Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

O Kuila Kuene Muene Madiuanu? Ima Itatu i Dituna o Athu

O Kuila Kuene Muene Madiuanu? Ima Itatu i Dituna o Athu

O Kuila Kuene Muene Madiuanu? Ima Itatu i Dituna o Athu

KIMA KIA 1: O madiuanu ki ima ia kidi, mukonda ka xila o itumu ia ibhangelu. O kuijiia o itumu ia ibhangelu, kuijila mu ima ia mona o jingijiie iene mu bhita mu ngongo bhu kaxi ka ibhangelu. O itumu íii, ia difu ni ukexilu ua ku di longa madimi—saí ithangana ki bhinga ku i zuela mu ukexilu uéngi. Maji etu ki tu tena kuijiia o ima ioso ia lungu ni “itumu ia ibhangelu.” (Jobe 38:4) Nange, o ngijiie u bhita mivu iavulu mu ku di longa kitumu kia ibhangelu. Maji se u di longa kima ki bhinga ku lungulula o ibanzelu iê, muéne u tena ku ki bhanga. Saí musabhu uambe, “kuene ngó jindele ja zele, maji se ku moneka ndele ia xikatela bhu kaxi ka jindele ja zele, athu a-nda lungulula o kibanzelu kiâ kia lungu ni kolo ia jindele.”

Musoso uelelesa, ulondekesa kiebhi o ku kamba kuijiia kiambote o kima, ki bhangesa ku kala ni ibanzelu iéngi. John Locke a mu vuala ku muvu ua 1632, iu uafú ku muvu ua 1704, ua zuela o musoso iú ua lungu ni mukunji mukua Holanda, ni sobha ia ixi ia Sião (lelu Tailândia): Mu ku jimbulula o ixi iê ia Holanda, ku sobha, o mukunji uambe kuila ku ixi ia Holanda, saí ithangana o nzamba i tena kuenda ku thandu a menha. O sobha ua ditunu, ua banze kuila o mukunji ua kexile ku mu tangela makutu. Maji o mukunji ua kexile mu zuela kima, o sobha ka kijidile. O sobha ka kijidile kuila kioso o menha kia talala kiavulu, a di kuata jelu, o nzamba i tena kuenda ku thandu a jelu. Kiki kia bhonzele kiavulu ku sobha, ku xikina mu maka enhá, mukonda muéne kejidile o ima ioso.

Tala o ima iene mu bhanga o athu lelu, nange ku mivu iavulu ku dima kieji ku bhonza ku i xikina:

● O kiphululu ki tena kuambata 800 a athu ndenge, tundé ku ixi ia Nova York, katé ku Cingapura, ienda 900 a ji kilometu mu ola imoxi.

● O mitelembe ia internete i tena ku kuatekesa athu a jixi javulu ku di zuelesa ni ku di mona, né muene se ala dikanga.

● Mimbu iavulu a tena ku i bhaka mu kama kófele, o kitutu kia folofolo kia beta-kota.

● O ji dotolo a tena ku katula o muxima ua muthu, ni idiandu ia mukuá ku mukutu, phala ku i ta ku muthu uéngi.

Ihi i tu banza kioso ki tu mona o ima íii? Kioso ki tu mona o ima íii, tu banza kuila: Se athu lelu a tena ku bhanga ima ia bhonzele kiavulu o ku i bhanga m’ukulu, kiki kilondekesa kuila o Nzambi ua bhange o ima ioso mu ngongo, u tena ku bhanga ima ia madiuanu, ki tu tena ku i tendela mu ukexilu uoso, mba i tu bhonza ku i bhanga. *Dimatekenu 18:14; Matesu 19:26.

KIMA KIA 2: O Bibidia i tanga o madiuanu phala ku bhangesa o athu ku i xikina. O Bibidia ki i tu tangela kuila tua tokala ku xikina mu madiuanu oso. Maji se a tu tangele, ki tueji tena ku dituna. O Bibidia i tu dimuna phala tu di lange mu ku dielela mu madiuanu, ni mu iphata. Xinganeka mu kitendelesu kiki: “Maji o uijilu ua ió u bhukumukina o kitumu, o kikalakalu kiê kia lungu ni Satanaji, ni nguzu ioso, ni ijimbuete ni madiuanu a makutu, ni ku nganala kuoso o athu oso a mu texika mukonda dia ku dituna o henda ia kidi phala kua bhulula.”—2 Tesalonika 2:9, 10, NW.

Jezú Kristu uambe ué kuila athu avulu a ka mu ambela kuila a mu kaiela, maji keji kala akaiedi’ê a kidi. Saí athu a ka mu ambela: “Ngana, Ngana, kífua etu ki tua tele maka mu dijina diê, o mu dijina diê, anga tu kaia madimonho, mu dijina diê, anga tu bhanga madiuanu avulu?” (Matesu 7:22, NW) Maji Jezú uambe kuila muéne kieji xikina o athu enhá kála akaiedi’ê. (Matesu 7:23) Mu kidi, Jezú ka longo kuila, o madiuanu oso enu mu bhanga o athu a a bhanga ni kutena kua Nzambi.

Nzambi kene mu longa kuila o abhezi iê, a xikina ngó mu madiuanu. Mu veji dia kiki, a tokala ku kolesa o kixikanu kiâ mu ima ia mona.—Jihebeleu 11:1.

Mu kifika, tua-nda di longa o madiuanu a ejiia ku athu, a a tange mu Bibidia, o difukunukinu dia Jezú Kristu. Mu ku bhita mivu, saí Jikidistá, mu kilunga kia Kolindo, a kexile ni phata se Jezú a mu fukununa muene. Kiebhi o poxolo Phaulu kia kuatekesa o Jikidistá? O kuila muéne ua ambela ngó: “Kalenu dingi ni kixikanu?” Kana. Xinganeka kiebhi muéne kia a lembalesa o ima ia bhitile. Muéne uambe kuila Jezú “a mu fundile, mu kizuua kia katatu anga u fukunuka kala kia ki soneka mu Mikanda; anga u dianga kutukulukila Phetele, hé u tukulukila kiua o kuinhi ni kiiadi. Lua katatu u tukulukila hama jitanu ja axikani bhua-moxi. Ku en’ió, ‘a kexile-ku hanji ni muenhu kota, maji o ua mukuá afú kia.’”—1 Kolindo 15:4-8.

O kuila kua bhingile muene kuila o Jikidistá a xikina mu madiuanu enhó? Phaulu uambe: “Maji se Kristu ka mu fukununa, o kuboka kuetu mu kidi ki kiala ni valolo, o kixikanu kietu ki kiala ni valolo.” (1 Kolindo 15:14, NW) Phaulu ua monene o maka enhá kála maka a dikota. Ki kale se o difukunukinu dia Jezú dia bhitile muéne, mba kana! Phaulu uejidile kuila kiki kidi, mukonda kuexile athu avulu a mono o difukunukinu, ene exile hanji ku muenhu mu kithangana kieniókio. Mu kidi, o athu enhá a solele kufuá, mu veji dia kuzuela kuila ka mono o difukunukinu.—1 Kolindo 15:17-19.

KIMA KIA 3: O madiuanu ima ia bhitile mu nguzu ia ibhangelu, o athu ka mu itendela kiambote, ió a kambe o ku di longa. O jingijiie, ene mu longa kuila o madiuanu a a tange mu Bibidia a bhiti mu ngunzu ia ibhangelu, ki Nzambi ua a bhange. Ene a banza kuila o kuzuela kiki, ki bhangesa o athu ku dielela mu misoso ia Bibidia. Sumbala kidi, o ngunzu ia ibhangelu ia lungu ni madiuanu—kála o itungutu ia ixi, mabhebhu, ni ima ia mukuá—a zuela o ima íii mukonda dia kima kimoxi. Ene a dituna o ithangana ia xindile phala ku bhita o madiuanu enhá kála kia ijimbulula mu Mikanda Ikola.

Mu kifika, saí athu amba kuila o mabhebhu a dianga, a bhiti mu Ijitu, a bhangesa kuila o menha a Ngiji ia Nilu a kituka manhinga, a bhiti mukonda o nvula ia sukula o mavu a kusuka ni ima ia kusuka, o menha enhó a kunguluka mu Ngiji ia Nilu, ni ima ia mukuá ia kusuka. Maji o Bibidia i zuela kuila o menha a ngiji a kituka manhinga, ka kituka matoua a kusuka kana. O divulu dia Makatukilu 7:14-21, dilondekesa kuila o madiuanu enhá a bhiti kioso Ala bhu kaxi ka Mozé kia sununa o mbangala ku thandu a menha a Ngiji ia Nilu. Né muene se o madiuanu enhá a bhitile mu nguzu ia ibhangelu, o kithangana kia sununa Ala o mbangala ku thandu a ngiji, kiexile madiuanu!

O kifika kia mukuá, kilondekesa o valolo ia kithangana kia xindi o madiuanu a bhitile kioso kia zukamene akua Izalaiele ku bokona mu Ixi ia a Kanene. Ene akexile bhu mbandu ia mukuá ia Ngiji ia Njolodá, ka tenena ku bhita mukonda dia menha. O Bibidia i tu tangela ihi ia bhiti: ‘Enhó, oso ambata álaka ia kikutu, edi a bhixila mu Njolodá, makanda akunji ambata álaka kia zubha ku diota mu menha. . . . Bhenhobho o menha oso ala ku tunda ku thala, emana, a di lunjika kala mulundu, anga a di zala ku thala muene, katé mu kuia bhu mbonge ia Adá.’ (Josuué 3:15, 16) O kuila kiki kiejila mukonda dia kitungutu kia ixi? O Bibidia ki i zuela. Maji o kithangana kia bhiti o kizulukutu kiki kidiuanu kia dikota. Kia bhiti muene mu kithangana kia xindi Jihova.—Josuué 3:7, 8, 13.

O kuila o ima íii ia bhitile iexile muene madiuanu? O Bibidia i zuela kuila iexile muene madiuanu. Kala ki tu tangela o Bibidia o madiuanu a bhitile, kexile nguzu ia ibhangelu. O kuila kima kiambote kuzuela kuila o madiuanu ka bhitile mukonda kene mu bhita izuua ioso?

[Tanga mu luji]

^ kax. 9 Se uene ni phata ia kuila kuene muene Nzambi, tua ku dióndo, tanga o kadivulu, Importa-se Deus Realmente Conosco? ni kadivulu, A Vida—Teve um Criador? mba uibhula o muthu ua ku bhana o mulangidi iú, phala n’a ku jimbuluile dingi o maka enhá.