Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

‘Eme Muéne Nga ka Kala ni Enu’

‘Eme Muéne Nga ka Kala ni Enu’

‘Eme Muéne Nga ka Kala ni Enu’

‘O kuijiia kua kidi kua kaia ni ku di bandekesa.’—DAN. 12:4.

KIEBHI KI UEJI TAMBUIJILA?

Mu izuua ietu, kiebhi ‘o kuijiia kua kidi’ kuene mu di bandekesa Kiebhi ió a xikina o kidi a kituka “athu avulu?”

Mu ukexilu uebhi o kuijiia kua kidi kuene mu di ‘bandekesa?’

1, 2. (a) Kiebhi ki tuejiia kuila Jezú uala ni maxibulu mê lelu, ni kuila ua-nda ku kala nau ué ku hádia? (b) Kala ki tanga o divulu dia Daniiele 12:4, mabesá ahi ijila mu ku di longa o Mikanda Ikola?

DI XINGANEKE mu Palaízu. Izuua ioso ki u balumuka ku kilu mu kimenemene, u divua kiambote, phala ku mateka o kizuua. Ku kala ni ndolo ia kima. Ndolo ioso i ua kexile mu divua ia bhu kiá. O mukutu uê uoso—o mesu, o mátui—ni idiandu ia mukuá ku mukutu uê i kalakala kiambote. U kala ni nguzu iavulu, o kikalakalu kiê ki ku sangulukisa, uala ni makamba avulu ambote, sé kima ki ku lalamesa. Iá ene o mabesá u ua-nda tambula bhu kaxi ka Utuminu ua Nzambi. O Sobha a mu solo, Kristu Jezú, ua-nda besoala o mundu uê ni ku a longa o kuijiia kua Jihova.

2 Jihova ua-nda kala ni jiselevende jê ja fiiele kioso ene kia-nda suluka ni ku bhanga o kikalakalu kiki kia ku longa akuâ ku mundu uoso. Nzambi ni Mon’ê, ene mu kuatekesa o jiselevende ja fiiele tundé ukulu. Ande dia kuia ku diulu, Jezú ua kanena o maxibulu mê kuila, ueji kala nau. (Tanga Matesu 28:19, 20.) Phala ku suínisa o kixikanu kietu mu kikanenu kiki, tua-nda di longa o kikanenu kia dikumbidila mu Babilonha iokulu, ku 2.500 ia mivu ia bhiti ku dima. Ia lungu ni ‘izuua isukidila-ku’ mu tuala lelu, o polofeta Daniiele ua soneka: ‘Avulu a k’eza mu ku u sota, ni kuila o kuijiia kua kidi kua kaia ni ku di bandekesa.’ (Dan. 12:4) Mu velusu íii, o kizuelu ‘ku u sota’ kilombolola ku tokuesa. O athu a mu u sota, a ka tambula mabesá avulu. O athu a di longa o Mikanda Ikola, a ka a besoala ni kuijiia kua kidi kua Mak’â Nzambi. O kikanenu kiki, kia zuela ué kuila athu avulu a ka xikina o ‘kuijiia kua kidi.’ Kienhiki, o kuijiia kuku, kueji di bandekesa dingi. Kueji di muanga ku mundu uoso, phala athu oso ku di longa. Kioso ki tuia ni ku di longa kiebhi kia mu dikumbidila o kikanenu kiki, tua-nda mona kiebhi Jezú kiala ni maxibulu mê lelu ni kiebhi Jihova kia-nda kumbidila o ikanenu iê ioso.

‘O KUIJIIA KUA KIDI’ A KU SANGE LELU

3. Ihi ia bhiti ni ‘kuijiia kua kidi,’ kioso kiafu o jipoxolo ja Jezú?

3 A kanene kuila kioso kieji fuá o jipoxolo, mu kilunga kia Jikidistá mueji bokona ilongesu ia makutu, ieji di muanga kála túbhia. (Ika. 20:28-30; 2 Tes. 2:1-3) Kienhiki, ku mivu iavulu, ‘o kuijiia kua kidi’ ki kua bhonzele ngó ku ku sanga, ku athu kejidile kima kia lungu ni Bibidia, maji ni ku athu exile Jikidistá. Sumbala a zuela kuila a xikina o milongi ia Bibidia, o atuameni a Kidistándade, mu jingeleja jâ a longa—‘maulongelu a madimonho’ a xingisa Nzambi. (1 Tim. 4:1) Mukonda dia kiki athu a kala mua vundu mu ukexilu ua nzumbi. O ilongesu ia akua ku lungulula o kidi, ia lungu ni milongi ia kuila Nzambi Tilindade, kuila o muenhu ki ufú, ni kuila saí athu kioso kiafuá a tala hadi mu túbhia tua muzukuta, a tu ixana ifernu.

4. Kiebhi kia mateka o kibuka kia Jikidistá ku muvu ua 1870, ku sota o ‘kuijiia kua kidi?’

4 Maji ku muvu ua 1870—mu ku bhita makuinhi a uana a mivu ande dia ku mateka o “izuua isukidila-ku”—o kibuka kiofele kia Jikidistá mu mbanza ia Pensilvânia, ku ixi ia Estados Unidos, a diongeka phala ku di longa o Bibidia ni ku tokuesa o ‘kuijiia kua kidi.’ (2 Tim. 3:1) Ene a di luku o dijina dia Adilongi a Bibidia. O athu enhá kexile ‘o jinjimu, athu a dimuka’ ambe Jezú kuila eji ku a sueka o kuijiia kua kidi. (Mat. 11:25) Ene exile athu a lenduka a mesenene ku bhanga o vondadi ia Nzambi. Ene akexile mu samba ni ku di longa o Bibidia ni ku tokuesa o milongi, akexile ué mu tanga, mu zuela mudiâ ni ku xinganeka ioso ia kexile mu di longa mu Bibidia. Akexile ué mu sokesa o milongi ia Bibidia, ni ku tokuesa o milongi ia akuâ, akexile ué mu tokuesa o Bibidia. Bhofele-bhofele, o adilongi a Bibidia a sange o milongi ia Bibidia ia kexile mu sota kiá o athu ku hama ja mivu.

5. Mukonda diahi a bhange o mukanda ni diambu, A Velha Teologia?

5 Sumbala o Adilongi a Bibidia a sangulukile mukonda dia milongi ia kexile mu di longa, ene kehela kuila o kuijiia kuâ, ku a zangeleka bhu kaxi ka akuâ; ka zuela ku athu kuila o kuijiia kua sange, kuijiia kua ubhe. (1 Kol. 8:1) Mu veji dia kiki, ene a bhange mukanda ni diambu, diexi: A Velha Teologia. A ka bhange phala ku kuatekesa o atangi, kuijiia o kidi kia Mikanda Ikola ia sange mu Bibidia. O mikanda ia dianga, “ia kuatekesa o athu ku di longa o Bibidia, ni ku dituna o ilongesu ia makutu ia kexile mu longa o athu, ni ku tendela kiambote o milongi ia Ngana ietu ni ia jipoxolo.”—A Velha Teologia, No. 1, Abril 1889, mbandu 32, mu kingileji.

6, 7. (a) Milongi iahi ia kidi iene mu tu kuatekesa ku tendela tundé ku muvu ua 1870? (b) Milongi iahi ia kidi i ua uabhela dingi?

6 Tundé kia mateka o ku sanga o kidi kia Bibidia, kua bhiti kiá 100 ia mivu! * O milongi íii ki i bhonzo, ki i bhingi kuila o athu a unjimu ene ngó a di longa o kuijiia kuku. O kuijiia kuku ku sangulukisa, ku bhulula o muenhu uetu, ku tu zediuisa ku tu bhana kidielelu. Ku tu kuatekesa ué kuijiia Jihova—o ídifua iê, ni ikanenu iê. Ku jimbulula o kikalakalu kia Jezú, mukonda diahi uéza mu ixi, mukonda diahi uafú, ni ihi ia mu bhanga lelu. O kididi kia iuka ki tu jimbulula ué se mukonda diahi Nzambi uehela o hadi ni mukonda diahi tuene mufuá, kiebhi ki tua tokala o ku samba ni kiebhi ki tu tena ku zediua ku muenhu.

7 Lelu tu tena ku tendela kiambote o ilomboluelu ia ikanenu io ‘bhakele’ mu mivu iavulu, maji ia mu di kumbidila mu izuua íii ia sukidila-ku. (Dan. 12:9) O kidi kiki, o milongi i tu sanga mu Mikanda ikola, bhenge-bhenge mu Kikutu Kiobhe, mu divulu dia Dijingunuinu. Jihova uene mu tu kuatekesa ku tendela o izulukutu i tu tena ku i mona ni mesu—kála o ku ta Jezú ku usobha, o ita ku diulu ni ku lundumuna Satanaji mu ixi. (Dij. 12:7-12) Nzambi uene ué mu tu bhangesa ku tendela o ima i tu tena ku mona—kála o ita, itungutu ia ixi, mauhaxi, nzala ni athu a iibha ene mu bhanga o ima ilondekesa kuila tuala ‘mu jithembu ja bhonzo.’—2 Tim. 3:1-5; Luk. 21:10, 11.

8. Nanhi ua tokala ku tambula o kijingu kia ima i tuene mu mona, ni i tuene mu kuívua?

8 Ki ki tu bhonzo ku tendela o izuelu iambe Jezú ku maxibulu mê: ‘A zediua o mesu a mona o ima ioso i mua mu mon’enu. Mukonda ngi mi ambela kuma, jipolofeta javulu ni jisobha a mesenene o ku mona o ima i mua mumon’enu, maji ka i muene; ni kuívua o ima i mua mu kuívua enu, maji ka ivuile.’ (Luk. 10:23, 24) Tu sakidila Jihova Nzambi ua tu bhana o ujitu ua ku mona ni kuívua o ima íii. Tua sakidila ué o nzumbi ikôla ia Nzambi o ‘múkuatekexi’ ua tumikisa phala o akaiedi a Jezú ‘kuijiia o kidi!’ (Tanga Nzuá 16:7, 13.) Tua tokala ku bhana valolo mukonda dia ‘kuijiia kua kidi’ ni ku longa ué o kuijiia kuku ku akuetu!

“ATHU AVULU” A XIKINA ‘O KUIJIIA KUA KIDI’

9. Ngolokela iahi ia bhange ku mbeji ia Kasamanu ka muvu ua 1881?

9 Ku mbeji ia Kasamanu ka muvu ua 1881, ki ku bhitile luua mivu iiadi kioso kia bhangele O Mulangidi mu kingileji, o kadivulu ka kexile ni milongi iambe, 1.000 ia aboki a zolele o kidi kiki. O ngolokela iambele kiki: “Oso a tena ku bhana kaxaxi ka kithangana kiâ, mba o thembu ioso mu sidivisu ia Ngana, tuala ni ndunge . . . , o ndunge ienhiii: Bokonenu mu jimbanza, mba jimbonge muoso mu mu tena o ku bhixila, ki kala mu aboki a thembu ioso, mba mu aboki ngó, mu sota mu ididi mu mu tena o ku sanga athu amba kuila Jikidistá, a zolo Nzambi, maji kala ni kuijiia kua kidi; mu a longa o kidi kia Tat’etu, ni maka Mê ambote.”

10. Kiebhi kia tambuijila o athu kioso kiévu o ngolokela ia ku kala aboki a thembu ioso?

10 Kienhiki, o ngolokela íii, ia londekesa kuila, o Adilongi a Bibidia a kijidile kuila o kikalakalu kia Jikidistá ja kidi, o ku boka o njimbu iambote. Maji o 1.000 ia aboki a thembu ioso a exana, eji xikina o kikalakalu kiki, maji mu kithangana kieniókio, o athu akexile mu kiônge kiki kia Adilongi a Bibidia ka tenesa midi ia athu. Maji kioso kia tange o kamukanda mba o mulangidi, athu avulu a mono kuila a tokalele ku bhanga o kikalakalu kiki. Mu kifika, ku muvu ua 1882, saí diiala mu ixi ia Londre, Inglaterra, kioso kia tange o milongi ia Mulangidi mu kingileji ni kamukanda, ka bhange o Adilongi a Bibidia, ua soneka: “Nga mi dióndo, ngi longienu kiebhi ki nga tokala o ku boka ni ihi i nga tokala o ku boka, phala ngi tene ku bhanga o kikalakalu kia tumu Nzambi.”

11, 12. (a) Ihi i tua mu bhanga ia kexile mu bhanga ué o aboki a thembu ioso m’ukulu? (b) Kiebhi o aboki a thembu ioso kia kexile mu bhanga “ibuka” mba ilunga?

11 Ku muvu ua 1885, 300 ja Adilongi a Bibidia, akexile mu bhanga o kikalakalu kia aboki a thembu ioso. O akunji enhá akexile mu bhanga o kikalakalu ki tuene mu bhanga lelu—o ku bhanga maxibulu a Jezú Kristu. Maji, o ukexilu uâ ua ku boka ki ua di fuile ni ukexilu uetu ua ku boka lelu. Lelu, etu tu longa o Bibidia ku muthu ku dibhata diê, anga tu mu suínisa kuia mu iônge. O aboki a thembu ioso akexile mu dianga ku bhana o madivulu ku athu, oso akexile mu xikina a a suínisa ku diongeka nau phala ku di longa o Mikanda Ikola. Mu veji dia ku longa muthu ni muthu, ene a bhange “ibuka” mba ilunga.

12 Ku muvu ua 1907, kibuka kia aboki a thembu ioso, ai mu mbanza ku sanga o athu a tambuile kiá o divulu Aurora do Milênio, (dia tambula o dijina, Estudo das Escrituras). O Mulangidi mu kingileji uambe: “O athu enhá [ió a xikinine] a diongeka mu inzo ia muthu umoxi. O mulongexi ua longo ni divulu, O Plano Divino das Eras, o kizuua kia muvimba, kia Lumingu, mu Lumingu lua mukuá, ua suínisa o ku bhanga o iônge sé ku fonga.” Ku muvu ua 1911, o jiphange a lungulula o ukexilu iú ua ku longa. Makuinhi atanu ni dinake, dia tufunga tua ilunga a katunda, a bhange madiskursu mu ixi ioso ia Estados Unidos ni ku ixi ia Canadá. O jiphange jiji, a bhingi o majina a athu evu o diskursu ni ijimbuete iâ, ia a bhange iônge mu jinzo ja athu enhá phala ku bhanga “ibuka” ia ubhe. Ku muvu ua 1914, ku mundu uoso kua kexile kiá 1.200 ja ilunga a Adilongi a Bibidia.

13. Mukonda diahi ‘o kuijiia kua kidi’ lelu, ku ku bhangesa ku diuana?

13 Lelu, kuene 109.400 dia ilunga ndenge ku mundu uoso, ni 895.800 a jiphange ala mu sidivisu ia thembu ioso. Nange dinake dia mazunda a athu a xikina ‘o kuijiia kua kidi’ ni ku kumbidila ku mienhu iâ, ia mu di longa. (Tanga Izaia 60:22.) * Kiki kima kia ku diuana, mukonda Jezú uambe kuila, o maxibulu mê eji ku a ‘zemba ku athu oso’ mukonda dia dijina diê. Muéne ua zuela dingi kuila, o akaiedi’ê eji ku a zukutisa, ku a kasa ni kua jibha. (Luk. 21:12-17) Né muene ni izukutisu ia Satanaji ni madimonho mê ni athu, o mundu ua Jihova uene mu di tunda kiambote, ni ku kumbidila o kikalakalu kiâ kia ku bhanga maxibulu. Lelu ene a mu boka ‘ku jixi joso’ mu milundu, mu mixitu, mu jimbanza ni ku maxokololo a jixi. (Mat. 24:14) Ene keji tena ku bhanga o kikalakalu kiki, sé kikuatekesu kia Nzambi.

‘O KUJIIA KUA KIDI’ KU DI ‘BANDEKESA’

14. Kiebhi ‘o kuijiia kua kidi’ kua di bandekesa ku mundu uoso bhu kaxi ka madivulu metu?

14 ‘O kuijiia kua kidi’ kua mu di bandekesa mukonda athu avulu a mu boka o njimbu iambote. Kuene mu di bandekesa ué mukonda dia madivulu metu. Ku mbeji ia Kavua ka muvu ua 1879, o Adilongi a Bibidia, a bhange o mulangidi ua dianga mu kingileji, mu thembu ienioió, o mulangidi uenhó, akexile mu ku uixana, A Torre de Vigia de Sião e Arauto da Presença de Cristo. O maka enhá a tundu mu jurnale, a bhange-ko 6.000 ja ji kopia, maji mu Kingileji ngó. O phang’etu, Charles Taze Russell ua kexile ngó ni 27 a mivu, kioso kia mu solo phala ku kala ku pholo mu ku i soneka, kumoxi ni phange jitanu a kulu mu nzumbi, ene akexile mu kuatekesa o kikalakalu kiki. Lelu O Mulangidi a mu u bhanga mu 195 a madimi. O kadivulu ka beta kota mu ku a uana mu ixi ioso, ku mbeji a bhana 42.182.000. O kadivulu ka mukuá, o Despertai! A mu ka uana ué mu ixi ioso, ku 41.042.000 ia athu mu 84 a madimi. Mivu ioso a bhanga ué 100 a mazunda a madivulu, ni ji Bibidia ku muvu.

15. Nanhi uene mu bhana o kitadi phala ku bhanga o madivulu metu?

15 O kikalakalu kiki, ene mu ki bhanga ni kitadi kia bhana o athu mu vondadi iâ. (Tanga Matesu 10:8.) O athu enhá a kijidile kuila, phala ku bhanga o kikalakalu kiki, mu ku bhanga ji kopia, papela, ni tinta ni ima ia mukuá, ku bhinga kitadi. Saí phange ua kexile ku pholo phala ku sumba o ibamba íii, uambe: “Akua matenda a makota akexile mu tu kunda, a diuanene kiavulu mu ku mona o ikalakalu ietu, ni madivulu akexile mu bhanga ni kitadi kia kexile mu sangela o athu mu vondadi iâ. Ene a diuanene ué mu ku mona o minzangala mu Betele a mu kalakala ni kisangusangu kioso.”

O KUIJIIA KUA NZAMBI KUA-NDA KUIZALESA O IXI IOSO

16. Mukonda diahi Jihova ua bhangesa kuila athu oso a kala ni ‘kuijiia kua kidi?’

16 ‘O kuijiia kua kidi’ kua di bandekesa phala o disukilu diambote. Mukonda Nzambi ua mesena, “kuila athu oso a bhuluke, eze mu kuijiia o kidi.” (1 Tim. 2:3, 4) Jihova ua mesena kuila athu ejiia o kidi phala n’a tene ku mu bheza kiambote ni ku tambula o mabesá mê. Phala athu oso ejiie o kidi, o ‘kuijiia kua kidi,’ Jihova uongeka o athu a fiiele, o Jikidistá a a undu. A tundu “mu ifuxi ioso, ni mu miji ioso, ni mu madiembu moso, ni mu madimi moso.” Muéne uene ué mu kuongeka “mundu uavulu” a dielela ku kala mu ixi katé ku hádia ni hádia.—Dij. 7:9.

17. Ihi ilondekesa o athu avulu a mu xikina o ubhezelu ua kidi?

17 Tundé kia mateka ku di bandekesa o kuijiia kua kidi, kua bhiti kiá 130 a mivu, kiki kiene mu londekesa kuila Nzambi ni Sobha a mu solo Jezú Kristu, ene mu kuatekesa o jiselevende ja Jihova mu ixi—mu ku a endesa, ku a langa, ku a sokejeka ni ku a longa. O ku di bandekesa kua kikalakalu kiki, kulondekesa ué kuila o ikanenu ia Jihova, ia-nda di kumbidila. ‘O ixi ioso ia kezala ni kuijiia kua Jihova, kála o menha kiezalesa o kalunga.’ (Iza. 11:9) Enhá mabesá a dikota!

[Tanga mu luji]

^ kax. 6 U tena ku di longa dingi mu ku tala o Dilonga diambe: Testemunhas de Jeová—Fé em Ação, Parte 1: Da Escuridão para a Luz ni Testemunhas de Jeová —Fé em Ação, Parte 2: Deixam a Luz Brilhar.

^ kax. 13 Tanga o divulu, Profecia de Isaías—Uma Luz para Toda a Humanidade II,  mu mbandu ia 320.

[Ibhuidisu ia ku dilonga]

[Foto ku mbandu 14]

O Adilongi a dianga a Bibidia exile athu a lenduka a mesenene ku bhanga o vondadi ia Nzambi

[Foto ku mbandu 15]

Jihova u bhana valolo ku nguzu i u bhanga phala ku kuatekesa o kikalakalu kia ku sanzumuna ‘o kuijiia kua kidi’ kua Nzambi