Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

‘Tu Asonhi, tu Jingenji mu Ngong’umu’

‘Tu Asonhi, tu Jingenji mu Ngong’umu’

‘Tu Asonhi, tu Jingenji mu Ngong’umu’

“Athu oso en’iá [afú, ni kixikanu] . . . Anga a di fisala kuila asonhi, jingenji mu ngong’umu.”—JIHE. 11:13.

1. Ihi iambe Jezú ia lungu ni akaiedi’ê, ku bhanga mbandu ia mundu?

JEZÚ uambe ia lungu ni maxibulu mê, ‘ene-phe ala hanji mu ngongo.’ Muéne uambe dingi: “Ene ka bhange mbandu ia mundu, kála eme ki ngi bhange mbandu ia mundu.” (Nzu. 17:11, 14, NW) Jezú ua kexile mu londekesa kuila o maxibulu mê, ka bhanga mbandu ia “mundu iú,” uene mu tumina Satanaji. (2 Kol. 4:4) Sumbala akexile ku mundu iú ua iibha, maji ka tokalele ku bhanga o ima ia mundu. Ene exile kála “asonhi, jingenji mu ngong’umu.”—1 Phe. 2:11.

Ene Exile “Asonhi, Jingenji mu Ngong’umu”

2, 3. Mukonda diahi tu tena kuzuela kuila Enoko, Noué, Mbalahamu, ni Sala, exile “asonhi, jingenji mu ngong’mu?”

2 M’ukulu o jiselevende ja Jihova, ka difuile ni ió akexile ku mundu ua iibha mua tungile. Ande dia kuíza o dilúvio, Noué ni Enoko akexile mu ‘kuenda ni Nzambi.’ (Dim. 5:22-24; 6:9) Kiiadi kiá, a suínine mu boka o njimbu ia ku fundisa ia Jihova, ieji kuíza ku mundu ua iibha ua Satanaji. (Tanga 2 Phetele 2:5; Juda 14, 15.) Mukonda dia Enoko kuenda ni Nzambi ku mundu ua iibha, “muène ua kexi mukua kuxila kiambote Nzambi,” Noué “ua kexi muthu uaiuka, sè kuêla kua kima mu’axaxe ka akua muiji uê.”—Jihe. 11:5; Dim. 6:9.

3 Mbalahamu ni Sala, a xikina kia a bhingi Nzambi ku xisa o mbanza ia Ule ia Jikaldeu mua kexile o jimbote javulu, ene a xikina kuia ku tunga mu ixi iéngi kála asonhi. (Dim. 11:27, 28; 12:1) O poxolo Phaulu ua soneka: “Kiejila mu kuxikana, Mbalahamu kia mu ixana kuala Nzambi, muène anga u itaia, u xikina kuia mu kusota o ixi ia polomesa, i’ambe Nzambi o ku mu bhana. Hé u xia oxi iê-muène, u katuka, sé kuijiia kuoso kuanda kuia. O mu kuxikana, muène u kuata kunhunga m’oxi ia polomesa, kala ki ixi iê, u tunga mu jibalaka, ni Izake, ni Jakobo, a sokela-nê mu kukala alundudi a Nzambi mu polomesa imoxi ien’íii.” (Jihe. 11:8, 9) Phaulu uambe ué ia lungu ni jiselevende jiji ja Jihova: “Athu oso en’iá [afú, ni kixikanu]. O jipolomesa ja a bhele Nzambi ka ji tambuile luua, maji a ji muena ngó mu kanga hé a ji tanesa ku makanga kuenioko ku ja monekena. Anga a di fisala kuila asonhi, jingenji mu ngong’umu.”—Jihe. 11:13.

Kitendelesu Phala Akua Izalaiele

4. Ihi ia tendelesa ku akua Izalaiele, ande dia ku tambula o ixi iâ?

4 O mbutu ia Mbalahamu, o akua Izalaiele exile nzungule, exile kifuxi kia kexile ni ijila, ni ibhela. (Dim. 48:4; Mate. 6:1) O akua Izalaiele ejidile kuila Jihova muene uexile o Mukua ixi. (Iji. 25:23) Ene exile kála asonhi, a tokalele ku belesela o Mukua ixi iê. Ene a tokalele ué kuijiia kuila, “muthu ka laiela ngó ku mbolo,” ene ka tokalele kuehela kuila o jimbote ji a bhangesa ku jimba Jihova. (Mate. 8:1-3) Ande dia kuia mu ibhela iâ, ene a a tendelesa kiki: “Kioso o Jihova Nzambi ie kia ka ku tula m’oxi ia lokela jitata jenu a Mbalahamu ni Izake ni Jakobo, o ku ku bhana eie, ua kà sanga-mu i-mabhata k’eie ua itungu iauabha o kuuabha, ia ku tungil’ê kiá! Ni jinzo jezala ni jimbote joso k’eie-phe ua j’izalesa mba ku ji funa, ni ixima iòkande k’eie-phe ua i kande, ni milenga ia mivide ia bhingi eie ua i sange a i phaphe kiá anga eie udia ngó uikuta; kienhokio-phe dimuka u di lange Jihova kà ku-bhue ku muxima hé u mu jimba.”—Mate. 6:10-12.

5. Mukonda diahi Jihova ua ditunu o akua Izalaiele, kifuxi kiebhi kia solo muéne?

5 Ene a tokalele muene ku a bhana o kitendelesu kiki. Mu izuua ia Nehemiia, o Jilevita a lembalala o jisonhi ja bhitile naju, kioso o akua Izalaiele a tambuile o jimbote mu Ixi ia Kanana. Kioso akua Izalaiele kia kuata o jinzo ja fuama, ni kudia kuavulu ni vinhu, “anga adia, ekuta a neta.” Ene a bhukumukina Nzambi, a jibha o jipolofeta ja kexile mu tumikisa phala ku a tendelesa. Jihova ua a landukila ku jinguma jê. (Tanga Nehemiia 9:25-27; Hoz. 13:6-9.) Mu kusuka-ku mu utuminu ua akua Loma o Jijudé a bhukumukine dingi mu ku jibha Mexiia a mu kanene! Jihova ua a landukila, iu ua solo kifuxi kiéngi, o Izalaiele mu nzumbi.—Mat. 21:43; Ika. 7:51, 52; Nga. 6:16.

‘Ki mu Bhange Mbandu ia Mundu’

6, 7. (a) Ihi iambe Jezú ia tokalele ku bhanga o akaiedi’ê? (b) Mukonda diahi o akaiedi’a Jezú, ka tokala ku bhanga mbandu ia mundu ua Satanaji?

6 Kála ki tuevu mu dimatekenu dia milongi íii, o Mutuameni ua Kilunga, Jezú Kristu, ua londekesa kiambote kuila o akaiedi’ê, ka tokalele ku bhanga mbandu ia mundu ua iibha ua Satanaji. Ande dia kufuá, Jezú ua tendelesa o maxibulu mê: “Se enu mua [bhangele mbandu ia] mundu, o mundu ueji kuzola o kiê. Maji mukonda ki mu [bhange mbandu ia] mundu, mbata eme nga mi tungula ku mundu, kiene mundu ki ua mi zembela.”—Nzu. 15:19.

7 Mukonda dia akaiedi’a Jezú ku dimuanga mu ixi ioso, o kuila o jikidistá a xikana ku bhanga mbandu ia mundu? Kana. Kabasa kididi kua tunga, ene a di tungula ku mundu iú ua iibha ua Satanaji. Mu ku bhita 30 a mivu tundé bhu ufuilu ua Kristu, o poxolo Phetele ua sonekena o Jikidistá ja tungile mu ididi ia mukuá mu Loma: “Enu-akuetu, phange jami, nga mi diondo, mu asonhi, mu jingenji mua tundu mu ixi ienu enu muala ku jixi jengi, kulenga jinga jihânji ja xitu ji lua ita ni muenhu ua muthu. Kalenu ni uendelu uenu uafuama, mu’axaxi ka akua jixi jengi a kambe kuijiia Nzambi.”—1 Phe. 1:1; 2:11, 12.

8. Kiebhi kia tange o musoneki ia lungu ni Jikidistá ja dianga, ku kamba ku bhanga mbandu ia mundu?

8 Ia lungu ni Jikidistá ja dianga, ku kala “asonhi, jingenji” mu Loma, o musoneki Kenneth Scott Latourette uambe: “O musoso iú a uijiia ku mundu uoso, kuila ku hama jitatu ja mivu ja dianga, o Jikidistá akexile mu ku a zukutisa . . . akexile mu a tatela kiavulu. Mukonda o Jikidistá a ditunine ku di ta mu jifesa ja kexile mu bhanga akua mundu, akexile mu ku a exana athu ka xikina Nzambi (ateus). Mukonda dia ku dituna ku kala ni ukexilu ua athu mu mbanza iâ—kála o ku bhanga o jifesa ja jiphagão, ni itonokenu mua kexile mu jibha o Jikidistá—ene a a tange kuila a zembele athu enhó.”

Kana ku Landukila o ima ia Mundu

9. Etu tu Jikidistá ja kidi, kiebhi ki tuejiia kuila, “ki tuene mu zemba o athu?”

9 Ebhi o maka a izuua ietu? O maka alungu ni “mundu iú uaiibha,” etu tua mu kaiela o ukexilu ua Jikidistá ja dianga. (Nga. 1:4) Mukonda dia kiki, ene mu tu zuela kia iibha, ni ku tu zemba ku athu. Né kiki, etu “ki tuene mu zemba o athu.” Mukonda dia ku zola o athu, tuia inzo ni inzo, phala ku sanga o athu, ni ku a tudila o “njimbu íii iambote ia Utuminu ua Nzambi.” (Mat. 22:39; 24:14, NW) Tuene mu bhanga kiki, mukonda tuejiia kuila o Utuminu ua Jihova, uala bhu maku a Kristu, ua-nda sasujula o mautuminu oso, ni ku bhingana o utuminu uobhe.—Dan. 2:44; 2 Phe. 3:13.

10, 11. (a) Kiebhi ki u tu bhânga ni ima ia mundu, mu ima ia tokala? (b) Mu ima iahi ia tokala o Jikidistá ku dilanga ia lungu ni ku bhanga mbandu ia mundu?

10 O kuijiia kuila o mundu iú ua iibha uala ku dizubhilu, etu tu jiselevende ja Jihova tuejiia kuila, kiki ki kithangana kia ku zoza ku mundu iú ua kate. Etu tu belesela o itendelesu ia poxolo Phaulu: “Ngambe-phe kiki, jiphange, kuma o thembu ia butu . . . oso a sumba, kele kala avu kimbamba kiokio kia sumbu. Kuma o funza ia mundu iú, ki ual’iki, ki [u] nange kubhita.” (1 Kol. 7:29-31) Maji kiebhi o Jikidistá lelu kiene mu kalakala ni ima ia mundu? Ene a bhanga kiki, mu ku kalakala ni ima iene mu bhanga o jingijiie ia mundu iu, phala ku tena ku tula o njimbu iambote ku athu a madimi avulu. Ene a kalakala ku mundu phala ku dikila o ibhindamu iâ. A sumba ima ia soko, a xikina ku bhanga o salu ia tokala o ku bhanga. Maji ene a dituna ku bhanga mbandu ia mundu mu ku kamba ku kaiela o jimbote ja mundu.—Tanga 1 Timote 6:9, 10.

11 O Jikidistá a di langa mu nzumbi, ka bhange mbandu ia mundu mu ku sota ku di longa mu ji xikola ja katunda. Athu avulu ku mundu amba kuila, o ku di longa mu xikola ia katunda, kima kia bhingi phala ku kala ni fuma, ni umvuama. Maji etu tu Jikidistá, tuejiia kuila tu asonhi, tu jingenji mu ngong’mu tu suua jimbambe jengi. Maji ki tuene mu di “zangeleke ni ukumbu.” (Lom. 12:16; Jel. 45:5) Mukonda tu akaiedi’a Jezú, tuene mu belesela o kitendelesu kiê, kiambe: “Ividilenu kiambote! Alukenu, mu di lange ku luímbi, mukonda o muenhu ua muthu ki u tundu mu unvuama uê ua kuvula o jimbongo.” (Luk. 12:15) Kienhiki o minzangala Jikidistá, ene mu ku a suínisa ku suua jimbambe mu kilunga, o ku di longa kiasoko kima kia bhingi phala ku dikila o ibhindamu ietu, maji dianga ku kala polondo phala ku sidivila Jihova, ‘ni muxima uoso, ni muenhu uoso, ni nguzu ioso, ni kilunji kiê kioso.’ (Luk. 10:27) Mu ku bhanga kiki, ene a tena ku ‘bhongolola jimbongo javulu kua Ngana Nzambi.’—Luk. 12:21; tanga Matesu 6:19-21.

Kana ku Thandanganha ni Ima ia Ngongo

12, 13. Kiebhi o ku belesela o kitendelesu kia Jezú, mu divulu dia Matesu 6:31-33, ki tu tungula bhu kaxi ka athu akua mundu?

12 O Jiselevende ja Jihova a di tungula bhu kaxi ka athu, mu ukexilu ua lungu ni jimbote. Mu ukexilu iú Jezú uambela o akaiedi’ê, “kana kukala ni hele, muexi: ‘Tu dia-hi?’ Mba ‘tu nua-hi?’ Mba ‘tu zuata-hi?’ Mbata ima ioso iii iene ia-lu sota o matumbu, athu kejiia Nzambi. Maji enu o Tata ienu ia diulu ua kijiié kuma im’iii mua i bhindamena. Diangenu-phe kusota o Utuminu ua Nzambi ni uiukilu uê, nda ima ioso iii a mi kuiila-iu.” (Mat. 6:31-33) O misoso ia jiphange jetu, iene mu londekesa kuila o Tata ietu ia diulu, uene mu dikila o ibhindamu iâ.

13 “O ku xila Nzambi, ni kutululuka, nganhu ia dikota.” (1 Tim. 6:6, Nova Versão Internacional) Athu lelu ku mundu ki kiene kia banza. Mu kifika, o minzangala kioso kia kazala, a kingila ku kala ni ‘ima ioso’ ni lusolo—Inzo, jimbote, dikalu diambote, ni mutelembe ua fuama, ni ima ia mukuá dingi. Maji o Jikidistá asonhi ku mundu iú, kehela kuila o jivondadi ja xitu ji a bhangesa kuta kituxi, mba ku sota ima ka tena ku i sumba. O Jikidistá ene mu xa o jimbote jâ phala ku bhanga o sidivisu ia Jihova a tokala ku a ximana. Saí iá aboki a thembu ioso, a mukuá a kalakala mu Betele, a mukuá tufunga tua ilunga, a mukuá hanji akunji mu jixi jengi. Etu enioso tu sakidila ni muxima uoso o kikalakalu kiene mu bhanga o jiphange jetu mu sidivisu ia Jihova!

14. Ihi i tu longa o kifika kia Jezú, kia lungu ni mukuni ua jimbutu?

14 Mu kifika kia mukuni a jimbutu, Jezú uambe: ‘O luímbi lua ima ia ngongo ni kusênduka kua jimbongo,’ ku tena ku jimuna o mak’â Nzambi ku muxima uetu, ni ku tu bhangesa ku kamba kuima ibundu iambote. (Mat. 13:22) O ku sanguluka kuetu mu ngongo-mu, mu tuala tu asonhi, ku tu langa phala ki tu dibhale mu kibhetu kiki. Ku tu kuatekesa ué ku kala ‘ku mesu a zele’, ni ku sola ngó ‘njila imoxi,’ o Utuminu ua Nzambi, ni ku dianga ku bhanga o vondadi ié ku muenhu uetu.—Mat. 6:22.

‘O Mundu-phe u Bhita’

15. Ihi ia zuela o poxolo Nzuá, i kuatekesa o Jikidistá ja kidi kuijiia o ima ia tokala ku sola ku mundu iú, ni kiebhi kia tokala ku mona o mundu iú?

15 O kima ki tu bhangesa etu tu Jikidistá ku kala tu “asonhi, jingenji mu ngong’mu,” o kuijiia kuila tuala mu izuua isukidila-ku. (1 Phe. 2:11; 2 Phe. 3:7) O kuijiia o kidi kiki, ki bhangesa kuila o ima ioso i tu sola ku muenhu uetu, tu i bhanga ia lungu ni kidi kiki. O poxolo Nzuá, ua tendelesa o jiphange phala ka zole o mundu, ni ima ia ngongo, mukonda “‘o mundu-phe u bhita,’ ni ima iê ioso iene mu kuinda athu. Maji uoso-phe u bhanga o vondadi ia Nzambi, ió muène o muthu u nangenena.’”—1 Nzu. 2:15-17.

16. Kiebhi ki tu tena kulondekesa kuila a tu solo bhu kaxi ka athu a mundu?

16 O akua Izalaiele, a a tangele kuila se ene a belesele Jihova, eji kala ‘athu a ngene a Nzambi.’ (Mak. 19:5) Kioso kia kexile hanji mu belesela Nzambi, o akua Izalaiele a di tunguile bhu kaxi ka ifuxi iéngi, ni mu ubhezelu uâ, ni ukexilu uâ. Kiene kimoxi ué lelu, Jihova ua solo athu a di tungula ku mundu iú ua Satanaji. A tu tendelesa kuma: “Tu ehe o kubhuma ni jihânji jaiibha ja mundu, phala [ni] tuende mu ngongo muenhumu ni kilunji, ni kuiuka, ni kuxila Nzambi. ‘Kienhiki ki tu longa ué ku kala mu kingila o kizuua kietu kia ku zediua, kioso kia ka tukuluka ni fuma o Nzambi ia dikota, ni Mubhuludi uetu, Jezú Kristu. Muéne muthu ua di bhele bhu kididi kietu, mu ku tu kula ku mangonha, ni ku tu zelesa, ni tu kale tu mundu uê ua ngene, mundu ua suína mu ku bhanga ima iambote, ia mu tokala muéne.’” (Tit. 2:11-14) O “mundu” o jikidistá a undu, ni ‘jimbudi ja mukuá,’ ja Jezú, ene mu ku a kuatekesa.—Nzu. 10:16.

17. Mukonda diahi o Jikidistá a undu, ni jiphange jâ, ka-nda diela mu ku kala asonhi, jingenji ku mundu iú ua iibha?

17 ‘O kizuua kia ku zediua,’ kia Jikidistá a undu, o ku tumina ni Kristu ku diulu. (Dij. 5:10) Kioso kia-nda tambula o muenhu ua kalelaku mu ixi, o jimbudi ja mukuá, ka-nda kala dingi asonhi, jingenji ku mundu iú ua iibha. Ene a-nda kala ni jinzo ja iuka, ni kudia kuavulu, ni ia kúnua. (Jisá. 37:10, 11; Iza. 25:6; 65:21, 22) Kála o akua Izalaiele, ene ka-nda jimba o ima ioso ia a bhana Jihova, ‘o Nzambi, mukua Ngongo.’ (Iza. 54:5) Né o Jikidistá a undu, mba o jimbudi ja mukuá, ka-nda diela mu ku kala lelu asonhi, jingenji ku mundu iú ua iibha.

Kiebhi ki Ueji Tambuijila?

• Kiebhi kia kexile o jiselevende ja Nzambi mu’ukulu asonhi, jingenji mu ngong’umu?

• Ukexilu uahi ua kexile nau o Jikidistá ja dianga, ia lungu ni mundu iú?

• Kiebhi kiene o Jikidistá ja kidi, ku kamba ku bhanga o ima ioso ia mundu?

• Mukonda diahi nuka tua-nda diela mu ku kala tu asonhi, jingenji ku mundu iú ua iibha?

[Ibhuidisu ia ku dilonga]

[Jifoto ku mbandu 21]

O Jikidistá ja dianga ka kexile mu bhanga itonokenu ia undumbu, mba ujibhangânga