Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Jiselevende ja Nzambi M’ukulu—a Endesa ku Nzumbi ia Nzambi

Jiselevende ja Nzambi M’ukulu—a Endesa ku Nzumbi ia Nzambi

Jiselevende ja Nzambi M’ukulu—a Endesa ku Nzumbi ia Nzambi

“Muadi Jihova, ua ngi tumikisa o Nzumbi iê.”—IZA. 48:16.

1, 2. Phala ku kala ni kixikanu ku bhinga ihi, ni kiebhi o ku di longa o phangu ia jiselevende ja Nzambi m’ukulu ia-nda tu kolokotesa?

SUMBALA tundé mu izuua ia Abele, athu ene mu londekesa kiá o kixikanu, maji “ene oso ka sokela-ku mu kuxikana.” (2 Tes. 3:2) Mukonda diahi o muthu u kala ni kídifua kiki, ni ihi i mu kuatekesa ku kala fiiele? O kixikanu kijila mu kuívua o Mak’â Nzambi. (Lom. 10:17) Kídifua ué kia nzumbi ikôla ia Nzambi. (Nga. 5:22, 23) Mu kiki, phala ku kilondekesa ni ku kala ni kixikanu ku bhinga tu kala ni nzumbi ikôla.

2 Ki tu tokala ku banza kuila o mala ni ahatu a kixikanu, a a vuala kiá ni kídifua kiki. O jiselevende ja Nzambi ja fiiele, ji tuene mu tanga mu Bibidia exile ué athu kála etu, “o jihânji jene jimoxi ni jetu.” (Tiia. 5:17) Ene exile uâ ni hele, uôma, akexile ué mu bhuila, maji “a tambula nguzu” mu kaxi ka nzumbi ia Nzambi, phala ku dibhana ni ibhidi. (Jihe. 11:34) Mu ku di longa kiebhi o nzumbi ia Jihova ia kuatekesa, ia-nda tu kolokotesa ku kala tu athu a fiiele, né muene se o kixikanu kietu ki zoza.

O Nzumbi ia Nzambi ia Bhana Kutena Kua Mozé

3-5. (a) Kiebhi ki tuejiia kuila Mozé a mu kuatekesa kuala o nzumbi ikôla? (b) O phangu ia Mozé i tu longa ihi ia lungu ni Jihova ku bhana o nzumbi iê?

3 Mu kaxi ka athu oso akexile ku muenhu ku muvu ua 1513 A.K.K, Mozé uexile “muthu ua xididika, athu oso mu ngongo ndenge.” (Dia. 12:3) O selevende íii ia lenduka, a mu bhanene kikalakalu kia dikota mu kaxi ka kifuxi kia Izalaiele. O nzumbi ia Nzambi ia bhana kutena kua Mozé kua ku bhanga ikanenu, ku fundisa, ku soneka, kuendesa o mundu, ni ku bhanga madiuanu. (Tanga Izaia 63:11-14.) Maji ande dia kiki, Mozé ua zuelele kuila keji tena ku bhanga o kikalakalu kiki. (Dia. 11:14, 15) Mu kiki, Jihova ua “katula ku nzumbi” ia kexile kua Mozé, u i ta ku 70 a mala, phala ku mu kuatekesa ku bhanga o kikalakalu. (Dia. 11:16, 17) Sumbala o kikalakalu kia Mozé kia mu bhonzele kiavulu, muéne ka ki bhange mu nguzu iê—o 70 a mala a a solo, ka ki bhange uâ mu nguzu iâ.

4 Mozé a mu bhana nzumbi ikôla, phala ku bhanga o kikalakalu. Kioso Jihova kia bhana o nzumbi ikôla ku 70 a mala, Mozé ua kexile hanji ni nzumbi ikôla iavulu. O nzumbi ikôla ia Mozé ki ia tolele, o 70 a mala ka betele mu nzumbi ikôla. Jihova u tu bhana o nzumbi iê, muthu ni muthu u tambula ia mu soko, kala kia bhindamena. “Nzambi ka mu bhana nzumbi ni ku i zonga,” maji u bhana “ndumba ia kiadi mu kiadi.”—Nzu. 1:16; 3:34.

5 O kuila eie ua mu kolokota mu ibhidi? O kuila o kikalakalu kiê ku muiji kia mu dimendala dingi? O kuila ua mu bhanga ioso, phala ku dikila o muiji uê mu nzumbi, ni mu xitu, né muene ni ima iene mu banda dingi, ni ku thandanganha ni sauidi? O kuila uala ni ikalakalu iavulu mu kilunga? Ejiia kuila mu kaxi ka nzumbi iê ikôla, Nzambi u tena ku bhana o nguzu ia tokala, phala ku ku kuatekesa ku di tunda kiambote mu ikalakalu íii.—Lom. 15:13.

O Nzumbi Ikôla ia Kuatekesa Bezalele

6-8. (a) O nzumbi ikôla ia Nzambi, ia kuatekesa Bezalele ni Aholiiabe, ku bhanga ihi? (b) Ihi i londekesa kuila Bezalele ni Aholiiabe, a a kuatekesa kuala o nzumbi ia Nzambi? (c) Mukonda diahi o musoso ua Bezalele u tu kolokotesa?

6 O misoso ia bhiti ni Bezalele ua kexile mu thembu ia Mozé, ilondekesa kiambote kiebhi o nzumbi ia Nzambi i tena ku kuatekesa. (Tanga Makatukilu 35:30-35.) Bezalele a mu solele phala ku kala ku pholo mu ku iudika o ima mu balaka ia kubheza. O kuila muéne ua kexile kiá ni ufunu ua ku iudika o ima, phala ku bhanga o sidivisu íii? Nange ua kexile, maji ande dia ku tambula o kikalakalu kiki, muéne ua kexile mu k’umba jindobhi ku Ijitu. (Mak. 1:13, 14) Kiebhi Bezalele kieji tena ku bhanga o kikalakalu kia bhonzo? “O nzumbi ia Nzambi, ‘i mu i zalesa ni uhete, ni ku tongoloka, ni kuijiia, mu ufunu uoso ua ku iudika;’ phala kuxinganeka jindunge ni kukalakala ku ulu, ni phalata, ni ku ngôndo, ni kuseta matadi ma kusokeka ni kusonga mixi, ni ufunu uoso ua kuiudika.” Né muene se Bezalele ua kexile kia ni ufunu, o nzumbi ikôla ia mu kuatekesa ku kala dingi ni uhete. Kiene kimoxi ué ni Aholiiabe. Bezalele ni Aholiiabe, ka tokalele ngó ku kala ni uhete mu ufunu ua ku bhanga o ikalakalu iâ, maji a tokalele ué ku longa akuâ. Kienhiki Nzambi ua tula ku mixima iâ phala ku a longa.

7 O kima kia mukuá kilondekesa kuila Bezalele ni Aholiiabe, a a kuatekesa kuala o nzumbi ia Nzambi, o kikalakalu kia bhange kia nangenena thembu iavulu. Mu ku bhita kithangana, o ima ia bhange ia bhiti 500 ia mivu. (2 Til. 1:2-6) Bezalele ni Aholiiabe, ka bhange kála kiene mu bhanga o jimesene lelu, ene ka mesenene ku tambula fuma ia ikalakalu iâ. Jihova muéne ua tambula o fuma ia ima ia bhange.—Mak. 36:1, 2.

8 Lelu nange tu tambula ué ikalakalu ia bhonzo, i bhinga ku kala ni ufunu, kála o ku tunga, ku bhanga madivulu, ku iudika o iônge, ku bhanga mbandu ia kibuka ki kuatekesa athu mu ibhidi, kuzuela ni ji dotolo o kixikanu kietu kia Bibidia, kia lungu ni manhinga. O ikalakalu íii ene mu i bhanga ku jiphange ene ni uhete mu ufunu iú, maji saí ué jiphange ene mu bhanga o ikalakalu íii sumbala ene kejiia kiavulu. O nzumbi ia Nzambi iene mu ku a kuatekesa ku di tunda kiambote. O kuila ua ditunine kia ku tambula kikalakalu mu sidivisu ia Jihova, mu ku banza kuila ki uala ni uhete ua ku ki bhanga? Ejiia kuila o nzumbi ia Jihova i tena ku bandekesa o kuijiia kuê, ni ku ku kuatekesa ku kumbidila o kikalakalu kia ku bhana muéne.

Josuué ua di Tundu Kiambote ni ki Kuatekesu kia nzumbi ia Nzambi

9. Maka ahi akexile nau akua Izalaiele kioso kia tundu ku Ijitu, ni kibhuidisu kiahi kia moneka?

9 O nzumbi ia Nzambi ia kuatesa ué Josuué, ua kexile mu thembu ia Mozé, ni Bezalele. Kioso kia tundu mu Ijitu, akua Amaleke a luua ita ni mundu ua Nzambi. Maji akua Izalaiele ka bhânge. Sumbala ene ka kexile mu luua ita, maji mu kithangana kieniókio, ene a tokalele ku kala polondo phala ku luua o ita iâ ia dianga, mukonda exile kiá ni ufolo. (Mak. 13:17; 17:8) Maji kua bhingile muthu u kala ku pholo. Nanhi ua tokalele ku kala ku pholo?

10. Mukonda diahi Josuué ni akua Izalaiele a nganhala o ita?

10 A solo Josuué. Maji sé a mu bhingile ku tanga o sidivisu ia kexile mu bhanga phala ku mu sola phala ku bhanga o kikalakalu kiki, ihi ieji tumbula? O ku kala mubhika? Kuongeka iangu? Anga o ku nona o mana? O kuk’â Josuué, Elixama, uexile mutuameni ua Efalaime, nange muéne uendesa 108.100 a mala mu kilombo kitatu kia Izalaiele. (Dia. 2:18, 24; 1 Til. 7:26, 27) Maji né kiki, Jihova mu kaxi ka Mozé ka solo Elixama, mba o mon’ê Nune, maji ua solo Josuué phala ku tolola o jinguma. O ita ia bhange kizuua kia muvimba. Mukonda dia ku belesela kua Josuué, ni ku xikana o kikuatekesu kia nzumbi ia Nzambi, o akua Izalaiele a nganhala o ita.—Mak. 17:9-13.

11. Kiebhi ki tu tena ku di tunda kiambote mu sidivisu ikôla, kála Josuué?

11 Mu ku bhita kithangana, Josuué ua bhingana bhu kididi kia Mozé, “uizala ni nzumbi ia unjimu.” (Mate. 34:9) O nzumbi ikôla ki ia mu kuatekesa ku tumbula ikanenu, mba ku bhanga madiuanu, kála ki ia kuatekesa Mozé, maji ia kuatekesa Josuué kuendesa akua Izalaiele, mu ita, phala ku tambula o ixi ia Kanana. Lelu, nange tu banza kuila ki tuala ni uhete ua ku bhanga o sidivisu ietu ikôla. Maji kála ki kia bhiti ni Josuué, a tu kanena ku tu kuatekesa se tu belesela o itendelesu ia Nzambi.—Josu. 1:7-9.

“Nzumbi ia Jihova phe i Tula Kua Ngidiione”

12-14. (a) Ihi ia londekesa o 300 ja mala a a kondolokele ku akua Midiiana? (b) Kiebhi Jihova kia kuatekesa Ngidiione? (c) Kikanenu kiahi ki tu bhana Nzambi lelu?

12 Kioso kiafu Josuué, Jihova ua londekesa dingi kiebhi o kutena kuê, ku bhana nguzu ku athu a fiiele. Mu divulu dia Afundixi, muala misoso ia athu, “mu kubhuila a tambula ngunzu.” (Jihe. 11:34) Mu kaxi ka nzumbi iê ikôla, Nzambi ua kuatekesa Ngidiione ku luua ita, phala ku bhulula o mundu Uê. (Afun. 6:34) O masoladi a Ngidiione a di bhongolola, maji ene a tolele, o akua Midiiana a vudile, masoladi 4, phala ku bhanga ni disoladi 1 dia Ngidiione. Maji Jihova ua mono kuila o masoladi a Izalaiele a vudile. Jihova ua tumina Ngidiione ku vutula masoladi, disoladi 1 dieji luua ni 450 a masoladi a Midiiana. (Afun. 7:2-8; 8:10) Jihova ua xikina o muxinda iú ua masoladi. Se kua bhitile kima kia madiuanu, nanhi ueji di zangeleka kuila kia bhiti mu nguzu ia muthu, mba mu kuijiia kua muthu?

13 Ngidiione ni masoladi mê akexile polondo. Se ua kexile mu kibuka kia masoladi a Ngidiione, o kuila ueji kala ni uôma mu kuijiia kuila o akuenu akexile ni uôma, ka kexile polondo a a vutuka kubhata? Anga ueji kala ni uôma mu ku banza se ihi ieji bhita? Ki tuejiia se kiebhi kia divuile Ngidiione. Muéne ua bhange ioso ia mu bhingi. (Tanga Afundixi 7:9-14.) Jihova ka bazela Ngidiione mukonda dia ku mu bhinga kijimbuete kieji londekesa kuila Nzambi ueji mu kuatekesa. (Afun. 6:36-40) Mu veji dia ku mu bazela, Nzambi ua kolokotesa dingi o kixikanu kia Ngidiione.

14 O kutena kua Jihova kua ku bhulula, ki kuene disukilu. Muéne u tena ku bhulula o mundu ué ku ibhidi ioso, né muene se athu a bhuila, mba a kamba ku kala ni kidielelu. Saí ithangana tu banza kuila kuene athu avulu a mu luua n’etu, mba tu bhita ni maka a bhonzo. Ki tu kingila ku tambula kikuatekesu kia madiuanu, kála kia tambula Ngidiione, maji tu tena ku tambula o kikuatekesu mu Mak’â Nzambi, ni mu kilunga kiene mu kuendesa o nzumbi ia Nzambi. (Lom. 8:31, 32) O ikanenu ia Jihova i kolesa o kixikanu kietu, mukonda muéne Kikuatekesu kietu!

[Nzumbi] ia Jihova a i Tula Kua Jefete”

15, 16. Mukonda diahi mon’a Jefete ua londekesa kuila ua kexile polondo, ni kiebhi o phangu íii i suínisa o jitata?

15 Xinganeka phangu iéngi. Kioso akua Izalaiele kia luua ita ni akua Amone, o nzumbi ia Jihova ‘io tule kua Jefete.’ Mukonda dia ku mesena ku tolola o jinguma phala ku bhana kijingu kua Jihova, Jefete ua kanena kima. Jefete ua kanena kuila se Nzambi ua mu kuatekesele ku tolola akua Amone, o muthu ueji dianga ku tunda m’onzo iê, mu kuíza ku di sanga ni muéne, ueji mu bhana kua Jihova. Kioso Jefete kia tolola akua Amone mu ku vutuka kubhata, o mon’ê, muéne uéza mu di sanga nê. (Afun. 11:29-31, 34) O kuila Jefete ua tukumuka? Kana, mukonda muéne ua kexile ngó ni mona umoxi-élele. Muéne ua kumbidila o kikanenu kia bhange, mu ku bhana o mon’ê, phala ku sidivila Jihova mu balaka ku Silu. Mukonda dia ku bheza Jihova ni ufiiele uoso, o mon’â Jefete uejidile kuila ua tokalele ku kumbidila o kikanenu kia bhangele tat’ê. (Tanga Afundixi 11:36.) O nzumbi ia Jihova, ia a bhana nguzu ia soko.

16 Kiebhi o mon’â Jefete kia londekesa kuila ua kexile polondo? O kixikanu kiê kia kolele, muéne ua kexile ué mu mona o ku suína kua tat’ê mu ubhezelu. Enu mu jitata, ejiienu kuila o tuana tuenu, ene mu mona o phangu ienu. O ima i mu sola ilondekesa se mua xikina mu ima i muene mu zuela. O tuana tuenu ene mu kuívua o misambu ienu, a mona ué se i muene mu longa, iene i muene mu bhanga, ni nguzu ioso i mu bhanga phala ku sidivila Jihova ni muxima uoso. Kioso o tuana kiaia ni ku bhanga kiki, ene a-nda kala ni vondadi ia ku sidivila Jihova. Se ene a bhanga kiki, a-nda sangulukisa o mixima ienu.

“Nzumbi ia Jihova Anga Iza ni Nguzu Kua Sansau”

17. Ihi ia bhange Sansau mu kaxi ka nzumbi ia Nzambi?

17 Xinganeka ué mu phangu iéngi. Kioso akua Fidíxia kia ambatele akua Izalaiele ku ubhika, “nzumbi ia Jihova anga i mateka ku mu vunza [Sansau] moxi ku izuua ni izuua,” phala ku bhulula akua Izalaiele. (Afun. 13:24, 25) Sansau ua tambula nguzu ia ku bhanga madiuanu. Kioso akua Fidíxia kia kexile mu jijidika akua Izalaiele ku kuata Sansau, “o nzumbi ia Jihova anga iza ni nguzu kua Sansau, o mikolo ia mu kala mu maku i di bhanga kala jingoji ja linhu ja jokota mu túbhia, iene ioso ia mu zuluka mu maku.” (Afun. 15:14) Né muene kioso Sansau kia bhuile mu xitu, maji ‘mu ku xikana kuê,’ muéne ua tambuile nguzu. (Jihe. 11:32-34; Afun. 16:18-21, 28-30) O nzumbi ia Jihova ia tula kua Sansau mu ukexilu iú, mukonda se-ku muthu ua bhitile mu ima ia bhiti muéne. O misoso íii i tu kolokotesa kiavulu. Kiebhi?

18, 19. (a) O musoso ua Sansau u tu bhana kidielelu kiahi? (b) Mbote iahi i ua katula mu ku di longa o phangu ia jiselevende ja fiiele mu milongi íii?

18 Etu ué tua dielela ku nzumbi íii, kála kia bhangele Sansau. Tuene mu bhanga kiki, mu ku kumbidila o kikalakalu kia bhana Jezú ku akaiedi’ê, kia “ku tula o Njimbu Iambote ku mundu, ni ku bhana umbangi.” (Ika. 10:42) Phala ku bhanga o kikalakalu kiki, ku bhinga nguzu, ni uhete, ki uíza ngó. Tua sakidila kiavulu mu kuijiia kuila Jihova, u tu bhana o nzumbi iê, phala ku bhanga o sidivisu ioso-ioso ia tu dielela ku mundu! Kioso ki tuia ni ku bhanga o sidivisu ietu, tu tena kuzuela kála kiambe polofeta Izaia: “Muadi Jihova, ua ngi tumikisa o Nzumbi iê.” (Iza. 48:16) Iene o nzumbi ia Nzambi, ia tu tumikisa muéne! Tu tena ku dielela kuila Jihova ua-nda tu kuatekesa, kála kia kuatekesa Mozé, Bezalele, ni Josuué. Etu tuene mu di longa o “Maka ma Nzambi kala xibhata ia [tu] bhana kuala o nzumbi ikôla,” mu ku dielela kuila Nzambi ua-nda tu bhana nguzu kala kia bhanene kua Ngidiione, Jefete, ni Sansau. (Efe. 6:17, 18) Mu ku dielela mu kikuatekesu kia Jihova mu ku dibhana ni ibhidi, tu tena ué ku kala ni nguzu mu nzumbi, kála ia kexile na-iu Sansau.

19 Mu kidi, Jihova u besoala ngó o athu ene mu bhanga o ubhezelu ua kidi. Se tu ehela ku tuendesa ku nzumbi ikôla ia Nzambi, o kixikanu kietu kia-nda kola dingi. Tua sanguluka mu ku bhitulula o misoso i tu sanga mu Mikanda Ikola mu Kikutu Kiokulu. Tua-nda di longa mu milongi ia kaiela, misoso ia-nda londekesa kiebhi o nzumbi ia Jihova ia kuatekesa o jiselevende jê ja fiiele ku hama ia dianga, ki kale ande, mba mu Pendekoxi 33 K.K. Mu milongi ia kaiela, tua-nda di longa o misoso ienii.

Mukonda diahi ki ku suínisa kiavulu mu kuijiia kuila o nzumbi ia Nzambi ia kuatekesa . . .

• Mozé? • Bezalele?

• Josuué? • Ngidiione?

• Jefete? • Sansau?

[Ibhuidisu ia ku dilonga]

[Foto ku mbandu 24]

O nzumbi ia Nzambi i tena ku tu kuatekesa mu nzumbi, kála kia kuatekesa Sansau

[Foto ku mbandu 23]

Jitata, o tuana tuenu, ene mu mona o ku suína kuenu mu ubhezelu