Kana ku Tala Dingi ‘O Ima ia Xala ku Dima’
Kana ku Tala Dingi ‘O Ima ia Xala ku Dima’
“Uoso ua te lùkuaku luê mu ditemu, anga u tala dingi ku dima, ió ka fuama mu Utuminu ua Nzambi.” —LUK. 9:62.
KIEBHI KI UEJI ITAMBUIJILA?
Mukonda diahi tua tokala ku ‘lembalala muhatu’a Lote?’
Ima itatu iahi i tua tokala ku dituna?
Kiebhi ki tu tena ku kolokota ku kaiela o kilunga kia Jihova?
1. Kitendelesu kiahi kia bhana Jezú, ni kibhuidisu kiebhi ki moneka?
‘LEMBALALE-NU muhatu’a Lote!’ (Luk. 17:32) Jezú Kristu kia bhana o kitendelesu kiki, kua bhitile kiá 2.000 ja mivu, lelu kiala hanji ni valolo ia dikota. Maji ihi ia mesenene kuzuela Jezú, kioso kia tumbula o kizuelu kiki? O jingivuidi jê, o Jijudé a mesenene dingi ilomboluelu. Ene ejidile ihi ia bhitile ni muhatu ua Lote. Kioso kia kexile mu lenga ku Sodoma kumoxi ni muiji uê, muéne ua bhukumuka, iu ua kituka philadi ia móngua.—Tanga Dimatekenu 19:17, 26.
2. Mukonda diahi o muhatu ua Lote ua tale ku dima, ni ihi ia bhiti ni muéne mukonda dia ku bhukumuka?
2 Mukonda diahi o muhatu ua Lote ua tale ku dima? O kuila muéne ua mesenene ku tala ihi ia kexile mu bhita? O kuila muéne ua tale ku dima mukonda ka kexile dingi ni kixikanu? Anga, ua tale ku dima mukonda dia ima ioso ia xisa mu Sodoma? (Luk. 17:31) Ki kale kima kioso-kioso kia mu bhangesa ku tala ku dima, ua futu o ku bhukumuka kuê, ni muenhu uê. Xinganeka ngó! Muéne uafú ué mu kithangana kieniókio kiafú o athu enhó a bhukumukine mu Sodoma, ni Ngomola. Ki tu tokala ku sasumuka ni kizuelu kia Jezú, kioso kiambe: ‘Lembalale-nu muhatu’a Lote!’
3. Mukonda diahi Jezú ua te o kifika kia kuila, ki tu tokala ku tala dingi o ima i tua xisa kiá ku dima?
3 Mu izuua íii ué, ki tu tokala dingi ku tala ku ima i tua xisa kiá ku dima. Jezú ua zuela dingi o maka enhá, kioso kia tambuijila o kibhuidisu kia mu bhangele o diiala ua mesenene ku vutuka phala ku xalesa o muiji uê ande dia ku kituka dixibulu diê. Jezú uambe: “Uoso ua te lùkuaku luê mu ditemu, anga u tala dingi ku dima, ió ka fuama mu Utuminu ua Nzambi.” (Luk. 9:62) O kuila Jezú ua tambuijila kia iibha o diiala didi? Kana, muéne uejidile kuila o diiala didi ua mesenene ku lenga o kikalakalu kia mu tokalele. Jezú uambe kuma o ukexilu iú uexile kala, ku tala ‘o ima iala ku dima.’ O kuila o muthu ueji tena ku dima ni ditemu, ni ku tala ku dima mu kithangana kienhókio? Mu kithangana kiki, o diiala ua kexile ni phata, kejidile se ihi ia tokalele ku dianga o ku bhanga, o kikalakalu kiê nange kia mu fidisa kuia ku pholo.
4. Kuebhi ku tua tokala o ku tala?
4 Mu veji dia ku banza mu ima i tua xisa kiá ku dima, tua tokala ku tala o ima iala ku pholo. Xinganeka kiebhi kia ki tange mu divulu dia Jisabhu 4:25: “Mesu mé a tale muene ku pholo, o ibhebhetelu ié lungisa-iu muene kiambote mu njila.”
5. Mukonda diahi ki tu tokala dingi ku tala ku ima i tua xisa kiá ku dima?
5 Mukonda diahi ki tu tokala dingi ku tala ku ima i tua xisa kiá ku dima? Tuala mu “izuua isukidila-ku.” (2 Tim. 3:1) Etu ki tu kingila o kibuikilu kia jimbanza jiiadi ja iibha kala m’ukulu, maji tua kingila o kibuikilu kia mundu iú ua iibha. Ihi ia-nda tu kuatekesa ku lenga o ukexilu ua muhatu ua Lote? Phala ku mateka, tua tokala kuijiia iebhi o ima i tua xisa ku dima, i tena ku tu bhangesa ku i tala dingi. (2 Kol. 2:11) Kienhiki, tua-nda di longa o ima i tena ku tu bhangesa ku tala dingi ku dima, ni kiebhi ki tu tena ku i lenga.
IZUUA IAMBOTE IOKULU
6. Mukonda diahi ki tu tokala ku dielela mu kilunji kietu?
6 O kiluezu ki tena ku tu landukisa, o kibanzelu kia iibha ki tu exana izuua iambote iokulu. Ki tu tokala ku dielela kiavulu mu kilunji kietu, nange tu tena ku jimba o maka u tua kexile nau m’ukulu, ni kulondekesa dingi ngalasa iavulu mu ku banza kuila o izuua iambote iokulu ia betele o ku uabha, lelu ndenge. O ukexilu iú nange u tena ku tu bhangesa ku banza mu izuua iambote iokulu. Maji o Bibidia i tu dimuna: ‘Kana kuzuela, o izuua iokulu, ia betele’hi o ku uabha, o íii ndenge? Mukonda o unjimu, nuka ebhula kiki.’ (Ndo. 7:10) Mukonda diahi o ku banza kiki, kiluezu kia dikota?
7-9. (a) Ihi ia bhitile ni akua Izalaiele ku Ijitu? (b) Mu ima ioso mua bhiti, mukonda diahi akua Izalaiele a tokalele ku sanguluka? (c) Mukonda diahi akua Izalaiele akexile mu longolola?
7 Xinganeka ia bhitile ni akua Izalaiele mu izuua ia Mozé. Sumbala akua Izalaiele exile asonhi mu ixi ia Ijitu, mu izuua ia Zuze, akua Ijitu ‘a ta-ku akalakexi ku thandu dia akua Izalaiele ia a kuata ku a jijidika mu ikalakalu.’ (Mak. 1:11) O mundu ua Nzambi ua kexile mu mona o ujibhangânga kioso Falaó kia kexile mu jibha o akua Izalaiele phala ku sosola o muxinda ua mundu uâ. (Mak. 1:15, 16, 22) Mukonda dia kiki Jihova uambele Mozé, uixi: “Nga mono kidi muene o phaxi ia ifuxi iami iala mu Ijitu, ngevu o ku dikola kuâ, mukonda dia abhondeleki ala ku a bhikisa kiavulu; mukonda eme ngejiia o malamba mâ.”—Mak. 3:7.
8 U tena ku mona o kisangusangu kia kexile na-kiu akua Izalaiele, kioso kia xisa ni ufolo o ixi mua kexile ku a xina-xina? Ene a mono o kutena kua Jihova kioso kia bhekele o Kuinhi dia Mabhebhu kua Falaó o mukua ukumbu, kumoxi ni mundu uê. (Tanga Makatukilu 6:1, 6, 7.) Mu kidi, akua Ijitu ka ehela ngó ku tunda ni ufolo, maji a a jijidika ku tunda, a a bhana ué ulu iavulu ni phalata, anga o mundu ua Nzambi, “a bhunda akua Ijitu.” (Mak. 12:33-36) Akua Izalaiele a sangulukile kiavulu kioso kia mono o kibuikilu kia Falaó kumoxi ni masoladi mê mu Kalunga ka Kusuka. (Mak. 14:30, 31) Nange kiki kia suínisa dingi o kixikanu kiâ mu ku kala mbangi ia kizulukutu kiki kia madiuanu!
9 Mu ku bhita ka kithangana, kioso kia a bhulula, o mundu iú ua kuata o ku longolola. Ihi ia kexile mu longolola? O kudia! Ene ka sangulukile ni kudia kua a bhele Jihova, ia akexile mu longolola, exi: ‘Tuinda-phe o jimbiji ji tua kexi mu kudia jinga mu Ijitu, ja ngoho; ni ixibua, ni jimelá, ni jipolo, ni sabhola, ni jaiu; o kiki-phe, bhu xingu bhua kukuta! Ima ioso ia tu kambe, o ku mesu’etu tua mono ngó maná ienhi’ii, kuabhu!’ (Dia. 11:5, 6) Ene ka kexile dingi mu xinganeka kiambote—a mesenene dingi ku vutuka ku ubhika! (Dia. 14:2-4) O akua Izalaiele a tale dingi ku dima, kiki kia bhangesa ku texi o ukamba uâ ni Jihova.—Dia. 11:10.
10. Ihi i tu di longa ku phangu ia akua Izalaiele?
10 Ihi i tu di longa lelu? Kioso ki tu dibhana ni ibhidi ni maka a mukuá, ki tu tokala ku banza dingi mu ima iambote iokulu—nange ande dia kuijiia o kidi. Sumbala ki kituxi, o ku banza mu ima iambote i tua di longo ia lungu ni izuua iambote iokulu, maji tua tokala ku kala ni ukexilu uambote ua lungu ni izuua iokulu. Se ki tu dilange, tu tena ku sokesa o ukexilu uetu uambote uokulu, ni ukexilu uetu ua lelu, ni ku mesena ku vutuka dingi ku ima i tua kexile mu bhanga ku dima ku muenhu uetu.—Tanga 2 Phetele 2:20-22.
IMA IA XISA KU DIMA
11. Kiebhi athu kia mona o ima ia xisa ku dima?
11 Saí iá ene hanji mu banza mu ima ioso ia bhangele m’ukulu, anga a banza kuila ima ia diboto kiá. Nange m’ukulu eie ua xisa o ku di longa mu ji xikola ja katunda, ku kala ni fuma, ni ku kala ni kitadi kiavulu, maji eie ua solo ku lenga o ima íii. Saí jiphange jetu ja mala, ni ja ahatu mu nzumbi, a xisa mauenji a bhana itadi iavulu, itonokenu, ku di longa, ni ji joko. Kindala o thembu ia bhiti, o dizubhilu kiluua di bhixila. O kuila eie uejiia se ihi ieji bhita n’eie se kuehelele o ima íii? Se uene mu banza hanji, ‘lembalala muhatu’a Lote!’
12. Kiebhi kia divu Phaulu mu ku xisa o ima ioso ku dima?
12 O poxolo Phaulu ua xisa o ima ia kexile mu bhanga, iu ua kituka mukaiedi ua Kristu. (Fil. 3:4-6) Kiebhi kia divu mu ku xisa o ima ioso ku dima? Muéne u tu tangela: “Maji-phe o ima ioio, ia ngi kexile kijingo, nga i kiti kingoho mukonda dia Kristu. Mukonda diahi ua bhange kiki? Muéne ua suluka: “Kidi kiene, ima iosololo ngi i kita kingoho mu ujitu ua kuijiia Kristu Jezú, Ngana iami. O mukonda dia muène, ima i nga kuatele, nga i texi dikanga, ioso ia di boto. Eme-muene-phe nga i kiti dixilu, phala ngi nganhale Kristu, nda ngi kondamene kua Muène.” * (Pil. 3:7, 8) Kála o muthu ua texi o ixete, mba kima sé valolo, ka diela o ku i texi, Phaulu ka diela o ima ioso ia xile ku dima. Muéne nuka ua monene kuila o ima ia xisa ku dima ia kexile ni valolo ia kidi.
13, 14. Kiebhi ki tu tena ku kaiela o phangu ia Phaulu?
13 Ihi ia-nda tu kuatekesa se tu mesena ku banza dingi mu ima i tua xisa kiá ku dima? Kaiela o phangu ia Phaulu. Kiebhi ki tena ku bhanga kiki? Xinganeka mu ima iambote i uala na-iu lelu. Eie ua nganhala o ukamba uambote ni Jihova, ni ku mu kala fiiele. (Jihe. 6:10) Ihi i tena ku ku bhana o mundu iú, i sokela ni mabesá mu nzumbi u tuene mu tambula lelu, ni mabesá u tua-nda tambula ku hádia?—Tanga Marku 10:28-30.
14 Mu kusuka-ku, Phaulu ua tange o kima kia-nda tu kuatekesa ku kolokota fiiele. Muéne ua zuela, “ngila ni kujimba o ima ia xala ku dima, ni ku di sungila ku ima iala ku pholo.” (Pil. 3:13) Phaulu ua zuela o ima iiadi ia bhingi. O kia dianga, tua tokala ku jimba o ima i tua xisa kiá ku dima, kana ku zanga o kithangana kietu mu ku thandanganha ni ima i tua xisa kiá. O kia kaiiadi, kala ki bhanga o mukua ku lenga, tua tokala ku di sunga-sunga, ni ku tala o ima ku pholo.
15. Ihi i tu nganhala kioso ki tu xinganeka mu phangu ia jiselevende ja fiiele ja Nzambi?
15 Kioso ki tu xinganeka mu phangu ia jiselevende ja fiiele ja Nzambi—ki kale j’okulu mba ja lelu—ki tena ku tu suínisa ku tala ku ima ku pholo mu veji dia ku tala o ima i tua xisa kiá ku dima. Mu kifika, se Mbalahamu ni Sala a kolokotele ku banza o ixi ia Uli, “hinu a mono kithangana kia kuvutukila-ku.” (Jihe. 11:13-15) Maji ene ka vutuka mu ixi iâ. Mozé ua xisa ima iavulu mu ixi ia Ijitu, nange se-ku mukua Izalaiele ueji tena ku bhanga kala kia bhange muéne. Né kiki, muéne ka lembalala dingi o ima ia xisa ku dima. Mu veji dia kiki, o Bibidia i zuela, ‘o malebhu a Kristu, phala muéne, kota dia nganhu, o jimbongo joso ja Ijitu ndenge. Kuma muéne ua tele mesu ku kikoué dia keza-ku.’—Jihe. 11:26.
O IMA IA IIBHA IA BHITI KU MUENHU UETU
16. Kiebhi o ima ia bhiti m’ukulu i tena ku tu thandanganhesa?
16 Ko ima ioso ia bhiti ku muenhu uetu, ima iambote. Nange tu thandanganha mu ku banza mu ituxi i tua tele m’ukulu. (Jisá. 51:3) Nange tu banza o ndolo i tua kexile nau kioso kia tu bazele. (Jihe. 12:11) O ima ia iibha i tua mono—i tena ku thandanganhesa o kilunji kietu. (Jisá. 55:2) Ihi i tua tokala o ku bhanga phala kulondekesa kuila o maka u tua bhiti nau, a tu bhangesa ku xinganeka dingi ku ima i tua xisa kiá ku dima? Xinganeka mu phangu jitatu.
17. (a) Mukonda diahi Phaulu uambe kuma muéne uexile ‘ndenge ia jindenge mu’axaxi ka akua Ngana oso?’ (b) Ihi ia kuatekesa Phaulu phala ka thandanganhe mu ku xinganeka mu ima ia bhangele m’ukulu?
17 Iluezu iokulu. O poxolo Phaulu uambe kuma ‘eme muene ngala ngi ndenge ia jindenge mu’axaxi ka akua Ngana oso.’ (Efe. 3:8) Mukonda diahi muéne ua kexile mu divua kienhiki? Muéne uambe: ‘Mukonda eme nga zukutisa o Kilunga kia Nzambi.’ (1 Kol. 15:9) O kuila u tena ku xinganeka kiebhi Phaulu kia divu, kioso kia di sange ni muthu ua mu zukutisa m’ukulu? Maji mu veji dia kuehela kuila o kibanzelu kiki kia iibha ki mu luualesa ni ku mu fidisa, Phaulu ua xinganeka mu henda ia mu londekesa Nzambi. (1 Tim. 1:12-16) O henda iê ia mu kuatesa ku kolokota mu ukunji uê. O ituxi iê, kima kia tokalele ku xisa ku dima, Phaulu ua mesenene ku i jimba. Se tu xinganeka mu henda iene mu londekesa Jihova ko kuetu, ki tua-nda zoza mukonda dia ima i tua bhange m’ukulu ki tu tena dingi ku i lungulula. Tu tena ku bhana o nguzu ietu mu kikalakalu ki tua tambula.
18. (a) Ihi i tena ku bhita se ki tu belesela kioso kia tu bazela? (b) Kiebhi ki tu tena ku kaiela o izuelu ia Solomá kioso kia tu bazela?
18 O ndolo ijila mu ku tu bazela. Ihi i tuamba se tu luuala mukonda dia ku tu bazela? Kiki ki tena ku kala ndolo ngó—maji ki tena ku tu bhangesa ué ‘ku bhuila.’ (Jihe. 12:5) Se tu kala ni “usudi” kioso kia tu bazela, se tu dituna, mba ‘tu bhuila’—ki tua-nda katula mbote ku milongi ia tu bhana. Kima kiambote ku belesela o izuelu ia Solomá, iambe: “O ulongelu ua ku kubazela, ku uehe; lunda-u muene, kuma uene o muenhu ué.” (Jisa. 4:13) Kála o muendexi ua dikalu u belesela o ijimbuete mu kikoka, o ku xikina o ku tu bazela ni ku belesela, ku tena ku langa o muthu.—Jisa. 4:26, 27; tanga Jihebeleu 12:12, 13.
19. Kiebhi ki tu tena ku kaiela o kixikanu kia Habakuke, ni kia Jelemiia?
19 O ima ia iibha—iene mu bhita. Saí ithangana tu tena ku divua kala kia divuile o polofeta Habakuke, ua di kolele kua Jihova mu ku kamba ku tendela se mukonda diahi Jihova ua kexile mu kuehele kuila ima ia iibha i bhita. (Haba. 1:2, 3) Kima kiambote o ku kaiela o kixikanu kia polofeta íii iambe: “Eme hanji nga sanguluka mua Jihova; nga ka tumbujuka ni ngalasa mua Nzambi ia ubhulukilu uami.” (Haba. 3:18) Kála Jelemiia, se tu kala ni ‘ukexilu ua ku kingila,’ ni kixikanu kua Jihova, o Nzambi u batula mu kidi, tu tena ku xikina kuila ima ioso a-nda ku i batula mu kithangana kia tokala.—Kud. 3:19-24.
20. Kiebhi ki tu tena kulondekesa kuila tua ‘lembalala muhatu’a Lote?’
20 O izuua ietu ia difu ni izuua ia Habakuke. Izulukutu iavulu iambote iene mu bhita lelu, ni ia-nda bhita ku hádia. Kienhiki kala muthu ua tokala ku kolokota ku kaiela o kilunga kia Jihova. Tu belesele o kitendelesu kia Mikanda Ikola ia ku tala ku pholo, kana ku ima i tua xisa kiá ku dima. Tua-nda londekesa kuila tua mu ‘lembalala muhatu’a Lote!’
[Tanga mu luji]
^ kax. 12 Mu kizuelu kiokulu, o kizuelu “dixilu” kilombolola ué “kima kia takula ku jímbua,” kima kia “xidi,” mba “kima kia bolo.” Saí diiala uambe kuma Phaulu ua tumbula o kizuelu kiki, kilondekesa o “ku suína kuê mu ku dituna o ima sé valolo, mba kima kia bolo se-ku muthu ueji ki mesena.”
[Ibhuidisu ia ku dilonga]
