1. Чьма әм гәрәке жь йед әʹмьрда мәзьн һин бьн?

 ӘМ ГЬШК һʹәԝще рʹебәрийе нә, ԝәки сафикьрьнед фәрз бькьн. Әм дькарьн ве рʹебәрийе жь рʹуспийа у жь хушк-бьред щерʹьбанди бьстиньн. Һәрге әԝана гәләки жь мә мәзьнтьр ьн жи, йәкә әм гәрәке нәфькьрьн ԝәки ширәтед ԝан керһати ниньн сәва рʹожед мә. Йаһоԝа дьхԝазә кӧ әм жь ԝана һин бьн у жь фәʹмкʹарийа, биланийа у щерʹьбандьна ԝан, кʹаре бьстиньн (Ибо 12:12).

2. Ве готареда әме чь шеԝьр кьн?

² Ԝәʹде бәре Йаһоԝа бь сайа йед әʹмьрда мәзьн рʹебәрийа хьзмәткʹаред хԝә дькьр у дьле ԝан ԛәԝи дькьр. Мәсәлә, Муса пʹехәмбәр, Даԝьд Пʹадша у Йуһʹәннайе шанди бьдә бәр чʹәʹве хԝә. Әԝана щурʹә-щурʹә зәманада дьжитьн, у дәрәщед ԝан жи жь һәв щӧдә дьбун. Гава мьрьна ԝан незик дьбу, ԝана ширәтед билан дьданә йед щаһьл. Һәр кәси жь ԝан дьгот, кӧ чьԛас фәрз ә ԝәки әм гӧһ бьдьнә Хԝәде. Жь бина бәр Йаһоԝа, гьлийед ԝанә билан сәва һʹалхԝәшийа мә Кʹьтеба Пирозда һатьнә ньвисаре. Әʹмьре мә чьԛас бә жи, ԝәрен әм рʹьнд дина хԝә бьдьнә ширәтед ԝан (Рʹомайи 15:4; 2 Тимотʹейо 3:16). Ве готареда әме шеԝьр кьн гьлийед пашьн йед ԝан се меред әʹмьрда мәзьн, у бьвиньн кӧ әм чь дәрса дькарьн жь ԝана һин бьн.

ӘʹМЬРЕ ТӘ ДЬРЕЖ БӘ

3. Чь щабдарийед Муса пʹехәмбәр һәбун?

³ Муса тʹәмамийа әʹмьре хԝә бь дьл у щан Йаһоԝарʹа хьзмәт дькьр. Әԝ пʹехәмбәр, һʹакьм, фәрмандар у тʹәрихзан бу. Муса мәрьвәки щерʹьбанди бу. Әԝи мьләте Исраеле жь дилтийа Мьсьре дәрхьстьбу, у гәләк кʹәрәмәтед Йаһоԝа бь чʹәʹвед хԝә дитьбун. Йаһоԝа Муса да хәбате сәва кӧ пенщ кʹьтебед Кʹьтеба Пироз бьньвисә, Зәбура 90,  у дьбәкә Зәбура 91 жи. Ӧса жи дьбәкә әԝи кʹьтеба Ибо ньвиси.

4. Муса пʹехәмбәр хԝәст дьле кʹе ԛәԝи кә, у чьрʹа?

⁴ Гава Муса 120 сали бу у ида бәр мьрьне бу, әԝи мьләте Исраеле тʹоп кьр, ԝәки тьштед кӧ ԝана жийина хԝәда дитьбун, биньн бира хԝә. Гава Исраели щаһьл бун, ԝана кʹәрәмәтед Йаһоԝа дитьбу, у ӧса жи фәрманед ԝийә мьԛабьли Мьсьре (Дәркʹәтьн 7:3, 4). Әԝана Бәʹра Соррʹа дәрбаз бьбун, у кʹӧтакьрьна ордийа Фьрәԝьн бь чʹәʹве хԝә дитьбун (Дәркʹәтьн 14:29-31). Бәрʹийеда ԝана дәсте Йаһоԝа сәр хԝә дитьбу (Ԛануна Дӧщари 8:3, 4). Ньһа әԝана ида һазьр бун бькʹәвьнә Әʹрде Создайи, у Муса хԝәст щара пашьн дьле ԝан ԛәԝи кә. a

5. Ль гора Ԛануна Дӧщари 30:19, 20, Муса пʹехәмбәр чь готә Исраелийа?

⁵ Муса пʹехәмбәр чь гот? (Бьхунә Ԛануна Дӧщари 30:19, 20) Әԝи ани бира ԝан кӧ рʹожед хԝәш пешийа ԝан ьн. Бь сайа кʹәрәма Йаһоԝа, мәщала ԝан һәбу кӧ ль ԝәлатәки бәдәԝ у бәрдарда әʹмьрәки дьреж бьжин. Муса ԝанрʹа гот кӧ Әʹрде Создайи щики чаԝа йә: «Бажаред ԛәнщ у мәзьнва бьдә тә, кʹижан кӧ тә ченәкьрьнә, малед һәр тьштива тʹьжи, кӧ тә тʹьжи нә кьрьнә, биред вәдайи, кӧ тә вәнәданә, бахе тьрийа у зәйтʹун, кӧ тә данәчʹькандьнә» (Ԛануна Дӧщари 6:10, 11).

6. Хԝәде чьрʹа изьн да, ԝәки мьләтед дьн Исраелийа бьндәст кьн?

⁶ Муса пʹехәмбәр ӧса жи готә Исраелийа, ԝәки сәва кӧ әԝана ви ԝәлате бәрдарда бьминьн, гәрәке гӧһ бьдьнә ԛанунед Йаһоԝа. Муса ԝана һелан кьр, ԝәки «әʹмьр» бьжберьн, демәк гӧһ бьдьнә Йаһоԝа у хԝә бьсперьнә ԝи. Ле Исраелийа Йаһоԝа инкʹар кьр. Ләма Хԝәде изьн да ԝәки Асури у паше жи Бабилони ԝана бьндәст кьн у бьвьнә дилтийе (2 Пʹадшати 17:6-8, 13, 14; 2 Дирок 36:15-17, 20).

7. Әм жь гьлийед Муса пʹехәмбәр чь дәрса һин дьбьн? (Бьньһерʹә ӧса жи шькьл.)

⁷ Жь ве йәке әм чь дәрсе һин дьбьн? Гӧһдарикьрьн ԝе әʹмьре мә хьлаз кә. Мина Исраелийед кӧ бәр шемика Әʹрде Создайи бун, әм жи бәр шемика дьнйа тʹәзә нә. Зутьрәке тʹәмамийа әʹрде ԝе бьбә щьнәт (Ишайа 35:1; Луԛа 23:43). Һьнге Мире-щьна у щьнед ԝи ԝе ида тʹӧнә бьн (Әʹйанти 20:2, 3). Ида тʹӧ кәс ԝе жь алийе религийед ԛәлпва нәйе хапандьне (Әʹйанти 17:16). Тʹӧ кәс ԝе ида жь алийе сәрԝеред дәԝләте зийане нәстинә (Әʹйанти 19:19, 20). Мәрьвед хьраб ԝе тʹӧнә бьн (Зәбур 37:10, 11). Һʹәму мәрьв ԝе гӧрʹа ԛанунед Йаһоԝа бькьн, ләма жи әʹдьлайи у йәкти ԝе һәбә, у мәрьв ԝе һәвдӧ һʹәз бькьн у итʹбарийа хԝә һәвдӧ биньн (Ишайа 11:9). Гӧманәкә чьԛас хԝәш ә! Һәрге әм гӧрʹа Йаһоԝа бькьн, әме нә кӧ тʹәне бь сәда сала бьжин, ле һʹәта-һʹәтайе щьнәтеда сәр әʹрде! (Зәбур 37:29; Йуһʹәнна 3:16)

8. Созе жийина һʹәта-һʹәтайе чаԝа али бьраки мә кьрийә? (Щьһуда 20, 21)

⁸ Һәрге әм дәрһәԛа созе жийина һʹәта-һʹәтайе бәрдәԝам кьн бьфькьрьн, әв йәк дькарә али мә бькә, ԝәки әм Хԝәдерʹа амьн бьминьн (Бьхунә Щьһуда 20, 21). Әв соз ӧса жи дькарә ԛәԝате бьдә мә,  ԝәки әм сәр кемасийед хԝә бьхәбьтьн. Мьзгинванәки мисйонер, йе кӧ гәләк сал ль Африкайе хьзмәт кьрийә, дәрһәԛа кемасикә хԝәйә кʹур рʹуньшти, ӧса дьбежә: «Мьн фәʹм кьр кӧ һәрге әз гӧһ нәдьмә Йаһоԝа, әзе нькарьбьм жийина һʹәта-һʹәтайе бьстиньм. Ләма жи хԝәстьна мьн дьһа ԛәԝи бу, ԝәки әз сәр ве проблема хԝә бьхәбьтьм, у сәва ве йәке мьн жь Йаһоԝа аликʹари хԝәст. Бь аликʹарийа ԝи әз жь проблема хԝә хьлаз бум».

ТӦЙЕ СӘРКʹӘВИ

9. Даԝьд рʹасти чь чәтьнайа дьһат?

⁹ Даԝьд пʹадшаки бь нав у дәнг бу. Әԝ ӧса жи сазбәнд, ньвискʹар, әскәр у пʹехәмбәр бу. Даԝьд жийина хԝәда рʹасти гәләк чәтьнайа һатьбу. Гәләк сала әԝ мәщбур бу жь Шаԝул Пʹадша бьрʹәвә, йе кӧ чʹәʹвнәбарийа ԝи дькьр у дьхԝәст ԝи бькӧжә. Щарәке, кӧрʹе Даԝьд, Абшалом хԝәст дәԝса ԝи бьбә пʹадша, ләма жи диса лазьм бу ԝәки Даԝьд бьрʹәвә. Ле һәла һе кемасийед хԝәда у чәтьнайед дьнда жи, Даԝьд һʹәта хьлазийа әʹмьре хԝә Хԝәдерʹа амьн ма. Йаһоԝа дәрһәԛа ԝи ӧса гот: «Мьн . . . мәрик дьле хԝәрʹа дит». Бе шьк, әм гәрәке гӧһ бьдьнә ширәтед Даԝьд! (Кʹаред Шандийа 13:22; 1 Пʹадшати 15:5)

10. Даԝьд чь ширәт да кӧрʹе хԝә Сьлеман?

¹⁰ Мәсәлә, ԝәрә әм бьньһерʹьн Даԝьд чь ширәт да кӧрʹе хԝә Сьлеман, йе кӧ паши ԝи бу пʹадша. Йаһоԝа Сьлеман бьжартьбу кӧ әԝ пʹарьстгәһәке бона ԝи ава кә (1 Дирок 22:5). Әв шьхӧләки һеса нибу, у Сьлеман һʹәԝще аликʹарийа Йаһоԝа бу. Гәло Даԝьд кӧрʹе хԝәрʹа чь гот?

11. Ль гора 1 Пʹадшати 2:2, 3, Даԝьд кӧрʹе хԝә Сьлеманрʹа чь гот, у гьлийед ԝи чаԝа һатьнә сери? (Бьньһерʹә ӧса жи шькьл.)

¹¹ Даԝьд чь гот? (Бьхунә 1 Пʹадшати 2:2, 3) Даԝьд кӧрʹе хԝәрʹа гот кӧ һәрге әԝ гӧрʹа Йаһоԝа бькә, әԝе жийина хԝәда сәркʹәвә. Ӧса жи ԛәԝьми. Гәләк сала Сьлеман сәркʹәти бу, чьмки Йаһоԝа гәләк тьштада али ԝи дькьр (1 Дирок 29:23-25). Әԝи пʹарьстгәһәкә бәдәԝ ава кьр у чәнд кʹьтебед Кʹьтеба Пироз ньвисин, у гьлийед ԝи һьнә кʹьтебед дьнә Кʹьтеба Пирозда жи һатьнә ньвисаре. Билани у дәԝләмәндтийа ԝи әʹйан бу (1 Пʹадшати 4:34). Ле чаԝа Даԝьд готьбу, һʹәта кӧ Сьлеман гӧрʹа Йаһоԝа Хԝәде бькьра, әԝе сәркʹәти буйа. Йазьх, ле гава Сьлеман ида әʹмьрда мәзьн бу, әԝи дәстпекьр хӧданед ԛәлп бьһʹәбинә. Ләма жи Йаһоԝа тʹәрка ԝи да, у Сьлеман биланийа хԝә ӧнда кьр у ида нькарьбу бь һәԛи сәрԝерти бькьра (1 Пʹадшати 11:9, 10; 12:4).

12. Әм жь гьлийед Даԝьд чь һин дьбьн?

¹² Дәрс бона мә чь йә? Гава әм гӧрʹа  Йаһоԝа дькьн, әԝ мә кʹәрәм дькә у али мә дькә (Зәбур 1:1-3). Һәмьки Йаһоԝа мәрʹа соз нәдайә, кӧ әԝе мә мина Сьлеман дәԝләмәнд кә. Ле һәрге әм гӧрʹа Хԝәде бькьн, әԝе биланийе бьдә мә, ԝәки әм бькарьбьн сафикьрьнед баш бькьн (Мәтʹәлок 2:6, 7; Аԛуб 1:5). Принсипед Хԝәде рʹебәрийе дьдьнә мә бона хәбате, һинкьрьне, ԝәʹдәдәрбазкьрьне у пʹәра. Бь сайа биланийа Хԝәде, әм дькарьн достийа хԝә тʹәви Йаһоԝа бьпʹарезьн у әʹмьре һʹәта-һʹәтайе бьстиньн (Мәтʹәлок 2:10, 11). Принсипед Кʹьтеба Пироз дькарьн али мә бькьн, ԝәки әм хԝәрʹа достед баш бьвиньн у сәва бәхтәԝарийа малбәте рʹебәрийе бьстиньн.

13. Чь али Кармене кьр, ԝәки жийина хԝә дьһа баш кә?

¹³ Хушка мә Кармен, йа кӧ ль Мозамбике дьжи, дьфькьри ԝәки сәва кӧ әԝ сәркʹәти бә, гәрәке һәрʹә занингәһе. Ләма жи әԝе дәстпекьр занингәһеда сәр аркʹитектурайе һин бә. Әԝ дьбежә: «Мьн дәрсед хԝә гәләк һʹәз дькьр, ле әв йәк гәләк ԝәʹдә у ԛәԝат жь мьн дьстанд. Сьбәһе сьһʹәта ниве һʹәфта әз дьчумә занингәһе һʹәта еваре сьһʹәта шәша. Гәләк чәтьн бу әз һәрʹьм щьвата, у достийа мьн тʹәви Йаһоԝа зьраре дькʹәт. Дьле хԝәда мьн фәʹм дькьр ԝәки мьн гӧһ нәдьда ширәта Йаһоԝа, кӧ дьбежә ԝәки мәрьв нькарә дӧ ахарʹа хьзмәт кә» (Мәтта 6:24). Һьнге әԝе дәрһәԛа һʹале хԝә дӧа кьр у әʹдәбйәтед мәда лекʹолина кьр. Әԝ дьбежә: «Гава мьн жь рʹуспийа у жь дийа хԝә ширәтед баш стандьн, мьн сафи кьр жь занингәһе дәркʹәвьм у дәстпекьм ча хьзмәткʹаре һәртʹьм хьзмәт кьм. Бь сайа ве хьзмәтийе, мьн әʹмьре хԝәда сафикьрьнед баш дькьр, у әз ԛә пʹошман набьм».

14. Ль гора гьлийед Муса у Даԝьд Пʹадша, чь фәрз ә?

¹⁴ Муса пʹехәмбәр у Даԝьд Пʹадша гәләк Йаһоԝа һʹәз дькьрьн у рʹьнд заньбун, кӧ чьԛас фәрз ә гӧһ бьдьнә ԝи. Ԝана бь гьлийед хԝәйә пашьн гӧһдаред хԝә һелан кьрьн, ԝәки чʹәʹв бьдьнә ԝан у тʹьме незики Йаһоԝа бьн. Ӧса жи ԝана гот, ԝәки мәрьвед кӧ жь рʹийа Йаһоԝа дәрдькʹәвьн, ԝе һьм ԛәбулкьрьна ԝи, һьм жи кʹәрәмед ԝи ӧнда кьн. Ширәтед ԝан бона мә гәләк ԛимәт ьн. Паши  гәләк ԛьрʹна, хьзмәткʹарәки Йаһоԝайи дьн жи зәлал әʹйан кьр, ԝәки амьнийа мә һьндава Хԝәдеда чьԛас фәрз ә.

ШАБУНӘКӘ ДЬҺА МӘЗЬН ТʹӦНӘ

15. Йуһʹәннайе шанди жийина хԝәда чь дит?

¹⁵ Йуһʹәннайе шанди бона Иса достәки дәлал бу (Мәтта 10:2; Йуһʹәнна 19:26). Йуһʹәнна тʹәви Иса хьзмәт дькьр, кʹәрәмәтед ԝи дьдитьн у рʹожед чәтьнда жи ԝирʹа амьн ма. Чахе Иса стунева һатә мьхкьрьне, Йуһʹәнна ԝедәре бу. Гава Иса жь мьрьне һатә рʹакьрьне, Йуһʹәнна диса әԝ дит. Әԝи ӧса жи дьдит кӧ мьзгини ԛьрʹна йәкеда чаԝа дьһатә бәлакьрьне. Серида тʹәне кʹомәкә бьчʹук жь кәсед баԝәрмәнд һәбу, ле паше, әԝи бь чʹәʹвед хԝә дит кӧ мьзгини чаԝа «ԝан һʹәмуйарʹа, йед кӧ бьн пʹәрʹе әʹзменда дьминьн һатә даннасинкьрьне» (Колоси 1:23).

16. Жь нәʹма Йуһʹәннайе шанди кʹе кʹар стандийә?

¹⁶ Йуһʹәнна незики хьлазийа әʹмьре хԝәйи дьреж, жь бина бәр Хԝәде кʹьтеба Әʹйанти ньвиси (Әʹйанти 1:1). Әԝи ӧса жи ньвиси кʹьтеба кӧ иро бь наве ԝи әʹйан ә, демәк кʹьтеба Йуһʹәнна. Хенщи ԝе йәке, әԝи се нәʹмед жь бина бәр Хԝәде ньвисин. Нәʹма хԝәйә сьсийа әԝи Мәсиһийе амьнрʹа ньвиси, наве кʹижани Гайос бу. Йуһʹәнна, Гайос мина зарʹа хԝә һʹәз дькьр (3 Йуһʹәнна 1). Ча те кʹьфше, ԝи чахи гәләк зарʹед ԝийә рʹӧһʹани һәбун. Гьлийед Йуһʹәннайе шанди һʹәта рʹожа иро жи бона һʹәму шагьртед Иса керһати нә.

17. Ль гора 3 Йуһʹәнна 4, мәʹникә шабуне чь йә?

¹⁷ Йуһʹәннайе шанди чь ньвиси? (Бьхунә 3 Йуһʹәнна 4) Йуһʹәнна дәрһәԛа шабунәке ньвиси, кʹижан кӧ пешда те гава гӧһ дьди Хԝәде. Гава Йуһʹәнна нәʹма хԝәйә сьсийа ньвиси, һьнә мәрьва ида дәстпекьрьбун һинкьрьнед ԛәлп бәла кьн у йәктийа щьвате хьраб кьн. Ле йед дьн, һе бәрдәԝам дькьрьн рʹийа рʹастийеда һәрʹьн. Ԝана гӧһ дьда Йаһоԝа у ль гора тʹәмийед ԝи һәрәкʹәт дькьрьн (2 Йуһʹәнна 4, 6). Әԝ кәсед амьн нә кӧ тʹәне дьле Йуһʹәнна ша дькьрьн, ле ӧса жи дьле Йаһоԝа (Мәтʹәлок 27:11).

18. Әм жь гьлийед Йуһʹәнна чь дькарьн һин бьн?

¹⁸ Әм чь дькарьн жь ве йәке һин бьн? Амьни шабуне тинә (1 Йуһʹәнна 5:3). Мәсәлә, әм ша нә, чьмки әм дьле Йаһоԝа ша дькьн. Гава әм хԝә жь тьштед хьраб дур дьгьрьн у гӧрʹа тʹәмийед ԝи дькьн, әԝ ша дьбә (Мәтʹәлок 23:15). Ӧса жи  мәләкед әʹзмана ша дьбьн (Луԛа 15:10). Һьм жи гава әм дьвиньн, кӧ хушк-бьред мә нава чәтьнайи у щерʹьбандьнада Хԝәдерʹа амьн дьминьн, әм ша дьбьн (2 Тʹесалоники 1:4). У паше гава дьнйа Мире-щьна бе кʹӧтакьрьне, әме ша бьн кӧ әм Йаһоԝарʹа амьн манә.

19. Хушка мә Раһел дәрһәԛа һинкьрьна мәрьва чь дьбежә? (Бьньһерʹә ӧса жи шькьл.)

¹⁹ Бәлакьрьна мьзгинийе шабуне дькә дьле мә. Хушка мә Раһел, йа кӧ жь Кʹомара Доминике йә, дьфькьрә ԝәки ԛәдьрәки мәзьн ә гава дькари дәрһәԛа Йаһоԝа Хԝәде кәсәки һин ки. Әԝ дәрһәԛа зарʹед хԝәйә рʹӧһʹани ӧса дьбежә: «Гава хԝәндәкʹаред мьн Йаһоԝа һʹәз дькьн, хԝә дьсперьн ԝи у әʹмьре хԝә дьгӧһезьн, ԝәки дьле ԝи ша кьн, әз гәләк ша дьбьм. Әв йәк мьнрʹа нишан дькә, ԝәки щәфе мьн бона һинкьрьна ԝан, бадиһәԝа нибу».

ЖЬ ГЬЛИЙЕД ПАШЬН ЙЕД КӘСЕД АМЬН КʹАРЕ БЬСТИНӘ

20. Әм чьда мина Муса, Даԝьд у Йуһʹәнна нә?

²⁰ Рʹожед Муса, Даԝьд у Йуһʹәнна жь рʹожед мә щӧдә бун. Ӧса жи ԝәʹдә у дәрәщед ԝан жи жь йед мә щӧдә бун. Ле диса жи әм гәләк алийава мина һәв ьн. Ԝана Йаһоԝарʹа хьзмәт дькьр, у әм жи ӧса дькьн. Мина ԝан, әм жи Йаһоԝарʹа дӧа дькьн, хԝә дьсперьн ԝи у ль гора рʹебәрийа ԝи дьжин. Әм һьм жи мина хьзмәткʹаред Хԝәдейи бәре, баԝәр ьн кӧ Йаһоԝа кʹәрәма хԝә сәр ԝан мәрьвада дьбаринә, йед кӧ гӧрʹа ԝи дькьн.

21. Әԝед кӧ гӧһ дьдьнә ширәтед кәсед мина Муса, Даԝьд у Йуһʹәнна, ԝе чь кʹәрәма бьстиньн?

²¹ Ләма жи ԝәрен әм гӧһ бьдьнә гьлийед пашьн йед кәсед амьн, у гӧрʹа тʹәмийед Йаһоԝа бькьн. Ӧса әме һәр тьштида сәркʹәвьн у әʹмьре мә ԝе дьреж бә, демәк әме һʹәта һʹәтайе бьжин! (Ԛануна Дӧщари 30:20) Хенщи ԝе йәке, әме ша бьн, кӧ мә дьле Йаһоԝа ша кьрийә. Бәле, һәрге әм гӧрʹа Хԝәде бькьн, әԝе беһʹәсаб мә кʹәрәм кә! (Әфәси 3:20)