O Kuila Eie ua mu Bhana Valolo ku Ujitu ua Nzambi o Ukaza?
O Kuila Eie ua mu Bhana Valolo ku Ujitu ua Nzambi o Ukaza?
‘Jihova a mi bhane dibesá, kala muthu monzo ia diiala diê.’—LUTE 1:9.
SOTA O ITAMBUIJILU:
Mukonda diahi tu tena kuzuela kuila o jiselevende ja Nzambi m’ukulu a bhanene valolo mu ujitu ua ukaza?
Kiebhi ki tuejiia kuila Jihova ua mesena kuila tu sola kiambote o muthu tua-nda kazala nê?
Kitendelesu kiebhi kia Bibidia kia lungu ni ukaza ki ua-nda belesela ku muenhu uê?
1. Jimbulula o ku sanguluka kua Adá, kioso kia tambula o muhatu.
“KIKI kifuba kia tundu mu ifuba iami, xitu ia tundu mu xitu iami; dijina diê a kà mu ixana muhatu mukonda ua tundu ku diiala.” (Dim. 2:23) Adá ua sangulukile kiavulu kioso kia tambula o muhatu! Ki tu diuana mu kuívua o mukumbi ua bhange! Jihova kia zubha ku bhanga Adá, ua mu bhangesa kuia ku kilu kiavulu, Muéne ua bhange o muhatu ua iuka bhu kaxi ka mbânji ia diiala. Mu kusuka-ku, Adá uexana o muhatu mu dijina dia Eva. Nzambi ua bhange o ukaza uâ, ene a zediuile. Mukonda dia Jihova ku mu bhanga ni mbânji ia Adá, o ukamba ua Adá ni Eva, ua betele kota, o ua makaza lelu ndenge.
2. Mukonda diahi o diiala ni muhatu a di zola?
2 Mu unjimu uê, Jihova ua bhange o athu ni ukexilu ua ku di zola—o kídifua kiki, ki tena ku bhangesa o diiala ku kazala ni muhatu. O Enciclopédia do Livro Mundial, iamba: “O diiala ni muhatu a kazala a kingila ku zeka, ni ku di zola katé ku hádia.” Kiki kiene mu bhita bhu kaxi ka mundu ua Jihova.
ENE A SAKIDILA O UJITU UA UKAZA
3. Kiebhi Izake kia sange muhatu uambote?
3 O diiala dia kixikanu Mbalahamu, uexile fiiele mu ukaza uê. Muéne ua tumikisa o mubhik’ê mu ixi ia Mezopotamiia ku sota-mu muhatu phala Izake. O musambu ua bhange o mubhika ua mu bhangesa ku di tunda kiambote. Mukonda dia ku sidivila Nzambi, Bebeka ua kazala ni Izake, muéne ueji sokolola o mbutu ia Mbalahamu kala kia mesenene Jihova. (Dim. 22:18; 24:12-14, 67) Ki tu banze kuila muthu—ki kale diiala mba muhatu u tena ku —bhangesa o ukaza ua diiala ni muhatu. Mu izuua ietu o diiala, mba o muhatu, ene a sola o muthu a-nda kazala nê. Tuejiia kuila o ukaza kene mu u bhanga ku diulu, maji Nzambi uene mu bhana itendelesu ku Jikidistá, ia lungu ni ukaza, ni mu ukexilu uéngi, se a bhinga o kikuatekesu kiê, mba ehela ku a endesa ku nzumbi iê.—Nga. 5:18, 25.
4, 5. Ihi i ku xikinisa kuila Sulamita, ni mubhidi a di zolele?
4 O kilumba kia uabha Sulamita mu Izalaiele, ka mesenene kuila o makamba mê a mu jijidika ku kazala ni Sobha Solomá. Muéne uambe: ‘Nga mi lokela, enu mu an’a ilumba mu Jeluzaleme, ki mu ngi bhangese ku zola muthu katé eme ki ngi kiandala.’ (Miku. 8:4) O Sulamita, ni mubhidi, ejidile kuila a di zolele. Ni ku lenduka muéne uambe: “Eme ngi diloza dia Salone, ngi kitulu kia jihonga.” O mubhidi uambe: ‘Kála o kitulu kia jihonga mu kaxi ka minha, Kiene ue kazola kami mu kaxi ka ilumba!’ (Miku. 2:1, 2) Ene a di zolele.
5 Mukonda o Sulamita ni mubhidi a zolele Nzambi, ene eji di zola kiavulu mu ukaza uâ. Sulamita uambe ku kazola kê, o mubhidi: “Ngi te ku muxima ué kala kidimbu, ngi te ku lukuaku lué kala kimaku mukonda o henda iala ni nguzu kala kalunga; o difuba mu ku di kaka dia soko ni mbila; o makala mê, makala ma túbhia; diene di di fuangana mukuâ ni milengo ia túbhia. Menha né-mbe a vula, ka tena kujimuka o henda iii, né-mbe jingiji ja menha ji kunguluka, ka tena ku i bobesa. Né-mbe bhu kala muthu u bhana jimbongo jê joso jala na-ju monzo mu henda iii, nga fika u lémbua muene toko-toko!” (Miku. 8:6, 7) Mu ku xinganeka mu ukaza, mukonda diahi o selevende ia Jihova ua tokala kuijiia kuila o ukaza kima kiala ni valolo?
NZAMBI UA MESENA U SOLA O MUTHU UA TOKALA
6, 7. Kiebhi ki tuejiia kuila Nzambi ua mesena tu sola kiambote o muthu u tua mesena ku kazala nê?
6 Jihova ua mesena u sola kiambote o muthu ua tokala ku kazala nê. Akua Izalaiele a a tendelesele ia lungu ni akua Kanana: ‘Kana ku bhanga ukaza ni ene,’ an’ê a ahatu ku a bhane mu [ukaza] ni an’â a mala; eie ué kana ku sola an’â a ahatu phala an’ê, a mala; kuma enhó a soko-bhu ku hunganesa an’ê a mala n’a lembua ku di tuma n’eme anga a kuata ku bheza jinzambi jengi; kio-kio-phe o njinda ia Jihova i mi uamena anga mu jima o mbutu kindala.’ (Mate. 7:3, 4) Mu ku bhita hama ja mivu, o mukunji Ejidala ua a tangela uixi: “Enu mua tondala, mua [kazala] ni ahatu a jixi jengi; mulonga ua Izalaiele mua u vudisa.” (Eji. 10:10) O poxolo Phaulu uambela o Jikidistá: “O muhatu ua kazala, ua di kutu ni munumi’ê, maji se munumi’ê ufuá, muéne a mu jituna, se ua mesena u tena ku kazala dingi ni diiala diéngi mua Ngana.”—1 Kol. 7:39, NW.
7 Se selevende ia Jihova u kazala ni muthu ka mu sidivila Jihova, kiki kilondekesa ku bhukumukina o itumu ia Nzambi. Mu izuua ia Ejidala, akua Izalaiele a tondalele mu ku “[kazala] ni ahatu a jixi jengi,” kiexile kima kia iibha ku kamba ku belesela o itumu ia Nzambi. (Eji. 10:10; 2 Kol. 6:14, 15) O Kidistá u kazala ni muthu ka sidivila Nzambi ka bhana phangu iambote, ka sanguluka ni ujitu ua Nzambi, o ukaza. O muthu u bhanga kiki, se a mu batizala kiá, u texi o ujitu ua ku kala ni ikalakalu mu kilunga kia Nzambi. Ki kieji fuama ku kingila ku tambula mabesá mu kuzuela mu musambu: ‘Jihova eme nga ku bhukumukina mu vondadi iami, maji nga ku dióndo ngi besoale ngó.’
O TATA IETU IA DIULU UA BETA MU KUIJIIA
8. Jimbulula se mukonda diahi tua tokala ku kaiela o itendelesu ia Nzambi ia lungu ni ukaza.
8 O muthu u bhanga o makina uejiia kiebhi ki i kalakala. Se o makina i bhinga ku i iudika, muéne u tena ku bhana itendelesu phala ku i iudika. Abha se ki tu kaiela o itendelesu iê, anga tu iudika kala ki tua mesena? Tu tena ku i zanga—mba ki i kalakala dingi. Se tua mesena ku zediua mu ukaza, tua tokala ku kaiela o itendelesu ia Jihova ua Bhange o ukaza.
9. Mukonda diahi Jihova uejiia kiebhi ki divua o muthu u kala ubheka uê, ni ihi ijila bhu kaxi ka ukaza?
9 Jihova uejiia ioso ia lungu ni athu, ni ukaza. Muéne ua bhange athu ni hanji ia ku zeka kumoxi, phala ene ku ‘vuala, ni ku sokolola.’ (Dim. 1:28) Nzambi uejiia kiebhi ki divua o muthu u kala ubheka uê, mukonda kioso kia bhange o muhatu ua dianga, muéne uambe: “Ki kia uabha o muthu ku kala ubheka uê; ngi mu bhangela mukuá a di fuangana-nê uia ni ku mu kuatekesa.” (Dim. 2:18) Jihova uejiia ué o ku sanguluka kuijila mu ukaza.—Tanga Jisabhu 5:15-18.
10. Ukexilu uahi ua ku dibhana ua tokala ku kala nau, o makaza a kidistá mu ukaza uâ?
10 Mukonda dia ku lundula o kituxi kia Adá, se-ku ukaza lelu ua iuka. O jiselevende ja Jihova, a tena ku zediua mu ukaza se a belesela o Mak’â Nzambi. Mu kifika, xinganeka o itendelesu ia Phaulu ia lungu ni ku zeka kumoxi mu ukaza. (Tanga 1 Kolindo 7:1-5.) O Bibidia ki izuela kuila o makaza a zeka ngó kumoxi phala ku vuala an’a. Maji o ku zeka kumoxi, ku tena ku sangulukisa o makaza. O ufusa mu ukaza, ki u sangulukisa Nzambi. O diiala ni muhatu Kidistá, a tokala a kala ni jihanji ja ku di zola ni ku dibhana ujitu mudiâ. Ene ka tokala ku bhanga ima ia zembe Jihova.
11. Mabesá ahi a tambula Lute mu ku bhanga kala kia mesenene Jihova?
11 O makaza a tokala ku sanguluka mu ukaza uâ, o ku luuala kana. Bhenge-bhenge m’onzo ia kidistá ia tokala i kala kididi kia tululuka, kia ku nhoha. Xinganeka ia bhiti mu 3.000 ja mivu ku dima, kioso o mutudi Nouemi ni jimbalakaji Lute 1:9; 2:12) Mukonda dia ku sanguluka ni ujitu ua Nzambi o ukaza, Lute ua kazala ni muadiakimi Bouaji, uexile mubhezi ua kidi ua Jihova. Kioso kia-nda vutuka ku muenhu mu ixi, Lute ua-nda sanguluka kiavulu mu kuijiia kuila ku mbutu iê, kuene kua vualela Jezú Kristu. (Mat. 1:1, 5, 6; Luk. 3:23, 32) Ki dibesá dia di kota Lute ku bhanga kala kia mesenene Jihova!
jê atudi, Olofa ni Lute, kia kexile mu tunda mu ixi ia Mouabhe mu kuia mu Juda. Nouemi ua tendelesa o ilumba ku vutuka ku ixi iâ. O Lute mukua Mouabhe, ka xikina ku xisa Nouemi, ua londekesa o ufiiele uê kua Nzambi, Nouemi ua mu kanena, ‘Jihova a ku fute-kiu kioso ki ua bhange; ua bhingi moxi a mabhabha-mê muene mu uéza ku sota kididi kia ku kala.’ (KITENDELESU KIA UNJIMU PHALA KU ZEDIUISA O MAKAZA
12. Kuebhi ku tu sanga itendelesu ia lungu ni ukaza?
12 O Mubhangi ua ukaza u tu tangela ioso i tua tokala ku bhanga phala ku zediua mu ukaza. Se-ku muthu uejiia kála Jihova. O Bibidia ki iene mu tanga makutu, muene ngó mu tu tena ku sanga itendelesu ia lungu ni ku zediua mu ukaza, ni ku belesela o itumu ia Bibidia. Mu kifika, poxolo Phaulu ua soneka: “Kiene kimoxi ni enu uê: Kala diiala mudienu a zole muhatu’ê kala kia di zolo muène; o muhatu ue a xile munumi’ê.” (Efe. 5:33) O milongi ia Bibidia ki i bhonzo o Jikidistá ja kulu mu nzumbi ku i tendela. Mukonda dia kiki, ku moneka o kibhuidisu kiki: O kuila a-nda belesela o Mak’â Jihova? Ene a-nda belesela Jihova se a bhana valolo ku ujitu iú—o ukaza. *
13. Maka ahi ijila mu ku kamba ku belesela o itendelesu mu divulu dia 1 Phetele 3:7?
13 O diiala Kidistá ua tokala u dibhana kiambote ni muhatu’ê. O poxolo Phetele ua soneka: ‘Enu mu mala ué kiene, ahatu enu mu tunga-nâ ni kilunji. Mu bhana muhatu ujitu, kuma muene kitutu kia tolo nguzu. Mbata muene ué mukuenu ua sokela-nê mu ku lundula o muenhu, ua-nda ku mi bhana Nzambi. Se mua kambe ku ki bhanga, misambu ienu i sukamena.” (1 Phe. 3:7) Jihova ka-nda kuívua o misambu ia diiala ka belesela o itendelesu iê. O ukamba uâ ni Jihova, u tena ku kala mu iluezu, ni ku bhangesa kuila ene a kala ni maka m’nzo, a zoka, a di beta, a di kuama.
14. Ihi i tena ku bhanga o muhatu uambote ku muiji uê?
14 O muhatu u belesela o itendelesu ia Jihova, ni nzumbi ikôla, u tena ku bhangesa kuila o inzo iê i kala kididi kia tululuka, kia zediua. O diiala di bheza Nzambi, ua tokala ku zola o muhatu’ê, ni ku mu langa, mu xitu, ni mu nzumbi. O muhatu u kingila kuila muadi uê u mu zola, maji muéne ua tokala ué u kala muhatu uambote. Kala kiambe o divulu dia Jisabhu 14:1, “muhatu ua njimu, u tunga o inzo iê; maji o kioua-phe kia muhatu, mueni’ê u i bula ni maku mê.” O muhatu ua njimu mukua henda, u bheka ku zediua ku muiji uê. Muéne ulondekesa ué kuila ua sanguluka ni ujitu ua Nzambi, o ukaza.
15. Kitendelesu kiebhi ki tu sanga mu divulu dia Efezo 5:22-25?
15 O mala ni ahatu a kaiela o phangu ia Jezú, ia ku dibhana ni kilunga, alondekesa o kisakidilu ku ujitu ua Nzambi, o ukaza. (Tanga Efezo 5:22-25.) O makaza a tambula mabesá avulu, kioso kia di zola, ni kioso kia xisa o ukexilu ua ana-ndenge, ua ku kamba ku di zuelesa kia kala ni maka, ni ifua ia mukuá ki ia tokala ku Jikidistá!
KI BHU KALE MUTHU U A UANUNA
16. Mukonda diahi saí Jikidistá a kala akudi?
16 Sumbala saí athu ka mesena luua ku kazala, saí jiselevende ja Jihova ka kazala luua mukonda ka sange hanji o muthu ua tokala. A mukuá ala ni ujitu ua ku kala akudi, o ujitu iú uene mu ku a kuatekesa ku di bhakula mu sidivisu ia Jihova, sé ku thandanganha ni ibhidi ijila mu ukaza. O akudi ka tokala ku tonoka ni ukudi uâ, a tokala ku belesela o itendelesu ia Jihova ia lungu ni ukudi.—Mat. 19:10-12; 1 Kol. 7:1, 6, 7, 17.
17. (a) Itendelesu iahi ia bhana Jezú ia lungu ni ukaza i tua tokala kuijiia? (b) Se Kidistá u mateka ku kala ni luímbi lua kaza dia mukuá, ihi ia tokala ku bhanga?
17 Ki kale o akudi mba o makaza, etu enioso tua tokala ku belesela o izuelu ia Jezú, iambe: “Manhi kiluua mu tanga kuma Ió [Nzambi] uoso ua a bhanga mu dimatekenu, ua a [bhange] diiala ni muhatu? Iú uambe, uixi: Mukonda dia kiki, diiala dixa tat’â ni mam’â, hé u di kuatenena kua muhatu’ê. Ene kiiadi kiâ anga a kala xitu imoxi. Kienhiki ene kala dingi kiiadi, maji xitu imoxi kiá. Ioso-phe ia bandeka Nzambi, ki bhu kale muthu u i uanununa.” (Mat. 19:4-6) O ku kala ni luímbi lua kaza dia mukuenu kituxi. (Mate. 5:21) Se Kidistá u kala ni jihanji ja iibha, ki kale diiala, mba muhatu, ua tokala ku katula o jihanji ja iibha ku muxima uê ni lusolo, né muéne se uala ni ndolo iavulu ku muxima. (Mat. 5:27-30) A tokala ku katula o jihanji ji nganala o muxima.—Jel. 17:9.
18. Ihi i u banza, ia lungu ni ujitu ua Nzambi, o ukaza?
18 Né muene ió kejiia o itendelesu ia Jihova Nzambi ia lungu ni ukaza, ene mu sanguluka ni ujitu ua ukaza. Etu tua di bhakula kua ‘Nzambi ia ku sanguluka,’ Jihova, tu beta-kota mu ku sanguluka ni ima ioso ia bhana, ni kulondekesa kuila tua sanguluka ni ujitu ua Nzambi, o ukaza!—1 Tim. 1:11.
[Tanga mu luji]
^ kax. 12 Phala kuijiia dingi o maka alungu ni ukaza, tanga o kibatulu 10 ni 11 kia divulu, ‘Kala mu Henda ia Nzambi.’
[Ibhuidisu ia ku dilonga]
[Foto ku mbandu 12]
O ukaza ua zediua u bhana kijingu kua Jihova u bheka ué ku zediua ku muiji
[Foto ku mbandu 11]
Lute ua bhana valolo mu ujitu ua Nzambi, o ukaza
[Foto ku mbandu 13]
Eie uene mu bhana valolo ku ujitu ua Jihova, o ukaza?