Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Sota O Kutululuka

Sota O Kutululuka

Sota O Kutululuka

‘Tu kaiedienu o ima i bheka kutululuka.’—LOM. 14:19.

1, 2. Mukonda diahi o Jimbangi ja Jihova ala ni kutululuka mudiâ?

KU BHONZA kiavulu o ku sanga o kutululuka kua kidi ku mundu ua lelu. Né muene mu kaxi ka athu a diembu dimoxi, a zuela dimi dimoxi, a di muange mu jingeleja ni mu maka a jinguvulu. Maji kiki ki kiene mu bhita ni Jimbangi ja Jihova, ene ala mu ku tululuka, sumbala ene “a tundu mu ifuxi ioso, ni mu miji ioso, ni mu madiembu moso, ni mu madimi moso.”—Dij. 7:9.

2 O kutululuka kuene mu kaxi k’etu, ki kueze ngó. Tuala ‘ku paze ni Nzambi’ mukonda dia kixikanu kietu bhu kaxi ka Mon’ê, ió uafú phala ku zubha o ituxi ietu. (Lom. 5:1; Efe. 1:7) O Nzambi ia kidi, u bhana o nzumbi iê ikôla ku jiselevende jê, o kídifua kiki, o kutululuka. (Nga. 5:22) O kima kia mukuá ki tu bhangesa ku kala ni kutululuka, o ku kamba ‘ku bhanga mbandu ia mundu.’ (Nzu. 15:19) Mu veji dia ku di ta mu maka a jinguvulu, etu tu sota o kutululuka. Mukonda dia ‘ku kitula kiá o jixibhata jetu mu matemu,’ ki tuene mu bhanga ita.—Iza. 2:4.

3. Mukonda diahi tu tena ku kala ni kutululuka, ni ihi i tua-nda di longa mu milongi íii?

3 O kutululuka ku tu londekesa mudietu, ku tu fidisa ku bhanga kima ki luualesa o jiphange jetu. Sumbala mu kilunga kia Jihova mu tua tokala, tu sanga-mu athu a ídifua iavulu, etu tua ‘di zolo mudietu.’ (Nzu. 15:17) O kutululuka kuetu, ku tu bhangesa ku, ‘bhanga mbote ku athu oso, bhenge-bhenge oso a tokala mu kilunga kia ku xikana.’ (Nga. 6:10) O palaízu ietu mu nzumbi, jimbongo ji tua tokala ku ji bhaka kiambote. Kienhiki, tua-nda di longa kiebhi ki tu tena ku sota o kutululuka mu kilunga.

Kioso ki tu Lueza

4. Ihi i tu tena o ku bhanga phala ku sota o kutululuka kioso ki tu luualesa muthu?

4 O dixibulu Tiiaku ua soneka: “Kuma etu-ene-oso, tuene mu tondajala mu ima iavulu. ‘Uoso u kamba ku dibhukana mu kuzuela, ió o muthu ua tenena.’” (Tiia. 3:2) Kienhiki, saí ithangana mu kaxi ka jikidistá mu moneka maka mudiâ. (Fil. 4:2, 3) Maji o maka a moneka bhu kaxi kâ, a tena ku a batula sé ku katula o kutululuka mu kilunga. Mu kifika, xinganeka o kitendelesu ki tua tokala o ku kaiela se tuejiia kuila tua luualesa muthu.—Tanga Matesu 5:23, 24.

5. Kiebhi ki tu tena ku sota o kutululuka se muthu ua tu bhange kima kia iibha?

5 Ihi i tu bhanga se muthu ua tu bhange kima kia iibha? O kuila tua tokala ku kingila kuila o muthu ua tu bhange kia iibha, muéne uíza mu tu bhinga muloloki? O divulu dia 1 Kolindo 13:5, dizuela: “O henda ki iene mu kala ni njinda, ki iene kufutuluka, ki iene kufika iaiibha.” Kioso kia tu bhanga kia iibha, tuene mu sota o kutululuka mu ku loloka o muthu ua tu bhange kia iibha ni ku jimba ‘o kima kia tu bhange.’ (Tanga Kolose 3:13.) Kiki kiene o kima ki tua tokala o ku bhanga, kioso ki ku moneka maka mu kaxi k’etu, ni jiphange jetu. Saí misoso iamba: “O itondalu ia akuâ, uene o ujingilu uê.”—Jisa. 19:11.

6. Ihi i tua tokala o ku bhanga se ki tu tena ku jimba o kima kia iibha kia tu bhange?

6 Ihi i tua tokala o ku bhanga se ki tu tena ku jimba o kima kia iibha kia tu bhange? O kuzuela ku athu o kima kia tu bhange, ki kilondekesa unjimu. O jimbuémbue jiji, ji sidivila ngó phala ku katula o kutululuka mu kilunga. Maji ihi i tua tokala o ku bhanga phala tu batule o maka mu ukexilu uambote? O divulu dia Matesu 18:15, dizuela: “Mukuenu se ua kute kituxi, ndeie u mu idikize kikuma kiê, maji ni eie ni muène ngó ku ubheka uenu. O kia kuívua, mukuenu ua mu nganhala.” Sumbala o divulu dia Matesu 18:15-17, dizuela ia lungu ni kituxi kia dikota, o velusu 15, ilondekesa kuila tu tena ku sota o muthu ni tu bhange nê o paze, phala a kale mu tululuka. *

7. Mukonda diahi tua tokala ku lenguluka mu ku batula o maka a moneka?

7 O poxolo Phaulu ua soneka: “Se u kala ni njinda, kuehela kuila i ku bhangesa kuta kituxi; kumbi ki di ku bhuile mu njinda. Diabhu kana ku mu bhana kididi.” (Efe. 4:26, 27) Jezú uambe: “Lenguluka ku di tambulula ni nguma ié.” (Mat. 5:25) Se tu sota o kutululuka, tua-nda lenguluka mu ku batula o maka. Mukonda diahi? Mukonda se tu bhanga kiki, o maka ka-nda dimendala, kála o fidila ku mukutu se ka i te milongo. Ki tu tokala kuehela kuila, o luímbi, o ukumbu, mba o jimbote, ji tu fidisa ku batula o maka a moneka mu kaxi k’etu.—Tiia. 4:1-6.

Se Athu Avulu Ala ni Maka

8, 9. (a) Maka ahi akexile mu kilunga kia Jikidistá mu Loma? (b) Kitendelesu kiahi kia bhana Phaulu phala ku batula o maka akexile nau o Jikidistá mu Loma?

8 Saí ithangana, o maka a moneka mu kilunga, ka tokala ngó ku athu kiiadi, maji ku athu avulu. Kiki kia bhiti ni Jikidistá mu Loma, kioso poxolo Phaulu kia a sonekena o mukanda. Kua kexile maka mu kaxi ka Jikidistá Jijudé, ni Jikidistá kexile Jijudé. Saí ia mu kilunga, a banzele kuila ene a betele kota, o jiphange ja mukuá ndenge. O athu enhá akexile mu fundisa o jiphange ja mukuá mu ima ioso ia kexile mu bhanga. Kitendelesu kiahi kia bhana Phaulu mu kilunga?—Lom. 14:1-6.

9 Phaulu ua bhana kitendelesu kia ku batula o maka alungu ni ku belesela o kitumu kia bhele Nzambi kua Mozé. Muéne ua tendelesa o athu ka kexile dingi mu belesela o kitumu kia Mozé, phala ka banze kuila ene exile kota, o jiphange jê ndenge. (Lom. 14:2, 10) Mukonda o ukexilu iú ueji bhangesa o jiphange ku dibhala mu nzumbi, kuila ka tokalele kudia ima ia fidisa o Kitumu. Phaulu ua a tendelesa: “‘O kudia ki ku ku bhangese ku muanga o ikalakalu ia ngene ia Nzambi.’ Makudia oso a tokala ku a dia muène; maji kiaiibha kudia kima ki bhekela mukuenu kudibhala mu kituxi. Kima kiauabha o kukamba kudia xitu, mba kukamba kunua vinhu, mba kukamba kubhanga kima kioso-kioso ki bhangesa phang’iê kudibhala mu kituxi.” (Lom. 14:14, 15, 20, 21) Phaulu ua tendelesa o Jikidistá, phala ka fundise akuâ akexile ni ibanzelu iéngi ia lungu ni maka enhá. (Lom. 14:13) Phaulu ua a tangela: ‘Kala muthu mudienu, ka di fike ima ia mu tundu.’ (Lom. 12:3) Kioso Phaulu kia tendelesa o Jikidistá mu maka enhá, muéne ua soneka: “Uila kiki, tu kaiedienu o ima i bheka paze, ima i bhekela kutungiua mudietu.”—Lom. 14:19.

10. Kála ki kia bhiti mu kilunga kia Loma, ihi i bhingi phala ku batula o maka a moneka lelu?

10 Tuejiia kuila o Jikidistá mu kilunga kia Loma, a belesela o kitendelesu kia a bhanene Phaulu, ia a lungulula o ukexilu uâ ua ku banza. Kienhiki, kioso ki ku moneka maka mu kaxi ka Jikidistá lelu, ki tu tokala ué ku batula o maka mu ku kumbidila o itendelesu ia Bibidia? Kála ki kia bhiti ni akua Loma, lelu se ku moneka maka mu kaxi ka athu, a tokala ku bhanga ioso phala ku batula o maka ni ku kala ‘mu kutululuka ni ku di tuma mudienu.’—Mar. 9:50.

Kiebhi o Tufunga Kia Tena ku Kuatekesa

11. Ihi ia tokala ku bhanga o kafunga se Kidistá u mesena ku mu tangela maka alungu ni phange mu kilunga?

11 Ihi ia tokala ku bhanga o Kidistá se ua mesena ku tangela o tufunga o maka ala nau ni ndandu iê mba ni phangi’ê? O divulu dia Jisabhu 21:13, dizuela: “Uoso u xita o matui mê ki dikola ngadiama, muene ue hinu u dikola, maji ka-nda ku mu ivua.” O kafunga ka-nda ‘xita o mátui mê mu kuívua o maka.’ O velusu ia mukuá izuela: “O muthu u dianga ku tanga o maka, nange u moneka kála ua lungu, katé kuíza mukuá, u zuela ué o kiê.” (Jisa. 18:17, Nova Bíblia Inglesa) O kafunga ua tokala u ivuidila kiambote, ni ku aluka phala, ka lungise o muthu ua dianga ku tanga o maka. Kioso kia zubha kuívua kiambote o maka, muéne ua tokala ku mu i bhula se ua zuela kiá ni muthu ua mu luualesa. O kafunga u tena ué ku tanga ni muthu, o kitendelesu kia Mikanda Ikola kia lungu ni ku bhanga paze ni muthu uala ni maka ni etu.

12. Tanga phangu jitatu mu Bibidia ji londekesa o kiluezu kijila mu ku batula o maka ni lusolo?

12 Saí phangu jitatu mu Bibidia ji londekesa o kiluezu kijila mu ku batula o maka ni lusolo se muthu u ku tangela maka a bhiti. O phangu ia dianga, ia Potifale kia xikina o makutu a tange o muhatu uê, kuila Zuze ua mesene ku zeka-nê. Mu kiki, njinda i mu kuata, Potifale ua te Zuze mu kaleia. (Dim. 39:19, 20) O phangu ia kaiiadi, ia Sobha Davidi kia xikina o makutu a tange Ziba, kuila o mesene iê, Mefibotezete ua kexile mu kuatekesa o jinguma ja Davidi. Mu kidi, Davidi ua mu tambuijila: “Talesa, iene ioso ia tokala kua Mefibozete, i kale kiá ié.” (2 Sam. 16:4; 19:25-27) O phangu ia katatu, ia Sobha Artaxexe, a mu tangela kuila o Jijudé a mesena ku iudika dingi o ilumbu ia Jeluzaleme, mukonda a mesenene ku bhukumukina o sobha ia Pélesa. O sobha ua xikina mu makutu enhá, ua fidisa ku tunga o ilumbu ia Jeluzaleme. Mu kiki, o Jijudé ka tenene dingi ku tunga o tembulu ia Nzambi. (Eji. 4:11-13, 23, 24) O tufunga mu kilunga, a kaiela o kitendelesu kia bhana Phaulu kua Timote, kia lungu ni ku fundisa maka ni lusolo.—Tanga 1 Timote 5:21.

13, 14. (a) Kioso ki ku moneka maka mu kaxi ka athu, ihi i tua tokala o ku lembalala? (b) Ihi i kuatekesa o tufunga ku fundisa kiambote o maka?

13 O Bibidia iamba: “O muthu se ua di fika kuijiia kima, kejiia luua kala kia tokala kuijiia.” (1 Kol. 8:2) O kuila tuejiia o maka oso a bhiti? O kuila tuejiia kiambote o athu ala ni maka? Mu kithangana kia ku fundisa, o tufunga ka tokala ku a nganala mu jindunge joso ja athu a mu tanga o maka, mba o ku longolola kuâ. Nzambi ua bhana o ujitu ua ku fundisa kua Jezú Kristu, uala ni ukota mu ku kufundisa o maka. Jezú ka “xikina kufundisa mulonga kala kia u mono ku mesu mê. Ka xikina ué kubazela kima kievu ngó ku mátui mê.” (Iza. 11:3, 4) Mukonda Jezú a muendesa ku nzumbi ia Jihova. Kiene kimoxi ué o tufunga mu kilunga, ene ué mu a endesa ku nzumbi ikôla ia Nzambi.

14 O tufunga ande dia ku fundisa phange mu kilunga, a tokala a samba mu ku bhinga o kikuatekesu kia nzumbi ia Jihova, mu ku sota o milongi mu Mak’â Nzambi, ni mu madivulu a bhana o kimbadi kia fiiele.—Mat. 24:45, NW.

Tua Tokala ku Kala ni Kutululuka ni Nzambi

15. Se Kidistá uijiia phange ua te kituxi, ihi ia tokala o ku bhanga ande dia kuia mu tangela o tufunga?

15 O Bibidia i tendelesa o Jikidistá ku sota o kutululuka mudiâ. O Bibidia iamba: “Maji o njimu-phe u tunda bhulu, u dianga kuzela anga u tululuka.” (Tiia. 3:17) O Bibidia iamba kuma o ku kala muthu ua tululuka, ku bhinga ku kala muthu ua zele, ni ku belesela o itendelesu ia Nzambi. Se o Kidistá uijiia phange ua te kituxi, muéne ua tokala ku mu kuatekesa kuia mu tangela o tufunga. (1 Kol. 6:9, 10; Tiia. 5:14-16) Maji se o muthu ua te o kituxi ka ki bhange, o Kidistá uejiia o maka muene ua tokala ku tangela o tufunga. Se u kamba ku ki bhanga phala ku kala mu paze ni phange ua te o kituxi, ki mu bhangesa ku kala ué mu kituxi.—Iji. 5:1; tanga Jisabhu 29:24.

16. Ihi i tu longa ia bhiti ni Jehu, kioso kia di sange ni Sobha Jolá?

16 O maka a bhiti ni Jehu alondekesa kuila, o kima kia beta-kota, o ku zokela o kuiuka kua Nzambi phala ku kala mu paze. Nzambi ua tumine Jehu phala ku fundisa o dibhata dia Sobha Akabe. O sobha ua iibha Jolá, mon’a Akabe a mu vuala ni Jezabele, ua bande ku dikalu diê phala kuia mu takajana ni Jehu, muéne uebhula: “Kua tululuk’é, Jehu?” Kiebhi Jehu kia tambuijila? Muéne-phe, uixi: “Kutululuka kuahi, se o undumbu ua mam’enu hanji ua jiji kiki ni ku di muangana mê ma vulu?” (2 Jis. 9:22) Kienhiki, Jehu ua kuata o mufula uê, uasa ku muxima ua Jolá. Kala kia bhange Jehu, o tufunga a tokala ué ku kaia o muthu u ta kituxi sé ku diela, phala o kilunga ki kala ni paze. O tufunga a bhanga kiki phala o kilunga ku kolokota ku kala ni kutululuka ni Nzambi.—1 Kol. 5:1, 2, 11-13.

17. Ihi ia tokala ku bhanga o Jikidistá joso phala ku kala ni kutululuka?

17 Maji se o maka a moneka bhu kaxi ka jiphange, ki maka alungu ni kituxi kia dikota, ki ku bhingi ku xikama ni jiphange ala ni maka phala ku a kaia mu kilunga. Kienhiki, kima kiambote ku loloka o ituxi. O Mak’â Nzambi amba: “Uoso u vungina o itondalu ia akuá, ualu di sotela ukamba; maji uoso u vulumuna o maka ma bhiti kiá, ió u muangesa athu a di zola kiavulu.” (Jisa. 17:9) Se tu kaiela o itendelesu ia Bibidia, ia-nda tu kuatekesa ku kala ni kutululuka mu kilunga, ni ku kala ni ukamba uambote ni Jihova.—Mat. 6:14, 15.

Nzambi u Besoala ió a Sota o Kutululuka

18, 19. Mbote iahi i tu katula se tu sota o kutululuka?

18 O ku sota o ‘ima i bheka kutululuka,’ ku bheka mabesá avulu. Tu sanguluka kiavulu mu ku kala ni ukamba uambote ni Jihova kioso ki tu kaiela o phangu iê, ni ku kuatekesa ku kala ni kutululuka mu palaízu ietu mu nzumbi. O ku sota o kutululuka ni athu oso, ki tu kuatekesa ku kala ni paze ni athu u tuene mu a tudila “o Njimbu Iambote ia paze.” (Efe. 6:15) Tua-nda kala polondo phala ku kala tu ‘athu a lenduka ni athu oso, ni ku xididika.’—2 Tim. 2:24

19 Ijiia ué kuila, “hádia ku kala difukunukinu dia athu aiuka ni athu abhukumuka.” (Ika. 24:15) Kiki kilondekesa kuila, Jihova ua-nda bheka athu oso ku muenhu—katé muene ni athu afú mu “ngongo tundé ku dimatekenu diê.’ (Luk. 11:50, 51) Kia-nda kala ujitu ua dikota ku longa o athu a-nda ku a fukununa, ku zola o paze. Kienhiki kima kiambote ku di longa kiá lelu, o kikuatekesu ki tua tambula phala etu ku hádia!

[Tanga mu luji]

^ kax. 6 Phala kuijiia o kitendelesu kia Bibidia phala ku tena ku batula kituxi kia dikota, kála o ujibhangânga, ni uii, tanga O Mulangidi 15 ua Outubro ua 1999, mu jimbandu ja 17-22, mu phutu.

Ihi i ua di Longo?

• Kiebhi ki tu tena ku sota o kutululuka se tu luualesa muthu?

• Ihi i tua tokala o ku bhanga phala tu kale ni paze ni muthu ua tu luualesa?

• Kioso ki ku moneka maka, ihi i tua tokala o ku lembalala?

• Jimbulula mukonda diahi ki tu tokala ku sota o kutululuka, phala ku kala ngó ni paze ni phange ua te o kituxi.

[Ibhuidisu ia ku dilonga]

[Foto ku bandu 25]

Jihova u zola ió a loloka akuâ