1, 2. Дәрһәԛа щьнәте иро мәрьв чь дьфькьрьн?

КОРЕЙАЙЕДА, шәһәре Сеуледа, сәр щьвата мәзьнә серʹожи гәләк хушк-бьред жь ԝәлатед дьн һатьбун. Чахе әԝана жь стадионе дәркʹәтьн, хушк-бьред жь Корейайе дора ԝан тʹоп бун. Әв дәмәкә гәләк мәхсус бу, гәләк жь ԝана дәстед хԝә һәврʹа дьһәжандьн у дьготьн: «Щьнәтеда әме һәв бьвиньн!». Бь тʹәхмина ԝә, ԝана бәʹса кʹижан щьнәте дькьр?

² Бона щурʹә-щурʹә мәрьва, щьнәт щурʹә-щурʹә тьшт те һʹәсабе. Бона һьнәка әԝ һәйә фантазиа. Бона һьнәка жи әԝ һәйә щи, кʹидәре әԝана шабуне у ләзәте дьстиньн. Мәрьвәки гәләк бьрчи, кӧ сәр сьфьрәкә баш рʹудьне, дькарә хԝә ча щьнәтеда тʹәхмин кә. Гәләк сал пешда, жьнькәке дәштәкә бәдәԝ бь кӧлирка тʹьжә дитьбу, у готьбу: «Әва щьнәт ә!». Әԝ щи һʹәта иро те навкьрьне «Щьнәт», ле ӧса жи ԝи щийи һәр сал 15 метра зедәтьр бәрф рʹудьне. Ле бона ԝә Щьнәт чь йә? Һун баԝәр дькьн, ԝәки әԝ зутьрәке ԝе һәбә?

3. Кʹьтеба Пироз кʹидәре щара пешьн бәʹса щьнәте дькә?

³ Кʹьтеба Пирозда те готьне дәрһәԛа щьнәта пешьн кӧ бәре һәбу, у ӧса жи щьнәта кӧ ахьрийеда ԝе һәбә. Һәма кʹьтеба пешьнда те готьне дәрһәԛа щьнәте. Дәстпебун 2:8-да ньвисар ә: «Хӧдан Хԝәде ль алийе рʹоһьлате Еденеда бахчәк дачʹьканд [йане щьнәта ләзәтеда, ԝәлгәрʹандьна Католики «Douay  Vеrsion»] у [Адәм] кӧ чекьрьбу дани ль ԝьр». Ве текста Ибранида те готьне дәрһәԛа «бахче Едене». Еден те һʹәсабе «Ләзәт», у рʹасти жи әԝи бахчәйи ләзәт дьани. Әԝ щики гәләк бәдәԝ у хԝәш бу, бь хԝарьне тʹьжә бу у ӧса жи ортʹа мәрьва у һʹәйԝанада әʹдьлайи һәбу (Дәстп. 1:29-31).

4. Чьрʹа әм сәр бахче Едене дькарьн бежьн щьнәт?

⁴ Хәбәра Ибрани «бахчә», сәр зьмане Йунани һатә ԝәлгәрʹандьне ча «парадеисос». Әнсиклопедйаке («Thе Cyclopaеdia by M’Clintock and Strong»), дәрһәԛа хәбәра «парадеисос» дьбежә: «Парка мәзьн, жь зийане хԝәйкьри, бь тʹәбйәте у бь бахед бәдәԝ, сәр кʹижана гәләк емиш һәнә, у те авдане пе ава тʹәмьз жь әʹрде, кʹидәре кәрийед бьзьнед ԛәйа у пәз дьчʹерьн». Рʹеԝийе Йунан чахе әв хәбәр «парадеисос» дьбьһист, әԝ тьшт дьһатьнә һʹьше ԝи. Әԝ шьровәкьрьн али мә дькә кӧ фәʹм кьн, ԝәки бахче Едене бь рʹасти щьнәт бу (Бәрамбәр кьн Дәстпебун 2:15, 16).

5, 6. Щьнәт ча ӧнда бу у ве йәкева гьредайи чь пьрс пешда те?

⁵ Хԝәде Адәм у Һеԝа щьнәта ԝи щурʹәйида щиԝар кьр, ле әԝана ԝедәре нәман. Гәло чьрʹа? Чьмки ԝана гӧрʹа Хԝәде нәкьр, ләма жи һьн әԝана һьн жи рʹькʹьнйата ԝан нькарьбун щьнәтеда бьжитана (Дәстп. 3:23, 24). Рʹаст ә паши ве йәке ԝедәре ида тʹӧ кәс нәдьжит, ле ча те кʹьфше әԝ бахчә һʹәта Селава ԝәʹде Нӧһ һе һәбу.

⁶ Һьнәк дьбәкә дьфькьрьн: «Гәло ԝе диса сәр әʹрде щьнәт һәбә?» Избаткьрьн чь дьдьнә кʹьфше? Һәрге һун баԝәр дькьн кӧ һуне тʹәви мәрьвед хԝәйи дәлал Щьнәтеда бьжин, чь мәʹнийед ԝә һәнә кӧ һун ве йәкеда баԝәр ьн? Һун дькарьн шьровәкьн кӧ чьрʹа ахьрийеда ԝе щьнәт һәбә?

7, 8. а) Хԝәде чь соз да Бьраһим? б) Бьраһим дьбәкә дәрһәԛа чь дьфькьри, чахе созе Хԝәде бьһист?

⁷ Щаба ԝан пьрсед дәрһәԛа Щьнәте, әм дькарьн жь Кʹьтеба Пироз пебьһʹәсьн, чьмки әԝ кʹьтеб жь Йаһоԝа йә, йе кӧ щьнәта пешьн әʹфьранд. Дина хԝә бьдьне кӧ Хԝәде чь готә досте хԝә Бьраһим. Хԝәде гот ԝәки ԝе рʹькʹьнйата ԝи зедә кә, «мина ԛума дәве бәʹре». Паши ве йәке Йаһоԝа созәки фәрз да ԝи: «Бь зӧрʹәта тә ԝе дӧа ль һʹәму мьләтед дьнйайе бьбә, чьмки тә гӧһдарийа мьн кьр» (Дәстп. 22:17, 18). Хԝәде әԝ соз кӧрʹ у нәбийе Бьраһимрʹа жи ԝәкʹьланд. (Бьхунә Дәстпебун 26:4; 28:14.)

⁸ Кʹьтеба Пирозда тʹӧ щики найе готьне, ԝәки Бьраһим дьфькьри, кӧ рʹькʹьнйата ԝи ԝе щьнәта әʹзманада кʹәрәма бьстинә. Чахе Хԝәде гот кӧ «һʹәму мьләтед дьнйайе» ԝе бенә кʹәрәмкьрьне, Бьраһим фәʹм дькьр кӧ әԝ кʹәрәм ԝе сәр әʹрде бьн. Әԝ соз жь Хԝәде бу, чь кӧ дьда кʹьфше ԝәки «һʹәму мьләтед дьнйайе» ԝе һʹаләки башда бьн. Ле гәло тʹәне әв ә избаткьрьн, ԝәки щьнәт ԝе сәр әʹрде бә?

9, 10. Кʹижан пʹехәмбәрти мәʹни дьдьнә мә, ԝәки һивийа щьнәта сәр әʹрде бьн?

⁹ Даԝьд кӧ жь рʹькʹьнйата Бьраһим бу, дәрһәԛа ахьрийе гот, ԝәки ԝе бе ԝәʹдә, кӧ мәрьвед «хьраб» у «нәпʹак» ида тʹӧнә бьн. Ахьрийа ве йәке ԝе чь бә? «Нәпʹаке бәтавәбә» (Зәб. 37:1, 2, 10). Дәԝса ԝан «мьлуке әʹрде ԝар бьн, хер-хԝәшийева ԝе хьне бьн у ша бьн». Даԝьд ӧса жи пе рʹебәрийа Хԝәде пʹехәмбәрти кьр: «Рʹасте ль әʹрде ԝар бьн у һәр-һәйе ԝе сәр бьжин» (Зәб. 37:11, 29; 2 Сам. 23:2). Бь тʹәхмина ԝә, әԝ соз ԝе ча һʹӧкӧм буйа сәр ԝан мәрьва, йед кӧ дьхԝәстьн ԛьрара Хԝәде биньн сери? Мәʹнийа ԝан һәбу, ԝәки һивийа ԝи ԝәʹдәйи бьн, чахе тʹәне мәрьвед рʹаст сәр әʹрде бьжин, у һьнге Щьнәта мина бахче Едене диса һәбә.

 ¹⁰ Ԝәʹдә дәрбаз бу, у һʹәчʹи зәʹф Исраелийа йед кӧ йанчь Йаһоԝарʹа хьзмәт дькьрьн, пьшта хԝә данә ԝи. Бона ве йәке, Хԝәде һишт ԝәки Бабилонийа щьмәʹта ԝи һьлдьнә бьн дәсте хԝә, ԝәлате ԝан кʹӧта кьн у жь ԝан гәләка дилти бьвьн (2 Дир. 36:15-21; Йерәм. 4:22-27). Пʹехәмбәре Хԝәде ӧса жи пʹехәмбәрти кьр, ԝәки паши 70 сала, щьмәʹта ԝи ԝе пашда вәгәрʹьнә ԝәлате хԝә. У һәма ӧса жи бу. Ле әԝ пʹехәмбәрти бона мә жи фәрз ьн, чьмки әԝ мәʹни дьдьнә мә, ԝәки һивийа щьнәта сәр әʹрде бьн. Ԝәрә әм һьнә жь ԝан пʹехәмбәртийа шеԝьр кьн.

11. Пʹехәмбәртийа жь Ишайа 11:6-9 пешийе ча һатә сери, ле кʹижан пьрс дәрһәԛа ԝе йәке пешда те?

¹¹ Бьхунә Ишайа 11:6-9. Хԝәде бь Ишайа пʹехәмбәрти кьр, ԝәки паши ве йәке кӧ щьмәʹта Ԝи вәгәрʹә ԝәлате хԝә, ԝе әʹдьлайеда бьжи. Тʹӧ кәс ԝе нәтьрсә кӧ ԝе бе зерʹандьне алийе һʹәйԝанада йан жи мәрьвед хьрабда. Һәр кәсе щаһьл у әʹмьрда мәзьн ԝе хԝәйкьри бә. Дьԛәԝьмә әԝ дәрәщә ани бира ԝә, кӧ Щьнәта Еденеда һәма әʹдьлайикә ӧса бу (Иша. 51:3). Ве пʹехәмбәртийа Ишайада ӧса жи һатә готьне, ԝәки нә кӧ тʹәне щьмәʹта Исраеле, ле тʹәмамийа әʹрд ԝе «чаԝа ав бәʹре дьгьрьн, . . . бь занина Хӧданва тʹьжи бьбә». Ле гәло паше ԝе чь бьԛәԝьмә?

12. а) Исраелийед кӧ жь Бабилоне вәгәрʹийан, чь кʹәрәм стандьн? б) Чь дьдә кʹьфше кӧ Ишайа 35:5-10 ԝе ахьрийеда бь тʹәмами бе сери?

¹² Бьхунә Ишайа 35:5-10. Дина хԝә бьдьне, Ишайа пʹехәмбәрти кьр ԝәки чахе Исраели жь дилтийа Бабилоне вәгәрʹийана, тʹӧ зийане ԝе нәстандана, нә жь мәрьва нә жи жь һʹәйԝана. Әʹрде ԝан ԝе хԝарьне тʹер-тʹьжә бьда, чьмки ав ԝе зәʹф һәбуйа, чаԝа бахче Еденеда (Дәстп. 2:10-14; Йерәм. 31:12). Ле гәло әв пʹехәмбәрти тʹәне сәр Исраелийа гәрәке бьһата сери? Ԝан рʹезада те готьне, ԝәки мәрьв ԝе бь кʹәрәмәт ԛәнщ бьн, мәсәлә кор диса бьвинә. Ле әԝ кʹәрәмәт сәр Исраелийа нәһатьнә сери. Әԝ йәк дьдә кʹьфше, кӧ әԝ пʹехәмбәрти ԝе ахьрийеда бе сери у Хԝәде ԝе мәрьва жь һʹәму нәхԝәшийа ԛәнщ кә.

13, 14. Чаԝа Щьһуйед кӧ жь дилтийе вәгәрʹийан, дитьн чаԝа пʹехәмбәртийа жь Ишайа 65:21-23 һатә сери, ле кʹижан пʹар жь ве пʹехәмбәртийе гәрәке ахьрийеда бе сери? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн.)

¹³ Бьхунә Ишайа 65:21-23. Әм заньн кӧ чахе Щьһу вәгәрʹийанә ԝәлате хԝә, малед ԝан чекьри нибун, әʹрде ԝан у рʹәзед тьрийед ԝан жи бещәркьри нибун. Ле Хԝәде ԝана кʹәрәм кьр у ԝәʹдә шунда әԝ йәк ԛәԝьми. Рʹасти жи бона ԝан шабун бу кӧ хԝәрʹа мал ава дькьрьн, теда дьжитьн у ләзәте дьстандьн жь хԝарьна хԝәш кӧ әʹрде ԝан дьда.

¹⁴ Дина хԝә бьдьне, ве пʹехәмбәртийеда те готьне, ԝәки бе ԝәʹдә чахе рʹожед мә бьбьнә «мина рʹожед даре». Һьнә дар бь һʹәзара сала дьжин, ле сәва мәрьв һаԛас сал бьжин, сьһʹәт-ԛәԝата гәләк баш лазьм ә. Һәрге һьнге мәрьв ӧса бьжитана, чаԝа Ишайа пʹехәмбәрти кьр, бь рʹасти әԝ ԝе щьнәт буйа! Ле әв пʹехәмбәрти ԝе ахьрийеда бе сери!

15. Дәрһәԛа кʹижан кʹәрәма кʹьтеба Ишайада те пʹехәмбәртикьрьне?

¹⁵ Бьфькьрьн, ча әԝ созед кӧ мә һежа шеԝьр кьр, әʹйан дькьн ԝәки ахьрийеда щьнәт ԝе һәбә: Хԝәде ԝе сәр тʹәмамийа әʹрде мәрьва кʹәрәм кә. Тʹӧ кәс ԝе нәтьрсә жь мәрьва у жь һʹәйԝана. Кор, кәрʹ-лал у сәԛәт ԝе ԛәнщ бьн. Мәрьв ԝе хԝәрʹа мала ава кьн у жь бәред әʹрде ләзәте бьвиньн. Әԝана ԝе жь баха дьрежтьр бьжин. Бәле, әм жь Кʹьтеба Пироз әшкәрә дьвиньн, ԝәки ахьрийа ԝи щурʹәйи пешийа мә йә. Ле дьбәкә һьнә мәрьв бежьн кӧ әԝ пʹехәмбәрти надә кʹьфше, ԝәки щьнәт ԝе һәбә. Ле һуне ча щаба ԝан бьдьн? Чь мәʹнийа ԝә һәйә, ԝәки һун бь дьл у щан һивийа щьнәта сәр әʹрде нә? Мәрьвәки һәри гьринг кӧ сәр әʹрде дьжит, демәк Иса, мәʹнийа фәрз дьдә мә.

16, 17. Чь дәрәщеда Иса бәʹса Щьнәте кьр?

¹⁶ Рʹаст ә нәһәԛийа Иса тʹӧнә бу, ле ԝи бь нәһәԛи щәза кьрьн у ортʹа дӧ ԛачахед Щьһу ԝи дардакьрьн. Йәк жь ԝан ԛачаха пешийа мьрьне баԝәр кьр, ԝәки Иса пʹадша йә у готә ԝи: «Иса, мьн бир бини, гава бь Пʹадшатийа хԝәва бейи» (Луԛа 23:39-42). Әԝ соз кӧ Иса кʹьтеба Луԛа 23:43-да гот, сәр ахьрийа ԝә жи һʹӧкӧм дькә. Иро һьнә зандар әԝ щӧмлә рʹастә-рʹаст ӧса ԝәлдьгәрʹиньн: «Әз рʹаст тәрʹа дьбежьм, иро те тʹәви мьн Щьнәтеда би». Ле нә һʹәму мәрьв ԛайил ьн ве йәкерʹа. Ләма жи пьрс пешда те, бь ве хәбәра «иро», Иса чь дьхԝәст бьгота?

¹⁷ Гәләк зьманед иройинда щӧмлада вергула датиньн, йан жи щийе хәбәра дьгӧһезьн, сәва фькьра щӧмле рʹаст бе фәʹмкьрьне. Ле манускриптед бәрейә Йунанида, нишан щӧмлада һьндьк дьһатьнә хәбьтандьне. Ньһа пьрс пешда те: Гәло Иса гот «Әз тәрʹа рʹаст дьбежьм, иро те тʹәви мьн Щьнәтеда би»? Йан әԝи гот: «Әз тәрʹа рʹаст иро дьбежьм, те тʹәви мьн Щьнәтеда би, ДТʹ»? Һьнә ԝәлгәрʹ анәгори фәʹмкьрьна хԝә ве щӧмледа вергуле датиньн, йан пешийа хәбәра «иро» йан жи паши ве, кʹижан кӧ фькьра щӧмле дьгӧһезә. У щурʹә-щурʹә ԝәлгәрʹандьнед Кʹьтеба Пирозда, һун дькарьн һәрдӧ щурʹа жи бьвиньн.

18, 19. Чь али мә дькә рʹаст фәʹм кьн гьлийед Иса?

¹⁸ Ле биньн бира хԝә, Иса дәрһәԛа мьрьна хԝә шагьртед хԝәрʹа чь гот: «Кӧрʹе Инсан жи ӧса ԝе се рʹож у се шәва нава кʹурайийа әʹрдеда бьминә». Әԝи ӧса жи гот: «Кӧрʹе Инсан ԝе бькʹәвә дәсте мәрьва, әԝе ԝи бькӧжьн, ле рʹожа сьсийа ԝе рʹабә» (Мәт. 12:40; 16:21; 17:22, 23; Марԛ. 10:34). Пәтрусе шанди гьли кьр ԝәки әԝ йәк ԛәԝьми (Кʹар. Шанд. 10:39, 40). Демәк, Иса у әԝ ԛачах ве рʹожа мьрьна хԝә нәчунә тʹӧ Щьнәтәке. Иса «дийаре мьрийада» бу, һʹәта рʹожа кӧ Хԝәде ԝи жь мьрьне рʹакьр (Кʹар. Шанд. 2:31, 32). *

¹⁹ Бәле, Иса ԝи ԛачахирʹа дәрһәԛа созе хԝә бь ԝан гьлийа дәстпекьр бежә: «Әз тәрʹа рʹаст иро дьбежьм, ДТʹ». Әԝ щурʹе хәбәрдане, ԝәʹде Мусада жи бәлабуйи бу. Мәсәлә щарәке Муса гот: «Ван хәбәред кӧ әз иро ль ԝә әʹмьр дькьм бьра дьлед ԝәда бьн» (Ԛан. Дщр. 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15).

20. Чь диса әшкәрә дькә, кӧ әм гьлийед Иса рʹаст фәʹм дькьн?

²⁰ Ԝәлгәрʹәки Кʹьтеба Пироз жь Рʹоһьлата Навин, дәрһәԛа ԝан гьлийед Иса гот: «Ван гьлийада хәбәра ‹иро› те башԛәкьрьне у әԝ щӧмлә гәрәке ӧса бе хԝәндьне: ‹Әз иро тәрʹа рʹаст дьбежьм, те тʹәви мьн Щьнәтеда би›. Әв соз ве рʹоже һатә дайине, у әԝ гәрәке ахьрийеда бьһата сери. Бәре әԝ щурʹе хәбәрдане бона мәрьвед рʹоһлате әʹдәт бу у дьда кʹьфше ԝәки әԝ соз ве рʹоже һатә дайине у гәрәке әʹсә бьһата сери». Ԝәлгәрʹандьнәкә Сурйайеда йа ԛьрʹна пенща, әԝ щаба Иса ӧса ньвисийә: «Амин, әз иро тәрʹа дьбежьм, кӧ те тʹәви мьн Бахче Еденеда би». Әԝ соз мә жи дьшьдинә у дьлша дькә.

21. Чь нәԛәԝьми тʹәви ԝи ԛачахи, у чьрʹа?

²¹ Иса тʹәви ԝи ԛачахи дәрһәԛа щьнәта сәр әʹрде гот, нә кӧ йа сәр әʹзмана. Жь кʹӧ әм әԝе йәке заньн? Әԝи ԛачахи ньзаньбу, ԝәки Иса тʹәви шандийед хԝәйи амьн пәйман гьредайә, сәва тʹәви ԝи Пʹадшатийа әʹзманада бьн (Луԛа 22:29). Хенщи ве йәке, әԝ ԛачах нә ньхӧманди бу у нә жи бьжарти бу (Йуһʹн. 3:3-6, 12). Жь  ве йәке әм фәʹм дькьн, ԝәки әв созе Иса дәрһәԛа щьнәта сәр әʹрде бу. Чәнд сал шунда, Паԝлосе шанди хәԝн-хәйаледа дит кӧ мәрьвәк «һʹәта бӧһьште һатә һьлдане», демәк һʹәта щьнәте (2 Корн. 12:1-4). Паԝлос у шандийед дьнә амьн һатьнә бьжартьне бона жийина сәр әʹзмана сәва тʹәви Иса Пʹадшатийа Ԝида бьн. Ле йәкә Паԝлос бәʹса щьнәте * кьр, кӧ ахьрийеда ԝе һәбә. Ле гәло әԝ щьнәт ԝе хут сәр әʹрде бә? Һун жи дькарьн бькʹәвьнә ԝе щьнәте?

22, 23. Һун дькарьн һивийа чь ԝәʹдәйи бьн?

²² Биньн бира хԝә ԝәки Даԝьд дәрһәԛа ԝи ԝәʹдәйи пешда гот, чахе «рʹасте ль әʹрде ԝар бьн» (Зәб. 37:29; 2 Пәт. 3:13). Әԝи әԝ гьли дәрһәԛа ԝи ԝәʹдәйи гот, кʹәнге мәрьв сәр әʹрде пе ԛанун у принсипед Хԝәде бьжин. Пʹехәмбәртийа Ишайа 65:22-да те готьне: «Ԝе рʹожед нәтәԝа [щьмәʹта] мьн бьбә мина рʹожед даре». Әԝ гьли тенә һʹәсабе ԝәки мәрьв ԝе бь һʹәзара сала бьжин. Ле мәʹнийа ԝә һәйә һивийа ԝи ԝәʹдәйи бьн? Бәле, ль гора Әʹйанти 21:1-4, Хԝәде ԝе кʹәрәма сәр инсанәтеда бьбаринә у кʹәрәмәк ԝе әԝ бә, кӧ «иди мьрьне тʹӧнәбә», у мәрьв ԝе Хԝәдерʹа хьзмәт кьн дьнйа ԝийә тʹәзә у һәԛда.

²³ Бәле, әм әшкәрә дьвиньн кӧ Щьнәт ԝе әʹсә һәбә. Адәм у Һеԝайе Щьнәт ӧнда кьрьн, ле әԝ һʹәта-һʹәтайе нәһатийә ӧндакьрьне, щьнәт ԝе диса һәбә сәр әʹрде. Чаԝа Хԝәде соз дабу, мәрьв сәр әʹрде ԝе бенә кʹәрәмкьрьне. Даԝьд пе рʹебәрийа Хԝәде ньвиси, ԝәки йед мьлук у рʹаст ԝе әʹрде ԝар бьн у һʹәта-һʹәтайе сәр бьжин. Пʹехәмбәртийед жь кʹьтеба Ишайа жи мәрʹа әʹйан дькьн, кӧ ԝәʹдәки чьԛас хԝәш һивийа мә йә. Әԝ ԝәʹдә ԝе бе, чахе созе Иса кӧ әԝи ԛачахирʹа да, бе сери. Һун жи дькарьн бькʹәвьнә ве Щьнәте. Һьнге ԝе гьлийед хушк-бьред жь Корейайе сәр щьвата мәзьн, бенә сери, кӧ готьн: «Щьнәтеда әме һәв бьвиньн!»