1. Чьрʹа әм ԝәʹдәки мәхсусда дьжин?

НАВА тʹәрихийа инсанәтеда, әм ԝәʹдәки гәләк мәхсусда дьжин. Чаԝа Кʹьтеба Пироз пʹехәмбәрти кьрийә, Йаһоԝа «әʹлаләтәкә . . . мәзьн . . . жь һәр мьләти, жь һәр бәрәке, жь һәр щьмәʹте у жь һәр зьмани» тʹоп дькә. Әԝ «щьмәʹтәкә ԛәԝи йә» кӧ жь 8 милйон мәрьви зедәтьр ә. Әԝ мәрьв «шәв у рʹо [Хԝәде] дьһʹәбиньн» у бәхтәԝар ьн (Әʹйан. 7:9, 15; Иша. 60:22, ДТʹ). Тʹӧ щар һаԛас мәрьв тʹӧнә бун ча иро, йед кӧ һьн Хԝәде һьн жи мәрьва һʹьз дькьн.

2. Мәрьвед кӧ жь Хԝәде дур ьн, кʹижан һʹьзкьрьна нәрʹаст дьдьнә кʹьфше? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн.)

² Кʹьтеба Пироз ӧса жи дәрһәԛа ԝәʹде мә пʹехәмбәрти кьрийә, кӧ һʹьзкьрьна нәрʹаст ԝе бәлабуйи бә. Әԝ хԝәһʹьзи йә, у һʹьзкьрьна ԝи щурʹәйи мәрьвед ӧса дьдьнә кʹьфше йед кӧ жь Хԝәде дур ьн. Паԝлосе шанди ньвиси: «Рʹожед ахьрийеда . . . мәрьве бьбьнә хԝәһʹьз, пʹәрәһʹьз, . . . рʹьһʹәтиһʹьз, нә кӧ Хԝәдеһʹьз» (2 Тимтʹ. 3:1-4). Әв щурʹә һʹьзкьрьн тʹӧ щар накʹәвә нава һʹьзкьрьна Мәсиһитида. Мәрьвед хԝәһʹьз йед кӧ тʹәне пәй хԝәстьнед хԝә дькʹәвьн, дьфькьрьн кӧ әԝана бәхтәԝар ьн, ле ӧса нинә. Бь рʹастийе әв һʹьзкьрьн жийин һе чәтьн дькә.

3. Ве готареда әме дәрһәԛа чь шеԝьр кьн у чьрʹа?

 ³ Паԝлос заньбу кӧ хԝәһʹьзи ԝе бәлабуйи бә у кӧ Мәсиһи жи дькарьн бькʹәвьнә ве тʹәльке. Ләма жи әԝи ширәт да ԝәки хԝә жь мәрьвед ӧса «дур» бьгьрьн, йед кӧ һʹьзкьрьна нәрʹаст дьдьнә кʹьфше (2 Тимтʹ. 3:5). Әв йәк рʹаст ә кӧ әм бь тʹәмами нькарьн хԝә жь ԝана бьԛәтиньн. Ле гәло чаԝа әм дькарьн хԝә хԝәй кьн ԝәки нәкʹәвьнә бәр байе ньһерʹандьна ве дьнйайе, у дьле Йаһоԝа ша кьн, демәк Хԝәдейе һʹьзкьрьне? Ԝәрә әм һʹьзкьрьна һьндава Хԝәде бәрамбәри ве һʹьзкьрьне бькьн, кʹижан кӧ 2 Тимотʹейо 3:2-4-да те гьликьрьне. Әԝ йәк ԝе али мә бькә хԝә бьщерʹьбиньн у һʹьзкьрьна рʹаст бьдьнә кʹьфше, кʹижан кӧ бь рʹастийе мәрьва бәхтәԝар дькә.

4. Чьрʹа хьраб нинә һәрге әм бь щурʹе рʹаст хԝә һʹьз дькьн?

⁴ Паԝлос ньвиси: «Мәрьве бьбьнә хԝәһʹьз». Ле гәло әԝ хьраб ә ԝәки хԝә һʹьз бькьн? На, әԝ тьштәки тʹәбийәти йә, у һәла һе жи лазьм ә. Йаһоԝа әм ӧса әʹфьрандьнә. Иса гот: «Һәвале хԝә ԝәкә хԝә һʹьз бькә» (Марԛ. 12:31). Бь рʹастийе ӧса нә, һәрге әм хԝә һʹьз нәкьн, әме нькарьбьн мәрьва һʹьз бькьн. Кʹьтеба Пироз ӧса жи дьбежә: «Гәрәке мер жьна хԝә һʹьз бькә, чаԝа бәдәна хԝә. Йе кӧ жьна хԝә һʹьз дькә, әԝ хԝә һʹьз дькә. Чьмки бәдәна тʹӧ кәси бәр чʹәʹве ԝи нә рʹәш ә, ле ԝе тʹер дькә у хԝәй дькә» (Әфәс. 5:28, 29). Демәк, әм дьвиньн ԝәки чахе әм хԝә һʹьз дькьн у әв һʹьзкьрьн жь синора дәрнайе, ве йәкеда тьштәки хьраб тʹӧнә.

5. Гьли кьн кӧ мәрьвед хԝәһʹьз чь щурʹәйи нә.

⁵ Хԝәһʹьзи дәрһәԛа кʹижани 2 Тимотʹейо 3:2-да те готьне, әв һʹьзкьрьна нәрʹаст ә. Мәрьвед кӧ хԝә гәләк һʹьз дькьн, жь ве зедәтьр сәр хԝә дьфькьрьн, нә кӧ чьԛас жь ԝан дькʹәвә. (Бьхунә Рʹомайи 12:3.) Әʹмьре хԝәда әԝана тʹәне дәрһәԛа хԝә дьфькьрьн, ле дәрһәԛа мәрьвед дьн ԛә хәм накьн. Чахе әԝана тьштәки нәрʹаст дькьн, әԝана гӧне хԝә дькьнә стуйе кәсәки дьн, чьмки нахԝазьн щабдар бьн бона кьред хԝә. Леколинкʹарәки Кʹьтеба Пироз мәрьвед хԝәһʹьз бәрамбәри жужу кьр, кʹижан кӧ хԝә гьлор дькә, гәрмеда хԝә хԝәй дькә у хԝәха хԝәрʹа йә, ле йед дьнрʹа тʹәне стрийед хԝә нишан дькә. Бәле, мәрьвед кӧ тʹәне бона хԝә дьфькьрьн, бь рʹастийе бәхтәԝар ниньн.

6. Хԝәдеһʹьзи кʹижан һʹӧнӧра пешда тинә?

⁶ Һьнә зандаред Кʹьтеба Пироз дьбежьн кӧ Паԝлос пешийе дәрһәԛа хԝәһʹьзийе гот, чьмки һәма әв һʹӧнӧр пешда тинә ԝан һʹӧнӧред хьраб, кʹижан кӧ паше Паԝлос рʹез дькә. Ле мәрьвед кӧ Хԝәде һʹьз дькьн, хәйсәт-һʹӧнӧред дьн нишан дькьн. Кʹьтеба Пироз дьбежә кӧ һʹьзкьрьн һьндава Хԝәде ԝан һʹӧнӧра пешда тинә: Шабун, әʹдьлайи, сәбьркьрьн, ширьнайи, ԛәнщи, амьни, мьлукти у хԝәгьртьн (Галт. 5:22, 23). Зәбурбеж ньвиси: «Хԝәзи ль ԝи щьмәʹти, кӧ Хԝәдейе ԝан Йаһоԝа йә» (Зәб. 144:15, ДТʹ). Йаһоԝа Хԝәдейе бәхтәԝар ә, у щьмәʹта ԝи жи бәхтәԝар ә. Хьзмәткʹаред Йаһоԝа мина мәрьвед хԝәһʹьз ниньн, йед кӧ тʹәне кʹара хԝә дьгәрʹьн, ле әԝана шабуне дьстиньн чьмки бона мәрьвед дьн хәм дькьн (Кʹар. Шанд. 20:35).

7. Кʹижан пьрс ԝе али мә бькьн һʹьзкьрьна хԝә һьндава Хԝәде бьщерʹьбиньн?

⁷ Ле ча әм дькарьн тедәрхьн кӧ әм гәләк хԝәһʹьз дьбьн у һʹьзкьрьна мә һьндава Хԝәде сьст дьбә? Дина хԝә бьдьн кӧ чь те готьне Филипи 2:3, 4-да: «Тьштәки бь һәврʹькʹийе нәкьн у ль наве хԝә нәгәрʹьн, ле жь ԝә һәр йәк бь мьлуктийе һәвале хԝә сәр хԝәрʹа бьгьрә. Тʹәне ль кʹара хԝә нәгәрʹьн, ле бьра һәр кәс ль кʹара һәвале хԝә жи бьгәрʹә». Ԝе керһати бә әм пьрсед ӧса бьдьнә хԝә:  «Гәло әз әве ширәте әʹмьре хԝәда дьдьмә хәбате? Гәло әз бь дьле хԝә дьхԝазьм ԛьрара Хԝәде биньм сери? Гәло әз мәщала дьгәрʹьм сәва али мәрьва бькьм, чаԝа щьватеда ӧса жи хьзмәтийеда?» Һеса нинә тʹьме ԝәʹдә у ԛәԝата хԝә сәр мәрьвед дьн хәрщ кьн, ләма жи лазьм ә әм хԝә һьнәки бьдьнә щәфе у тьштәки жь хԝә кем кьн. Тʹӧ тьшт ӧса мә бәхтәԝар накә, чаԝа занәбуна ве йәке кӧ Хԝәдейе Һәри Жорьн мә ԛәбул дькә.

8. Һʹьзкьрьна һьндава Хԝәде һьнәка бәрбь чь һелан кьрийә?

⁸ Һʹьзкьрьна һьндава Хԝәде, һьнә Мәсиһийа һелан кьрийә ԝәки хәбатәкә ӧса бьһельн, кӧ дькарьбу ԝана дәԝләти кьра. Гәло чьрʹа? Чьмки ԝана дьхԝәст һе зедә Хԝәдерʹа хьзмәт кьн. Ерика йа кӧ Амәрикайеда дьжи, һʹәким ә. Ле дәԝса кӧ ве йәкеда пешда һәрʹә у бьбә йәкә навдар, әԝ буйә пешәнг у тʹәви мере хԝә чәнд ԝәлатада хьзмәт кьрийә. Дина хԝә бьдьн әԝ чь дьбежә: «Әм аликʹарийе дьдьн дәшта зьманәкә хәрибда, у бал мә гәләк ԛәԝьмандьнед һʹәԝас һәнә, һьн жи мә гәләк һәвал хԝәрʹа дитьн. Әԝ һʹәму тьшт бь рʹастийе әʹмьре мә дәԝләти кьрийә. Әз һʹәта ньһа ча һʹәким дьхәбьтьм, ле әз дьһа зәʹф ԝәʹдә у ԛәԝата хԝә хәрщ дькьм, ԝәки мәрьва рʹӧһʹанида ԛәнщ кьм у щьватеда чьда һʹәԝщәти һәйә кʹомәке бьдьм. Әԝ йәк дьле мьн бь шабуне тʹьжә дькә у дьлрʹьһʹәтийе дьдә мьн».

9. Чьрʹа пʹәрәһʹьзи мәрьва бәхтәԝар накә?

⁹ Паԝлос ньвиси ԝәки мәрьв ԝе бьбьнә «пʹәрәһʹьз». Чәнд салед пашԝәхтийе, бьраки мә жь Ирләнде кӧ пешәнг ә, тʹәви мерькәки дәрһәԛа Хԝәде хәбәр да. Әԝи мерьки кʹиська хԝә һьлда, бәр ԝи пʹәрә теда дәрхьст у бь ԛӧрʹәбуне готе: «Әв ә хԝәдайе мьн!». Рʹаст ә дьбәкә гәләк мәрьв ӧса әʹйан ве йәке навежьн, ле ве дьнйайеда гәләк мәрьвед ӧса һәнә, йед кӧ пʹәра һʹьз дькьн у тьштед кӧ пе пʹәра дькарьн бькʹьрʹьн. Ле Кʹьтеба Пироз мә ширәт дькә: «Йе кӧ зив һʹьз дькә тʹери зив у йе кӧ зедәйийе һʹьз дькә тʹер . . . набә» (Ԝаиз 5:10). Мәрьвед ԝи щурʹәйи пе пʹәра ԝе тʹер нәбьн, чьмки һе зедә у зедә дьхԝазьн, у ԝәʹде хԝә хәрщ дькьн сәва һе зедә тʹоп кьн. Ле ахьрийеда әԝана дьбьнә хԝәйе «кӧл-дәрда» (1 Тимтʹ. 6:9, 10).

10. Кʹьтеба Пироз дәрһәԛа кʹәсибийе у дәԝләтийе чь дьбежә?

¹⁰ Мә һәр кәсирʹа пʹәрә лазьм ә. Пʹәрә һьнә тьштада мә хԝәй дькьн (Ԝаиз 7:12). Ле гәло мәрьв дькарә бь рʹасти бәхтәԝар бә, һәрге пʹәре ԝи тʹәне тʹера һʹәԝще ԝи дькә? Бәле дькарә! (Бьхунә Ԝаиз 5:12.) Зәбурбеж бь наве Агур, кӧрʹе Йаԛәһе, дӧа кьр: «Нә мьн бәләнгаз кә, нә жи дәԝләти кә, пе нане рʹоже Тӧ мьн тʹер кә». Әм дькарьн фәʹм кьн чьрʹа әԝи гот кӧ нахԝазә гәләк кʹәсиб бә. Паши ԝан гьлийа әԝи шьровәкьр кӧ әԝ нәдьхԝәст дьзийе бькә у бь ве йәке наве Хԝәде беһӧрмәт кә. Ле чьрʹа әԝи дӧа кьр ԝәки нахԝазә дәԝләти бә? Әԝи ньвиси: «Нәбә кӧ әз тʹер бьм, Тә инкʹар кьм у бежьм: ‹Хӧдан кʹи йә?›» (Мәтʹлк. 30:8, 9). Дьбәкә ԝә хԝәха мәрьвед ӧса дитийә, бона кʹижана һәбук хԝәйихӧдан ә, нә кӧ Хԝәде.

11. Дәрһәԛа пʹәра Иса чь ширәт да?

¹¹ Әԝед кӧ пʹәрә һʹьз дькьн, нькарьн Хԝәде хԝәш бен. Иса гот: «Тӧ кәс нькарә дӧ ахарʹа хӧламтийе бькә, чьмки йан ԝе һʹиле ԝи жь йәки һәрʹә у йе дьне һʹьз бькә, йан жи ԝе ԛәдьре йәки бьгьрә у йе дьне беһӧрмәт кә. Һун нькарьн һьн Хԝәдерʹа, һьн жи һәбукерʹа хӧламтийе бькьн». Иса ӧса жи гот: «Ль сәр дьне хьзне хԝәрʹа нәщьвиньн. Ль ве дәре зәнг у бьзуз хьраб дькьн у дьз дәрәвәдькьн дьдьзьн. Ле хьзне хԝәрʹа ль әʹзмен бьщьвиньн. Ль ԝе дәре зәнг у бьзуз хьраб накьн у дьз жи дәрәвәнакьн надьзьн» (Мәт. 6:19, 20, 24).

12. Әʹмьре һеса хьзмәтийа Йаһоԝада чьда аликʹарийе дьдә? Мәсәле биньн.

 ¹² Гәләк хьзмәткʹаред Хԝәде бь әʹмьрәки һеса дьжин. Ԝана фәʹм кьр кӧ әԝ йәк ԝана нә кӧ тʹәне бәхтәԝар дькә, ле һьн жи һе зедә ԝәʹде ԝан дьминә бона хьзмәткьрьна Йаһоԝарʹа. Бьраки мә бь наве Жак йе кӧ Амәрикайеда дьжи, ханийа хԝәйә мәзьн у бизнеса хԝә фьрот, чьмки заньбу ԝәки ӧса әԝе бькарьбә мина жьна хԝә ча пешәнг хьзмәт кә. Әԝ гьли дькә: «Ӧса чәтьн бу мала хԝә у әʹрде хԝә бьфьрошьм, кʹижан кӧ щики гәләк бәдәԝ у хԝәшда бу. Ле бь сала әз сәва проблемед хәбатеда, дьлтәнг дьһатьмә мал. Ле жьна мьн кӧ пешәнг ә, тʹьме йәкә ша бу. Әԝе мьнрʹа дьгот: ‹Мәзьне хәбата мьн, кәсе һәри бьльнд ә!› Ньһа әз у жьна мьн ча пешәнг хьзмәт дькьн, у әм һәрдӧ жи бона Йаһоԝа дьхәбьтьн».

13. Ча әм дькарьн ньһерʹандьна хԝә сәр пʹәра бьщерʹьбиньн?

¹³ Сәва әм хԝә бьщерʹьбиньн кӧ һьндава пʹәрада әм чаԝа ньн, әм гәрәке һʹәлал хԝә бьщерʹьбиньн у пьрсед ӧса бьдьнә хԝә: «Гәло пе әʹмьре мьн те кʹьфше ԝәки әз тиньм сери гьлийед Кʹьтеба пироз дәрһәԛа пʹәра? Гәло әʹмьре мьнда пʹәрә щийе пешьн дьгьрә? Гәло бона мьн тьштед материали дьһа ԛимәт ьн, йан һәләԛәтийа мьн тʹәви Йаһоԝа у мәрьва? Гәло әз бь рʹастийе итʹбарийа хԝә Йаһоԝа тиньм, ԝәки әԝ бона һʹәԝщед мьн ԝе хәм бькә?» Әм дькарьн дӧдьли нәбьн ԝәки Йаһоԝа ԝе тʹӧ щар ԝана наһелә, йед кӧ баԝәрийа хԝә ԝи тиньн (Мәт. 6:33).

14. Кʹижан ә ньһерʹандьна рʹаст дәрһәԛа рʹьһʹәтийе?

¹⁴ Ча һатьбу пʹехәмбәртикьрьне, гәләк мәрьв иро «рʹьһʹәтиһʹьз» ьн. Бь рʹастийе тьштәки хьраб ԝе йәкеда тʹӧнә, ԝәки әʹмьре хԝәрʹа ша бьн у рʹьһʹәт бьн. Ле фәрз ә рʹаст сәр ԝе йәке бьньһерʹьн. Йаһоԝа нахԝазә ԝәки әм һәр тьшти жь хԝә кем кьн, һеса нәбьн, у хԝәрʹа ԝәʹдә дәрбаз нәкьн. Кʹьтеба Пироз хьзмәткʹаред амьнрʹа дьбежә: «Һәрʹә бь кʹефхԝәшийе нане хԝә бьхԝә у бь дьле ԛәнщ хәмрʹа хԝә вәхԝә» (Ԝаиз 9:7).

15. Дәрһәԛа кʹижан щурʹе һʹьзкьрьне 2 Тимотʹейо 3:4-да те готьне?

¹⁵ Тимотʹейо дӧда 3:4-да, те готьне  дәрһәԛа мәрьвед рʹьһʹәтиһʹьз, әʹмьре кʹижанада бона Хԝәде щи тʹӧнә. Дина хԝә бьдьн кӧ ве рʹезеда найе готьне, ԝәки әԝ мәрьв, жь Хԝәде зедәтьр ԝе рʹьһʹәтийе һʹьз бькьн. Ле рʹезеда те готьне кӧ мәрьв ԝе рʹьһʹәтиһʹьз бьн, «нә кӧ Хԝәдеһʹьз». Зандарәки ньвиси: «Әв [рʹез] найе һʹәсабе ԝәки һʹьзкьрьна ԝан һьндава Хԝәде һьнәки һәйә. Әԝ те һʹәсабе ԝәки әԝана ԛә Хԝәде һʹьз накьн». Рʹасти жи әԝ йәк бона мәрьвед рʹьһʹәтиһʹьз ширәтәкә фәрз ә сәва һʹаш жь хԝә һәбьн. Кʹьтеба Пироз дьбежә кӧ мәрьвед рʹьһʹәтиһʹьз, «шабуна ви әʹмьрива мьжул дьбьн» (Луԛа 8:14).

16, 17. Дәрһәԛа рʹьһʹәтийе Иса чь мәсәлә һишт?

¹⁶ Иса ньһерʹандьна рʹаст нишан кьр һьндава рʹьһʹәтийе. Әԝ чу «дәʹԝате» у ӧса жи ча меван дьчу сәр нанхԝарьне (Йуһʹн. 2:1-10; Луԛа 5:29). Дәʹԝатеда әԝи бь кʹәрәмәт ав кьрә шәрав. Щарәке жи, чахе щьмәʹт ԝи сущдар кьр бона хԝарьн-вәхԝарьне, Иса ньһерʹандьна ԝани нәрʹаст ԝанрʹа әшкәрә кьр (Луԛа 7:33-36).

¹⁷ Ле әʹмьре Исада рʹьһʹәти тʹӧ щар щийе пешьн нәдьгьрт. Бона ԝи Йаһоԝа сәр щийе пешьн бу, у әԝи бона мәрьва һʹәйфа хԝә ԝәʹдә у ԛәԝата хԝә нәдьани. Сәва инсанәте хьлаз кә, әԝ бь рʹәзәдьли чәрчьри у сәр стуна щәфайе мьр. Әԝед кӧ дьхԝәстьн пәй Иса һәрʹьн, Иса ԝанрʹа гот: «Хԝәзи ль ԝә, гава бона наве мьн ԝә беһӧрмәт кьн, бьзериньн у һәр щурʹә бӧхдан ль ԝә бькьн. Әшԛ у ша бьн, чьмки һәԛе ԝә ль әʹзмана гәләк ә. Бь ви щурʹәйи пʹехәмбәред кӧ бәри ԝә һәбун, зерандьн» (Мәт. 5:11, 12).

18. Кʹижан пьрса әм дькарьн бьдьнә хԝә сәва ньһерʹандьна хԝә һьндава рʹьһʹәтийе бьщерʹьбиньн?

¹⁸ Ле әм ча дькарьн ньһерʹандьна хԝә дәрһәԛа рʹьһʹәтийе бьщерʹьбиньн? Ԝе керһати бә пьрсед ӧса бьдьнә хԝә: «Гәло бона мьн ԝәʹдәдәрбазкьрьн щийе пешьн дьгьрә, йан щьват у хьзмәти? Гәло әз һазьр ьм хԝә жь һьнә тьшта кем кьм, сәва Хԝәдерʹа хьзмәт кьм? Чахе әз дьжберьм кӧ чаԝа ԝәʹде хԝә дәрбаз кьм, гәло әз дьфькьрьм кӧ Йаһоԝа ча дьньһерʹә сәр бьжартьна мьн?» Һәрге әм бь рʹастийе Хԝәде һʹьз дькьн, әме фәсал бьн у хԝә нә кӧ тʹәне жь ԝан тьшта дур бьгьрьн кʹижан кӧ ԝи хԝәш найен, ле ӧса жи жь ԝан тьшта кӧ әм дьфькьрьн ԝәки дькарьн ԝи хԝәш нәйен. (Бьхунә Мәтта 22:37, 38.)

19. Кʹижан мәрьв нькарьн бь рʹастийе бәхтәԝар бьн?

¹⁹ Паши 6 000 салед тʹәрихийа инсанәте, дьнйа Шәйтʹан незики хьлазийе буйә. Әʹрд бь мәрьвед хԝәһʹьз, пʹәрәһʹьз у рʹьһʹәтиһʹьз тʹьжә йә. Әʹмьре ԝан мәрьвада хԝәстьнед ԝан щийе пешьн дьгьрьн у әԝана тʹәне кʹара хԝә дьгәрʹьн. Мәрьвед ԝи щурʹәйи нькарьн бь рʹастийе бәхтәԝар бьн. Зәбурбеж ньвиси: «Хԝәзи бь ԝан кӧ аликʹаре ԝан Хԝәдайе Аԛуб ә, һевийа ԝан бь Хԝәдайе ԝан Хӧдан ә» (Зәб. 146:5, ИМ).

20. Һʹьзкьрьна һьндава Хԝәде ча тә бәхтәԝар дькә?

²⁰ Һʹьзкьрьн һьндава Хԝәде нава щьмәʹта Йаһоԝада дьһа мәзьн у мәзьн дьбә, у мәрьвед ви щурʹәйи жи һәр сал зедә дьбьн. Әԝ йәк избат дькә ԝәки Пʹадшатийа Хԝәде сәрԝертийе дькә, у кӧ әԝ ԝе зутьрәке сәр әʹрде гәләк кʹәрәма бьбаринә, кʹижан кӧ әм нә жи дькарьн бьдьнә бәр чʹәʹве хԝә. Шабуна рʹаст у дьреж әм һьнге дьстиньн, чахе ԛьрара Хԝәде тиньн сери, у заньн кӧ әм дьле йе Һәри Жорьн ша дькьн. Әԝед кӧ Йаһоԝа һʹьз дькьн ԝе һʹәта-һʹәтайе ша бьн! Готара дьнда әме шеԝьр кьн дәрһәԛа һьнә һʹӧнӧра кʹижан кӧ жь хԝәһʹьзийе пешда тен, у әме бьвиньн ԝәки чаԝа әԝ һʹӧнӧр щӧдә дьбьн жь һʹӧнӧред хьзмәткʹаред Йаһоԝа.