O Kwila o Ikanenu ya Bibidya Ilondekesa Kwila, Jezú Mwene Wexile o Mexiya?
O Bibidya i tambwijila
Kyene mwene. Kyoso kyakexile mu ixi, Jezú wa kumbidila ikanenu yavulu ya lungu ni ‘Mexiya o Mutwameni,’ yó wejikala o “Mubhuludi wa mundu.” (Daniyele 9:25; 1 Nzwá 4:14) Né mwene kyoso kya mufukununa, Jezú wasuluka ni kukumbidila o ikanenu ya lungu ni Mexiya.—Jisálamu 110:1; Ikalakalu 2:34-36.
Ihi ilombolola o kizwelu “Mexiya”?
Kikale o kizwelu Mashiʹach mu dimi dya Hebalayiku (Mexiya) ni kizwelu Khristos mu dimi dya Ngeleku (Kidistu) kilombolola “A mu Undu.” Kyenyiki, o dijina “Jezú Kidistu” dilombolola “Jezú a mu Undu,” mba “Jezú o Mexiya.”
M’ukulu kyoso o muthu kyexile mutambula ujitu wa katunda exile mu mu unda, mu kumulundulula ni máji kuthandu dya mutwe wê. (Ijila 8:12; 1 Samuwele 16:13) Jezú watambula kwa Nzambi kididi kya ungana: kya kukala o Mexiya. (Ikalakalu 2:36) Maji muveji dya Jezú ku mu unda ni máji, Nzambi wa mu undu ni nzumbi ikôla.—Matesu 3:16.
O kwila muthu woso woso wejitena kukumbidila o ikanenu ya lungu ni Mexiya?
Kana. Kala o impressão digital ikwatekesa kutungula muthu umoxi ngó, o kikumbidilu kya ikanenu ya Bibidya, ilondekesa ngó Mexiya imoxi, mba Kidistu. Maji o Bibidya ya zwelele kya kwila, “kwanda moneka Jikidistu ja makutu, ni jipolofeta ja makutu. Ene anda bhanga isumwa yavulu ni madiwanu, phala kunganala o athu, katé mwene ni yó a asolo kwa Nzambi.”—Matesu 24:24.
O kwila o Mexiya weji moneka ku hádya?
Kana. O Bibidya yambele kya kwila o Mexiya weji kwijila ku mwiji wa Sobha Davidi mukwa Izalayele. (Jisálamu 89:3, 4) Maji, o madivulu exile mulondekesa o mbutu ya Davidi, a texika. Nange o madukumendu yá, a bwika kyoso o akwa Loma kyatolola o mbanza ya Jeluzaleme ku muvu wa 70 K.K. a Maji mu thembu ya Jezú kwexile hanji o madivulu yá, né mwene o jinguma jê katenene kudituna o kidi, kyoso mwene kyambe kwila watokalele ku mwiji wa Davidi.—Matesu 22:41-46.
Ikanenu ikuxi yala mu Bibidya ya lungu ni Mexiya?
Kitutena kulombolola ni kidi kyoso o ikanenu yoso ya lungu ni Mexiya. Mu kifika, né mwene mu ibatulu yóyo izwela ni kidi kyoso yalungu ni Mexiya, o ukexilu wa lombolola o ikanenu yiyi ki wene umoxi kana. O izwelu itusanga mu divulu dya Izaya 53:2-7 izwela ima yavulu ya lungu ni Mexiya. Athu avulu atena kumona o izwelu yoso yiyi kala ikanenu, maji amukwa atena kumona o maba amukwa kala ikanenu yengi we.
Ikanenu ya lungu ni Mexiya ya dikumbidila kwa Jezú
Ikanenu |
Ibatulu ya Bibidya |
Ya dikumbidila |
|---|---|---|
Kikanenu kya lungu ni mbutu ya Mbalahamu |
||
Watundu ku mwiji wa Izake, mona Mbalahamu |
||
A muvwalela mu Izalayele ku mwiji wa Judá |
||
Watundu ku mwiji wa Sobha Davidi |
Izaya 9:7 |
|
A muvwala ku muzeletete |
Izaya 7:14 |
|
A muvwalela mu Beleme |
Mikeya 5:2 |
|
A mwixana mu dijina dya Imanuwele b |
Izaya 7:14 |
|
Kexile mvwama |
Izaya 53:2 |
|
Twana twa mala a tujibha kyoso kya muvwala |
Jelemiya 31:15 |
|
A mwixana ku Ijitu |
Hozeya 11:1 |
|
A mwixana mukwa Nazalé c |
Izaya 11:1 |
|
Mukunji u yudika o njila |
Malakiya 3:1 |
|
A mu undu kala Mexiya ku muvu wa 29 K.K. d |
Daniyele 9:25 |
|
Nzambi wamuxikina kala Mon’ê |
Jisálamu 2:7 |
|
Walondekesa henda ku inzo ya Nzambi |
Jisálamu 69:9 |
|
Muboki wa njimbu yambote |
Izaya 61:1 |
|
O ukunji mu Ngalileya wabheka mukengeji wonene |
Izaya 9:1, 2 |
|
Wabhange madiwanu kala Mozé |
Matendelelu 18:15 |
|
Kala kyabhangele Mozé, mwene walongo o mak’â Nzambi |
Matendelelu 18:18, 19 |
|
Wasake jihaxi javulu |
Izaya 53:4 |
|
Mwene kasoto kudifumanesa mba kudizangeleka |
Izaya 42:2 |
|
Walondekesa henda kwa yó exile mutala hadi |
Izaya 42:3 |
|
Walondekesa o kuyuka kwa Nzambi |
Izaya 42:1, 4 |
|
Kidiwanu Ndongixi |
Izaya 9:6, 7 |
|
Walongo o dijina dya Jihova |
Jisálamu 22:22 |
|
Wazwela bhu kaxi ka ifika |
Jisálamu 78:2 |
|
Mutwameni |
Daniyele 9:25 |
|
Athu avulu kamuxikana |
Izaya 53:1 |
|
Ditadi dya kudibhukana |
Izaya 8:14, 15 |
|
Amuditunu ku athu |
Jisálamu 118:22, 23 |
|
A muzembe sé kikuma |
Jisálamu 69:4 |
|
Wabokona mu Jeluzaleme kuthandu a jumendu |
Zakadiya 9:9 |
|
A muximana ku an’a ndenge |
Jisálamu 8:2 |
|
Weza mudijina dya Jihova |
Jisálamu 118:26 |
|
A mulungulukila kwa kamba dyê wakexile mudya-nê kumoxi |
Jisálamu 41:9 |
|
A musumbisa mu 30 a mabele a phalata e |
Zakadiya 11:12, 13 |
|
O makamba amuxisa |
Zakadiya 13:7 |
|
Amutatela ku jimbangi ja makutu |
Jisálamu 35:11 |
|
Kyoso kyamutatela mwene kazwela kima |
Izaya 53:7 |
|
A mu phamena mathe |
Izaya 50:6 |
|
A mu beta ni mbangala ku mútwe |
Mikeya 5:1 |
|
A mubeta ni jixikote |
Izaya 50:6 |
|
Wehela kumubeta |
Izaya 50:6 |
|
O akunji a makota ni jimesene ja kulonga o Kijila akala mu balumuka ni ku mu tatela |
Jisálamu 2:2 |
|
A muphaphela o maku ni inama ku taka |
Jisálamu 22:16 |
|
Atela jisólote kudivunga dyê |
Jisálamu 22:18 |
|
Amuphaphela kutaka ni ifumbe |
Izaya 53:12 |
|
A mu sebhulula |
Jisálamu 22:7, 8 |
|
Watale hadi mukonda dya akwa ituxi |
Izaya 53:5, 6 |
|
Wedile kala Nzambi wamwehelela |
Jisálamu 22:1 |
|
Amunwisa vindangele ni ndululu mba kima kya lulu |
Jisálamu 69:21 |
|
Ande dya kufwa wexile ni dinyota |
Jisálamu 22:15 |
|
Wabhakula o mwenyu wê kwa Nzambi |
Jisálamu 31:5 |
|
Wabhana o mwenyu wê |
Izaya 53:12 |
|
Wabhana o mwenyu wê kala sata phala kubhwisa o kituxi |
Izaya 53:12 |
|
Ka mu bukula o ifuba |
Jisálamu 34:20 |
|
A mu kubula ni sosa |
Zakadiya 12:10 |
|
Amufundu kumoxi ni jimvwama |
Izaya 53:9 |
|
Amufukununa |
Jisálamu 16:10 |
|
O muthu weji musumbisa amubhinganesa |
Jisálamu 109:8 |
|
Waxikama ku mbandu ya kadilu ka Nzambi |
Jisálamu 110:1 |
a O divulu Cyclopedia ya McClintock ni Strong yamba: “Nange tutena kuzwela kwila o madivulu a miji ya Judá a abwikisa kyoso kyatolola o mbanza ya Jeluzaleme, kana ande dya kithangana kiki.”
b Mu dimi dya Hebalayiku o dijina Imanuwele, dilombolola “Nzambi Wala N’etu,” dilombolola we kyambote o kikalakalu kya Jezú kala Mexiya. O ima yabhange mwene kyoso kyeza mu ixi, ya londekesa ni kidi kyoso kwila, Nzambi wexile ni jiselevende Jê.—Luka 2:27-32; 7:12-16.
c O kizwelu “mukwa Nazalé” nange kya tundu mu dimi dya Hebalayiku nétser, kilombolola “luthangu.”
d Phala kwijiya dingi kyambote o musoso wa Bibidya wa lungu ni muvu wa 29 K.K. ulondekesa kwila wene o muvu wa moneka Mexiya, tala o milongi ni dyambu “Makuinhi A Sambuadi Dia Semana.”
e O kikanenu kiki kyala mu divulu dya Zakadiya, maji o musoneki wa divulu dya Matesu wambe kwila, “o maka azwela o polofeta Jelemiya a dikumbidila.” (Matesu 27:9) Kiki kilondekesa kwila, sayi ithangana o divulu dya Jelemiya exile mudita kupholo mu Mikanda a ixana “madivulu a Jipolofeta.” (Luka 24:44) Nange Matesu watumbula o kizwelu “Jelemiya” phala kulombolola o madivulu oso ajipolofeta, o divulu dya Zakadya kwene we kudyala.
Eye Nange Wandawabhela we o Maka Yá
O MULANGIDI
Jezú Uafú Mukonda Diahi?
MILONGI YA BIBIDYA
Fikisa Kudilonga o Bibidya N’etu
Dilonge o Bibidya ni kikwatekesu kya mulongexi, eye kubhingi kufuta kitadi.