joso ja kexile na-iu o jiselevende ja Mbalahamu. Mu kusuka-ku, o sobha ia Fidíxia uambela Izake, ‘tunda bhu kaxi ketu.’ Izake mukonda dia ku zola o kutululuka ua xisa o ixi.—Dim. 24:62; 26:1, 12-17.

13 Kioso Izake kia xisa o sanzala ia tat’ê, o abhidi’ê a kande fixi iéngi. O abhidi akua Fidíxia ambe kuila o menha a a tokalele. Kála kia bhangele tat’ê Mbalahamu, Izake ka bhângela o fixi. Mu veji dia kiki, Izake uambela selevende jê phala ku kanda fixi iéngi. O akua Fidíxia ambe ué kuila o fixi ienioió ia a tokalele. Phala ku kala kutululuka, Izake ua balumuka dingi, uai mu tunga kididi kiéngi. Kuenhoko ni jiselevende jê, a kande-ku fixi, Izake ua ixana Lehobote. Mu kusuka-ku, muéne uai bhu kididi ki bhana idima iavulu ku Beleseba, bhenhobho Jihova u mu besoala u mu ambela kuila: “Kana kukala ni uoma ua kima kioso-kioso, kuma eme ngala bhu mbandu ié, ngi ku bhana kuzediua, o mbutu ié ngi i sokolola, mukonda dia selevende iami Mbalahamu.”—Dim. 26:17-25.

14. Kiebhi kia londekesa Izake kuila ua zolele o kutululuka kioso kia mu sange o sobha ia akua Fidíxia phala ku bhanga nê paze?

14 Izake ua tokalele ku bhângela o fixi joso ja kandele o jiselevende jê. Mu kusuka-ku, o jisobha ja akua Fidíxia, ni masoladi mê eza ku mu kunda mu Beleseba, phala ku bhanga nê paze, ene ambe: “Mukonda tua mono kiambote kuma Jihova uala ni eie.” Maji mukonda ua zolele o kutululuka Izake ua solo ku xisa o kididi, mu veji dia ku bhânga. Mu maka enhá Izake ua londekesa ué kuila ua zolele o kutululuka. O Bibidia iamba: “Bhene’obho Izake u a bhangela kizokola ene hé a dia a nua. Kúkia, a balumuka mu kimenemene, hé a di lokela ene mudiâ; Izake anga u a sulula, . . . ni paze.”—Dim. 26:26-31.

Kaiela o Phangu ia Mona ua Kazola ka Jakobo

15. Mukonda diahi o jiphange ja Zuze, ka tenene ku zuela nê kiambote?

15 Jakobo o mona Izake u kula, anga u kala “muthu ua di xibh’ê.” (Dim. 25:27) Kala ki tua di longo mu dimatekenu, Jakobo ua bhange paze ni phang’ê, Izaú. Sé phata muéne ua kaiela kiambote o phangu ia tat’ê, Izake. Ihi i tu longa o phangu ia ana Jakobo? Bhu kaxi ka 12 kia an’a Jakobo, Zuze muene o mona a betele ku mu zola. Zuze ua belesele kiavulu, ua kexile mu langa o ima ia tat’ê. (Dim. 37:2, 14) Maji o jiphange jê ja makota, akexile ni difuba dia Zuze, ene ka kexile mu zuela kiambote ni Zuze. O kima kia iibha kia bhange, o ku sumbisa Zuze ku ubhika, ia a tangela makutu kua tat’ê kuila, Zuze a mu jibhile ku kiama kia muxitu.—Dim. 37:4, 28, 31-33.

16, 17. Kiebhi Zuze kia londekesa ku jiphange jê, ni ku an’ê, kuila ua zolele o kutululuka?

16 Jihova ua londekesa kuila ua zolele Zuze. Zuze ua kituka o muthu ua kaiiadi mu Ijitu—ua mu tundile ngó Falaó. Kioso kia bhiti o nzala mu ixi iâ, o jiphange ja Zuze ai ku Ijitu, maji kejidile dingi Zuze, mukonda dia kididi kia kexile nakiu mu Ijitu. (Dim. 42:5-7) Ki kieji bhonza Zuze ku vutula phonzo ku jiphange jê, mukonda dia kima kia iibha kia mu bhangele, ni kia bhangele kua tat’ê! Maji Zuze ka vutula phonzo, muéne ua bhange paze ni ene. Kioso kia mono kuila jiphange jê a diela, muéne ua di londekesa, mu kuzuela kiki: “Kana ku tata ngó, kana ku di bhonda, mukonda dia ku ngi sumbisa kunu; mukonda Nzambi ua bhangesa kuila eme ngi mi tuamenena kunu, phala o mienhu ienu i kale iólunde. O Zuze anga u bejala o jiphange jê joso, u dila ue ni ene.”—Dim. 45:1, 5, 15.

17 Kioso kiafu tat’â, Jakobo, o jiphange ja Zuze a banzele kuila Zuze, ueji ku a vutula phonzo. Mukonda dia ene kulondekesa kuila akexile ni uôma, Zuze “anga u kuata kudila” anga u a ambela, uixi: “Ki mu kale ni uoma. Eme ngi mi tambula konda ni enu ni ane’enu.” Kienhiki Zuze mukonda ua zolele o kutululuka, ua “tululuisa o jiphange jê iú ua a bhuisa o hele ku muxima.”—Dim. 50:15-21.

“A i soneka Phala Etu ku di Longa”

18, 19. (a) Mbote iahi i tua katula mu phangu ia athu a zolele o kutululuka, i tua di longo mu mbandu íii? (b) Ihi i tua-nda di longa mu mbandu ia-nda kaiela?

18 Phaulu ua soneka: “Kuma ima ioso iósoneke m’ukulu mu Mikanda Ikola, a i soneka phala etu ku di longa, phala mu kinhenge, ni mu kutula o muxima mu kutanga o Mikanda, tu kale ni kudielela.” (Lom. 15:4) Kiebhi ki tu tena ku katula mbote mu phangu ia beta-kota ia Jihova, ni mu phangu ia Mbalahamu, ni Izake, Jakobo, ni Zuze?

19 Ki ki tu uabhela kuijiia kuila Jihova ua bhange kima phala o athu akua ituxi ku kala ni ukamba ni muéne, kiki ki tu bhangesa ku mesena ku kala tu a athu a zolo ku kala ku paze ni akuetu? O phangu ia Mbalahamu, Izake, Jakobo, ni Zuze, i tu longa kuila, o jitata a tena ku bhana phangu iambote ku ana. O misoso íii, ilondekesa ué kuila, Jihova u besoala ió a zolo o kutululuka. Iene ia bhangesa Phaulu kuamba kuila, Jihova, ‘Nzambi u bhana kutululuka!’ (Tanga Loma 15:33; 16:20.) O mbandu ia-nda kaiela ia-nda londekesa mukonda diahi Phaulu, uambe kuila tua tokala ku zola o kutululuka, ni kiebhi ki tu tena ku bhanga kiki.

Ihi i ua di Longo?

• Ihi ia bhange Jakobo phala ku bhanga paze, kioso kia di sange ni Izaú?

• Mbote iahi i u katula mu kima kia bhange Jihova, phala o mundu ku kala ku paze ni muéne?

• Phangu iahi i ua katula ku athu a zolele o kutululuka, kála Mbalahamu, Izake, Jakobo, ni Zuze?

[Ibhuidisu ia ku dilonga]

[Foto ku bandu 19]

Ihi ia bhange Jakobo, phala ku bhanga paze ni Izaú?