1, 2. Иро щьмәʹта Хԝәде рʹасти кʹижан чәтьнайе те? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн.)

ГӘЛӘК һʹәким дьхәбьтьн дор бәре ԝан мәрьва йед кӧ бь нәхԝәшикә ӧса нәхԝәш ьн, кʹижан кӧ дькарә дәрбази мәрьвед дьн бә. Һʹәким мьԛати нәхԝәша дьбьн, чьмки дьхԝазьн али ԝан бькьн. Ле әԝана гәрәке хԝә хԝәй кьн чахе ԝан нәхԝәша ԛәнщ дькьн, у фәсал бьн ԝәки әв нәхԝәши дәрбази ԝан нәбә. Мина ве йәке, иро әм жи дьжин у дьхәбьтьн тʹәви ԝан мәрьва, йед кӧ бь симболик нәхԝәш ьн бь ԝан нет-фькьра у хәйсәт-һʹӧнӧра, кʹижан кӧ Хԝәде ԛәбул накә. Әв йәк дькарә чәтьнайе пешда бинә.

² Ԝан рʹожед ахьрийеда, мәрьв ԛанун у принсипед Хԝәде пьшт гӧһе хԝәва давежьн. Паԝлосе шанди нәʹма Тимотʹейо дӧдада гьли дькә дәрһәԛа хәйсәт-һʹӧнӧред ԝан мәрьва, йед кӧ Хԝәде һʹьз накьн. Әм чьԛас һе незики ахьрийе дьбьн, әв хәйсәт-һʹӧнӧр һе бәлабуйи дьбьн. (Бьхунә 2 Тимотʹейо 3:1-5, 13.) Рʹаст ә әԝ хәйсәтед хьраб бона мә әʹщеб ьн, ле йәкә дькарә ӧса бьԛәԝьмә кӧ фькьр у рʹабун-рʹуньштьна ԝан мәрьва сәр мә һʹӧкӧм кьн (Мәтʹлк. 13:20). Ве готареда, әме шеԝьр кьн кӧ чаԝа әԝ һʹӧнӧред хьраб щӧдә дьбьн жь ԝан һʹӧнӧра, кʹижан кӧ щьмәʹта Хԝәде дьдә кʹьфше. Әме ӧса жи бьвиньн кӧ чаԝа әм  дькарьн хԝә хԝәй кьн, ԝәки әв һʹӧнӧр нав мәда шин нәбьн, у ӧса жи чаԝа али мәрьва бькьн алийе рʹӧһʹанида.

3. Нәʹма 2 Тимотʹейо 3:2-5-да дәрһәԛа кʹе те готьне?

³ Паԝлос ньвиси кӧ «рʹожед ахьрийеда» ԝе «зәманед хьраб» бьн. Паши ве йәке Паԝлос 19 хәйсәт-һʹӧнӧред хьраб рʹез дькә, кʹижан кӧ рʹожед ахьрийеда мәрьв ԝе бьдьнә кʹьфше. Бәʹса ԝан хәйсәт-һʹӧнӧра Паԝлос ӧса жи Рʹомайи 1:29-31-да дькә, ле нәʹма Тимотʹейорʹа Паԝлос хәбәред ӧса дьдә хәбате кӧ Ньвисаред Йунанида тʹӧ щики тʹӧнә. Паԝлос пешийа кӧ ԝан һʹӧнӧра рʹез кә, әԝ гьлийед хԝә дәстпедькә бь ԝан хәбәра: «Мәрьве бьбьнә». Ле әԝ хәйсәт-һʹӧнӧр нә һʹәму мәрьв дьдьнә кʹьфше, чьмки һʹӧнӧред Мәсиһийа щӧдә дьбьн. (Бьхунә Малахи 3:18.)

4. Ча һун дьфькьрьн чь те һʹәсабе кʹӧбари?

⁴ Чахе Паԝлос гот кӧ мәрьв ԝе бьбьнә хԝәһʹьз у пʹәрәһʹьз, әԝи ньвиси кӧ мәрьв ԝе ӧса жи бьбьнә кʹӧбар, бабах у хԝәрʹази. Мәрьвед бь ԝан һʹӧнӧра дьфькьрьн ԝәки әԝана жь йед дьн баштьр ьн чьмки әԝана аԛьл ьн, бәдәԝ ьн, дәԝләти нә, йан жи нав у дәнг ьн. Мәрьвед ԝи щурʹәйи дьхԝазьн ԝәки гьшк ԝана бьльнд кьн у пʹайе ԝан бьдьн. Зандарәки дәрһәԛа мәрьве ԛӧрʹә ньвиси: «Дьле ԝида ԛӧрбангәһәкә бьчʹук һәйә, кʹидәре кӧ әԝ сәре хԝә бәр хԝә датинә». Һьнә мәрьв дьбежьн кӧ ԛӧрʹәбун хәйсәтәкә ӧса мьрдар ә, ԝәки һәла һе мәрьвед кʹӧбар жи һʹьз накьн чахе нав мәрьвед майинда ԛӧрʹәбуне дьвиньн.

5. Һьнә хьзмәткʹаред амьн чаԝа кʹәтьнә бәр байе кʹӧбарийе?

⁵ Кʹӧбари, демәк ԛӧрʹәбун бәр чʹәʹве Йаһоԝа рʹәш ә. Кʹьтеба Пироз дьбежә ԝәки әԝ «чʹәʹвед кʹӧбар» нәфрʹәт дькә (Мәтʹлк. 6:16, 17). Бь рʹастийе кʹӧбари мәрьва жь Хԝәде дур дьхә (Зәб. 10:4). Әԝ хәйсәтәки Мире-щьна йә (1 Тимтʹ. 3:6). Йазьх, ле һәла һе һьнә хьзмәткʹаред амьн жи бунә ԛӧрʹә. Мәсәлә, Пʹадша Узийа, гәләк сала Йаһоԝарʹа амьн бу. Ле Кʹьтеба Пироз дьбежә кӧ чахе әԝ «ԛәԝате дит, дьле ԝи ԛӧрʹә бу, у бь ве йәке бәла ани сәр сәре хԝә. Әԝи һьндава Йаһоԝа Хԝәдейе хԝә нәамьни да кʹьфше, у кʹәтә пʹарьстгәһа Йаһоԝа сәва бьхуре бьшәԝьтинә сәр горигәһа бона шәԝьтандьна бьхуре». Ԝәʹдәки Һьзԛийа Пʹадша жи бу йәки ԛӧрʹә, ле паше әԝ пʹошман бу у хԝә ньмьз кьр (2 Дир. 26:16, ДТʹ; 32:25, 26).

6. Чьрʹа Даԝьд дькарьбу бьбуйа йәки ԛӧрʹә, ле чьрʹа әԝ нәбу йәки ӧса?

⁶ Һьнә мәрьв ԛӧрʹә бунә жь бо бәдәԝбуна хԝә, йан жи чьмки нав у дәнг ьн, алийе мусикида һостә нә, физикида ԛәԝи нә, йан жи чьмки гьшк ԝанрʹа фьрнаԛ дьбьн. Бал Даԝьд әԝ һәр фәрәсәт һәбу, ле йәкә тʹәмамийа әʹмьре хԝәда әԝ мьлук ма. Чахе әԝи Голйатʹ кӧшт, Шаԝул Пʹадша жерʹа гот ԝәки дьхԝазә ԛиза хԝә бьдә ԝи. Дина хԝә бьдьн кӧ Даԝьд ча сәр ве йәке щаба ԝи да, әԝи гот: «Әз кʹи мә у жийана мьн у ль Исраеле әшира баве мьн чи йә кӧ әз бьбьм зәвайе ԛьрал [пʹадша]?» (1 Сам. 18:18). Гәло чь али Даԝьд кьр кӧ мьлук бьминә? Даԝьд заньбу кӧ һәр һʹӧнӧр, фәрәсәт, у ԛәдьр-һӧрмәт кӧ бал ԝи һәбун жь Хԝәде бун, чьмки Хԝәде хԝә мьлук кьр кӧ «дина хԝә» да ԝи (Зәб. 113:5-8). Бәле, Даԝьд фәʹм дькьр кӧ һәр тьштед баш чь кӧ бал ԝи һәнә жь Йаһоԝа нә (Бәрамбәр кьн 1 Корьнтʹи 4:7).

7. Чь ԝе али мә бькә мьлук бьн?

⁷ Мина Даԝьд, иро щьмәʹта Йаһоԝа жи мьлукти нав хԝәда пешда тиньн. Әм мәтал дьминьн чахе заньн кӧ Йаһоԝа, Кәсе һәри жорьн нав дьнйалькеда, мьлук ә (Зәб. 18:35). Әм алийе хԝәда дьхԝазьн әве ширәте бьдьнә хәбате: «Дьлшәԝатийе, ԛәнщийе, мьлуктийе, бәрбьһерийе у сәбьре ль хԝә ԝәргьрьн»  (Колс. 3:12). Һьн жи әм заньн ԝәки һʹьзкьрьн «кʹӧбар набә, пʹьшька хԝәда наԝәрьмә» (1 Корн. 13:4). Чахе әм мьлук ьн, әԝ йәк дькарә мәрьва бәрбь Йаһоԝа бинә. Мәсәлә, чаԝа жьн дькарә пе кьред хԝә дьле мере хԝә бькʹьрʹә ԝәки әԝ бе сәр рʹийа рʹаст, ӧса жи мәрьв дькарьн незики Йаһоԝа бьн чахе бьвиньн мьлуктийа щьмәʹта ԝи (1 Пәт. 3:1).

8. а) Иро мәрьв ча дьньһерʹьн сәр ве йәке чахе зарʹ нә гӧрʹа де-бавада ньн? б) Кʹьтеба Пироз чь тʹәми дьдә зарʹа?

⁸ Паԝлос шьровәкьр кӧ мәрьв ԝе ча бьн һьндава һәвдӧ рʹожед ахьрийеда. Әԝи гот кӧ зарʹ ԝе нә гӧрʹа де-бавада бьн. Әв йәк ӧса бәлабуйи йә иро, ԝәки һәла һе кʹьтебада, филмада, у телевисйонеда жи бәрбь нәгӧһдарийе һелан дькьн. Нәгӧһдарибун малбәте сьст дькә, һәләԛәтийа ортʹа нәфәра сар дькә, у хьраб һʹӧкӧм дькә сәр тʹьфаԛийа ортʹа мәрьва. Мәрьв ве йәке ида бәреда заньн. Мәсәлә, Йунаньстана бәреда һәрге кәсәк де-баве хԝә хьста, ча бажарван изьна ԝи кәси һʹәму тьштида ӧнда дьбу. Ле Рʹомеда һәбу ԛанун кӧ һәрге кәсәк баве хԝә хьста, әԝ бәрамбәри кӧштьне бу, демәк гӧнәки гәләк гьран дьһатә һʹәсабе. Чаԝа Ньвисаред Ибранида ӧса жи Ньвисаред Йунанида тʹәми һәнә кӧ зарʹ гәрәке ԛәдьре де-баве хԝә бьгьрьн (Дәркʹ. 20:12; Әфәс. 6:1-3).

9. Чь ԝе али щаһьла бькә кӧ гӧрʹа де-баве хԝәда бьн?

⁹ Ле гәло ча зарʹ дькарьн чʹәʹв нәдьнә ԝан, йед кӧ нә гӧрʹа де-бавада ньн? Әԝана гәрәке бьфькьрьн кӧ де-бав чь әмәк данә ԝан. Чахе әԝана әмәке де-баве хԝә бьшекьриньн, әԝана ԝе дьһа бьхԝазьн гӧрʹа ԝанда бьн. Зарʹ ӧса жи гәрәке фәʹм бькьн кӧ Хԝәде, Баве һʹәмуйа, жь ԝана дәʹԝа дькә ԝәки гӧрʹа де-баве хԝәда бьн. Чахе зарʹ дәрһәԛа де-баве хԝә баш хәбәр дьдьн, әԝ йәк ԝе бона щаһьлед дьн бьбә мәсәла баш, кӧ әԝана жи ԛәдьре де-баве хԝә бьгьрьн. Фәʹмдари йә кӧ һәрге де-бав дьлсар ьн һьндава зарʹед хԝә, зарʹарʹа һе чәтьн ә бь дьл гӧрʹа ԝан бькьн. Ле чахе зарʹ тʹәхмин дькә ԝәки де-бав ԝи һʹьз дькьн, әԝ ԝе бьхԝазә гӧрʹа ԝан бькә һәрге жи ԝирʹа чәтьн бә. Бьраки мә бь наве Остин гьли дькә: «Чахе мьн дьхԝәст тьштәки нәрʹаст бькьра, де-баве мьн рʹебәрийед билан дьданә мьн, ӧса жи шьровәдькьрьн тʹәмийед кӧ дьданә мьн, у тʹьме һазьр бун гӧһ бьдьнә мьн. Әв йәк али мьн кьр кӧ гӧрʹа ԝанда бьминьм. Мьн дьдит кӧ әԝана ча бона мьн хәм дькьн, у мьн жи алийе хԝәда дьхԝаст дьле ԝан ша кьм».

10, 11. а) Кʹижан һʹӧнӧред хьраб әʹйан дькьн кӧ мәрьв иро дьлсар бунә? б) Һʹьзкьрьна Мәсиһийа һьндава мәрьва чь щурʹәйи йә?

¹⁰ Паԝлос паше рʹез дькә ԝан һʹӧнӧра, кʹижан кӧ дьдьнә кʹьфше кемасийа һʹьзкьрьне. Паше чахе әԝи гот кӧ гәләк ԝе «нә гӧрʹа де-бавада» бьн, әԝи гот кӧ мәрьв ԝе бешекьр бьн, чь кӧ нишан дькә ԝәки мәрьв ԝе нәшекьриньн ԛәнщийа һьндава хԝә. Паԝлос ӧса жи гот ԝәки мәрьв ԝе бьбьнә һʹәрам, демәк нәамьн. Әԝана ԝе берʹәʹм бьн, әԝ те һʹәсабе ԝәки әԝана ԝе нә жи бьхԝазьн әʹдьлайе чекьн у тʹәви мәрьва ль һәв бен. Әԝана ԝе кʹьфьр у нәмам бьн, у бь хәбәрдана хԝә ԝе кʹьфьрийа мәрьва бькьн у һәла һе Хԝәде жи. Мәрьв ӧса жи ԝе бьбьнә бӧхданбеж, демәк әԝед кӧ пе дәрәԝийе у шәрʹавитьне, наве мәрьва хьраб дькьн. *

¹¹ Рʹаст ә ве дьнйайеда кемасийа һʹьзкьрьне һәйә, ле хьзмәткʹаред Йаһоԝа бь һʹьзкьрьна һʹәлал әʹйан ьн. Әԝ йәк тʹьме ӧса бу. Иса гот ԝәки Ԛануна Мусада тʹәмийа пешьн у һәрә мәзьн әԝ һәйә кӧ Хԝәде һʹьз бькьн, у тʹәмийа дӧда  мәрьва һʹьз бькьн. Әв щурʹе һʹьзкьрьна «агапе» йә (Мәт. 22:38, 39). Иса ӧса жи гот ԝәки Мәсиһийед рʹаст ԝе бь һʹьзкьрьне һьндава һәвдӧ әʹйан бьн. (Бьхунә Йуһʹәнна 13:34, 35). Мәсиһи һәла һе жи ԝе әʹйан буна бь ԝе йәке кӧ дьжмьне хԝә һʹьз бькьн (Мәт. 5:43, 44).

12. Чаԝа Иса һʹьзкьрьна хԝә да кʹьфше?

¹² Иса һʹьзкьрьна мәзьн да кʹьфше һьндава мәрьва. Әԝи шәһәр пәй шәһәр дьчу мәрьварʹа мьзгинийа дәрһәԛа Пʹадшатийа Хԝәде гьли дькьр. Әԝи кора, сәԛәта, кʹотийа, у кәрʹ-лала ԛәнщ дькьр. Әԝи мьрийа жи рʹадькьр (Луԛа 7:22). Рʹаст ә Иса бәр чʹәʹве гәләк мәрьва рʹәш бу, ле әԝи һәла һе жи әʹмьре хԝә да бона тʹәмамийа инсанәте. Иса бь тʹәмами әʹйан кьр һʹьзкьрьна Баве хԝә. Нав тʹәмамийа дьнйайеда, Шәʹдед Йаһоԝа чʹәʹв дьдьнә Хԝәде у Иса, у һьндава мәрьва һʹьзкьрьн дьдьн кʹьфше.

13. Чаԝа һʹьзкьрьна мә дькарә мәрьва незики Йаһоԝа кә?

¹³ Һʹьзкьрьна кӧ әм һьндава мәрьва дьдьнә кʹьфше, мәрьва незики Баве мәйи әʹзмана дькә. Мәсәлә, мәрьвәки жь Тайланде, чахе сәр щьвата мәзьнә һʹәмдьнйайе һʹьзкьрьна һьндава хушк-бьра дит, әԝ йәк гәләк дьле ԝи гьрт. Чахе әԝ вәгәрʹийа мал, әԝи хԝәст ԝәки тʹәви ԝи һʹәфте дӧ щара һинбуна Кʹьтеба Пироз дәрбаз кьн. Әԝ һʹәму мәрьве хԝәйи незикрʹа гьли кьр дәрһәԛа мьзгинийе, у паши щьвата мәзьн шәш мәһ дәрбаз бун, әԝи щара пешьн щьватеда пе дәрса хԝәндьна Кʹьтеба Пироз дәркʹәт. Сәва хԝә бьщерʹьбиньн кӧ чаԝа әм һʹьзкьрьне дьдьнә кʹьфше, ԝе баш бә пьрсед ӧса бьдьнә хԝә: «Гәло әз мәщала дьгәрʹьм ԝәки аликʹарийе бьдьмә нәфәред хԝә, щьвата хԝә, у ӧса жи мәрьве кӧ хьзмәтийеда рʹасти мьн тен? Гәло әз сәр мәрьва мина Йаһоԝа дьньһерʹьм?»

14, 15. Гәләк мәрьв кʹижан һʹӧнӧред һʹәйԝани дьдьнә кʹьфше, у чаԝа һьнәка алийе башда һатьнә гӧһастьне?

¹⁴ Һʹӧнӧред дьн кӧ мәрьв ԝан рʹожед ахьрийеда дьдьнә кʹьфше, зәлал Мәсиһийарʹа әʹйан дькьн, ԝәки хԝә жь мәрьвед ԝи щурʹәйи хԝәй кьн. Мәрьвед бехԝәде ԝе нәйаред ԛәнщийе бьн, йан жи чаԝа ԝәлгәрʹандьнед дьнда те готьне  ԝе «дьжмьнед һʹәму ԛәнщийе» бьн. Әԝана ԝе хԝәгьрти нибьн у зӧлмкʹар бьн. Һьнәка ԝе щӧләт у сәрһʹьшк бьн, демәк һерс у бетʹалаш.

¹⁵ Гәләк мәрьвед кӧ бәре һʹӧнӧред һʹәйԝани дьданә кʹьфше, алийе башда һатьнә гӧһастьне. Кʹьтеба Пирозда һатийә пʹехәмбәртикьрьне ԝәки әԝ йәк ԝе бьԛәԝьмә. (Бьхунә Ишайа 11:6, 7.) Ль ԝедәре әм дьхуньн дәрһәԛа һʹәйԝанед бәйани, гӧрʹ у шерʹа, йед кӧ әʹдьлайеда дьжин тʹәви һʹәйԝанед мале, бәх у голька. Дина хԝә бьдьн кӧ әв әʹдьлайи ԝе һьнге бә, чахе «дьнйа . . . бь занина Хӧданва тʹьжи бьбә» (Иша. 11:9). Фәʹмдари йә һʹәйԝан нькарьн дәрһәԛа Йаһоԝа пебьһʹәсьн, ләма жи әԝ те һʹәсабе кӧ әв пʹехәмбәрти дәрһәԛа мәрьва те готьне.

16. Чаԝа Кʹьтеба Пироз али гәләка кьрийә кӧ хԝә бьгӧһезьн?

¹⁶ Иро һәнә гәләк мәрьвед кӧ һʹӧнӧред һʹәйԝани дьданә кʹьфше, ле паше һатьнә гӧһастьне. Сәрһатийа һьнә ԝан мәрьва һун дькарьн бьхуньн сәр малпәра мә jԝ.org, рʹеза готареда бь наве «Кʹьтеба Пироз Жийина Мәрьва Дьгӧһезә». Әԝ мәрьвед кӧ Йаһоԝа нас кьрьн у жерʹа хьзмәт дькьн, мина ԝан мәрьва ниньн йед кӧ йанчь хԝәденас ьн, ле ԛәԝата ԝи инкʹар дькьн, демәк йед кӧ хԝә дәԝса хьзмәткʹаред Хԝәде датиньн, ле пе кьред ԝан әԝ йәк найе кʹьфше. Дәԝсе, әԝ мәрьв кӧ бәре зӧлм бун, «мәрьве ну» ль сәр хԝә кьрьн, кӧ «кьрасе Хԝәдеда бь рʹастийе у һʹәлалийе бе ԛәлпи хӧльԛи йә» (Әфәс. 4:23, 24). Чахе мәрьв дәрһәԛа Хԝәде педьһʹәсьн, әԝана тедәрдьхьн ԝәки ԝанрʹа лазьм ә ль гора принсипед ԝи бьжин. Паше әԝана һелан дьбьн кӧ баԝәрийа нәрʹаст бьһельн, һʹьш-аԛьле хԝә у рʹабун-рʹуньштьна хԝә бьгӧһезьн. Әв гӧһастьн һеса ниньн, ле ԛәԝата рʹӧһʹе Хԝәдейи пироз, али ԝан мәрьва дькә, йед кӧ бь дьл дьхԝазьн ԛьрара Хԝәде биньн сери.

17. Чаԝа әм дькарьн хԝә дур бьгьрьн жь мәрьвед кӧ хәйсәт-һʹӧнӧред ԝан хьраб ьн?

¹⁷ Фьрԛийа ортʹа хьзмәткʹаред Хԝәде у йед кӧ жерʹа хьзмәт накьн, әшкәрә те кʹьфше. Әм йед кӧ Хԝәдерʹа хьзмәт дькьн гәрәке мьԛати хԝә бьн, ԝәки нәкʹәвьнә бәр байе нет-фькьред нәрʹаст кӧ иро бәлабуйи нә. Алийе мәда ԝе аԛьлайи бә әве ширәта жь Хԝәде биньн сери, кӧ жь ԝан мәрьва дәрһәԛа кʹижана 2 Тимотʹейо 3:2-5-да те готьне, хԝә дур бьгьрьн. Бәле, әм бь тʹәмами нькарьн хԝә жь мәрьвед ԝи щурʹәйи хԝәй кьн, чьмки әм мәщбур ьн тʹәви ԝан бьхәбьтьн, йан жи һәрʹьнә мәкʹтәбе, йан жи тʹәви ԝан бьжин. Ле әм дькарьн хԝә дур бьгьрьн жь фькьред ԝан у чʹәʹв нәдьнә хәйсәт-һʹӧнӧред ԝан. Әме ве йәке бькарьбьн бькьн, һәрге бь сайа леколинкьрьна Кʹьтеба Пироз рʹӧһʹанида хԝә ԛәԝи кьн, у тʹәви ԝан һәвалтийе бькьн йед кӧ бь дьл Йаһоԝарʹа хьзмәт дькьн.

18. Чаԝа хәбәрдан у кьред мә дькарьн алийе рʹӧһʹанида кʹаре бьдьнә мәрьва?

¹⁸ Әм ӧса жи гәрәке алийе рʹӧһʹанида али мәрьвед дьн бькьн. Һәр мәщалә бьдьнә хәбате сәва шәʹдәтийе бьдьн, жь Йаһоԝа аликʹарийе бьхԝазьн ԝәки әԝ али ԝә бькә рʹаст хәбәр дьн у ԝәʹдә жи рʹаст бьжберьн. Әм гәрәке мәрьварʹа бежьн кӧ әм Шәʹдед Йаһоԝа нә, чьмки ԝи щурʹәйи әԝана дькарьн рʹабун-рʹуньштьна мәйә баш бьвиньн, у һӧрмәте бьдьнә Хԝәде, нә кӧ мә. Әм һатьнә һинкьрьне ԝәки «нәпʹакийе у дьлһавьжийед дьнйайе инкʹар кьн у аԛьлда гьран, бь рʹастийе у хԝәденасийе бьжин ль ве дьне» (Тито 2:11-14). Һәрге рʹабун-рʹуньштьна хԝәда әм чʹәʹв дьдьнә Хԝәде, мәрьв ԝе дина хԝә бьдьнә мә у һьнәк ԝе һәла һе бежьн жи: «Әм тʹәви ԝә бен, чьмки мә бьһист ԝәки Хԝәде тʹәви ԝә йә!» (Зәкәр. 8:23, ДТʹ).